Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt. III RC 40/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 03 listopada 2020 roku

Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie:

Przewodnicząca Sędzia Małgorzata Klęk

Protokolant st. sekr. sąd. Emilia Mrozik

po rozpoznaniu w dniu 03 listopada 2020 roku w Zduńskiej Woli

na rozprawie sprawy

z powództwa K. K.

przeciwko A. K.

o podwyższenie alimentów

1.  alimenty należne od pozwanego A. K. na rzecz jego syna K. K., ostatnio zasądzone wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi, z dnia 06 września 2007 roku, w sprawie sygn. akt I A Ca 388/07, podwyższa z kwoty po 700 (siedemset) złotych do kwoty po 950 (dziewięćset pięćdziesiąt) złotych miesięcznie, poczynając od dnia 01 września 2020 roku, płatne do rąk powoda K. K. do dnia 20. każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  nie obciąża powoda opłatą sądową od oddalonej części powództwa;

4.  zasądza od pozwanego A. K. na rzecz powoda K. K. kwotę 504 (pięćset cztery) złote tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

5.  zasądza od pozwanego A. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem opłaty sądowej;

6.  wyrokowi w punkcie 1 nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sędzia Małgorzata Klęk

UZASADNIENIE

W dniu 24 marca 2020 roku do tut. Sądu wpłynął pozew złożony przez pełnomocnika K. K.- adw. K. C., przeciwko A. K. o podwyższenie alimentów, ostatnio zasądzonych wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 06 września 2007 roku w sprawie I ACa 388/07 na kwotę 700 zł miesięcznie – do kwoty 1800 zł miesięcznie, płatnych do rąk powoda do 10. dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że od poprzedniego rozstrzygnięcia zaszła istotna zmiana stosunków, skutkująca koniecznością zmiany poprzedniego orzeczenia, a polegająca na zwiększeniu się potrzeb powoda oraz możliwości zarobkowych pozwanego.

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego – adw. E. P. uznała powództwo do kwoty 800 zł miesięcznie wskazując jednocześnie, że kwestionuje wskazany w pozwie zakres usprawiedliwionych potrzeb powoda, stąd też w pozostałym zakresie wniosła o oddalenie powództwa.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska. Pełnomocnik powoda wniosła o zasądzenie od pozwanego kosztów zastępstwa procesowego, natomiast pełnomocnik pozwanego o nieobciążanie pozwanego kosztami procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód K. K. (ur. (...) w Ł.) jest synem pochodzącym ze związku małżeńskiego pozwanego A. K. i A. T. (1). Związek małżeński został rozwiązany przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 23 stycznia 2007 roku w sprawie I 1C 142/05. W wyroku tym sprawowanie władzy rodzicielskiej nad synem powierzono obojgu rodzicom, ustalając miejsce zamieszkania dziecka u matki, zobowiązując oboje rodziców do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka i podwyższając w związku z tym alimenty od ojca na rzecz małoletniego wówczas syna do kwoty 800 zł miesięcznie.

Ustalono również kontakty ojca z synem. Wyrok ten w zakresie alimentów został następnie zmieniony wskutek apelacji wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 06 września 2007 roku w sprawie I ACa 388/07 w ten sposób, że kwotę alimentów należną od A. K. na rzecz K. K. obniżono do kwoty 700 zł miesięcznie. W pozostałej części apelację oddalono.

Dowód: bezsporne, akta sprawy I 1C 142/05 Sądu Okręgowego w Sieradzu: odpis aktu urodzenia – k. 84 wyrok Sądu Okręgowego – k.199, wyrok Sądu Apelacyjnego – k. 231

W dacie orzekania przez Sąd Apelacyjny o wysokości alimentów K. K. miał 6 lat. Uczęszczał do przedszkola, rozpoczynał naukę w „zerówce”. Sąd ustalił, że koszty utrzymania dziecka – w tym również koszty opieki przedszkolnej, odpowiadające jego usprawiedliwionym potrzebom wynoszą ok. 900 -1.000 zł miesięcznie.

