Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2020 r.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2020 r. w Jędrzejowie na rozprawie

sprawy z powództwa U. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w K.

przeciwko M. G.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanej M. G. na rzecz powoda U. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w K. kwotę 5542,42 zł (pięć tysięcy pięćset czterdzieści dwa złote 42/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 listopada 2019 roku do dnia zapłaty

II. oddala powództwo w pozostałej części

III. znosi między stronami koszty procesu

Sygn. akt I C 2/20 upr

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 22 września 2020 roku

W dniu 18 listopada 2019 roku do tut. Sądu wpłynął pozew U. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w K. przeciwko M. G. o zapłatę kwoty 11.972,17 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów procesu.
W uzasadnieniu swego żądania strona powodowa wskazała, że wskazana kwota stanowi kwotę niespłaconej przez pozwaną pożyczki udzielonej jej przez K. Polska
Sp. z o.o. w dniu 12 marca 2018 roku. Nadto strona powodowa wskazała, że nabyła wierzytelność przeciwko pozwanej na mocy umowy przelewu wierzytelności, a na kwotę objętą żądaniem składają się: kwota 6080,40 zł tytułem kapitału, kwota 4713,62 zł tytułem umownych odsetek, kwota 63,67 zł tytułem odsetek maksymalnych za opóźnienie, kwota 162,09 zł tytułem ustawowych odsetek za opóźnienie i kwota 952,39 zł tytułem prowizji.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym tut. Sąd uwzględnił powództwo (k. 43).

W dniu 3 stycznia 2020 roku do tut. Sądu wpłynął sprzeciw pozwanej od nakazu zapłaty, w którym wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu i wskazała, że strona powodowa nie udowodniła istnienia roszczenia objętego żądaniem pozwu, a także swej legitymacji procesowej. Nadto pozwana podniosła nieważność postanowień umowy dotyczących tzw. pozaodsetkowych kosztów pożyczki (k. 46 - 50).

W dniu 25 czerwca 2020 roku strona powodowa wskazała, że pozwana spłaciła pożyczkę do kwoty 4047,65 zł (k. 79).

Sąd ustalił co następuje:

Pozwana oraz (...) Sp. z o.o. w W. zawarli w drodze elektronicznej umowę ramową pożyczki sxr1go, na podstawie, której określili zasady udzielania pozwanej pożyczek przez pożyczkodawcę.

W dniu 12 marca 2018 roku pozwana i (...) Sp. z o.o. w W. zawarli w drodze elektronicznej umowę pożyczki (...), w której wskazano, że kwota wypłacona pożyczkobiorcy wynosi 8000 zł, całkowita kwota do spłaty wynosi 15.788,15 zł, a kwota 6198,08 zł stanowi prowizję, kwota 1590,07 zł odsetki. (...) określono na 105,35 %, a termin końcowy spłaty pożyczki ustalono na dzień 7 kwietnia 2020 roku.

(...) Sp. z o.o. wypłaciła pozwanej kwotę 8000 zł przelewając ją na konto wskazane w formularzu informacyjnym i umowie pożyczki.

Dowód: umowy (k. 4 -11), formularz informacyjny (k. 12 -15), potwierdzenie transakcji (k. 16).

(...) Sp. z o.o. w W. oraz strona powodowa zawarły w dniu 30 lipca 2019 roku umowę przelewu wierzytelności, na podstawie, której pożyczkodawca przelał na rzecz strony powodowej wierzytelności objęte załącznikiem nr 1.

W załączniku nr 1 do umowy z dnia 30 lipca 2019 roku wskazano dane pozwanej numer umowy pożyczki (...) oraz m.in. kwotę 8000 zł tytułem udzielonej pożyczki

Dowód: umowa z załącznikami (17 - 26), załącznik (k. 41).

Sąd zważył co następuje:

W ocenie Sądu powództwo jest zasadne częściowo.

W ocenie Sądu niezasadny był zarzut strony pozwanej o braku legitymacji strony powodowej.

Zgodnie z art. 509 §1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na rzecz osoby trzeciej, chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albowiem właściwości zobowiązania.

Na podstawie wskazanego przepisu przelew wierzytelności jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej, a przedmiotem przelewu jest wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać i która jest w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). W tym zakresie konieczne jest wyraźne określenie stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność. Wymaga się zatem oznaczenia stron tego stosunku zobowiązaniowego oraz przedmiotu świadczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 października 2015 roku sygn. akt I ACa 492/15 LEX nr 184218; wyrok SN z dnia 11 maja 1999 r. III CKN 423/98 Biuletyn Sądu Najwyższego 2000/1 str. 1).

