Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 150/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 10 marca 2020 r., sygn. akt III K 174/19

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońcy oskarżonego

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Prokurator Rejonowy w Gryfinie na podstawie art. 438 pkt 3 k.p.k. zarzucił:

„- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, a mających wpływ na jego treść polegającą na przyjęciu, iż nawet najniższe kary przewidziane za przestępstwa przypisane H. P. (1) byłyby niewspółmiernie surowe, co w konsekwencji skutkowało nadzwyczajnym złagodzeniem kar orzeczonych oskarżonemu, podczas gdy prawidłowa ocena całokształtu okoliczności związanych z popełnionymi przez oskarżonego przestępstwami prowadzi do wniosków odmiennych.”

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja wniesiona przez prokuratora okazała się częściowo uzasadniona, stąd spowodowała określoną zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o karze, na niekorzyść oskarżonego H. P. (1), jednakże skala tej modyfikacji - w realiach przedmiotowej sprawy - nie mogła być aż tak znaczna, jak to postulowano w petitum skargi odwoławczej.

Mając na uwadze sam zakres zaskarżenia, jak również fakt, iż strony nie kwestionowały dokonanych przez Sąd Okręgowy zasadniczych ustaleń faktycznych, ustalenia te, co do zasady, uznać należy za prawidłowe. Lektura akt sprawy przedmiotowej wskazuje bowiem, iż Sąd I instancji prawidłowo na rozprawie przeprowadził postępowanie dowodowe, w oparciu o które doszedł do prawidłowych wniosków tak w zakresie sprawstwa, jak i winy oskarżonego H. P. w popełnieniu przypisanych mu przestępstw. Sąd Okręgowy zresztą te ustalenia w sposób należyty i wystarczający przytoczył również w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, wskazując dokładnie na dowody, jakie stanowiły podstawę tych ustaleń. W związku z tymi prawidłowymi ustaleniami (w zakresie sprawstwa, jak i winy) nie budzi również zastrzeżeń przyjęta przez Sąd I instancji kwalifikacja prawna pierwszego z przypisanych oskarżonemu czynów - z art. 156 § 1 pkt 2 k.k., jak i drugiego przestępstwa - z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Zresztą ww. zasadnicze ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego, ocena przeprowadzonych na rozprawie dowodów, jak również wina H. P. i przyjęcie w zaskarżonym wyroku wskazanej kwalifikacji prawnej czynów przypisanych oskarżonemu nie były kwestionowane przez żadną ze stron (z zaznaczeniem uwag poniżej), więc sąd ad quem, podzielając w tym zakresie rozstrzygnięcia Sądu I instancji wraz z jego motywacją zawartą w uzasadnieniu ww. wyroku, nie znajduje racjonalnej potrzeby, by szerzej ustosunkowywać się do tych kwestii.

