Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 867/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Łuchtaj

Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Protokolant Sekretarz sądowy Katarzyna Gustaw

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2013 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa B. P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę kwoty 50000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 10 września 2011 roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego Lublin – Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku z dnia 24 lipca 2013 roku, w sprawie I C 872/11

I. oddala apelację;

II. zasądza od (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz B. P. kwotę 1203,80 zł (tysiąc dwieście trzy złote osiemdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

III. prostuje oczywiste omyłki w zaskarżonym wyroku w ten sposób, że:

a) w części wstępnej tego wyroku w miejsce wyrażenia (...) SA w W.” nakazuje wpisać wyrażenie (...) Spółce Akcyjnej w W.”,

b) w punktach 1 i 3 tego wyroku w miejsce wyrażenia (...) SA w W.” nakazuje wpisać wyrażenie (...) Spółki Akcyjnej w W.”.

Sygn. akt II Ca 867/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 25 listopada 2011 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego Lublin – Wschód w Lublinie w dniu 28 listopada 2011 roku, powódka B. P. wniosła między innymi o zasądzenie od pozwanego – (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 50000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 10 września 2011 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 4800 zł (k. 2-7).

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że w dniu 24 listopada 1997 roku w B. R. W., kierujący autobusem marki J., numer rejestracyjny (...), nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nie zachowując należytej ostrożności i nie dostosowując prędkości do panujących warunków drogowych oraz nie utrzymując niezbędnego odstępu od poprzedzającego pojazdu przy próbie omijania go zjechał na lewy pas ruchu doprowadzając do czołowego zderzenia z nadjeżdżającym z przeciwka (...), numer rejestracyjny (...), kierowanym przez A. P., który na skutek doznanych obrażeń poniósł śmierć.

Powódka wskazała, że jej małżeństwo ze zmarłym A. P. trwało zaledwie cztery lata. Byli bardzo zgodnym, kochającym się małżeństwem, opierającym się na zaufaniu, wzajemnej trosce i wsparciu. Wspólnie wychowywali córkę E.. Tragiczny wypadek z dnia 24 listopada 1997 roku w dramatyczny sposób zmienił na zawsze jej życie, pozbawiając prawa do życia w pełnej rodzinie. Powódka nie potrafiła pogodzić się z odejściem męża. Mąż powódki był bardzo otwartym człowiekiem, wyciągającym pomocną dłoń dla każdego człowieka w potrzebie. Wszystkie decyzje podejmowali wspólnie. Powódka wraz z mężem tworzyli bardzo kochającą się rodzinę, w której dominował optymizm, radość, poczucie wzajemnej bliskości. Zmarły wzorowo dbał o swoją rodzinę. Darzył ją wielką troską i miłością. Bardzo kochał swoją żonę i córeczkę. Ciężko pracował, aby jego najbliższym niczego nie brakowało. Śmierć męża spowodowała, że powódka straciła sens życia. Od chwili śmierci A. P. minęło 14 lat, jednak powódka nadal nie pogodziła się z jego stratą. Nadto często wspomina zmarłego, odwiedza wraz z córką jego grób, modli się i rozmawia z nim. W ocenie powódki przy ocenie rozmiaru krzywdy, czyli szkody niemajątkowej należy wziąć pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy, faktyczny układ stosunków rodzinnych. Zdarzenie takie jak śmierć jednego z członków rodziny narusza równowagę nie tylko pojedynczych osób, ale i rodziny jako całości. Zdaniem powódki roszczenie zasądzające kwotę 50 000 zł powinno być zakwalifikowane jako żądanie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w rozumieniu art. 448 k.c. Przesłanką żądania zadośćuczynienia pieniężnego w myśl art. 448 k.c. jest naruszenie dóbr osobistych.

*

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł między innymi o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wskazując, że brak jest podstawy prawnej uzasadniającej roszczenie powódki (k. 57-66).

*

Wyrokiem z dnia 24 lipca 2013 roku Sąd Rejonowy Lublin – Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku:

1. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz B. P. kwotę 50000 zł tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi od dnia 2 października 2011 roku do dnia zapłaty;

2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz B. P. kwotę 5273,12 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 2400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

4. nakazał zwrócić B. P. z kasy Sądu Rejonowego Lublin – Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku kwotę 160,88 zł tytułem nadpłaconej zaliczki.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że B. i A. P. byli małżeństwem 4 lata. B. P. pracowała w szpitalu jako położna, mąż zaś zatrudniony był na stacji paliw. Małżonkowie P. byli zgodnym, kochającym się małżeństwem. Wszystkie decyzje podejmowali wspólnie. B. P. w dniu 29 listopada 1997 roku doznała straty męża, który poniósł śmierć w wypadku samochodowym. Powódka w chwili wypadku miała 24 lata, a jej mąż A. P. 27 lat. Małżeństwo posiadało jedno dziecko – dwuletnią córkę E.. Po przedmiotowym wypadku powódka zamieszkała z dzieckiem u swoich rodziców. Rodzice pomagali jej w opiece nad dzieckiem oraz finansowo. B. P. funkcjonowała na przeciętnym poziomie sprawności intelektualnych. Nie stwierdzono u niej dysfunkcji mózgowych. B. P. w dalszym ciągu odczuwa cierpienie psychiczne po śmierci męża. Jest ono spowodowane nagłym przerwaniem więzi psychicznej między małżonkami. Intensywność cierpienia jest spowodowana rozbudowaną refleksją u powódki dotyczącą nieodwracalności czasu oraz bezradnością psychiczną wobec losu. Życie B. P. uległo gwałtownej reorganizacji trwającej permanentnie. Powódka koncentruje się wyłącznie na wychowaniu córki oraz na wspominaniu przeszłości. Grób męża odwiedza kilka razy w roku. Nie generuje żadnych planów osobistych. Doświadczanie przez nią obecności psychicznej męża przynosi tylko krótkoterminową ulgę, bowiem wspomnienia odnawiają również cierpienie. Śmierć męża zaburzyła u B. P. życie emocjonalne, osobiste i rodzinne poprzez nagłe zerwanie z nim więzi psychicznych. Powódka w związku ze śmiercią męża doznała uszczerbku na zdrowiu psychicznym.