A. K. zamieszkiwał wraz z rodzicami w zabudowaniach gospodarstwa rolnego, stanowiącego jego własność. Wspólnie prowadzili gospodarstwo domowe. Oprócz syna pozwany nie miał nikogo na utrzymaniu. A. K. dzierżawił część gospodarstwa rolnego, na pozostałej części prowadził wraz z ojcem uprawę roślin i hodowlę zwierząt. Pobierał opłaty z tytułu płatności obszarowych do gruntów rolnych w kwocie ok. 6100 zł za rok. Dodatkowo był on zatrudniony jako kierowca w transporcie międzynarodowym. Jego wynagrodzenie wynosiło ok. 750 zł netto miesięcznie (było określone w wysokości ówczesnej pensji minimalnej), jednak najistotniejszym źródłem dochodów A. K. z tytułu pracy były diety z tytułu kosztów podróży, których nie wydatkował on na koszty utrzymania za granicą. Dodatkowo otrzymywał prowizje i diety za udział w sesjach Rady Gminy jako sołtys. Łącznie jego średni miesięczny dochód ustalono na kwotę co najmniej 3.500 zł netto.

A. T. (1) była wówczas osobą bezrobotną. Jednocześnie była właścicielką gospodarstwa rolnego o powierzchni 20 ha, które dzierżawiła rodzicom, nie uzyskując z tego tytułu opłat. Nie była świadoma wysokości należnych dopłat do gruntów, które również pobierali jej rodzice. Rodzice pozwanej spłacali kredyt hipoteczny zaciągnięty przez pozwaną na zakup ziemi, mieli oni na utrzymaniu jeszcze dwoje dzieci.

Dowód: bezsporne, akta sprawy I 1C 142/05 Sądu Okręgowego w Sieradzu: – uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego – k. 206-209, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego – k. 232-236

Powód K. K. jest obecnie pełnoletni – ma 19 lat. Jest uczniem IV klasy gastronomicznej Technikum nr 3 w Zespole Szkół im. (...) i J. S. w Z.. Naukę planowo ma ukończyć w 2021 roku. W poprzednim roku szkolnym z dziesięciu przedmiotów uzyskał ocenę dopuszczającą. W obecnym roku szkolnym będzie zdawał maturę. Chce kontynuować naukę na studiach językowych albo związanych z rolnictwem. Nie przejawia zainteresowania bliższego kontaktu z ojcem.

Koszty swojego utrzymania powód szacuje na kwotę 2.000 zł. Przed wprowadzeniem nauczania zdalnego powód do szkoły dojeżdżał samochodem. Obecnie takie dojazdy – nawet w przypadku braku nauki zdalnej- nie byłyby konieczne z uwagi na znaczne zmniejszenie ilości zajęć w porównaniu z poprzednim rokiem. Powód posiada prawo jazdy. Miesięcznie wydaje 500 zł na paliwo, na wyżywienie ok. 600 zł, na ubrania 300 zł, na środki higieny osobistej ok. 50-100 zł miesięcznie. Dodatkowo płaci za korepetycje ok. 150 zł tygodniowo.

Powód ma problem zdrowotne związane z kręgosłupem. Wymaga rehabilitacji polegającej na ćwiczeniach określonych mięśni, w ramach której 3 razy w tygodniu chodzi na siłownię. Za karnet miesięcznie płaci 130 zł. Dodatkowo konieczne jest ponoszenie kosztów związanych z wizytami u lekarza.

Dowód: zaświadczenie ze szkoły – k.8, 99, świadectwo szkolne – k. 97- 98, zeznania powoda na rozprawie: w dniu 21 lipca 2020 roku – min. 00:02:27 - 00:11;40, w dniu 03 listopada 2020 roku – min. 00:05:59-00:18:52, zeznania A. T. na rozprawie w dniu 17 września 2020 roku min. 00:10:35 – 00:29:20, faktury za korepetycje – k. 103-104

Powód zamieszkuje w domu mieszkalnym wraz z matką A. T. (1), która korzysta również z mieszkania jakie posiada w K.. Roczne koszty ogrzewania domu wynoszą ok. 8000 zł.

Dowód: zeznania powoda na rozprawie w dniu w dniu 21 lipca 2020 roku – min. 00:02:27 - 00:11;40

Matka powoda – A. T. (1) obecnie pracuje jako artystka – maluje murale i obrazy olejne. Zarabia miesięcznie ok. 4000-6000 zł. W zeznaniu podatkowym za 2019 rok wskazała na osiągnięcie dochodu w wysokości 33250 zł (ok. 2770 zł miesięcznie), natomiast za 2018 rok – 43455,07 zł (ok.3620 zł miesięcznie). Oprócz tego jest właścicielką gospodarstwa rolnego o powierzchni 8 ha. Pobiera z tego tytułu dopłaty, które w 2019 roku wyniosły 13440,34 zł. Jest właścicielką samochodu, którym porusza się syn, płaci za jego ubezpieczenie. Była również właścicielką motocykla.

