Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 lutego 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. na podstawie art. 103-105, art. 127, art. 138-140, art. 141 ust. 1-3 oraz art. 142-144 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 roku w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty, a także ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych dokonał rozliczenia emerytury M. K. w związku z osiągniętym przez niego przychodem w 2014 roku. W decyzji wskazano, iż łączny dochód osiągnięty przez ubezpieczonego w 2014 roku wyniósł 31.163,13 zł i przekroczył niższą kwotę graniczną ustaloną dla tego roku w wysokości 21.357,60 zł, łącznie o kwotę 9.805,53 zł. Osiągnięty przychód uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za rozliczony rok o kwotę maksymalnego zmniejszenia tj. o 4.463,28 zł, w tym za okres od 1 maja 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku o 4.463,28 zł (8 x o 557,91 zł). Zakład Ubezpieczeń Społecznych po dokonaniu rozliczenia ustalił, że M. K. pobrał nienależne świadczenie w kwocie 4.463,28 zł i zobowiązał go do jego zwrotu.

/decyzja – k. 24-25 akt ZUS plik IV/

W dniu 12 kwietnia 2017 roku M. K. złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez zobowiązanie go do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 231,53 zł. W uzasadnieniu odwołujący zakwestionował sposób wyliczenia wysokości osiągniętego dochodu w 2014 roku, z uwzględnieniem wyliczenia miesięcznego, tj.:

- dochodu za okres zatrudnienia w (...) Miejska Sp. z o.o. od 1 do 31 maja 2014 roku (nie wyjaśniono rodzaju przychodu w tym błędnie przyjęto dochód z tytułu odprawy emerytalnej w kwocie 3.451,00 zł, nie wyjaśniono faktu odprowadzania składek od niego),

- dochodu za okres zatrudnienia w Chłodnia (...) od 1 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku (przyjęto przychody za okres do maja 2014 roku pomimo pobierania emerytury od 1 maja 2014 roku, nadto wprowadzono go w błąd co do możliwości uzyskania dochodu bez ryzyka obniżenia emerytury, błędnie przyjęto dochód z tytułu odprawy emerytalnej w kwocie 700,00 zł),

- dochodu za okres zatrudnienia w A. A. Z., A. L. spółka w 2014 roku (przyjęto przychód w kwocie 5.423,00 zł jako zapisany na koncie indywidualnym ubezpieczonego w miejsce wynikającego z PIT-11 za ten rok w kwocie 250,00 zł, nadto nie wyjaśniono daty wpływu tego przychodu jako daty po 1 maja 2014 roku i faktu odprowadzania składek od niego; co do kwoty 5.423,00 zł wnioskodawca wnosił o jej uwzględnienie do kapitału początkowego).

/ odwołanie – k. 2-6, pismo procesowe – k. 15-17 odwrót/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 20 kwietnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania i powołał argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, iż do ustalenia osiągniętego przychodu za rok 2014 przyjęto następujące kwoty, tj.:

- za okres zatrudnienia w (...) sp. z o.o. 1 do 31 maja 2014 roku - kwotę 3.451zł, od której odprowadzona została składka na FUS na podstawie zaświadczenia o wynagrodzeniu,

- za okres zatrudnienia w Chłodnia (...) od 1 maja do 31 grudnia 2014 roku - kwotę 4.308,33 zł na podstawie zaświadczenia o wynagrodzeniu,

- z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej – kwotę 17.980,80 zł (przyjęto podstawę wymiaru składek w wysokości 2.247,60zł x 8 m-cy, bez względu na faktycznie osiągnięty przychód, na podstawie art. 104 ust. 1 a ustawy emerytalnej),

- za okres zatrudnienia w A. – kwotę 5.423 zł (przyjęto kwotę zapisaną na indywidualnym koncie wobec braku wpływu zaświadczenia o wynagrodzeniu).

/odpowiedź na odwołanie – k. 9-9 odwrót/

Decyzją z dnia 1 marca 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dokonał waloryzacji świadczenia przysługującego M. K.. Wysokość zwaloryzowanej emerytury ustalono przez pomnożenie kwoty świadczenia ustalonego na dzień 28 lutego 2017 roku, tj. 3.904,37 zł przez wskaźnik waloryzacji 100,44 %. Po waloryzacji od 1 marca 2017 roku emerytura wynosi 3.921,55 zł brutto. Świadczenie uległo zmniejszeniu z powodu nienależnie pobranych świadczeń, tj. o 1960,77 zł.

/decyzja - k. 165-166 akt ZUS plik III/

W dniu 21 kwietnia 2017 roku M. K. złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę. W uzasadnieniu odwołujący zakwestionował wysokość nienależnie pobranego świadczenia. Nadto wniósł o zasądzenie odsetek ustawowych za każdy dzień niepobieranego świadczenia emerytalnego w pełnej wysokości.

