Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III RC 136/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 sierpnia 2020 roku

Sąd Rejonowy w Ostrowi Mazowieckiej III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Anna Kaczanowicz-Such

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Dorota Pecura

po rozpoznaniu w dniu 20 lipca 2020 roku w Ostrowi Mazowieckiej na rozprawie sprawy

z powództwa I. L. reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego D. L.

przeciwko M. L. (1)

o alimenty

1.  zasądza od pozwanej M. L. (1) tytułem alimentów na rzecz małoletniej I. L. urodzonej (...) w O. kwotę po 350 (trzysta pięćdziesiąt) złotych miesięcznie, płatną z góry do 10-go dnia każdego kolejnego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, do rąk ojca D. L., poczynając od 4 września 2019 roku;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  odstępuje od obciążenia stron kosztami sądowymi, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ostrowi Mazowieckiej;

4.  nie obciąża pozwanej obowiązkiem zwrotu powódce kosztów zastępstwa prawnego w części uwzględniającej powództwo;

5.  wyrokowi w pkt 1 nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Na skutek apelacji powódki Sąd Okręgowy w Ostrołęce Wydział I Cywilny wyrokiem z dnia 26.10.2020r. sygn. akt I Ca 340/20 orzeka: oddala apelację.;

Sygn. akt III RC 136/19

UZASADNIENIE

Przedstawiciel ustawowy małoletniej powódki I. D. L., w dniu 4 września 2019 r. wniósł do tutejszego Sądu pozew przeciwko M. L. (1) o alimenty, żądając zobowiązania pozwanej do uiszczenia na rzecz małoletniej kwoty po 700 złotych miesięcznie, począwszy od dnia 1 sierpnia 2019 r., przy czym kwota ta ma być wypłacana z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat do rąk przedstawiciela ustawowego małoletniej – D. L..

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

D. i M. L. (2) pozostają w związku małżeńskim, z którego urodziło się czworo dzieci. Dwoje jest już samodzielnych, natomiast na utrzymaniu pozostają A. L. oraz I. L., którzy mieszkają z ojcem D. L..

Małoletnia I. L. ma 17 lat, urodziła się w dniu (...) w O. (odpis skrócony aktu urodzenia – k. 4 akt). Powódka jest uczennicą III klasy Technikum żywienia i usług gastronomicznych. Przedstawiciel ustawowy wskazał, że koszt codziennych dojazdów powódki do szkoły (przejazd w obie strony 36 km dziennie) oscyluje na poziomie 200 zł miesięcznie. Na poczet innych kosztów związanych ściśle z utrzymaniem powódki zaliczono: odzież – 200 zł, środki czystości, kosmetyki – 200 zł, wyżywienie – 700 zł, kieszonkowe – 300 zł, telefon – 50 zł oraz składki szkolne – 50 zł (dowód: zeznania przedstawiciela ustawowego D. L. – k. 28 akt, pozew – k. v. 1 akt). D. L. poza kosztami ściśle związanymi z utrzymaniem małoletnich dzieci ponosi też koszty utrzymania domu oraz zakupu opału (faktury na węgiel – k. 21 – 23 akt, potwierdzenie opłaty za prąd – k. 20, potwierdzenie opłaty za wodę – k. 20 akt).

D. L. prowadzi gospodarstwo rolne o ogólnej powierzchni 12,3273 ha, które stanowi główne źródło utrzymania jego i rodziny (dowód: zaświadczenie z Urzędu Gminy– k. 27 akt). Posiada inwentarz żywy w postaci 4 krów, 10 prosiaków i jednej świni. Ojciec powódki deklaruje, że gospodarstwo generuje dochody w wysokości 1.000 zł miesięcznie oraz roczne dopłaty w wysokości 10.400 zł. W pracach w gospodarstwie pomaga syn A. L., natomiast powódka pomaga w pracach domowych, np. gotuje posiłki (dowód: zeznania przedstawiciela ustawowego - k. v. 28 akt, v. 60 akt). D. L. pobiera świadczenie 500+ na małoletnią I. L..