Sąd ustalił, że w dniu 24 listopada 1997 roku w B. R. W., kierujący autobusem J., numer rejestracyjny (...), należącym do Przedsiębiorstwa Państwowej (...) w K., nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że nie zachowując należytej ostrożności i nie dostosowując prędkości do warunków drogowych oraz nie utrzymując niezbędnego odstępu od poprzedzającego go pojazdu, przy próbie omijania samochodu osobowego F. (...), numer rejestracyjny (...), kierowanego przez J. M., zjechał na lewy pas ruchu, doprowadzając do czołowego zderzenia się z nadjeżdżającym z przeciwka (...), numer rejestracyjny (...), wraz z przyczepą, numer rejestracyjny (...), kierowanym przez A. P., który w wyniku wypadku doznał stłuczenia pnia mózgu i urazu wielonarządowego i na skutek tych obrażeń w dniu 29 listopada 1997 roku zmarł. Przez okres pięciu dni A. P. był hospitalizowany w szpitalu (...) w L.. Na miejscu zajścia A. P. stracił przytomność, do chwili śmierci przytomności nie odzyskał. Przy mężu czuwała jego żona B. P., rodzina i przyjaciele. Sprawca zdarzenia R. W. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Krasnymstawie z dnia 24 września 1998 roku (II K 48/98) na dwa lata pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby. Sprawca zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych dotyczące pojazdu J., nr rejestracyjny (...), zawarte z pozwanym ubezpieczycielem.

Sąd ustalił, że powódka, reprezentowana przez (...) Spółkę Akcyjną w L., pismem z dnia 26 sierpnia 2011 roku, doręczonym w dniu 1 września 2011 roku, zgłosiła (...) Spółce Akcyjnej w W. swoje roszczenie o zadośćuczynienie w kwocie 80000 zł ze względu na naruszenie dóbr osobistych w postaci szczególnej więzi pomiędzy mężem a żoną. W odpowiedzi z dnia 9 września 2011 roku strona pozwana odmówiła wypłaty zadośćuczynienia, wskazując, że brak jest podstaw prawnych do jego przyznania.

Sąd Rejonowy podzielił stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010 roku, III CZP 76/10, a mianowicie, że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 roku.

Sąd stwierdził, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Przesłanką żądania zadośćuczynienia pieniężnego w myśl art. 448 k.c. jest naruszenie dóbr osobistych. Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. o naruszeniu dobra osobistego można mówić tylko wówczas, gdy działanie drugiej strony jest bezprawne. Osoba dochodząca roszczenia na podstawie art. 448 k.c. powinna zatem wykazać istnienie tego rodzaju więzi, stanowiącej jej dobro osobiste podlegające ochronie. Przesłanką wymaganą do przyjęcia odpowiedzialności, poza wystąpieniem zdarzenia, jest zaistnienie szkody powstałej w jej wyniku. Przez szkodę rozumie się nie tylko szkodę majątkową, ale także i szkodę niematerialną. Kolejną przesłanką konieczną dla przyjęcia odpowiedzialności jest także występowanie związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem a szkodą.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 448 k.c. i wyjaśnił, że uprawniony do dochodzenia roszczeń jest każdy pokrzywdzony wskutek naruszenia jego dobra osobistego. Odpowiedzialność może ponosić każdy podmiot stosunku cywilnoprawnego, jeżeli jest sprawcą naruszenia lub odpowiada za sprawcę; także jednostka organizacyjna. Przepis art. 448 k.c. nie wskazuje expressis verbis zasady odpowiedzialności za krzywdę wyrządzoną naruszeniem dóbr osobistych. Jako dominujący w judykaturze i doktrynie należy uznać pogląd, że pokrzywdzony może żądać kompensaty krzywdy od ponoszącego winę.