/ odwołanie – k. 2-4 akt VIII U 1007/17, pismo – k. 19/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 24 maja 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania i powołał argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 6-7 akt VIII U 1007/17/

Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2017 roku Sąd Okręgowy połączył sprawę o sygn. akt VIII U 107/17 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt VIII U 803/17.

/postanowienie - k. 9 akt VIII U 1007/17/

W piśmie procesowym z dnia 10 października 2017 roku organ rentowy podniósł, że dokonano korekty rozliczenia emerytury wnioskodawcy poprzez nieuwzględnienie w dochodzie za 2014 rok kwoty 700,00 zł z tytułu odprawy emerytalnej uzyskanej w Chłodni (...). Powyższe powoduje, że nadal najkorzystniejsze pozostaje rozliczenie roczne i pozostaje bez wpływu na treść decyzji z dnia 22 lutego 2017 roku.

/pismo – k. 37/

W piśmie procesowym z dnia 5 grudnia 2017 roku organ rentowy sprostował swoje uprzednio stanowisko procesowe, że do ustalenia osiągniętego przychodu za rok 2014 przyjęto następujące kwoty, tj.:

- za maj: 2.247,60zł (działalność gospodarcza), 700,00 zł ( Chłodnia (...)), 5.423,00 zł ( (...) sp. z o.o.), 50 zł jako kwota przyjęta na podstawie danych z konta ubezpieczonego (A.),

- za czerwiec: 2.247,60zł (działalność gospodarcza), 433,33 zł ( Chłodnia (...)), 3.451,20 zł jako kwota przysługująca za maj ale wypłacona w czerwcu i oskładkowana ( (...) sp. z o.o.),

- za lipiec: 2.247,60zł (działalność gospodarcza), 225,00 zł ( Chłodnia (...)),

- za sierpień: 2.247,60zł (działalność gospodarcza), 450,00 zł ( Chłodnia (...)),

- za wrzesień: 2.247,60zł (działalność gospodarcza), 450,00 zł ( Chłodnia (...)),

- za październik: 2.247,60zł (działalność gospodarcza), 450,00 zł ( Chłodnia (...)),

- za listopad: 2.247,60zł (działalność gospodarcza), 450,00 zł ( Chłodnia (...)),

- za grudzień: 2.247,60zł (działalność gospodarcza), 450,00 zł ( Chłodnia (...)).

Nadal najkorzystniejsze pozostaje rozliczenie roczne względem miesięcznego wyliczonego na podstawie danych zawartych w koncie ubezpieczonego wobec nieprzedłożenia miesięcznego wykazu osiąganych dochodów.

/pismo – k. 45-45 odwrót, wyliczenia – k. 46/

W piśmie procesowym z dnia 17 kwietnia 2018 roku organ rentowy podniósł, że nie uwzględniono kwot odpraw emerytalnych jako nieoskładkowanych składników przychodu. Odnośnie zaś zaskarżonej decyzji waloryzacyjnej z dnia 1 marca 2017 roku podniósł, że dokonane w wysokości 1.960,77 zł potrącenie dotyczyło nadpłaconego świadczenia z tytułu rozliczenia przychodu za lata 2014, 2015 i 2016. Wobec faktu zaksięgowania dokonanych przez wnioskodawcę wpłat dotyczących 2015 roku i 2016 roku już po dacie utworzenia tej decyzji oraz zarejestrowania złożenia odwołania od decyzji w zakresie 2014 roku, organ rentowy dokonał wypłaty emerytury za marzec 2017 roku (25-go marca) w pełnej wysokości, wraz z ekwiwalentem za deputat węglowy za I półrocze 2017 roku, nie dokonując tym samym potrącenia kwoty 1.960,77 zł.

/pismo – k. 75-75 odwrót/

W piśmie procesowym z dnia 7 maja 2018 roku wnioskodawca zakwestionował uwzględnienie jego dochodu uzyskanego w maju 2014 roku w kwocie 3.451, 00 zł ( (...)). Wniósł o przeliczenie podstawy emerytury kapitałowej powiększonej o kwotę 5.423,00 zł jako zapisaną na koncie indywidualnym ubezpieczonego.

/pismo k. 80 – 80 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. K., urodzony (...), prawo do emerytury ma przyznane od 1 maja 2014 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (ustał stosunek pracy). Wypłatę świadczenia w kwocie 3.842,14 zł brutto podjęto od dnia przyznania emerytury. Termin płatności emerytury został ustalony na 25-ty dzień każdego miesiąca.

/ okoliczność bezsporna, decyzje zaliczkowe w tym z 25.06.2014 r.- k. 54-55 odwrót, k. 76-77 odwrót, k. 112-113 akt ZUS plik III, decyzja ostateczna – k. 160-162 akt ZUS akt ZUS plik III /.