M. L. (1) ma wykształcenie podstawowe, od 11 lat pracuje w (...) sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony i z tego tytułu uzyskuje dochód miesięczny w wysokości 2 235,34 zł netto. Wynagrodzenie obciążone jest co miesiąc kwotą 605 zł z tytułu spłaty pożyczki (dowód: zaświadczenie o zarobkach k. 16 akt). Do stałych zobowiązań pozwanej należy świadczenie alimentacyjne na rzecz syna A. L. w wysokości 500 zł miesięcznie orzeczone wyrokiem Sądu Rejonowego w Ostrowi Mazowieckiej z dnia 31 stycznia 2020 roku w sprawie o sygn. akt III RC 137/20. Uprzednio pozwana wynajmowała mieszkanie w M. o pow. 40 m 2 płacąc czynsz w wysokości 1 000 zł miesięcznie, jednak trudna sytuacja finansowa zmusiła ją do rezygnacji z wynajmu i obecnie mieszka u swojego brata (dowód: umowa najmu – k. 17-18 akt, zeznania powódki - k. 61 akt). Na dojazdy do pracy pozwana przeznacza kwotę 18 - 20 zł miesięcznie, w miarę swoich możliwości finansowych uczestniczy w części opat eksploatacyjnych związanych z mieszkaniem u brata. Pozwana płaci także alimenty na rzecz I. L. w wysokości 300 zł zasądzone w niniejszym postępowaniu tytułem zabezpieczenia (postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia - k. 5 akt). Odkąd pozwana zrezygnowała z wynajmu, po odjęciu tylko stałych wydatków związanych z alimentami na rzecz małoletnich dzieci i pożyczką, na przeżycie pozostaje jej kwota 830,35 zł. Pozwana żyje bardzo oszczędnie, nie stać ją ani na prywatne wizyty lekarskie ani na wykup lekarstw, do minimum ogranicza wydatki związane z zakupem odzieży. Na rozprawie w dniu 20 lipca 2020 r. M. L. (1) uznała powództwo w części, tj. do kwoty 300 zł twierdząc, że jest to kwota maksymalna, jaką może wygospodarować ze swojego budżetu (dowód: zeznania pozwanej k. 61 akt)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 133 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Natomiast zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 k.r.o.).