Sąd Rejonowy wskazał, że sprawca wypadku komunikacyjnego, na skutek którego poniósł śmierć A. P., naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, ale dopuścił się tego nieumyślnie. Przy stosowaniu przepisu art. 448 k.c. sąd bierze pod uwagę całokształt okoliczności faktycznych, w tym winę sprawcy naruszenia dóbr osobistych i jej stopień oraz rodzaj naruszonego dobra. Roszczenie wynikające z art. 448 k.c. nie powinno być traktowane jako mające charakter, czy aspekt penalny. Jego rola polega wyłącznie na zapobieżeniu trwania naruszenia i możliwego do osiągnięcia złagodzenia skutków negatywnych doznań, wynikających z naruszenia dóbr osobistych. Dlatego oceniając zarówno możliwość zasądzenia, jak i wysokość odpowiedniej sumy pieniężnej, sąd musi wziąć pod uwagę kompensacyjny, a nie represyjny charakter zadośćuczynienia. W orzecznictwie podkreśla się, że fakultatywność zadośćuczynienia z art. 448 k.c. wynika nie tylko z jego treści, ale i funkcji zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych. Jako podstawowe kryteria decydujące o możliwości zasądzenia zadośćuczynienia wskazuje się między innymi stopień winy naruszyciela, rodzaj naruszonego dobra oraz poczucie pokrzywdzenia poszkodowanego.

Sąd Rejonowy wskazał, że A. P. w żadnej mierze nie przyczynił się do zajścia. Poruszał się (...), o numerze rejestracyjnym (...), w sposób prawidłowy. To sprawca najechał na niego, doprowadzając do czołowego zderzenia. Zajście to było zajściem drastycznym, godzącym w podstawowe zasady ruchu drogowego. W ocenie Sądu znalazło to swoje odbicie w wymierzonej sprawcy dolegliwości karnej. Stopień winy sprawcy za skutek wypadku można uznać za wysoki.

Sąd wskazał, że w konsekwencji tragicznej śmierci męża wystąpiło u powódki cierpienie psychiczne, ograniczające generowanie przez nią dalszych planów osobistych. Czynnikiem, który wywołał przedmiotowy stan, była nagła śmierć męża, która była i jest przez nią odbierana jako nieodwracalna, dotkliwa strata. Powódka w związku ze śmiercią męża nagle znalazła się w nowej dla siebie sytuacji. W miarę uświadamiania sobie realności straty i lęku związanego z destabilizacją zaczęła przyjmować leki łagodzące cierpienie psychiczne. Na dzień orzekania powódka wymaga terapii psychologicznej, przepracowania żałoby psychicznej oraz zminimalizowania cierpień psychicznych. Powódka doznała uszczerbku na zdrowiu psychicznym. Zmuszona została do samotnego wychowania córki, korzystania z pomocy rodziców. Spowodowało to ograniczenie życia towarzyskiego, które było również wynikiem odizolowania się B. P.. Małżeństwo powódki było bardzo dobre, małżonkowie byli dla siebie przyjaciółmi, prowadzili codzienne rozmowy, mieli wiele planów na przyszłość. B. P. po śmierci męża już od 16 lat pozostaje osobą samotną, nie związała się ponownie z innym mężczyzną. Raz w miesiącu odwiedza grób męża, rozmawia ze zmarłym. W dalszym ciągu odczuwa stratę męża w taki sposób, jakby jakaś jej część wraz z nim umarła.

Sąd Rejonowy wskazał, że za przyznaniem powódce kwoty 50000 zł przemawia stopień winy sprawcy wypadku, stopień nasilenia dolegliwości odczuwanych przez nią w związku z zerwaniem więzi małżeńskiej, utartą najlepszego przyjaciela, wieloletnim poczuciem osamotnienia.

Przytaczając treść przepisów art. 817 k.c., Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany w dniu 1 września 2011 roku otrzymał wezwanie do zapłaty zadośćuczynienia, a w dniu 9 września 2011 roku odmówił zapłaty, zatem od dnia 2 października 2011 roku pozostawał w zwłoce. Wobec powyższego żądania zasądzenia odsetek od dnia 10 września 2011 roku zostało oddalone.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd pierwszej instancji wskazał przepisy art. 98 k.p.c. i z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349, ze zmianami).

*

Od wyroku z dnia 24 lipca 2013 roku apelację wniósł (...) Spółka Akcyjna w W., zaskarżając ten wyrok w części obejmującej rozstrzygnięcia zawarte w punktach 1 i 3.

Pozwany wskazał, że „zarzuty apelacji stanowią:

I. Zarzuty naruszenia prawa materialnego, a w szczególności:

1. naruszenie art. 448 k. c. w zw. z art. 24 § 1 k. c. poprzez jego błędną wykładnię polegające na zasadzeniu tytułem zadośćuczynienia na rzecz B. P. kwoty 50.000,00 zł, pomimo że powodowi nie przysługują bezpośrednio roszczenia z tytułu przestępstwa drogowego, zaś według orzecznictwa osoby najbliższe poszkodowanemu (w stanie prawnym obowiązującym w dacie zdarzenia powodującym śmierć rodziców powoda) mogą, w ramach obowiązku naprawienia szkody, dochodzić tylko roszczeń, które im bezpośrednio przysługują z tytułu przestępstwa (na podstawie art. 446 § 3 k.c.), którego następstwem była śmierć osoby bliskiej, a nadto, że przepisy te stanowią podstawę do dochodzenia bliżej niesprecyzowanego dobra osobistego;

2. brak legitymacji biernej pozwanego (...) SA wynikający z naruszenia art. 34 ust. 1 dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, o Ubezpieczeniowym Funduj Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z dnia 16.07.200 Nr 124, póz. 1152, ze zm.) poprzez zasadzenie zadośćuczynienia za pozbawienie bliżej nieokreślonej więzi (lub więzi rodzinnej) z osobą bliską jako naruszenie dobra osobistego zaliczonego do katalogu otwartego z art. 23 k.c., pomimo, że z powołanego przepisu (art. 34 ust. 1) z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów komunikacyjnych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, bądź też utrata zniszczenie lub uszkodzenie mienia, zatem katalog dóbr podlegających ochronie gwarancyjnej w ramach umowy ubezpieczenia wylicza enumeratywnie chronione dobra, nie przewiduje obowiązku odszkodowawczego za naruszenie innych dóbr osobistych, w tym za utratę „więzi z osobą bliską”.