Dowód: Zeznania podatkowe PIT-37 za 2018 i 2019 rok – k. 9-12, 67-70, zeznania A. T. na rozprawie w dniu 17 września 2020 roku min. 00:10:35 – 00:29:20

A. K. nadal pracuje jako kierowca samochodu ciężarowego. Jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w firmie Krajowy (...). Jego dochody z tego tytułu składają się z wynagrodzenia oraz diet, które są przeznaczone na utrzymanie podczas wyjazdów służbowych.

W okresie od stycznia 2020 roku do lipca 2020 roku, średnie miesięczne wynagrodzenie pozwanego wynosiło: bez diet – 1682,06 zł netto, natomiast z dietami – 3929,95 zł netto. W zeznaniu podatkowym za 2019 rok pozwany wykazał dochód w wysokości 25848,46 zł (średnio ok. 2150 zł brutto miesięcznie, dochód ten jednak nie obejmuje diet ani dochodów z innych źródeł niż umowa o pracę). Oprócz tego pozwany jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni ok. 9 ha. Uzyskuje dopłaty z tym związane w wysokości ok. 9.000 zł dotacji. W 2019 roku łączna kwota dopłat związanych z prowadzonym gospodarstwem rolnym na rzecz pozwanego wyniosła 3760,28 zł. Jest właścicielem samochodu osobowego marki N. z 2009 roku.

Aktualnie pozwany zamieszkuje wraz z obecną żoną, z którą wspólnie prowadzi gospodarstwo domowe. Ma problemy zdrowotne. Podejmuje próby kontaktu z synem, które nie doprowadziły do ich realizacji. Żona pozwanego J. K. z zawodu jest fryzjerką i wykonuje pracę w swoim zawodzie od 2017 r., w salonie fryzjerskim uruchomionym przez jej ojca. Z tego tytułu osiąga dochody w kwocie około 1.900 złotych miesięcznie.

Dowód: zaświadczenie o zatrudnieniu i wysokości zarobków i lista płac– k. 37- 43, zeznanie podatkowe PIT-37 za 2019 rok – k. 25-26, zeznania pozwanego na rozprawie w dniu 03 listopada 2020 roku – min. 00:18:52-00:22:48, informacja o płatnościach z (...) na rzecz pozwanego – k. 89, k. 53- 54v min. 00:25:08 – 00:40:39- zeznania świadka J. K.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów, nie znajdując podstaw do ich kwestionowania oraz na podstawie zeznań stron i zeznań świadków.

Stan faktyczny jest w przeważającej części jest bezsporny, przede wszystkim w zakresie sytuacji majątkowej rodziców małoletniego.

W celu ustalenia okoliczności istotnych dla wysokości alimentów w dacie poprzedniego orzekania o nich, Sąd posłużył się uzasadnieniami zapadłych tam wyroków, których ustalenia nie były kwestionowane.

Sąd za wiarygodne uznał zeznania pozwanego w zakresie jego sytuacji majątkowej. Tak samo Sąd ocenił zeznania świadka A. T. (1) i J. K.. Były one jasne, spójne i logiczne. Sąd weryfikował zeznania pozwanego oraz matki powoda w zakresie ich sytuacji majątkowej ze zgromadzonymi dokumentami, przyznając w tym zakresie pierwszeństwo zeznaniom, uwzględniając że dokumenty nie oddawały w pełni zarobków rodziców powoda, którzy uzyskują dochody z różnych źródeł.

Wskazywane przez nich dochody jawią się jako wiarygodne, w zasadniczej części znajdują potwierdzenie w zgromadzonych dokumentach, stąd też brak było podstaw do kwestionowania ich wiarygodności również
w zakresie wysokości dochodów z pozostałych źródeł, nieuwzględnionych w dokumentach.

Co do zasady wiarygodne były wskazywane przez powoda wydatki związane z jego utrzymaniem. W przeważającym zakresie znajdowały one potwierdzenie w przedstawionych przez niego dokumentach oraz w zeznaniach jego matki.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W świetle art. 133 § 1 k.r.o. rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.

