Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 grudnia 2019r.

Sąd Okręgowy w Toruniu, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Andrzej Westphal

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Katarzyna Chudzińska

po rozpoznaniu w dniu: 12 grudnia 2019r. w T.

sprawy z powództwa: Z. H.

przeciwko: A. O. i A. R.

o ustalenie ewentualnie o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną oraz o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  zezwala powódce Z. H. na zaspokojenie roszczeń wynikających z wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 28 stycznia 2015r. ( sygnatura akt I C 2430/13 ) z nieruchomości dla których są prowadzone księgi wieczyste :

1)  w Sądzie Rejonowym w Grudziądzu o numerach:

a)  (...) – zaspokojenie z działek o numerach: 171/3, 261, 262/1 i 171/4 znajdujących się w miejscowości K. S. , w Gminie R. , w Powiecie (...),

b)  (...) - zaspokojenie z działek o numerach: 229/1 i 228/1 znajdujących się w miejscowości K. S. , w Gminie R. , w Powiecie (...),

c)  (...) - zaspokojenie z działek o numerach: 193/3 i 193/4 znajdujących się w miejscowości K. S. , w Gminie R. , w Powiecie (...),

- w których to księgach jako właściciel nieruchomości jest wpisana A. O. ,

2)  w Sądzie Rejonowym w S. o numerze (...) - zaspokojenie z działek o numerach : 10, 24, 9, 11, 22 i 35 znajdujących się w miejscowości P. , w Gminie P. , w Powiecie (...) ,

– w której to księdze jako właściciel jest wpisany A. R. ,

II.  w pozostałej części oddala powództwo ,

III.zasądza od pozwanych A. O. i A. R. na rzecz powódki Z. H. kwoty po 5.535,00 zł ( pięć tysięcy pięćset trzydzieści pięć ) brutto od każdego z nich z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu – adw. dr J. M. ,

IV.nakazuje pobrać od każdego z pozwanych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Toruniu kwoty po 9.602,52 zł ( dziewięć tysięcy sześćset dwa 52/100 ) z tytułu kosztów sądowych .

Sygn. akt I C 441/17

UZASADNIENIE

Powódka Z. H. wniosła pozew przeciwko pozwanym A. O. i A. R.. Po sprecyzowaniu pozwu przez profesjonalnego pełnomocnika ( tom I,k. 110 – 113 ) pozew został zatytułowany „ Pozew o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną”. Powódka domagała się w nim :

1.  uznania za bezskuteczną wobec niej notarialnej umowy przeniesienia własności nieruchomości z dnia 29 grudnia 2014 r. , repertorium (...) zawartej przed notariuszem M. W. z W., na mocy której K. M. przeniósł na rzecz A. O. nieruchomości położone w obrębie ewidencyjnym nr (...), K. S. , numery działek :

a)  171/3, 261 , 262/1 , 171/4 umiejscowione w Powiecie (...) , Gmina R. , miejscowość K. S. , dla których Sąd Rejonowy w Grudziądzu do dnia 25 stycznia 2015r. prowadził księgę wieczystą nr (...) , przyłączone obecnie do księgi wieczystej (...) ,

b)  229/1 ( nieruchomość gruntowa ) i 228/1 ( nieruchomość gruntowa zabudowana ) umiejscowione w Powiecie (...) , Gmina R. , miejscowość K. S. , dla których Sąd Rejonowy w Grudziądzu prowadzi księgę wieczystą nr (...) ,

c)  193/3 i 193/4 umiejscowione w Powiecie (...) , Gmina R. , miejscowość K. S. , dla których Sąd Rejonowy w Grudziądzu prowadzi księgę wieczystą nr (...),

2.  uznania za bezskuteczną wobec niej notarialnej umowy przeniesienia własności nieruchomości z dnia 6 października 2014r. , repertorium nr (...) zawartej przed notariuszem M. W. z W. na mocy której K. M. przeniósł na rzecz A. R. nieruchomości gruntowe położone w obrębie ewidencyjnym (...) ,P. , numery działek:

a)  10 i 24 - umiejscowione w Powiecie (...) , Gmina P. , miejscowość P. dla których do dnia 17 marca 2015r. Sąd Rejonowy w S. prowadził księgę wieczystą nr (...) , przyłączone obecnie do księgi wieczystej (...),

b)  9 - umiejscowiona w Powiecie (...) , Gmina P. , miejscowość P. dla których do dnia 17 marca 2015r. Sąd Rejonowy w S. prowadził księgę wieczystą nr (...) , przyłączoną obecnie do księgi wieczystej (...),