3. naruszenie art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że powód udowodnił zasadność roszczenia i wysokość.

II. naruszenie przepisów prawa procesowego, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegającej na przyjęciu zawyżonej (wygórowanej) kwoty zadośćuczynienia w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji zasądzenie na rzecz powoda B. P. kwoty 50.000,00 zł”.

Pozwany wniósł o:

„1. zmianę w/w wyroku w zaskarżonym zakresie poprzez oddalenie powództwa w całości;

2. zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą i drugą instancję według norm przepisanych” (k. 189-193v).

*

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powódki wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 201-203).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., zaś zaskarżony wyrok, pomimo częściowo nietrafnego uzasadnienia, jest prawidłowy.

Na wstępie należy wskazać, że prawidłowe są ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji oraz dokonana przez ten Sąd ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego i Sąd Okręgowy te ustalenia faktyczne oraz ocenę dowodów w całości podziela. Ponowne przytaczanie tych ustaleń oraz rozważań w zakresie oceny dowodów jest zbędne.

÷

Ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji dotyczy w rozpoznawanej sprawie jedynie zarzut przytoczony w punkcie I.3. części wstępnej apelacji i rozwinięty w końcowej części uzasadnienia apelacji. Zarzut ten nie jest jednak zasadny. Zarzut ten, w postaci, w jakiej został sformułowany w części wstępnej apelacji, nie jest zasadny ze swojej istoty.

Przepis art. 6 k.c. reguluje zagadnienie ciężaru dowodu w znaczeniu materialnym, czyli zagadnienie podmiotu, którego obciążają materialnoprawne skutki nieudowodnienia twierdzeń w zakresie okoliczności faktycznych istotnych dla rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy. Z naruszeniem tego przepisu mielibyśmy do czynienia wówczas, gdyby Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo określił na kim w rozpoznawanej sprawie spoczywa ciężar dowodu w zakresie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Taka sytuacja jednak w rozpoznawanej sprawie nie wystąpiła.

Przepis art. 6 k.c. nie dotyczy natomiast zagadnienia, czy strona wywiązała się ze swego obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne. Przepis art. 6 k.c. nie reguluje kwestii skuteczności wykazania dowodzonych okoliczności, ponieważ ta kwestia podlega ocenie w świetle przepisów procesowych. Kwestionowanie prawidłowości uznania przez sąd, że przeprowadzone dowody nie są wystarczające do przyjęcia za udowodnione okoliczności, których ciężar udowodnienia spoczywał na jednej ze stron, może nastąpić w drodze zarzutu naruszenia odpowiednich przepisów prawa procesowego, nie zaś art. 6 k.c. Nie jest również objęte tym przepisem, które z faktów i z jakich przyczyn sąd uznał za udowodnione1.

Zagadnienie, czy powód udowodnił okoliczności faktyczne stanowiące podstawę faktyczną jego roszczenia, leży zatem poza zakresem zastosowania przepisu art. 6 k.c. W rozpoznawanej sprawie oznacza to, że odpowiedź na pytanie, czy powodowie udowodnili okoliczności faktyczne wskazujące na znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej na skutek śmierci ojca, leży poza zakresem zastosowania przepisu art. 6 k.c.

Przepis art. 6 k.c. reguluje jedynie zagadnienie podmiotu, którego obciążają materialnoprawne skutki nieudowodnienia twierdzeń w zakresie okoliczności faktycznych, a nie okoliczności o innym charakterze, w szczególności zagadnień prawnych. Treść art. 6 k.c. jednoznacznie wskazuje, że dotyczy on wyłącznie okoliczności faktycznych (faktów).

Jeżeli chodzi o aspekt proceduralny, to udowodnieniu w postępowaniu sądowym podlegają okoliczności faktyczne (fakty) mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.).

Udowodnieniu nie podlega natomiast „zasadność roszczenia”. Zasadność roszczenia podlega ocenie sądu orzekającego o żądaniu pozwu. Powód ma udowodnić okoliczności faktyczne stanowiące podstawę faktyczną powództwa, nie zaś „zasadność roszczenia”.

Z końcowej części uzasadnienia apelacji (k. 192v) wynika, że pozwany kwestionuje jedynie niektóre ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji stanowiące podstawę faktyczną roszczenia powódki o zapłatę świadczenia ubezpieczeniowego. Stanowisko pozwanego nie jest jednak zasadne.