Bezsporne w sprawie jest, że powódka jest aktualnie uczennicą technikum żywienia i usług gastronomicznych i zamieszkuje wspólnie z ojcem D. L. oraz bratem A. L. w U.. W związku z kontynuacją edukacji nie jest w stanie podjąć zatrudnienia niekolidującego z nauką, tym samym nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Jak wyżej wspomniano, ustalając wysokość należnych dziecku od rodzica alimentów Sąd obowiązany jest ustalić usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe zobowiązanego. Przy ocenie, które z potrzeb uprawnionego powinny być uznane za potrzeby usprawiedliwione, należy z jednej strony brać pod uwagę możliwości zobowiązanego, z drugiej zaś zakres i rodzaj potrzeb. Każde dziecko niezależnie od wieku musi mieć zapewnione podstawowe potrzeby życiowych (wyżywienie, odzież, środki czystości, kształcenie podstawowe i zawodowe). Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już tylko od osobistych cech dziecka oraz od zamożności i możliwości majątkowych zobowiązanego. Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego nie można jednakże odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustalaniu przez sąd wysokości alimentów (por. wyrok SN- Izba Cywilna z 21 maja 1975r., III CRN 72/75). W kontekście powyższego, podkreślić należy, iż uzyskiwany przez pozwaną dochód z tytułu wynagrodzenia za pracę w pełni wyczerpuje jej możliwości zarobkowe, biorąc pod uwagę wykształcenie oraz wiek zobowiązanej. Nie było przedmiotem niniejszego postępowania ustalanie przyczyn, dla których pozwana zdecydowała się na opuszczenie swojego domu, gdzie przez wiele lat wychowywała wspólnie z mężem czworo swoich dzieci. Jednakże istotą niniejszego procesu jest zestawienie stopy życiowej pozwanej z potrzebami powódki, które dopiero w kontekście warunków życia pozwanej należy kwalifikować jako uzasadnione. Nie można uznać za usprawiedliwioną potrzebę powódki dzienne kieszonkowe w wysokości 10 złotych w sytuacji, gdy pozwanej na przeżycie musi wystarczyć 27 złotych. Wręcz społecznie naganne jest wymaganie od osoby, która odmawia sobie kontrolnych wizyt lekarskich czy rezygnuje z zakupu lekarstw, aby co miesiąc pokrywała koszty zakupu odzieży córki w wysokości 200 złotych czy kosmetyków za cenę 150 zł. Wydatki te z pewnością były usprawiedliwione, gdyby możliwości majątkowe zobowiązanej wynosiły co najmniej 3 000 złotych netto. W ocenie Sądu, do usprawiedliwionych potrzeb małoletniej należą koszty wyżywienia w wysokości 400 zł, zakupu odzieży, kosmetyków i środków czystości w wysokości 200 złotych, dojazdu do szkoły - 200 złotych oraz korzystanie z telefonu - 50 zł, co łącznie składa się na sumę 850 złotych. Należy podkreślić ponadto, że powódka jest niemal pełnoletnią osobą, nie wymaga tak wysokiego wkładu w osobiste wychowanie ze strony ojca jak wymagają tego młodsze, kilkuletnie dzieci. Jak sam deklarował D. L., powódka pomaga w domu, jest samodzielna, gotuje posiłki dla rodziny, dlatego finansowy wkład ojca w jej utrzymanie winien być stosunkowo wyższy z uwagi na jego większe możliwości zarobkowe oraz realizowanie w mniejszym zakresie obowiązku alimentacyjnego poprzez osobiste staranie o wychowanie i utrzymanie. Dodać należy również, iż zasądzona kwota 350 zł tytułem alimentów, nie stanowi całości świadczeń należnych powódce, gdyż dodatkowo przysługuje jej świadczenie 500+ miesięcznie i nie są to pieniądze na jakiekolwiek wydatki jej ojca, ale zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 11 lutego 2016r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci świadczenie to jest przeznaczone na - częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Zgodnie z art. 135 § 3 pkt. 3 k.r i o. świadczenie wychowawcze z programu 500+ nie ma wpływu na zakres świadczeń alimentacyjnych. Powyższe oznacza, że świadczenie wychowawcze 500+ dla dziecka, na jego wychowanie i zaspokojenie jego potrzeb nie wpływa na zakres obowiązku alimentacyjnego żadnego z rodziców, ani na ich możliwości zarobkowe i majątkowe, a więc nie zwalnia żadnego z rodziców od swojej części uczestniczenia w kosztach utrzymania dziecka. Ponadto, świadczenie wychowawcze nie wlicza się do średniego miesięcznego dochodu gospodarstwa domowego przy ubieganiu się o inną pomoc państwową (zasiłki z pomocy społecznej, alimenty z Funduszu Alimentacyjnego, dodatki mieszkaniowe, itp.). Jednakże z faktu, iż kwotę 500 zł wypłacaną rodzicowi, pod którego opieką pozostaje dziecko nie zalicza się do dochodu tego rodzica, mającego wpływ na jego zakres świadczenia alimentacyjnego wobec dziecka, nie można wyprowadzić wniosku, że Sąd ustalając obowiązek alimentacyjny pomija fakt otrzymywania przez dziecko 500 zł na jego potrzeby. Dlatego Sąd, orzekając w niniejszej sprawie wziął pod uwagę, że małoletnia I. L. otrzymuje kwotę 500 zł na częściowe pokrycie wydatków związanych z jej wychowywaniem, w tym opieką nad nią i zaspokojeniem jej potrzeb życiowych, ale nie uwzględniał tej kwoty jako dochodu jej ojca podczas ustalania jego zakresu świadczenia alimentacyjnego na córkę. Odnosząc się natomiast do sytuacji materialnej ojca powódki, to według składanych przez niego deklaracji, osiąga on dochód z prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego w wysokości 1 000 zł miesięcznie oraz dopłaty w kwocie 10 400 zł rocznie. Sąd ocenił podane możliwości finansowe przedstawiciela powódki za zaniżone, jednakże pozostające bez większego wpływu na kwotę zasądzonych alimentów. Zasądzona kwota alimentów, choć nie pokrywa wszystkich uzasadnionych potrzeb powódki, uwzględnia możliwości majątkowe pozwanej. Powództwo w pozostałej części podlegało oddaleniu, jako niezasadne i właściwie niemożliwe do spełnienia przez pozwaną.

Odstępując od obciążania stron kosztami sądowymi postępowania oraz nie obciążając pozwanej obowiązkiem zwrotu powódce kosztów zastępstwa procesowego w części uwzględniającej powództwo, Sąd działał na podstawie art. 102 k.p.c., w myśl którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę miał na uwadze, iż pozwana jest w ciężkim położeniu życiowym, ma trudną sytuację finansową, co przemawia za zastosowaniem art. 102 k.p.c., statuującym wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu i pozwalającym rozstrzygnięcie o kosztach oprzeć na zasadzie słuszności. Jednocześnie Sąd postanowił przejąć na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczone koszty sądowe. Zgodnie z art. 333 § 1 pkt. 1 k.p.c. wyrokowi w 1 nadano rygor natychmiastowej wykonalności

Z tych względów orzeczono jak w wyroku.