W okresie od 1 listopada 2008 roku do 20 maja 2014 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) Miejska sp. z o.o. w W. w pełnym wymiarze czasu pracy. Stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron w związku z przejściem na emeryturę.

/świadectwo pracy - k. 34- 34 odwrót akt ZUS plik III/.

Pobory za dany miesiąc w (...) spółce z o.o. są wypłacane z przesunięciem, to jest do 10 dnia następnego miesiąca.

/ pisma (...) k. 34, 57/.

W dniu 8 maja 2014 roku zostało wnioskodawcy wypłacone za kwiecień 2014 roku wynagrodzenie za pracę w tym wynagrodzenie zasadnicze (2.817,14 zł brutto), wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy (2.112,86 zł brutto) i premia uznaniowa (493,00 zł brutto), bilet pracowniczy roczny (100,00 zł) oraz ekwiwalent za pranie (20,00 zł), tj. łącznie kwota 5.423,00 zł.

/informacja – k. 58, pismo (...) k. 57/

W dniu 10 czerwca 2014 roku zostało wnioskodawcy wypłacone za maj (za okres od 1 do 20 maja) 2014 roku wynagrodzenie za pracę w tym wynagrodzenie zasadnicze (1.725,50 zł brutto), wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy (1.232,50 zł brutto) i premia uznaniowa (493,00 zł brutto) w łącznej kwocie 3.451,00 zł brutto, odprawa emerytalna w kwocie 4.930,00 zł (nieoskładkowana) oraz ekwiwalent za pranie w kwocie 20,00 zł (nieoskładkowany), tj. łącznie kwota 8.401,00 zł.

/informacja – k. 35, pismo (...) k. 10 akt ZUS plik IV, informacja - k. 11 akt ZUS plik IV/.

Ponownie wnioskodawca został zatrudniony w spółce (...) od 16 czerwca 2014 roku.

/zaświadczenie – k. 75 akt ZUS plik III/

Od 18 stycznia 2012 roku do 20 maja 2014 roku wnioskodawca był zatrudniony w Chłodnia (...) w S. w 1/5 wymiaru czasu pracy. Stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem pracownika, w związku z przejściem na emeryturę.

/świadectwo pracy - k. 35-36 akt ZUS plik III/.

Ponownie wnioskodawca został zatrudniony w Chłodnia (...) od 16 czerwca 2014 roku.

/umowa o pracę – koperta k. 8/

W okresie zatrudnienia w Chłodnia (...) od maja do grudnia 2014 roku wnioskodawca uzyskał przychody:

- za kwiecień - 700,00 zł (wynagrodzenie zasadnicze) wypłacone w maju,

- za maj - 433,33 zł (wynagrodzenie zasadnicze) wypłacone w czerwcu,

- za czerwiec - 225,00 zł (wynagrodzenie zasadnicze) i 700,00 zł (odprawa emerytalna) wypłacone w lipcu,

- za lipiec - 450,00 zł (wynagrodzenie zasadnicze) wypłacone w sierpniu,

- za sierpień - 450,00 zł (wynagrodzenie zasadnicze) wypłacone we wrześniu,

- za wrzesień - 450,00 zł (wynagrodzenie zasadnicze) wypłacone w październiku,

- za październik - 450,00 zł (wynagrodzenie zasadnicze) wypłacone w listopadzie,

- za listopad - 450,00 zł (wynagrodzenie zasadnicze) wypłacone w grudniu.

/karta wynagrodzeń – k. 13 akt ZUS plik IV oraz koperta k. 8, lista płac za maj – k. 14 akt ZUS plik IV oraz koperta k. 8, lista płac za czerwiec – k. 15 akt ZUS plik IV oraz koperta k. 8, PIT-11 – koperta k. 8, umowa o pracę – koperta k. 8/

W okresie od 1 grudnia 2004 roku do 20 maja 2014 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) sp. j. w S. w 1/5 wymiaru czasu pracy. Stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron w związku z przejściem na emeryturę.

/świadectwo pracy - k. 50-50 odwrót akt ZUS plik III/.

Brak jest dokumentacji płacowej z (...) za 2014 rok.

/okoliczność bezsporna/

Za maj 2014 roku wnioskodawca uzyskał w (...) dochód w kwocie 50,00 zł.

/okoliczność bezsporna/

W 2014 roku wnioskodawca uzyskał z tytułu zatrudnienia w (...) przychód w kwocie 250,00 zł brutto.

/PIT-11 – koperta k. 8/

Od 16 marca 2014 roku wnioskodawca prowadził także pozarolniczą działalność gospodarczą.