Ani z przepisów Kodeksu cywilnego, ani też z przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 roku w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 96, poz. 475 ze zmianami) nie wynika, aby jedynym, czy nawet tylko przykładowym kryterium, od którego zależy wysokość świadczenia stanowiącego odpowiednik zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, czy też w razie naruszenia dóbr osobistych, był określony procentowo zakres trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Jak wskazuje praktyka, tego typu kryterium określenia wysokości świadczenia ubezpieczeniowego przewidują często umowy ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków. Umowy ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków są jednak umowami dobrowolnymi. W umowach tych zakres uszczerbku na zdrowiu osoby fizycznej nie musi się pokrywać z zakresem rzeczywistej krzywdy, której ta osoba doznała na skutek wypadku ubezpieczeniowego. Ponadto umowy te określają to kryterium indywidualnie w stosunkach pomiędzy danym ubezpieczycielem a ubezpieczającymi i ubezpieczonymi, co oznacza, że może być ono określone w odmienny sposób w stosunku do danego ubezpieczyciela.

Wskazany wyżej rodzaj kryterium określenia wysokości świadczenia ubezpieczeniowego przewidują również przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 167 z 2009 roku, poz. 1322 – tekst jednolity ze zmianami) oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz. U. z 2013 roku, poz. 954 – tekst jednolity).

Przepisy dwóch powołanych wyżej aktów prawnych nie mają w ogóle zastosowania w rozpoznawanej sprawie i kwestia ta nie wymaga bliższego uzasadniania.

Jeżeli chodzi o twierdzenia pozwanego co do przyczynienia się powódki do zwiększenia rozmiarów krzywdy, to pozwany nie przedstawił w tym zakresie jakichkolwiek dowodów, zaś ciężar dowodu w zakresie ewentualnego przyczynienia się powódki spoczywał na pozwanym, zgodnie z ogólną regułą wskazaną w art. 6 k.c.

÷

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr , gdyż przepis ten nie miał w ogóle zastosowania w rozpoznawanej sprawie, ani też nie został zastosowany przez Sąd pierwszej instancji. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy nie wskazuje tego przepisu jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia.

W tym miejscu należy przypomnieć, że zdarzenie prawne, z którego powódka wywodzi swoje roszczenie, miało miejsce w dniu 24 listopada 1997 roku, a więc w czasie, kiedy ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych nie obowiązywała, a nawet nie była jeszcze w ogóle uchwalona.

W dniu 24 listopada 1997 roku zagadnienie odpowiedzialności ubezpieczycieli z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów regulowało rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 roku w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 96, poz. 475 ze zmianami).

Rozporządzenie z dnia 9 grudnia 1992 roku utraciło moc z dniem 25 kwietnia 2000 roku na podstawie § 43 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 roku w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 26, poz. 310 ze zmianami).

Rozporządzenie z dnia 24 marca 2000 roku, jak również ustawa z dnia 22 maja 2003 roku, w zakresie, w jakim regulują materialnoprawne skutki zdarzeń zaistniałych przez ich wejściem w życie, nie mają mocy wstecznej.

Przepisy § 10 ust. 1-4 rozporządzenia z dnia 9 grudnia 1992 roku stanowią, że:

„§ 10. 1. Z ubezpieczenia OC przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierowca pojazdu mechanicznego są zobowiązani – na podstawie prawa – do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

2. Za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu uważa się również powstałą:

1) przy wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu,

2) bezpośrednio przy załadowaniu i rozładowaniu pojazdu,

3) podczas postoju lub naprawy pojazdu na trasie jazdy,

4) podczas garażowania.

3. Ubezpieczeniem OC objęta jest odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej wyrządziła szkodę ruchem tego pojazdu.

4. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej. Suma gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość w złotych 600.000 EURO (13), ustalona przy zastosowaniu kursu kupna walut obcych Narodowego Banku Polskiego według tabeli kursów nr 1 każdego roku, w odniesieniu do jednego zdarzenia którego skutki są objęte ubezpieczeniem, bez względu na liczbę poszkodowanych osób”.

Późniejsze przepisy § 10 ust. 1-4 rozporządzenia z dnia 24 marca 2000 roku są prawie identyczne pod względem treści z przepisami rozporządzenia z dnia 9 grudnia 1992 roku.

Z kolei treść przepisów art. 34, art. 35 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku wskazuje, że stanowią one kontynuację dotychczasowej regulacji zawartej w § 10 ust. 1-4 rozporządzenia z dnia 9 grudnia 1992 roku i § 10 ust. 1-4 rozporządzenia z dnia 24 marca 2000 roku.

Co więcej, treść przepisu § 10 ust. 1 rozporządzenia z dnia 9 grudnia 1992 roku, treść przepisu § 10 ust. 1 rozporządzenia z dnia 24 marca 2000 roku oraz pierwotna treść przepisu art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku były niemal identyczne, co ma istotne znaczenie z punktu widzenia ich wykładni. Chodzi mianowicie o to, że wykładnia tych przepisów powinna być taka sama, gdy chodzi o podstawy odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Sąd Rejonowy dokonał częściowo prawidłowej oceny prawnej żądania zasądzenia świadczenia w kwocie 50000 zł na rzecz powódki, gdyż pominął w uzasadnieniu wskazane wyżej przepisy rozporządzenia z dnia 9 grudnia 1992 roku.

Sąd Rejonowy, uzasadniając swoje stanowisko w zakresie oceny prawnej powództwa, odwołał się między innymi do stanowiska przeważającego w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych.

Sąd Okręgowy podziela powyższe stanowisko. Stanowisko to znalazło dodatkowe potwierdzenie w kolejnym orzeczeniu Sądu Najwyższego, a mianowicie w uchwale z dnia 20 grudnia 2012 roku, III CZP 93/122. W uchwale tej Sąd Najwyższy wskazał, że artykuł 34 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – w brzmieniu sprzed 11 lutego 2012 roku – nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c.