Z uwagi na zakwestionowanie w apelacji rozstrzygnięcia o karze należy przypomnieć, że przepis art. 60 k.k., regulujący podstawy nadzwyczajnego złagodzenia kary, przewiduje dwie różne sytuacje pozwalające na wykorzystanie tej instytucji. Pierwsza związana jest z okolicznościami, o których mowa w art. 60 § 1 k.k. i obejmuje wszystkie wskazane w ustawie sytuacje uzasadniające nadzwyczajne złagodzenie kary bez konieczności spełnienia dodatkowych przesłanek wynikających z przepisu ogólnego, tj. art. 60. Ustawodawca uznał, że kontekst normatywny okoliczności, jakie dotyczą wymienionych wypadków, stanowi wystarczającą przesłankę stosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary. Wynika stąd, że sąd nie musi przytaczać dodatkowych, szczególnych okoliczności przemawiających za stosowaniem nadzwyczajnego złagodzenia kary poza tymi, które wynikają z konkretnego przepisu, w którym przewidziano stosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary. Powyższe unormowanie (art. 60 § 1 k.k.) stanowi tu rodzaj ogólnej klauzuli normatywnej, odsyłającej do przepisu szczegółowego, zawartego w części ogólnej lub szczególnej kodeksu karnego. Drugą grupę przypadków stanowią te, jakie wymienione zostały w art. 60 § 2 k.k. Przepis ten ogranicza nadzwyczajne złagodzenie kary do szczególnie uzasadnionych przypadków, w których nawet najniższa kara wymierzona za popełnione przestępstwo byłaby wobec danego sprawcy niewspółmiernie surowa. Ustawodawca nie poprzestał jednak na tym ogólnym stwierdzeniu i wymienił przykładowo trzy kategorie sytuacji, które uzasadniać mogą ową niewspółmiernie surową karę. Użyta w tym przepisie technika legislacyjna (zwrot „w szczególności"), wskazuje na przykładowy jedynie charakter wyliczenia zamieszczonego w tym przepisie. Jest oczywiste, że możliwe są inne od wymienionych w art. 60 § 2 pkt 1-3 sytuacje, w których wymierzona przez sąd kara, bez zastosowania nadzwyczajnych reguł wymiaru, może być uznana za "niewspółmiernie surową". Chodzi tu o niewspółmierność kary do tej, którą należałoby wymierzyć, uwzględniając stopień winy i stopień społecznej szkodliwości czynu. Ta niewspółmierność powinna być widoczna, rzucająca się w oczy, choć nie musi być rażąca. Jest ona oceniana przede wszystkim w kategorii grożącej za przestępstwo kary w dolnej granicy ustawowego zagrożenia (zob. W. Wróbel [red.], A. Zoll [red.]; Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz do art. 53-116, W-wa 2016).

W rozważanej sprawie zakwestionowane przez prokuratora rozwiązań skutkujących nadzwyczajnym złagodzeniem kary w zakresie obydwu wymierzonych H. P. kar (art. 60 § 1 i 2 kk.) wymaga podkreślenia, że uregulowania te mają charakter fakultatywny, co oznacza, że zastosowanie (zaniechanie) tej instytucji (nadzwyczajnego złagodzenia kary), co do zasady (z wyłączeniem np. art. 60 § 3 k.k.), nie może stanowić obrazy prawa materialnego. Zasadność decyzji procesowej związanej ze wskazanymi przepisami może być natomiast kwestionowana przez ewentualne stawianie zarzutów błędu w ustaleniach faktycznych, czy też rażącej niewspółmierności kary (rozwiązanie nr 2 w praktyce spotykane jest zdecydowanie częściej – dop. SA), lecz ze względu na treść art. 523 § 1 k.p.k. zarzuty te nie mogą być podstawą kasacji (zob. postanowienie SN z 19.10.2017 r., II KK 306/17, LEX nr 2390707). Mając na uwadze treść argumentacji wniesionej skargi odwoławczej, która jest de facto apelacją od kary, nie ulega wątpliwości, że skarżący pomimo akcentowania w petitum zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, stawia zarzut rażącej niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu kary (art. 438 pkt 4 k.p.k.). Jednakże i w tej perspektywie, zdaniem sądu odwoławczego, niezasadne było zakwestionowanie przez skarżącego prokuratora prawidłowości zastosowania przy wymiarze kary za przestępstwo przypisane oskarżonemu w punkcie pierwszym zaskarżonego wyroku, instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary na podstawie art. 60 § 1 i 2 pkt 1 k.k. oraz art. 60 § 6 pkt 2 k.k., gdyż w świetle okoliczności trafnie przedstawionych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie ulega wątpliwości, że nawet najniższa kara wymierzona H. P. na podstawie z art. 156 § 1 pkt 2 k.k., tj. kara 3 lat pozbawienia wolności, byłaby karą niewspółmiernie surową. Należy bowiem zauważyć, iż oskarżony jest sprawcą młodocianym, pojednał się z pokrzywdzonym M. G. (1), przyznał się do popełnienia ww. czynu i nie był wcześniej karany. Przepis art. 60 § 1 k.k. stanowi, iż sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w stosunku do młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy określone w art. 54 § 1 k.k. Bezspornie oskarżony H. P. jest sprawcą młodocianym w rozumieniu art. 115 § 10 k.k. Prokurator w apelacji nie kwestionował w ogóle ww. przesłanki, natomiast skupił się na ponownym podkreślaniu skutków popełnionej przez oskarżonego zbrodni z art. 156 § 1 pkt 2 k.k., tudzież tego, że fakt przeproszenia osoby pokrzywdzonego, nie powinien znacząco wpływać na wymiar kary. W odpowiedzi należy zauważyć, że nietrafna była argumentacja przywołana w uzasadnieniu apelacji akcentująca sam charakter doznanych przez pokrzywdzonego obrażeń ciała [„(…) zadany cios spowodował, że pokrzywdzony doznał, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w postaci choroby długotrwałej i realnie zagrażającej życiu”], skoro okoliczność, która stanowi znamię czynu zabronionego przez ustawę karną i została już uwzględniona pzrze ustawodawcę przy zakreśleniu granic ustawowego zagrożenia (sankcji karnej), nie może być traktowana dodatkowo, jako okoliczność wpływająca na wymiar kary w ramach tej właśnie sankcji (zob. wyroki SA we Wrocławiu: z 09.09.2009 r., II AKA 228/09, LEX nr 534429; z 21.08.2013 r., II AKa 188/13, LEX nr 1369271; uzasadnienie wyroku SA w Szczecinie z 06.11.2014 r., II AKa 190/14, LEX nr 1668656).