Przedmiotem przelewu może być także dostatecznie oznaczona wierzytelność przyszła, która cedentowi będzie przysługiwała i która jest możliwa do zidentyfikowania, a która na nabywcę przejdzie w momencie jej powstania. Dlatego ważne jest na tyle precyzyjne określenie takiej wierzytelności przyszłej, aby w momencie jej powstania można ją w sposób nie budzący wątpliwości powiązać z konkretną umową przelewu wierzytelności i pierwotnym wierzycielem oraz nabywcą tej wierzytelności (wyrok SN z dnia 26 września 2002 roku (...) lex 345523; uchwała SN z dnia 19 września 1997 roku III CZP 45/97).

W ocenie Sądu obowiązkiem strony powodowej było wykazanie, że wstąpiła w prawa wierzyciela tj. (...) Sp. z o.o. z umowy pożyczki z dnia 12 marca 2018 roku nr sxr1go zawartej z pozwaną.

W ocenie Sądu okoliczność ta została wykazana umową przelewu wierzytelności z załącznikami, w tym załącznikiem nr 1 w postaci listy nabytych wierzytelności przez stronę powodową od (...) Sp. z o.o. Dokumenty te zostały podpisane przez uprawnione do reprezentowania powoda i pierwotnego wierzyciela. Z dokumentów tych wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że wierzytelność przeciwko pozwanej z umowy pożyczki z dnia 12 marca 2018 roku nr sxr1go została nabyta przez stronę powodowa od pierwotnego pożyczkodawcy.

Z tych też względów Sąd uznał, że U. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w K. posiadał legitymację czynną w przedmiotowym postępowaniu.

W ocenie Sądu niezasadny był także argument pozwanej o braku udowodnienia istnienia roszczenia co do zasady.

Umowa pożyczki jaka wiązała strony była umową w rozumieniu art. 5 pkt 13 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U nr 126 z późn. zm.), albowiem została zawarta w trybie art. 15 wskazanej ustawy bez jednoczesnej obecności obu stron umowy przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość (tzw. umowa o kredyt konsumencki zawierana na odległość), została zawarta w drodze elektronicznej.

Do ważności umowy pożyczki jaka wiązała strony nie była wymagana forma pisemna, co wynika z treści przepisu art. 29 ust. 1 wskazanej ustawy, zgodnie z którym umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Z przepisu tego nie wynika zatem, że forma pisemna została zastrzeżona pod rygorem nieważności, a zatem należało przyjąć, że zastrzeżenie formy pisemnej, zgodnie z przepisem art. 73 § 1 kc, zostało zastrzeżone jedynie pod rygorem dowodowym (wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 12 grudnia 2017 roku II Ca 2448/17 legalis 2052181).

Do przyjęcia, że doszło do zawarcia umowy o kredyt konsumencki, zgodnie z treścią art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1997 roku Prawo bankowe, wystarczy przedłożenie umowy na innym trwałym nośniku w postaci elektronicznej (wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 14 maja 2019 roku II Ca 180/19 legalis 2159273; komentarz do art. 29 ustawy o kredycie konsumenckim pod red. Osajda). W takim wypadku przyjmuje się, że umowa została zawarta i potwierdzona w sposób prawidłowy.

W ramach postępowania Sąd ustalił, że strony zawarły umowę pożyczki w formie elektronicznej, albowiem pozwanej został przesłany formularz informacyjny do umowy wygenerowany w pliku pdf, który zawierał wszystkie informacje związane z warunkami umowy pożyczki, a dane te następnie zostały zawarte w ramowej umowie pożyczki i umowie pożyczki. W ocenie Sądu pozwana zapoznała się z tymi warunkami umowy, albowiem jej dane zostały zawarte w ramowej umowie pożyczki i samej umowie pożyczki. W ocenie Sądu pożyczkodawca nie mógł uzyskać danych pozwanych w inny sposób jak od samej pozwanej, Nadto sama zaś umowa doszła do realizacji w momencie przekazania przez powoda pozwanej kwoty pożyczki.

W ocenie Sądu strona powodowa przedkładając ramową umowę pożyczki, formularz informacyjny, umowę pożyczki i dowód przelewu kwoty 8000 zł wykazała, że pozwana i pierwotny wierzyciel zawarli umowę pożyczki w dniu 12 marca 2018 roku i że umowa ta została przez pierwotnego wierzyciela wykonana. Co więcej należy wskazać, że pozwana spłaciła część kwoty pożyczki (kwota 4047,65 zł), co zostało podane w piśmie z dnia 25 czerwca 2020 roku przez stronę powodową, a pozwana temu faktowi nie zaprzeczyła, zatem Sąd uznał wskazany fakt za niewątpliwy jako przyznany przez pozwaną.