W uzasadnieniu przytoczonej uchwały Sąd Najwyższy wskazał między innymi, że:

„Ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731 (…)), która weszła w życie z dniem 3 sierpnia 2008 r. (…), dodano do art. 446 k.c. paragraf czwarty, stanowiący, że sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Po tej zmianie stanu prawnego kontrowersję wywołała kwestia, czy znowelizowany art. 448 k.c. mógł stanowić podstawę do przyznania osobom najbliższym zmarłego zadośćuczynienia za krzywdę przed wejściem w życie art. 446 § 4 k.c. Rozstrzygnięcie tego sporu wymagało określenia dobra osobistego naruszonego przez sprawcę śmierci osoby bliskiej. Odstępując od ujmowania krzywdy jako cierpienia spowodowanego stratą osoby bliskiej, w nowszym orzecznictwie przyjęto koncepcję odrębnego dobra osobistego w postaci szczególnej emocjonalnej więzi rodzinnej, podlegającego ochronie na podstawie art. 23, art. 24 i art. 448 k.c. Obecnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego jest ugruntowane jednolite stanowisko, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dobra osobistego członków rodziny zmarłego w postaci szczególnej więzi rodzinnej i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c., jeżeli śmierć nastąpiła na skutek deliktu przed dniem 3 sierpnia 2008 r. (por. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10, OSNC-ZD 2011, z. B, poz. 42 i z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2012, nr 1 poz. 10 oraz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CSK 307/09, OSNC-ZD 2010, z. C, poz. 91, z dnia 25 maja 2011, II CSK 537/10, niepubl., z dnia 10 listopada 2010 r., z dnia 11 maja 2011 r., I CSK 621/10 i z dnia 15 marca 2012 r., I CSK 314/11, niepubl.) Należy podkreślić, że wszystkie przytoczone orzeczenia zostały wydane w sprawach, w których roszczenia z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej były bezpośrednio dochodzone od ubezpieczycieli. Sąd Najwyższy w żadnym z nich nie dopatrzył się podstaw do zakwestionowania zasady, że zakres odpowiedzialności ubezpieczycieli odpowiada zakresowi odpowiedzialności ubezpieczonych. W wyroku z dnia 2 grudnia 2009 r., I CSK 149/09 (niepubl.) Sąd Najwyższy wprost stwierdził, że nie podziela zapatrywania, że ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej nie obejmuje odpowiedzialności za spowodowane śmiercią syna w wypadku komunikacyjnym w dniu 26 grudnia 2006 r. naruszenie dobra osobistego ojca w postaci utraty relacji między ojcem a synem.

Z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego, obejmującego zarówno uchwały, jak i wyroki wydane w sprawach, w których bezpośrednio pozywano ubezpieczycieli zobowiązanych do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, wynika, że Sąd Najwyższy pośrednio, lecz bez wątpliwości i konsekwentnie uznawał, iż umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów obejmuje także zadośćuczynienie za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c. Nie ma podstaw do odstąpienia od tej linii orzecznictwa Sądu Najwyższego, dominującej także w orzecznictwie sądów powszechnych. Nie można dopatrywać się ich zwłaszcza w nowelizacji art. 34 ust. 1 u.u.o., dokonanej ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r., o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 205, poz. 1210; dalej: „ustawa nowelizacyjna z 2011 r.”), która weszła w życie z dniem 11 lutego 2012 r. (art. 11 ustawy nowelizacyjnej z 2011 r.), stanowiącej zasadnicze – w ocenie Sądu odwoławczego – źródło wątpliwości uzasadniających przedstawienie rozstrzyganego zagadnienia prawnego.

Art. 34 ust. 1 u.u.o. w brzmieniu sprzed dnia 11 lutego 2012 r. stanowił, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Dokonana ustawą nowelizacyjną z 2011 r. zmiana tego przepisu polegała na zastąpieniu użytego w nim zwrotu „szkodę, której następstwem jest” zwrotem „szkodę, będącą następstwem”. Dopiero znowelizowany art. 34 ust. 1 u.u.o. stanowi – zdaniem Sądu Apelacyjnego – podstawę do objęcia ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów także zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c., gdyż w jego nowym brzmieniu "jest już wyraźnie mowa o naprawieniu szkody, będącej następstwem śmierci".

Art. 34 ust. 1 u.u.o. w brzmieniu sprzed dnia 11 lutego 2012 r. był przedmiotem wykładni w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 22 kwietnia 2005 r., III CZP 99/04 (OSNC 2005, nr 10, poz. 166) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że wynikające z niego uprawnie osoby trzeciej do żądania od ubezpieczyciela odszkodowania z tytułu ubezpieczenia pojazdu mechanicznego powstaje wówczas, gdy posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani zgodnie z przepisami prawa cywilnego do odszkodowania za szkodę wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu. Przepis ten posługuje się pojęciem szkody szeroko rozumianej, obejmującej zarówno uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Zawarta w nim regulacja jest wyrazem woli ustawodawcy zapewnienia osobie trzeciej możliwie pełnej kompensaty szkody wyrządzonej w związku z ruchem pojazdu mechanicznego.