/ oświadczenia - k. 48-49, k. 74 akt ZUS plik III, k. 8 akt ZUS plik IV/

W roku 2014 podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność odpowiadającą kwocie 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego wynosiła 2.247,60 zł.

/okoliczność bezsporna/

Zaskarżoną decyzją z dnia 22 lutego 2017 roku ZUS I Oddział
w Ł. dokonał rozliczenia emerytury M. K. w związku z osiągniętym przez niego przychodem w 2014 roku. ZUS wskazał, że przychód osiągnięty w rozliczanym okresie od 1 maja 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku 2014 roku uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za rozliczony rok o kwotę 4.463,28 zł, jednocześnie ZUS zobowiązał wnioskodawcę do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 4.463,28 zł.

/decyzja – k. 24-25 plik IV akt ZUS/

Wnioskodawca nie uiścił powyższej kwoty.

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 22 lutego 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. dokonał rozliczenia emerytury M. K. w związku z osiągniętym przez niego przychodem w 2015 roku. Osiągnięty przychód uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za rozliczony rok o kwotę przekroczenia niższej kwoty granicznej przychodu, tj. o 933,70 zł (kwota nienależnego świadczenia).

/decyzja – k. 28-29 akt ZUS plik IV/

Decyzją z dnia 23 lutego 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. dokonał rozliczenia emerytury M. K. w związku z osiągniętym przez niego przychodem w 2016 roku. Osiągnięty przychód uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za rozliczony rok o kwotę przekroczenia niższej kwoty granicznej przychodu, tj. o 541,60 zł (kwota nienależnego świadczenia).

/decyzja – k. 32-33 akt ZUS plik IV/

Zaskarżoną decyzją z dnia 1 marca 2017 roku ZUS I Oddział
w Ł. dokonał waloryzacji świadczenia przysługującego M. K.. Świadczenie uległo zmniejszeniu z powodu nienależnie pobranych świadczeń, tj. o 1960,77 zł.

/decyzja - k. 165-166 plik III akt ZUS/

W dniu 9 marca 2017 roku wnioskodawca tytułem zwrotu nienależnie pobranego świadczenia za lata 2015 i 2016 wpłacił na rachunek ZUS kwoty odpowiednio 944,70 zł i 541,60 zł.

/okoliczność bezsporna, potwierdzenia wpłat – k. 42-43 akt ZUS plik IV/

Wobec dokonanych wpłat nie dokonano pomniejszenia świadczenia emerytalnego wnioskodawcy o kwotę wskazaną w powyższej decyzji waloryzacyjnej.

/okoliczność bezsporna, oświadczenie wnioskodawcy - 00:19:55 – płyta CD k. 67/

Przychody uzyskane przez wnioskodawcę w okresie od 1 maja 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku w poszczególnych miesiącach wyniosły łącznie 24.390,13 zł, tj.:

- w maju 2.297,60 zł, w tym przychód z działalności gospodarczej 2.247,60 zł, wynagrodzenie za pracę za maj w kwocie 50 zł (A.),

- w czerwcu 6.131,93 zł, w tym przychód z działalności gospodarczej 2.247,60 zł, wynagrodzenie za pracę za maj w kwocie 433,33 zł i zgodnie z przyjętymi zasadami wypłacone w czerwcu ( Chłodnia (...)), wynagrodzenie za pracę za maj w łącznej kwocie 3.451,00 zł obejmującej wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 1.725,50 zł, wynagrodzeni za urlop w kwocie 1.232,50 zł i premię uznaniową w kwocie 493,00 zł, i zgodnie z przyjętymi zasadami wypłacone w czerwcu ( (...) sp. z o.o.),

- w lipcu 2.472,60 zł, w tym przychód z działalności gospodarczej 2.247,60 zł, wynagrodzenie za pracę za czerwiec w kwocie 225,00 zł ( Chłodnia (...)),

- w sierpniu 2.697,60 zł, w tym przychód z działalności gospodarczej 2.247,60 zł, wynagrodzenie za pracę za lipiec w kwocie 450,00 zł ( Chłodnia (...)),

- we wrześniu 2.697,60 zł, w tym przychód z działalności gospodarczej 2.247,60 zł, wynagrodzenie za pracę za sierpień w kwocie 450,00 zł ( Chłodnia (...)),

- w październiku 2.697,60 zł, w tym przychód z działalności gospodarczej 2.247,60 zł, wynagrodzenie za pracę za wrzesień w kwocie 450,00 zł ( Chłodnia (...)),

- w listopadzie 2.697,60 zł, w tym przychód z działalności gospodarczej 2.247,60 zł, wynagrodzenie za pracę za październik w kwocie 450,00 zł ( Chłodnia (...)),

- w grudniu 2.697,60 zł, w tym przychód z działalności gospodarczej 2.247,60 zł, wynagrodzenie za pracę za listopad w kwocie 450,00 zł ( Chłodnia (...)).