Obowiązek alimentacyjny rodziców w stosunku do dziecka stanowi bowiem uszczegółowienie ogólnego ich obowiązku wynikającego z art. 96 k.r.o., mianowicie troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka oraz przygotowania je należycie – odpowiednio do jego uzdolnień – do pracy dla dobra społeczeństwa.

Zakres obowiązku alimentacyjnego rodziców precyzuje art. 135 k.r.o., zgodnie z którym jest on wyznaczany przez dwie następujące przesłanki, to jest przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Te przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustalaniu przez sąd wysokości alimentów ( orzeczenie Sądu Najwyższego z 10 października 1960 roku, III CRN 350/69 OSNCP 1970/2/15).

Należy podkreślić, że pojęcie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego nie posiada jednoznacznej definicji, gdyż nie ma stałego kryterium odniesienia. Decydują o nich okoliczności konkretnego stanu faktycznego.

Przy ocenie, które z potrzeb uprawnionego powinny być uznane za potrzeby usprawiedliwione, należy z jednej strony brać pod uwagę możliwości zobowiązanego, z drugiej zaś zakres i rodzaj potrzeb uprawnionego. Będzie to mieć wpływ na rozstrzygnięcie, w jakiej mierze możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego będą wzięte pod uwagę przy oznaczaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego. Zawsze jednak każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia, kształcenie podstawowego i zawodowego oraz na ochronę jego osoby i majątku. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już tylko od osobistych cech dziecka oraz od zamożności i przyjętego przez zobowiązanego modelu konsumpcji.

Z kolei możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają nie tylko jego rzeczywiste zarobki i dochody, ale również zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, jeśli istniejące warunki społeczno – gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 1975 roku, III CRN 48/75 LEX nr 7702 ). obowiązani podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami. Dziecko ma prawo do życia na równej stopie życiowej z rodzicami.

W miarę upływu czasu potrzeby uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego ulegają zmianie, a tym samym może ulegać zmianie wysokość alimentów, co ma miejsce w niniejszej sprawie. Dlatego też zasadnym jest roszczenie powoda o podwyższenie na jego rzecz alimentów, gdyż w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony, jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego (art. 138 k.r.o.).

Przy ocenie, czy doszło do zmiany stosunków należy brać pod uwagę wszelkie okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu, a zatem zmianę w zakresie i stopniu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego do świadczenia alimentacyjnego.

Na gruncie niniejszej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że niewątpliwie doszło do istotnej zmiany okoliczności wpływających na zakres świadczeń alimentacyjnych.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że obecnie powód nie jest w stanie jeszcze utrzymać się samodzielnie. Jest to konsekwencją pobierania przez niego edukacji szkolnej. Powód w bieżącym roku szkolnym przystąpi do matury.

Nie ulega również wątpliwości, że od ostatniego ustalenia alimentów zwiększyły się usprawiedliwione potrzeby uprawnionego. Orzeczenie ustalające alimenty w kwocie po 700 złotych miesięcznie, zostało wydane ponad 13 lat temu. Upływ takiego czasu w kontekście wieku powoda niewątpliwie powoduje konieczność zwiększenia środków przeznaczanych na jego utrzymanie. Wraz z dorastaniem zwiększają się potrzeby człowieka. Powód obecnie wkracza w dorosłe życie i przygotowuje się do egzaminu dojrzałości i jako usprawiedliwione należy ocenić pobieranie przez niego korepetycji. Jednakże wyniki nauczania za miniony rok szkolny są negatywne, albowiem trudno uznać, że uzyskanie dziesięciu ocen dopuszczających na czternaście zajęć edukacyjnych obowiązkowych.

Problemy zdrowotne powoda uzasadniają także jego regularne ćwiczenia na siłowni. Powód niewątpliwie ma obecnie większe potrzeby niż w czasach gdy był sześcioletnim dzieckiem. Pojawiły się zatem nowe potrzeby powoda związane z jego edukacją, zwiększyły się także jego potrzeby w zakresie rozwoju indywidualnego: potrzeb kulturowych, rozrywki, higieny osobistej, kosmetyków i pozostałych aspektów towarzyszących dorastaniu.