c)  11 - umiejscowiona w Powiecie (...) , Gmina P. , miejscowość P. dla których do dnia 17 marca 2015r. Sąd Rejonowy w S. prowadził księgę wieczystą nr (...) , przyłączoną obecnie do księgi wieczystej (...),

d)  22 - umiejscowiona w Powiecie (...) , Gmina P. , miejscowość P. dla których do dnia 17 marca 2015r. Sąd Rejonowy w S. prowadził księgę wieczystą nr (...) , przyłączoną obecnie do księgi wieczystej (...),

e)  35 - umiejscowiona w Powiecie (...) , Gmina P. , miejscowość P. dla których do dnia 17 marca 2015r. Sąd Rejonowy w S. prowadził księgę wieczystą nr (...) , przyłączoną obecnie do księgi wieczystej (...),

W uzasadnieniu powódka wyjaśniła ,między innymi, że dnia 28 stycznia 2015r. Sąd Okręgowy w Toruniu , I Wydział Cywilny wydał wyrok w którym zasądził od K. M. na jej rzecz kwotę 299.918,00 zł z odsetkami od dnia 1 stycznia 2014r. do dnia zapłaty. Dnia 20 października 2016r. orzeczenie to zostało utrzymane w mocy przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku . K. M. miał pełną świadomość wielkości swojego zadłużenia wobec powódki, gdyż w październiku 2012r. sporządził dla niej oświadczenie , w którym zobowiązał się oddać jej kwotę 300.000,00 zł ze sprzedaży części swoich nieruchomości gruntowych . Na krótko przed terminem wydania orzeczenia Sądu I instancji K. M. dokonał z pozwaną A. O. oraz A. R. czynności prawne przenoszące własność co najmniej 14 nieruchomości. K. M. i A. O. łączyła więź osobista – konkubinat . Pozwana miała bardzo dobrze znać i orientować się w sprawach życiowych swojego partnera K. M. . Istnieje także duże prawdopodobieństwo , że dłużnika łączą więzi znajomości również z A. R. . Powódka wystąpiła do komornika D. L. z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego . Niestety próby zajęcia rachunków bankowych, na których spodziewano się zastać należności uzyskane za sprzedane nieruchomości gruntowe, okazały się bezowocne.K. M. poprzez szereg czynności prawnych przenoszących własność nieruchomości na rzecz osób trzecich (pozwanych) w sposób świadomy działał z pokrzywdzeniem swojej wierzycielki . Biorąc pod uwagę fakt występowania pomiędzy dłużnikiem , a A. O. więzi emocjonalnej wydaje się uzasadnione przypuszczenie, że osoba ta co najmniej wiedziała lub przy należytej staranności mogła się dowiedzieć o celu przyświecającym przeniesieniu na nią prawa własności licznych nieruchomości przed wydaniem nieprawomocnego orzeczenia ( art. 527 § 1 k.c. ) . Powódka określa relacje łączące te osoby mianem konkubinatu , zatem na gruncie art. 527 § 3 k.c. istnieje domniemanie ,że A. O. taką wiedzę faktycznie posiadała . Odnosząc się do czynności prawnych przenoszących prawo własności do licznych nieruchomości na rzecz pozwanego A. R. dokonanych także na kilka miesięcy przed wydaniem wyroku przez sąd I instancji , również można założyć ,że pozwany dysponował wiedzą o świadomym działaniu K. M. zmierzającym do pokrzywdzenia wierzyciela . Niewątpliwie czynności przenoszące prawa własności miały charakter przysparzający korzyść majątkową .

Pozwani nie zgadzali się z roszczeniem powódki - tom II , k. 202 – 213 i k. 250 – 260 .

W piśmie z dnia 8 marca 2019r ( tom. III , k. 592 - 596 ) powódka dokonała zmiany żądania dotyczącego pozwanej A. O. . Wnosiła o stwierdzenie nieważności umowy przeniesienia własności nieruchomości z dnia 29 grudnia 2014r., repertorium (...) , zawartej między K. M. , a pozwaną ze względu na pozorność jej oświadczenia woli w rozumieniu art. 83 § 1 k.c. w chwili podpisania aktu notarialnego . Jako roszczenie ewentualne powódka zgłaszała dotychczasowe żądanie uznania czynności prawnej za bezskuteczną.

W stosunku do pozwanego A. R. żądanie pozostawało bez zmian.