Zatem przy uwzględnieniu warunków umowy pożyczki, niewątpliwym było, że kwota pożyczki nie została całkowicie spłacona, a zatem roszczenie o zwrot kwoty pożyczki było roszczeniem udowodnionym co do zasady.

W ocenie Sądu słuszny był natomiast argument co do nieważności postanowień umowy w zakresie wysokości prowizji.

W ocenie Sądu postanowienia umowy w zakresie wysokości prowizji w kwocie 6198 zł były nieważne, a zatem nie wiązały pozwanej.

Orzekając w tym zakresie Sąd miał na uwadze przepis art. 385 ¹ § kc, zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne), przy czym nie dotyczy to postanowień określających świadczenia główne stron, w tym cenę
i wynagrodzenia, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Wskazany przepis ma zastosowane do umów obligacyjnych zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami z użyciem wzorca umowy lub też do umów zawieranych bez użycia takiego wzorca (wyrok SN z dnia 7 grudnia 2006 roku III CSK 266/06 lex 238949).

Niewątpliwym jest, że wskazany przepis może mieć zastosowanie w niniejszej sprawie, albowiem umowa pożyczki z dnia 12 marca 2018 roku została zawarta pomiędzy przedsiębiorcą, czyli (...) Sp. z o.o., a konsumentem, czyli pozwaną.

Klauzula generalna wskazana w cytowanym przepisie zawiera dwa kryteria oceny umowy,
a mianowicie dobre obyczaje oraz interesy konsumenta. Uznanie konkretnej klauzuli umownej za niedozwolone postanowienie umowy wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia obu przesłanek, a więc sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia interesów konsumenta (wyrok n z dnia 29 sierpnia 2013 roku I CSK 660/12 lex 1408133).

Dobre obyczaje to w zasadzie pojęcie równoważne dla zasad współżycia społecznego, czyli pozaprawnych reguł postępowania niesprzecznych z etyką, moralnością i aprobowanych społecznie. W szczególności sprzeczne są wszelkie postanowienia umowy, które naruszają uczciwość, zaufanie do kontrahenta, zmierzają do wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony umowy, a tym samym naruszają równorzędność stron stosunku prawnego (Adam Olejniczak - komentarz do art. 385 ¹ kc lex; wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

Interesy konsumenta to pojęcie szerokie i należy przez nie rozumieć nie tylko interesy ekonomiczne. Z rażącym naruszeniem interesów konsumenta mamy do czynienia
w przypadku, gdy postanowienia umowy znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron, gdy dochodzi do jaskrawej, nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków stron umowy (wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 roku I Ck 832/04).

Do naruszenia tej równowagi stron odnosi się także art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64).

Należy wskazać, że nie każde postanowienie umowy podlega ocenie pod kątem uznania go za niedozwoloną klauzulę. Z badania tego wyłączone są postanowienia umowy uzgodnione indywidualnie z konsumentem oraz postanowienia określające jednoznacznie główne świadczenia stron.

Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy.

Z definicji umowy pożyczki nie wynika zatem, aby wysokość prowizji należała do głównych świadczeń stron umowy, albowiem do świadczeń tych należą jedynie udostępnienie kwoty pożyczki przez pożyczkodawcę oraz zwrot kwoty pożyczki przez pożyczkobiorcę (wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 30 września 2002 roku XVII Amc 47/01 Dz. Urz. UOKiK 2003/1/244; wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2004 roku I CK 472/03 Pr. Bank. (...)). Tym samym postanowienia w zakresie ustalenia wskazanej prowizji podlegają ocenie przy uwzględnieniu art. 385 ¹ kc i mogą być uznane za niedozwolone klauzule umowne.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 3 kc nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności odnosi się do to wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Przy ocenie postanowień umowy pod kątem ich indywidualnego uzgodnienia należy także kierować się art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku
w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zgodnie z którym warunki umowy zostaną zawsze uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał wypływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie sformułowanej uprzednio umowy standardowej (wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

W ocenie Sądu umowa pożyczki z dnia 12 marca 2018 roku w części dotyczącej ustalenia wysokości prowizji w kwocie stanowiącej 77 % kwoty pożyczki udostępnionej pozwanej nie została uzgodniona z pozwaną indywidualnie. Pozwana temu zaprzeczyła, a strona powodowa przy uwzględnieniu art. 385 ¹ § 4 kc nie udowodniła, że ten zapis umowy został uzgodniony indywidualnie z pozwaną. Samo przedstawienie pozwanej formularza informacyjnego do umowy pożyczki nie spełnia zdaniem Sądu wymogów pojęcia indywidualnego uzgodnienia, albowiem pozwana nie ustalała wysokości prowizji z pierwotnym pożyczkodawcą.