Wysokość przekroczenia dozwolonego limitu wynagrodzeń dla osób pobierających wcześniejszą emeryturę za 2014 rok (tzw. niższej kwoty granicznej – 70 % wyniosła odpowiednio łącznie 3.694,73 zł, w tym 3.405,13 zł w czerwcu, 79,60 zł we wrześniu, 79,60 zł w październiku, 79,60 zł w listopadzie, 50,80 zł w grudniu (miesięczne przekroczenie) i 3.032,53 zł (roczne przekroczenie).

Wysokość przekroczenia tzw. wyższej kwoty granicznej w 2014 roku – 130 % wyniosła łącznie 1.068,03 zł, tj. za czerwiec (miesięczne przekroczenie) co oznacza, że za czerwiec wypłata emerytury powinna zostać wstrzymana i skutkuje kwotą do zwrotu pełnej wysokości emerytury (3,966,85 zł).

Najkorzystniejsze dla wnioskodawcy jest ustalenie rocznego przekroczenia limitu.

Wysokość nienależnego świadczenia wnioskodawcy za 2014 rok obliczone z rocznego przekroczenia wynosi 3.032,53 zł.

/opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości - k. 115-119, pisemne uzupełniające opinie biegłego – k. 138 – 141, k. 166-169/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzoną w toku postępowania dokumentację, w tym dokumentację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz w oparciu o opinię biegłego z zakresu rachunkowości, którą uznał za poprawną, zupełną i sporządzoną zgodnie z przedstawionymi przez Sąd założeniami. Sporządzona przez biegłego opinia wyjaśnia wszystkie wątpliwości związane z kwotą nienależnego świadczenia wnioskodawcy w związku z osiągniętym przez niego przychodem w 2014 roku (od maja do grudnia 2014 roku). W pisemnych opiniach uzupełniających biegły dodatkowo w sposób szczegółowy odniósł się do zgłoszonych zarówno przez wnioskodawcę (k. 124 i n., k. 147 i n., k. 176 i n.) jak i organ rentowy (k. 154 i n., k. 159 i n.) zarzutów i podtrzymał opinię. Biegły w szczególności wyjaśnił, że algorytm rozliczenia ewentualnego zmniejszenia świadczenia polega na odjęciu od przychodu tzw. niższej kwoty granicznej przychodu, która wynosi 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Różnica to kwota, o którą obniża się emeryturę lub rentę. Jeżeli jednak wyliczona kwota jest wyższa niż kwota maksymalnego zmniejszenia, to zmniejsza się świadczenie o odpowiednią kwotę maksymalnego zmniejszenia. Biegły wskazał także, że rozliczenia świadczenia dokonano w opinii zarówno w wariancie rocznym lub miesięcznym, przy czym korzystniejsze okazało się rozliczenie w wariancie rocznym. Odnosząc się do uzyskanego przez wnioskodawcę dochodu za kwiecień 2014 roku (zarzut organu rentowego nieuwzględnienia wynagrodzenia za pracę za kwiecień) a także dochodu za maj 2014 roku (zarzut wnioskodawcy uwzględnienia wynagrodzenia za pracę za maj) biegły wyjaśnił, że bez względu na dzień wydania decyzji o przyznaniu emerytury, wnioskodawcy przyznano emeryturę w pełnej wysokości. Ustalenie dochodów do obliczeń ewentualnego zmniejszenia emerytury powinno obejmować okres, za który emerytura była wypłacana. Skoro emeryturę wypłacono za cały maj 2014 roku to ewentualne dochody ze świadczenia pracy powinny dotyczyć tego samego okresu. Ponieważ wypłaty wynagrodzeń dokonywano do 10 dnia następnego miesiąca, biegły nie uwzględnił wynagrodzenia za pracę za kwiecień, wypłaconego w maju, natomiast uwzględnił wynagrodzenie za pracę za maj, wypłacone w czerwcu. Biegły odniósł się także co do przekroczenia tzw. wyższej kwoty granicznej w 2014 roku – 130 % za czerwiec (miesięczne przekroczenie) co skutkuje kwotą do zwrotu pełnej wysokości emerytury (3,966,85 zł). Wyliczenia dokonane przez biegłego różnią się z naliczeniami dokonanymi przez ZUS w zaskarżonej decyzji z dnia 22 lutego 2017 roku, jedynie w zakresie nieuwzględnienia przez biegłego wynagrodzenia za pracę za kwiecień w kwocie 700,00 zł ( Chłodnia (...)) oraz w kwocie 5.423,00 zł ( (...) sp. z o.o.). Wreszcie słusznie biegły zauważył, że podnoszona przez wnioskodawcę kwestia zmiany i przeliczenia kapitału początkowego pozostawała poza zakresem przedmiotu opinii. Ostatecznie opinia prowadzi do konkretnych i rzetelnie uzasadnionych wniosków.