Sąd ustalił , co następuje:

W dniu 28 stycznia 2015r. Sąd Okręgowy w Toruniu wydał wyrok w sprawie o sygn. akt I C 2430/13 . Zasądził w nim od K. M. na rzecz Z. H. kwotę 299.918 zł z odsetkami od dnia 1 stycznia 2014r. do dnia zapłaty. Wyrok jest prawomocny. Prowadzone na jego podstawie postępowanie egzekucyjne okazało się bezskuteczne .

dowód: okoliczności niesporne,

W Sądzie Rejonowym w Wąbrzeźnie w II Wydziale Karnym toczył się proces w którym A. M. był oskarżony o to ,że :

1.  w dniu 6 października 2014r. udaremnił zaspokojenie swojego wierzyciela Z. H. , działając w celu udaremnienia orzeczenia Sądu Okręgowego w Toruniu , sygn. akt I C 2430/13 zasądzającego od niego na rzecz Z. H. kwotę 299.918 złotych w ten sposób ,że zbył na rzecz A. R. składniki swojego majątku zagrożone zajęciem poprzez przeniesienie , aktem notarialnym, w Kancelarii Notarialnej w W. na ul. (...) własności nieruchomość w postaci :

- niezbudowanej nieruchomości rolnej stanowiącej działki numer (...) o łącznej powierzchni 00.08.00 ha objętej księgą wieczystą Kw (...)

- niezabudowanej nieruchomości rolnej – stanowiącej działkę numer (...) o powierzchni 01.04.00 ha , objętej księgą wieczystą Kw (...)

- niezabudowanej nieruchomości rolnej stanowiącej działkę numer (...) o powierzchni 02.33.00 ha , objętej księgą wieczystą Kw (...)

- niezabudowanej nieruchomości rolnej – stanowiącej działkę numer (...) o powierzchni 00.50.00 ha , objętej księgą wieczystą Kw (...)

- niezabudowanej nieruchomości rolnej stanowiącej działki numer (...) o łącznej powierzchni 01.17.00 , objętej księgą wieczystą Kw (...)

- niezabudowanej nieruchomości rolnej – stanowiącej działkę numer (...) o powierzchni 00.78.00 ha , objętej księgą wieczystą Kw (...)

wszystkie położone w miejscowości P., za łączna cenę 100.000,00 złotych działając tym na szkodę Z. H.

to jest o czyn z art. 300 § 2 kk

2.  w dniu 29 grudnia 2014r. udaremnił zaspokojenie swojego wierzyciela , Z. H. , działając w celu udaremnienia wykonania orzeczenia Sądu Okręgowego w Toruniu , sygn. akt I C 2430/13 zasądzającego od niego na rzecz Z. H. kwotę 299.918 złotych w ten sposób ,że zbył na rzecz A. O. składniki swojego majątku zagrożone zajęciem poprzez przeniesienie , aktem notarialnym w Kancelarii Notarialnej na ulicy (...) , własności nieruchomości w postaci :

- nie zabudowanej nieruchomości rolnej – stanowiącej działki numer (...) o łącznej powierzchni 05.88.81 ha , objętej księgą wieczystą Kw (...)

- zabudowanej nieruchomości rolnej – stanowiącej działki numer (...) , o łącznej powierzchni 01.07.00 ha , objętej księgą wieczystą Kw (...)

-niezabudowanej nieruchomości rolnej – stanowiącej działkę numer (...) o powierzchni 09.80.00 ha , objętej księga wieczystą Kw (...)

- niezbudowanej nieruchomości rolnej – stanowiącej działki numer (...) , o łącznej powierzchni 05.51.65 ha , objętej księgą wieczystą Kw (...)

- niezbudowanej nieruchomości rolnej – stanowiącej działkę numer (...) o powierzchni 00.89.23 ha , objętej księgą wieczystą Kw (...)

wszystkie położone w miejscowości K. S. za łączną cenę 500.000,00 zł działając tym na szkodę Z. H.

to jest o czyn z art. 300 § 2 kk

W dniu 8 czerwca 2018r. sąd wydał wyrok w którym uznał oskarżonego A. M. za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów w pkt 1 i 2 aktu oskarżenia , z tym ustaleniem , że przypisanych czynów oskarżony dopuścił się w warunkach ciągu przestępstw o którym mowa w art. 91 § 1 kk tj. popełnienia przestępstwa z art. 300 § 2 kk w zw. z art. 91 § 1 kk i za to na podstawie art. 300 § 2 kk wymierzył mu karę jednego roku pozbawienia wolności . Jej wykonanie zostało zawieszone na okres dwóch lat próby .