Mając na względzie tak rozumiany art. 34 ust. 1 w brzmieniu sprzed dnia 11 lutego 2012 r., nie ma podstaw do podzielania zapatrywania, że wyłącza on z zakresu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zadośćuczynienie za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c. Takie ograniczenie wymagałoby bowiem wyraźnej podstawy prawnej. Tymczasem przewidziane w art. 38 u.u.o. wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela dotyczą szkody majątkowej i – jak wyjaśniono w orzecznictwie (por. uchwałę Sądu Najwyższego III CZP 146/06) – nie ma podstaw do rozciągnięcia tego przepisu na wypadki wyrządzenia szkody niemajątkowej. W tej sytuacji, za przyjętą wykładnią przemawia także zasada, że zakres odpowiedzialności ubezpieczonego wobec osoby trzeciej wyznacza zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Podzielenie odrzuconego zapatrywania doprowadziłoby do naruszającego tę zasadę zróżnicowania zakresu odpowiedzialności ubezpieczonego i ubezpieczyciela. Oznaczałoby też pozbawienie poszkodowanego możliwości uzyskana zagwarantowanej ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej, z wyjątkiem wyraźnych wyłączeń, pełnej rekompensaty szkody wyrządzonej w związku z ruchem pojazdu mechanicznego. Zadośćuczynienie przyznawane na podstawie art. 448 k.c. kompensuje bowiem – zgodnie z przytoczonym wyżej orzecznictwem Sądu Najwyższego – szkodę niemajątkową (krzywdę), której w związku ze śmiercią spowodowaną ruchem pojazdu mechanicznego doznają osoby najbliższe zmarłego na skutek naruszenia ich własnego dobra osobistego w postaci prawa do więzi rodzinnej.

Z porównania treści pierwotnego i zmienionego brzmienia art. 34 ust. 1 u.u.o. wynika, że celem nowelizacji było usunięcie ewidentnej usterki redakcyjnej. Polegała ona na niefortunnym użyciu w pierwotnym przepisie zwrotu „szkodę, której następstwem jest”, które spowodowało, że z treści pierwotnego brzmienia przepisu wbrew oczywistemu stanowi rzeczy wynikało, iż naprawiana szkoda jest przyczyną – zamiast – skutkiem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Zastosowanie w znowelizowanym art. 34 ust. 1 u.u.o zwrotu „szkodę, będącą następstwem” wyeliminowało tę usterkę. Mając zatem na względzie zakres i cel nowelizacji art. 34 u.u.o., nie ma racjonalnych powodów, aby dopatrywać się w niej merytorycznej zmiany przepisu i przyjmować, że dopiero znowelizowany art. 34 ust. 1 u.u.o. stanowi podstawę do objęcia ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c. Art. 34 ust. 1 u.u.o. sprzed i po nowelizacji nie różnią się bowiem merytorycznie.

Za przyjętą wykładnią art. 34 ust. 1 u.u.o. przemawia także rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego stanowiącego przedmiot uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2012 r., III CZP 67/12 (niepubl.). Dotyczyło ono kwestii, czy na podstawie § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów (Dz. U. Nr 26, poz. 310 ze zm.; dalej: „rozporządzenie”) ubezpieczyciel jest obowiązany do zapłacenia odszkodowania za krzywdę osobie trzeciej, wobec której ubezpieczony ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c. Przytoczony § 10 ust. 1 został – po uchyleniu rozporządzenia – zastąpiony przez art. 34 ust. 1 u.u.o. w brzmieniu sprzed dnia 11 lutego 2012 r. Treść obu przepisów była identyczna. Rozstrzygając zagadnie prawne, Sąd Najwyższy w przytoczonej uchwale orzekł, że § 10 ust. 1 rozporządzenia nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c.”.

÷

Mając na uwadze treść przytoczonego wyżej prawie w całości uzasadnienia stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 20 grudnia 2012 roku, należy uznać, że nie są uzasadnione zarzuty przytoczone w punkcie I.1. i I.2. części wstępnej apelacji.

Wykładni przepisu § 10 ust. 1 rozporządzenia z dnia 9 grudnia 1992 roku należy dokonać w taki sam sposób, jak wykładni przepisu art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku.

÷

Nie jest uzasadniony zarzut przytoczony w punkcie II części wstępnej apelacji. Zarzut ten, gdyby go odczytać dosłownie, nie jest uzasadniony już ze swojej istoty. Przepis art. 233 § 1 k.p.c. jest wyłącznie przepisem prawa procesowego, nie zaś przepisem prawa materialnego.

Naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. może polegać na błędnym uznaniu, że przeprowadzony w sprawie dowód ma moc dowodową i jest wiarygodny, albo że nie ma mocy dowodowej lub nie jest wiarygodny. Skuteczność zarzutu apelacji naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wymaga spełnienia dwóch przesłanek:

1. Prawidłowe postawienie zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wymaga wskazania dowodu (dowodów), do którego zarzut ten się odnosi3.

2. Postawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego, opartej na własnej ocenie materiału dowodowego, wersji zdarzeń. Konieczne jest natomiast, przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi, wykazywanie, że wskazane w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy4.