Należy podkreślić przy tym, że wnioskodawca zasadniczo nie kwestionował sposobu wyliczenia przychodu za okres pobierania emerytury, jego zastrzeżenia dotyczyły głównie interpretacji przepisów prawa normujących sporne zagadnienie.

Sąd pominął z dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy (k. 25, k. 40-43), albowiem dokumentacja ta nie dotyczy spornego okresu.

Sąd Okręgowy zważył , co następuje:

Odwołanie jest częściowo zasadne w zakresie decyzji z dnia 22 lutego 2017 roku i jest niezasadne w zakresie decyzji z dnia 1 marca 2017 roku.

Zgodnie z art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U z 2016 r., poz. 887 ze zm.) prawo do emerytur i rent ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 103a-106.

Zgodnie z art. 104 ust. 1 prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6.

Za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 1, w myśl ust. 2 art. 104, uważa się m.in. zatrudnienie i prowadzenie pozarolniczej działalności.

Zgodnie zaś z ust. 1a art. 104 dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Stosownie do art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (t. j. Dz. U. 2016 r., poz. 963, ze zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Powyższa regulacja oznacza, że w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność, ustawodawca wprowadził swoistego rodzaju fikcję prawną, że dla tej grupy osób przychód - od którego uzależnione jest zawieszenie lub zmniejszenie emerytury i renty - nie może być niższy niż podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne / zob. wyrok Sądu Najwyższego z 5 maja 2005 r., II UK 201/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr 22, poz. 359/.

W razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, prawo do emerytury ulega zawieszeniu /ust. 7 art. 104/.

W razie zaś osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130 % tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. w wysokości 24 % kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. - dla emerytury /ust. 8 pkt. 1 art. 104/.

Kwoty przychodu, o których mowa w ust. 7 i 8 art. 104, oraz kwoty maksymalnych zmniejszeń ogłasza Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" /art. 104 ust. 10 i art. 94 ust. 3/.

W 2014 roku kwota graniczna przychodu stanowiąca sumę kwot przychodu odpowiadających 70 % przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń (tzw. niższa kwota graniczna) wynosiła 31.822,80 zł. W okresie od 1 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku graniczne kwoty przychodu dla poszczególnych miesięcy wynosiły:

- od stycznia do lutego – 2.556,20 zł,

- od marca do maja – 2.676,40 zł,

- od czerwca do sierpnia – 2.726,80 zł,

- od września do listopada – 2.618,00 zł,

- w grudniu - 2.646,80 zł.

Kwota graniczna przychodu stanowiąca sumę kwot przychodu odpowiadających 70 % przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w okresie od 1 maja 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku wynosiła zatem 21.357.60 zł.

W 2014 roku kwota graniczna przychodu stanowiąca sumę kwot przychodu odpowiadających 130 % przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń (tzw. wyższa kwota graniczna) wynosiła 59.099,00 zł. W okresie od 1 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2014 graniczne kwoty przychodu dla poszczególnych miesięcy wynosiły:

- od stycznia do lutego - 4.747,30 zł,

- od marca do maja – 4.970,40 zł,

- od czerwca do sierpnia – 5.063,90 zł,

- od września do listopada – 4.862,00 zł,

- w grudniu - 4.915,50 zł.

Kwota graniczna przychodu stanowiąca sumę kwot przychodu odpowiadających 130 % przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w okresie od 1 maja 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku wynosiła zatem 39.663,90 zł.

/Komunikat Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie granicznych kwot przychodu dla 2014 r. stosowanych przy zawieszaniu albo zmniejszaniu emerytur i rent z dnia 19 listopada 2014 r., M.P. z 2014 r., poz. 1128/.

Od dnia 1 marca 2014 roku kwota maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wyższej jednak niż 130 % tej kwoty, dla emerytury wynosi 557,91 zł.

/ Komunikat Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych oraz kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent z dnia 18 lutego 2014 r., M.P. z 2014 r., poz. 165/.

Zasady zawieszania i zmniejszania świadczeń reguluje obowiązujące z mocy art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz.U.1992, Nr 58, poz. 290, ze zm.).

Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt. 1 i 4 przy ustalaniu, czy wystąpiły okoliczności powodujące zawieszenie lub zmniejszenie emerytury i renty, uwzględnia się:

- wynagrodzenie z tytułu pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy oraz na podstawie umowy o pracę nakładczą (pkt. 1),

- dochody z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, której wykonywanie podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (pkt. 4).