Wyrok jest prawomocny .

dowód : kserokopia wyroku II K 25/18 , okoliczność bezsporna co do wydania tego wyroku i jego prawomocności ,

Pozwana A. O. widnieje jako właściciel nieruchomości dla których Sąd Rejonowy w Grudziądzu prowadzi księgi wieczyste o numerach :

a)  (...) - dla działek o numerach , między innymi : 171/3 , 261 , 262/1 , 171/4 ,

b)  (...) - dla działek o numerach : 229/1 i 228/1,

c)  (...) – dla działek o numerach : 193/3 i 193/4,

położonych w miejscowości K. S. .

dowód: odpisy ksiąg wieczystych tom I , k. 148 – 151, oraz okoliczności niesporne ,

Pozwany A. R. widnieje jako właściciel nieruchomości w księdze wieczystej o numerze (...) prowadzonej w Sądzie Rejonowym w S. dla działek, między innymi , o numerach: 11, 9, 35,10,24,22 położonych w miejscowości P. .

dowód: odpis księgi wieczystej tom. I , k. 121 – 122 ; tom. II , k. 305-306 oraz okoliczności niesporne .

Sąd zważył, co następuje:

Powódka wywodziła swoje roszczenie z art. 527 § 1 k.c. ( „actio pauliana” ) . Przepis ten stanowi ,że gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową , każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli , a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się o tym dowiedzieć . Odnośnie pozwanej A. O. nastąpiła później modyfikacja żądania na stwierdzenie nieważności czynności prawnej i żądanie ewentualne w dotychczasowym kształcie . Powódka twierdziła ,że oświadczenie woli pozwanej złożone przy zawarciu umowy kupna – sprzedaży było pozorne ( art. 83 § 1 k.c.).

A. M. był dłużnikiem powódki , któremu zarzucała ona dokonanie czynności prawnych w celu uniknięcia uregulowania zobowiązania. Tytułem egzekucyjnym upoważniającym do prowadzenia egzekucji przeciwko niemu był wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 28 stycznia 2015r. wydany w sprawie o sygnaturze akt I C 2430/13 i zaopatrzony w klauzulę wykonalności . Egzekucja okazała się bezskuteczna . A. M. został skazany za udaremnienie wykonania orzeczenia poprzez sprzedaż nieruchomości . W wyroku karnym chodziło o sprzedaż tych samych nieruchomości , które są objęte stanem faktycznym w niniejszej sprawie .

Zgodnie z art. 11 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym . Jednakże osoba , która nie była oskarżona może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność . Art. 300 § 2 k.k. stanowi ,że kto w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego , udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to ,że usuwa , zbywa , darowuje , niszczy rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem , bądź usuwa znaki zajęcia podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Sąd w niniejszym składzie podziela utrwalone stanowisko wyrażone w orzecznictwie sądów ,że czynność prawna podjęta w celu przestępczym jest nieważna na podstawie art. 58 § 1 k.c. Czynności cywilnoprawnej nie można bowiem wykorzystywać jako środka do osiągnięcia celów przestępczych . Argumentacja ta ma także zastosowanie do skutków wynikających z wyroku wydanego na podstawie art. 300 § 2 k.k. ( por. np. wyrok Sądu Najwyższego –Izba Cywilna z dnia 17 lipca 2008r. II CSK 102/08 , wyrok Sądu Najwyższego –Izba Cywilna z dnia 19 stycznia 2011r. V CSK 189/10 ; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach – V Wydział Cywilny z dnia 30 grudnia 2013r. V A.Ca 585/13 , wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydział Cywilny z dnia 27 marca 2019r. I A.Ca 1832/17 ) . Przytoczyć można chociażby punkt 2 tezy wyrok Sądu Najwyższego –Izby Cywilnej z dnia 19 stycznia 2011r. V CSK 189/10 : „Nieważna jest czynność prawna podjęta w celu popełnienia przestępstwa” . W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano , między innymi , że nie można udzielić ochrony cywilnoprawnej czynności prawnej , która wypełnia znamiona przestępstwa lub została podjęta w celu jego popełnienia. Prowadziłoby to nie tylko do niespójności systemu prawnego, lecz byłoby sprzeczne z jego podstawowymi założeniami aksjologicznymi.