Przepis art. 233 § 1 k.p.c. nie dotyczy natomiast w ogóle stosowania przepisów prawa materialnego, a mianowicie określania konsekwencji prawnych ustalonego przez sąd stanu faktycznego w zakresie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia. Przepis art. 233 § 1 k.p.c. nie dotyczy również wykładni przepisów prawa materialnego.

Określenie wysokości zadośćuczynienia za krzywdę na podstawie art. 448 k.c. nie jest wynikiem zastosowania przepisu art. 233 § 1 k.p.c., ale właśnie wynikiem zastosowania przepisu art. 448 k.c.

Zarzut pozwanego sformułowany w punkcie II części wstępnej apelacji odnosi się zatem w rzeczywistości nie do zastosowania przepisu art. 233 § 1 k.p.c., ale do prawidłowości zastosowania przepisów § 10 ust. 1 rozporządzenia z dnia 9 grudnia 1992 roku w zw. z art. 448 k.c., chociaż oznaczenia tych ostatnich przepisów pozwany w treści zarzutu nie wskazuje.

Podstawę prawną określenia wysokości zadośćuczynienia za krzywdę w razie naruszenia dobra osobistego stanowi przepis art. 448 k.c., nie zaś przepis art. 233 § 1 k.c. Zasady oceny dowodów w postępowaniu sądowym, wynikające z przepisu art. 233 § 1 k.c., nie odnoszą się do określania materialnoprawnych konsekwencji ustalonego przez sąd stanu faktycznego danej sprawy.

W rozpoznawanej sprawie nie ma podstaw do przyjęcia, że wysokość zasądzonego na rzecz powódki świadczenia ubezpieczeniowego odpowiadającego zadośćuczynieniu za krzywdę jest zawyżona. Rozmiar krzywdy powódki doznanej na skutek zerwania więzi małżeńskiej w związku ze śmiercią męża jest w okolicznościach sprawy tak znaczny, że uzasadnia on z całą pewnością konieczność zasądzenia na rzecz powódki świadczenia w dochodzonej przez nią wysokości.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, należało oddalić apelację, jako bezzasadną.

*

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz B. P. kwotę 1203,80 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja pozwanego została oddalona w całości, pozwany jest stroną przegrywającą sprawę w całości w postępowaniu odwoławczym. Powinien zatem zwrócić powódce poniesione przez nią w postępowaniu odwoławczym koszty (art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.). Koszty te obejmują:

a) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie 1200 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 – tekst jednolity),

b) opłatę pocztową za przesłanie pełnomocnikowi pozwanego przesyłki obejmującej odpis odpowiedzi na apelację – 3,80 zł (k. 204-205).

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

1 Por.: wyrok SA we Wrocławiu z dnia 7 marca 2012 roku, I ACa 97/12, Lex nr 1130079; wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2011 roku, I CSK 517/10, Lex nr 960502; wyrok SN z dnia 27 stycznia 2011 roku, II PK 173/10, Lex nr 786376; wyrok SN z dnia 20 stycznia 2011 roku, I CSK 409/10, Lex nr 738082; wyrok SN z dnia 5 listopada 2010 roku, I CSK 23/10, Lex nr 786548; wyrok SN z dnia 6 października 2010 roku, II CNP 44/10, Lex nr 970065; wyrok SN z dnia 25 czerwca 2010 roku, I CSK 544/09, Lex nr 737245; wyrok SN z dnia 16 czerwca 2010 roku, I CSK 482/09, Lex nr 607236; wyrok SN z dnia 11 marca 2009 roku, I CSK 363/08, Lex nr 560510.

2 Monitor Prawniczy 2013, z. 2, s. 58.

3 Wyrok SN z dnia 28 kwietnia 2004 roku, V CK 398/03, Lex nr 174215; wyrok SN z dnia 23 stycznia 2001 roku, IV CKN 237/00, Lex nr 52528; wyrok SN z dnia 5 lipca 2000 roku, I CKN 291/00, Lex nr 303349; wyrok SN z dnia 25 listopada 2003 roku, II CK 293/02, Lex nr 151622.

4 Wyrok SN z dnia 16 grudnia 2005 roku, III CK 314/05, Lex nr 172176; wyrok SN z dnia 18 czerwca 2004 roku, II CK 369/03, Lex nr 174131; wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2004 roku, IV CK 274/03, Lex nr 164852; wyrok SN z dnia 25 listopada 2003 roku, II CK 293/02, Lex nr 151622; wyrok SN z dnia 23 stycznia 2003 roku, II CKN 1335/00, Lex nr 439181; wyrok SN z dnia 27 września 2002 roku, IV CKN 1316/00, Lex nr 80273; postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2001 roku, IV CKN 970/00, Lex nr 52753; wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2001 roku, II CKN 588/99, Lex nr 52347; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008 roku, I ACa 180/08, Lex nr 468598, OSA 2009/6/55; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21 maja 2008 roku, I ACa 953/07, Lex nr 466440; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 lipca 2008 roku, VI ACa 306/08, Lex nr 504047; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 maja 2008 roku, I ACa 328/08 Lex nr 466423; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2008 roku, I ACa 205/08, Lex nr 465086; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 stycznia 2008 roku, I ACa 1040/07, Lex nr 466431; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 lutego 2007 roku, I ACa 1053/06, Lex nr 298433; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 kwietnia 2006 roku, I ACa 1303/05, Lex nr 214251; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 stycznia 2006 roku, I ACa 1609/05, Lex nr 189371.