W myśl ust. 3 § 1 za dochód osiągnięty uważa się faktyczny dochód uzyskany przez emeryta lub rencistę w danym roku kalendarzowym, z zastrzeżeniem ust. 5.

W myśl ust. 4 § 1 dochód wypłacony z tytułu pracy, służby lub działalności, o której mowa w ust.1, wykonywanej przed miesiącem, od którego ustalono prawo do emerytury lub renty, zwanych dalej "świadczeniami", nie ma wpływu na zawieszenie ani na zmniejszenie świadczeń.

W myśl ust. 5 § 1 dochód wypłacony z tytułu pracy, służby lub działalności, o której mowa w ust. 1, wykonywanej w okresie, w którym wypłata świadczenia była zawieszona, uważa się za dochód uzyskany w tym okresie, jeżeli jest to dla emeryta lub rencisty korzystniejsze.

W rozpoznawanej sprawie prawo do emerytury wnioskodawca nabył z dniem 1 maja 2014 roku. Z tym dniem podjęto wypłatę emerytury dla ubezpieczonego. Rozliczenie emerytury w związku z przychodem osiągniętym w roku 2014 dotyczyło wobec tego okresu od 1 maja 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku.

Spór w sprawie sprowadzał się ostatecznie do tego czy w rozliczeniu emerytury ubezpieczonego w związku z przychodami osiągniętymi przez niego w okresie od 1 maja 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku winny być uwzględnione przychody:

- ze stosunku pracy z Chłodnia (...) obejmujące wynagrodzenie za pracę za kwiecień 2014 roku w kwocie 700,00 zł brutto, wypłacone w maju 2014 roku, a także wynagrodzenie za pracę za maj 2014 roku w kwocie 433,33 zł brutto, wypłacone w czerwcu 2014 roku,

- oraz ze stosunku pracy z (...) sp. z o.o. obejmujące wynagrodzenie za pracę za kwiecień 2014 roku w łącznej kwocie 5.423,00 zł, w tym wynagrodzenie zasadnicze (2.817,14 zł brutto), wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy (2.112,86 zł brutto) i premia uznaniowa (493,00 zł brutto), bilet pracowniczy roczny (100,00 zł) oraz ekwiwalent za pranie (20,00 zł), wypłacone w maju 2014 roku, a także wynagrodzenie za pracę za maj 2014 roku w łącznej kwocie 3.451,00 zł, w tym wynagrodzenie zasadnicze (1.725,50 zł), wynagrodzenie za urlop (1.232,50 zł) i premia uznaniowa (493,00 zł), wypłacone w czerwcu 2014 roku.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy na przepisy § 1 ust. 1 pkt. 1 i ust. 3 rozporządzenia z dnia 22 lipca 1992 r., zgodnie z którymi przez faktyczny przychód uzyskany przez emeryta lub rencistę w danym roku kalendarzowym, który uwzględnia się przy ustalaniu, czy wystąpiły okoliczności powodujące zawieszenie lub zmniejszenie emerytury i renty, należy rozumieć faktyczny przychód osiągnięty w roku, w którym został pozostawiony do dyspozycji pracownika, tj. kiedy doszło do jego realizacji (wypłaty).

Stosownie zaś do unormowania zawartego w ust. 4 § 1 dochód (obecnie przychód) wypłacony z tytułu pracy wykonywanej przed miesiącem, od którego ustalono prawo do emerytury lub renty nie ma wpływu na zawieszenie ani na zmniejszenie świadczeń. Natomiast dochód wypłacony z tytułu pracy wykonywanej w okresie, w którym wypłata świadczenia była zawieszona, w myśl ust. 5 § 1, uważa się za dochód uzyskany w tym okresie, jeżeli jest to dla emeryta lub rencisty korzystniejsze.

Bezsprzecznie ustalono, że w maju 2014 roku wnioskodawca uzyskał łączny przychód w wysokości 2.297,60 zł, na które złożyły się przychód z działalności gospodarczej 2.247,60 zł oraz wynagrodzenie za pracę za maj w A. w kwocie 50,00 zł. Ponadto w maju 2014 roku wnioskodawca uzyskał także przychód w postaci wynagrodzenia za pracę w Chłodnia (...) za kwiecień w kwocie 700,00 zł oraz wynagrodzenia za pracę w (...) sp. z o.o. za kwiecień w kwocie 5.423,00 zł (przy czym część składników z tej kwoty jest nieoskładkowana, tj. ekwiwalent za pranie czy bilet pracowniczy).

Z kolei w czerwcu 2014 roku wnioskodawca uzyskał łączny przychód w wysokości 6.131,93 zł, na które złożyły się przychód z działalności gospodarczej 2.247,60 zł, wynagrodzenie za pracę za maj w Chłodnia (...) w kwocie 433,33 zł, wynagrodzenie za pracę za maj w (...) sp. z o.o. w łącznej kwocie 3.451,00 zł obejmujące wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 1.725,50 zł, wynagrodzenie za urlop w kwocie 1.232,50 zł i premię uznaniową w kwocie 493,00 zł.