Zgodnie z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą lub mająca na celu obejście ustawy jest nieważna , chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek , w szczególności ten iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Skoro więc umowy przeniesienia własności nieruchomości zawarte przez A. M. z pozwanymi A. O. i A. R. są nieważne , to oznacza to ,że nie doszło do przeniesienia na nich prawa własności . (...)nie wyszły” z majątku A. M. . Pozostał on ich właścicielem . Skutek nieważności czynności prawnej obowiązuje bowiem „ex tunc” – wstecz , a więc następuje już w momencie zawarcia umów.

Konkluzji tej nie podważa fakt ,że na chwilę zamknięcia rozprawy pozwani widnieli w księgach wieczystych jako właściciele tych nieruchomości. Art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece stanowi, że domniemywa się ,że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym . Zgodnie z artykułem 5 tej ustawy , w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej , a rzeczywistym stanem prawnym , treść księgi wieczystej rozstrzyga na korzyść tego , kto przez czynność prawną z osobą upoważnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe ( rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych ).

Rozpoznając każdą sprawę sąd nie jest związany rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych . Może w związku z tym poczynić odmienne ustalenia jako przesłankę swojego orzekania . Nie jest w tym celu konieczne występowanie z odrębnym powództwem o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym - art. 10 ust.1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece . Powódka nie mogłaby nawet takiego powództwa wytoczyć , gdyż możliwość taka przysługuje wyłącznie osobie , której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia . W niniejszej sprawie , wbrew wpisom widniejącym w księgach wieczystych ,sąd stwierdza więc ,że pozwani nie są właścicielami nieruchomości objętych pozwem .

Powództwo w trybie art. 527 k.c. jest wytaczane w celu uzyskania przez wierzyciela możliwości zaspokojenia . Wynika to wprost z art. 532 k.c. Zgodnie z tym przepisem wierzyciel , względem którego czynność prawna została uznana za bezskuteczną , może z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej dochodzić zaspokojenia z przedmiotów majątkowych , które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły.

W orzecznictwie Sądów przyjmuje się ,że powód powinien w żądaniu pozwu wskazać jaką wierzytelność ( wierzytelności ) chce tą drogą zaspokoić (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 9 listopada 2018r. V CZ 79/18 ) . W praktyce sfomułowanie pozwu oprócz wskazania , bezskuteczności których czynności ma dotyczyć wyrok , zawiera także żądanie zezwolenia na zaspokojenie konkretnej, szczegółowo opisanej wierzytelności . Jeżeli jest ona zasądzona , to następuje wskazanie danych, które precyzują to orzeczenie poprzez podanie sądu który je wydał, daty wydania i sygnatury akt.

Powódka nie zawarła w pozwie żądania takiego „zezwolenia” . Zdaniem sądu w niniejszej sprawie , nie stanowiło to jednak przeszkody w uwzględnieniu powództwa . Żaden przepis nie stanowi bowiem ,żeby w żądaniu pozwu , a w ślad za tym w wyroku , niezbędne było zawarcie „zezwolenia” . Art. 527 § 1 k.c. wprost bowiem stanowi , że „każdy z wierzycieli może żądać uznania czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do niego” . Nie mówi się więc , że wierzyciel może „ żądać uznania czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do niego i zezwolenia na uzyskanie zaspokojenia wskazanej przez siebie wierzytelności ”. Dodać też należy, że wprowadzenie przez orzecznictwo sądowe wymogu wskazania w żądaniu pozwu jaka wierzytelność (wierzytelności) ma być zaspokojona wynikało wyłącznie z tego ,żeby dłużnik nie uzyskiwał takiej możliwości blankietowo ( „in blanco” ) . Wskazanie konkretnej wierzytelności wyznacza bowiem granice rozstrzygania przez sąd w takim procesie . Ocena dotyczy bowiem zachowań dłużnika dotyczących uniknięcia zaspokojenia konkretnie wskazanej wierzytelności, a nie jakiś innych.

Powódka wskazała w pozwie i to nawet sporządzonym samodzielnie , jakiej wierzytelności nie może zaspokoić na skutek działań dłużnika . Chodzi o wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 28 stycznia 2015r. - sygn. akt I C 2430/13 . Było to okolicznością niesporną w sprawie . W tej sytuacji wyprowadzanie skutków niekorzystnych dla powódki z faktu niewskazania tej wierzytelności w żądaniu pozwu byłoby nadmiernym formalizmem.