W ocenie Sądu postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości prowizji były niedozwolonymi postanowieniami umowy i zmierzały do obejścia przepisów dotyczących wysokości odsetek, rażąco naruszały prawa pozwanej jako konsumenta.

Niewątpliwym jest, że pożyczkodawcy należy się wynagrodzenie za udzielenie pożyczki
w postaci np. prowizji, a także prawo do naliczania odsetek. Zdaniem Sądu koszty te jednak nie mogą być wygórowane i muszą mieć swoje uzasadnienie zarówno w odniesieniu do wysokości samej kwoty pożyczki, jaki i okresu spłaty pożyczki oraz faktycznych czynności pożyczkodawcy podjętych przy udzieleniu pożyczki, a wyliczenie ich wysokości musi być jasne i zrozumiałe.

Ustalenie wysokości prowizji na poziomie 77 % kwoty jaką pozwana faktycznie uzyskała
w ramach umowy jako kwoty pożyczki było nieuzasadnione i rażąco wygórowane, a nadto zmierzało do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Nadto w umowie pożyczkodawca wskazał wysokość odsetek umownych od kwoty pożyczki, a także zastrzegł odsetki na wypadek uchybienia terminowi zapłaty, zatem ustalenie dodatkowo jeszcze kwoty prowizji i to na tak wysokim poziomie nie było uzasadnione.

W ocenie Sądu świadczenie określone w umowie jako prowizja dla pożyczkodawcy było rażąco wygórowane i naruszało równowagę stron umowy. Z umowy nie wynikało w jaki sposób wyliczono wskazaną kwotę i z jakimi czynnościami faktycznymi pożyczkodawcy wiązała się ta kwota. Niewątpliwym jest dla Sądu, że postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości prowizji były rażąco krzywdzące dla pozwanej, albowiem faktycznie do swej dyspozycji otrzymała jedynie kwotę 8.000 zł, a zgodnie z umową był zobowiązana do zapłaty kwoty prawie dwukrotnie wyższej. Nadto jak wskazano pozwana na ustalenie wysokości tej dodatkowej kwoty nie miała żadnego wpływu, kwota ta została przez pożyczkodawcę narzucona.

Z tych też względów Sąd uznał postanowienia umowy pożyczki w zakresie ustalenia wysokości prowizji za niedozwolone postanowienia umowy i przez to za niewiążące pozwanej. Tym samym uznano, że pozwana nie była zobowiązana do uiszczenia kwoty 6198,08 zł stanowiącej wysokość prowizji.

Oceniając wysokość prowizji zastrzeżonych w umowie pożyczki Sąd nie mógł pominąć także rozwiązań przyjętych w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, która uregulowała wysokość maksymalnych tzw. pozaodsetkowych kosztów, a także wskazała w przepisie art. 36a wzór na ich obliczenie. W ocenie Sądu uregulowanie zawarte we wskazanej ustawie o kredycie konsumenckim znajdzie zastosowanie dopiero wtedy, gdy zostanie ustalone w sposób nie budzący wątpliwości, że postanowienia umowy pożyczki
w zakresie tzw. pozaodsetkowych kosztów w tym właśnie prowizji zostały ustalone z konsumentem indywidualnie. W przypadku, gdy wysokość prowizji nie została ustalona indywidualnie, to takie postanowienie umowy jest nieważne i bez znaczenia jest to, że wysokość tej prowizji mieści się w wyliczeniu zawartym w umowie o kredycie konsumenckim.

W ocenie Sądu zgodnie z umową pozwana zobowiązana była do spłaty kwoty 9590,07 zł, czyli kwoty udzielonej pożyczki w kwocie 8.000 zł oraz odsetek umownych w kwocie 1590,07 zł. Pozwana spłaciła kwotę 4047,65 zł, a zatem do spłaty pozostała kwota 5542,42 zł, którą zasądzono w pkt I wyroku. Nadto zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 14 listopada 2019 roku do dnia zapłaty, czyli od dnia wniesienia pozwu.

Dodać należy na marginesie, że strona powodowa nie przedstawiła wyliczenia kwoty roszczenia, w tym odsetek, a zwłaszcza odsetek umownych w kwocie aż 4713,62 zł, a także rozliczenia wpłat dokonanych przez pozwaną, zatem Sąd nie miał podstaw do innego wyliczenia zobowiązania pozwanej.

W pkt II oddalono powództwo ponad kwotę zasądzoną, uznając powództwo w tej części za niezasadne.

W pkt III orzeczono na podstawie art. 100 kpc w zw. z art. 108 kpc.

Strony wygrały w zbliżonym stosunku 54 % do 46 %, a zatem w ocenie Sądu brak było podstaw do rozliczania kosztów procesu.