Zwiększyły się również możliwości zarobkowe pozwanego. Obecnie otrzymuje on większe wynagrodzenie niż w 2007 roku, a jego średnie miesięczne zarobki wynoszą około 4750 zł (zsumowane dochody z pracy i dopłat do gospodarstwa, które nie uwzględniają dochodów osiąganych z tytułu prowadzonej działalności rolniczej).

Nie ulega wątpliwości, że możliwości zarobkowe matki powoda także uległy diametralnej zmianie. Należy uznać, że przekraczają one dochody pozwanego. Z samej działalności artystycznej uzyskuje ona od 4000 do 6000 zł miesięcznie, a same dopłaty do jej gospodarstwa wynoszą średnio ponad 1.000 zł miesięcznie. Ponadto niewątpliwie osiąga ona dochody z prowadzonej działalności rolniczej.

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe okoliczności Sąd uznał, że żądanie podwyższenia alimentów jest uzasadnione.

W oparciu o ustalony stan faktyczny Sąd uznał, że kwota 950 zł miesięcznie odpowiada obecnym zarobkowym możliwościom pozwanego i usprawiedliwionym potrzebom powoda. Ustalając wysokość tej kwoty Sąd wziął pod uwagę zarówno regularnie ponoszone koszty związane z jego utrzymaniem jak również pojawiające się nieregularnie, jednorazowe wydatki (np. wizyty u lekarza), uwzględnił także dotychczasowe stosunki między stronami. Sąd nie znalazł podstaw do zaliczenia w zakres usprawiedliwionych potrzeb powoda kosztów zakupu paliwa oraz zakupu ubrań we wskazanych przez niego kwotach, uznając je za wygórowane w świetle okoliczności sprawy.

Powód od marca 2020 roku – od kiedy wprowadzono zdalne nauczanie – nie ma konieczności codziennych dojazdów do szkoły. K. K. nie wykazał również konieczności regularnych dojazdów w inne miejsca. W tej sytuacji koszty zakupu paliwa we wskazanej kwocie nie mogą wchodzić w zakres usprawiedliwionych potrzeb powoda. Koszty zakupu ubrań w kwocie 300 zł miesięcznie również należy ocenić za wygórowane, biorąc pod uwagę wiek powoda – powód bowiem już nie rośnie, brak jest konieczności ciągłej wymiany jego garderoby.

Na gruncie niniejszej sprawy nie ulega wątpliwości, że to matka w większym zakresie uczestniczy w wychowaniu powoda i w ten sposób w części wyczerpuje swój obowiązek alimentacyjny. Nie można jednak zapominać, że ma ona większe możliwości zarobkowe od ojca powoda. Stąd też w ocenie Sądu oboje rodzice po połowie powinni uczestniczyć w zaspokajaniu kosztów utrzymania syna, który obecnie nie może utrzymać się samodzielnie.

Zakres usprawiedliwionych kosztów związanych z utrzymaniem powoda Sąd ocenił na ok. 1900 zł, uwzględniając w tym zakresie również koszty związane z ogrzewaniem mieszkania. Uwzględniając okoliczności sprawy – w tym wiek powoda oraz doświadczenie życiowe Sąd uznał, że kwota 950 złotych miesięcznie, pozwoli zaspokoić usprawiedliwione potrzeby powoda i nie będzie przekraczała zarobkowych możliwości pozwanego.

Sąd zasądził podwyższone alimenty od dnia 01 września 2020, to jest od dnia rozpoczęcia przez powoda nauki w ostatniej klasie nauczania na poziomie średnim.

Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie uznając, że kwota 1.800 złotych nie tylko przekraczałaby możliwości zarobkowe pozwanego, ale przede wszystkim usprawiedliwione potrzeby powoda.

Na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 102 i art. 100 kpc Sąd nie obciążył powoda kosztami procesu od oddalonej części powództwa z uwagi na charakter dochodzonych roszczeń oraz okoliczności sprawy.

Jednocześnie zgodnie z art. 98 § 1 kpc i art. 100 kpc Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 504 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, uwzględniając oddaloną część powództwa.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 13 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 200 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, której nie miał obowiązku uiścić powód.

Na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 kpc Sąd nadał wyrokowi w pkt. 1 – tj. w zakresie obowiązku alimentacyjnego - rygor natychmiastowej wykonalności.

Sędzia Małgorzata Klęk