Skoro , jak już wskazano , istotą powództwa z art. 527 § 1 k.c. jest uzyskanie możliwości zaspokojenia wierzytelności , to w ten sposób są określone ramy orzekania przez sąd w niniejszej sprawie . Ustalenia poczynione w niniejszym procesie prowadzą do wniosku ,że powódka ma możliwość zaspokojenia się, ale na innej podstawie prawnej, niż wskazała w żądaniu pozwu , czy też w piśmie z dnia 8 marca 2019r. Skoro bowiem umowy były nieważne i A. M. nadal pozostał właścicielem nieruchomości , to powódka może się z nich zaspokoić właśnie jako z przedmiotu jego własności – własności dłużnika . Skoro jednak formalnie w księgach wieczystych nadal figurują one jako własność pozwanych , to wyrok musiał przybrać formę taką jak przy „actio pauliana” , czyli zezwolenia na zaspokojenie z tych nieruchomości i musiał także zawierać wskazanie wyroku z którego wynika roszczenie (wierzytelność) powódki .

Na podstawie art. 156 ² k.p.c. , na rozprawie w dniu 12 grudnia 2019r. sąd uprzedził obie strony o możliwości wydania rozstrzygnięcia na innej podstawie prawnej, niż wskazana przez powódkę ( tom IV , k. 738 v ) .

Sąd oddalił więc powództwo w części dotyczącej ustalenia bezskuteczności czynności prawnych wobec powódki , a także ustalenia nieważności na podstawie art. 83 § 1 k.c. umowy zawartej przez pozwaną . Należy dodać na marginesie ,że interes prawny w żądaniu ustalenia na podstawie art. 189 k.p.c. istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa zachodzi wtedy , gdy nie można formułować żądania dalej idącego, czyli o charakterze zasądzającym . W niniejszej sprawie takim dalej idącym żądaniem było natomiast domaganie się uzyskania zezwolenia na zaspokojenie wierzytelności.

Skoro powództwo nie zostało uwzględnione na podstawie przepisów o „actio pauliania” , to zbędne jest analizowanie w tym uzasadnieniu dowodów przeprowadzonych w związku z tą podstawą prawną powództwa . Ta sama uwaga dotyczy przyczyn oddalenia niektórych wniosków dowodowych. Okoliczności , które okazały się istotne dla rozstrzygnięcia sprawy , były natomiast niesporne .

Powódka uzyskała zwolnienie od kosztów sądowych w całości i była reprezentowana przez adwokata z urzędu ( tom. I, k. 99 ) . Skoro pozwani przegrali sprawę , to na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. obciążał ich obowiązek zwrotu kosztów procesu powódce , a na podstawie art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – także pokrycia kosztów sądowych od których była ona zwolniona . Na podstawie art. 105 § 1 k.p.c. wszystkie te koszty obciążają ich w częściach równych .

Wynagrodzenie adwokata z urzędu wynosiło 7.200 zł i podlegało powiększeniu o podatek VAT – czyli razem 8.856 zł - § 8 ust. 1 pkt 7 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz. U. poz. 1714 ) . Poza tym , na wynagrodzenie tego pełnomocnika składała się opłata za udział w postępowaniu zażaleniowym ( wniosek o przyznanie tych kosztów – tom II , k. 319 ) . Sąd błędnie natomiast przyjął ,że wynosi ona 25 %. Taka stawka jest bowiem przewidziana dla postępowania zażaleniowego toczącego się przed sądem okręgowym - por. § 16 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia . Za prowadzenie sprawy w postępowaniu zażaleniowym przed sądem apelacyjnym opłata wynosi 50 % - § 16 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia. Proporcja 25 % od kwoty 7.200 zł to 1.800 zł , a po powiększeniu o podatek VAT – 2.214,00 zł. Razem więc sąd przyznał wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu w kwocie 11.070,00 zł . Każdy z pozwanych został zobowiązany do zapłaty z tego tytułu kwot po 5.535,00 zł . Zasądzono je na rzecz powódki , gdyż to ona jest stroną w sprawie . Mogą one być wypłacone ze Skarbu Państwa dopiero po wykazaniu bezskuteczności ich egzekucji - § 6 rozporządzenia .

Od pozwanych zostały także zasądzone koszty sądowe należne Skarbowi Państwa , których powódka nie uiściła, gdyż była od nich zwolniona . Składały się na nie : opłata od pozwu - 19.046,00 zł , opłata od wniosku o zabezpieczenie - 100 zł , koszt udostępnienia przez notariusza odpisu aktu notarialnego - 59,04 zł . Łącznie jest to kwota 19.205,04 zł . Każdy z pozwanych ponosi jej połowę , czyli 9.602,52 zł.