W świetle ust. 4 § 1 cytowanego rozporządzenia nie jest możliwe – wbrew twierdzeniu organu rentowego - uwzględnienie do przychodu wnioskodawcy wynagrodzenia za pracę za kwiecień 2014 roku (kwoty 700,00 zł i częściowo nieoskładkowanej zresztą kwoty 5.423,00 zł) jako wynagrodzenia za pracę wykonywaną przed miesiącem, od którego ustalono prawo do emerytury, tj. przed majem 2014 roku. Konsekwentnie przepis ten pozwala natomiast – wbrew twierdzeniu wnioskodawcy – na uwzględnienie do przychodu wnioskodawcy wynagrodzenia za pracę za maj ze stosunków pracy wnioskodawcy (kwoty 433,33 zł i 3.451,00 zł). Powyższe znajduje pełne odzwierciedlenie w opinii biegłego z zakresu rachunkowości.

Jak wynika z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, uzyskanie w czerwcu 2014 roku przychodu w wysokości wyższej niż 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy (które w czerwcu 2014 r. wynosiło 5.063,90 zł) powoduje, że w miesięcznym rozliczeniu emerytura winna być w całości zawieszona. W miesięcznym rozliczeniu za okres od 1 maja 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku uzyskiwane przychody skutkowałyby zwrotem emerytury w kwocie 3.966,85 zł za czerwiec oraz kwot maksymalnego zmniejszenia po 79,60 zł za okres wrzesień – listopad i po 50,80 zł za grudzień, co dałoby łączną kwotę 4.256,45 zł.

Natomiast po doliczeniu kwoty 6.131,93 zł (przychód za czerwiec) uwzględniony w rocznym rozliczeniu przychód w okresie od 1 maja 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku wyniósł łącznie 24.390,13 zł. Przychód ten przekroczył 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, natomiast nie przekroczył 130 % tej kwoty, co skutkuje tym, że świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia, to jest o kwotę 3.032,53 zł (24.390.13 zł minus 21.357,60 zł).

Jak wynika zatem z opinii biegłego z zakresu rachunkowości, najkorzystniejsze dla wnioskodawcy jest zatem ustalenie rocznego przekroczenia limitu.

Stosownie zaś do art. 138 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia, w myśl ust. 2 pkt. 1, uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Kwota 3.032,53 zł stanowi kwotę nienależnie pobranego świadczenia podlegającego, w myśl powołanych wyżej przepisów, obowiązkowi zwrotu. Wnioskodawca tytułem zwrotu nienależnie pobranego świadczenia nie dokonał wpłaty na rachunek ZUS tytułem tej kwoty, a zatem do zwrotu pozostaje kwota w pełnej wysokości.

Stosownie natomiast do treści art. 88 ust. 1 wspomnianej ustawy emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca. W myśl ust. 2 art. 88 ustawy, waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu. Natomiast ust. 3 stanowi, że waloryzacji podlega kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację. Zgodnie z ust. 4 w/w przepisu, waloryzacja obejmuje emerytury i renty przyznane przed terminem waloryzacji.

Wnioskodawca odwołując się od decyzji waloryzacyjnej z dnia 1 marca 2017 roku zakwestionował wysokość nienależnego świadczenia w związku z uzyskanym przychodem za 2014 rok. Wobec ustalenia w przedmiotowej sprawie kwoty nienależnego świadczenia za 2014 rok na podstawie opinii biegłego z zakresu rachunkowości, faktu zaksięgowania dokonanych przez wnioskodawcę wpłat dotyczących 2015 roku i 2016 roku już po dacie utworzenia tej decyzji oraz zarejestrowania złożenia odwołania od decyzji w zakresie 2014 roku, organ rentowy dokonał wypłaty emerytury za marzec 2017 roku (25-go marca) w pełnej wysokości, wraz z ekwiwalentem za deputat węglowy za I półrocze 2017 roku, nie dokonując tym samym potrącenia kwoty 1.960,77 zł. Wnioskodawca wprost przyznał w toku procesu, że nie pomniejszono jego świadczeń emerytalnych na skutek decyzji waloryzacyjnej.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 22 lutego 2017 roku orzekając jak w punkcie 1 wyroku. W pozostałym zakresie odwołanie podlegało oddaleniu jako niezasadne, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.

ZARZĄDZENIE;

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy pouczając, iż na podstawie art. 369 § 3 kpc termin do złożenia apelacji wynosi 3 tygodnie.

7 XII 2020 roku.

K. W.