Nadto, skoro Sąd I instancji w przekonujący sposób ustalił także, że działanie oskarżonego zostało niewątpliwie sprowokowane przez zachowanie pokrzywdzonego, co należycie wykazał w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku (s. 2-3,5 uzasadnienia SO), nietrafne było bagatelizowanie tej okoliczności we wniesionej apelacji. Nieprzekonujące było również stanowisko skarżącego apelującego, że „(…) postawa oskarżonego polegająca na wyrażeniu żalu i skruchy za popełniony czyn, a nadto fakt przeproszenia pokrzywdzonego, również nie powinny znacząco wpływać na wymiar kary, albowiem postawa procesowa H. P. (1) mogła wynikać jedynie z faktu, iż stanął on pod zarzutem popełnienia zbrodni, a co za tym idzie z obawy przed grożącą mu surową karą”. W odpowiedzi podnieść należy, że od początku H. P. wyrażał skruchę z powodu tego, co zrobił pokrzywdzonemu, jak ustalono ( vide zeznania świadka M. K.) oskarżony wręcz płakał z żalu i od początku chcąc przeprosić najpierw próbował nawiązać kontakt z pokrzywdzonym przez matkę i wujka, ostatecznie osobiście go przeprosił, zaś M. G. przyjął te przeprosiny. Zresztą apelujący operując tego rodzaju argumentacją porusza się jedynie w sferze hipotez i przypuszczeń, skoro używa sformułowania „postawa procesowa H. P. mogła wynikać”.

Skarżący zdaje się także nie dostrzegać, że doszło do zbiegu co najmniej dwu niezależnych podstaw nadzwyczajnego złagodzenia kary i Sąd I instancji prawidłowo zastosował (tylko raz) nadzwyczajne złagodzenie, przyjmując za podstawę jego zastosowania wszystkie zbiegające się podstawy (art. 57 § 1 k.k.). W przypadku bowiem, gdy zbiegają się fakultatywne podstawy nadzwyczajnego złagodzenia kary, sąd zobowiązany jest za podstawę wymiaru kary podać te spośród nich, które faktycznie prowadziłyby do wymierzenia kary na zasadach określonych w art. 60 poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia. W przekonaniu sądu ad quem, w niepowtarzalnych realiach przedmiotowej sprawy zaistniała kumulacja podstaw fakultatywnego nadzwyczajnego złagodzenia kary (pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą młodocianym) i stąd Sąd I instancji, orzekając karę w granicach określonych w art. 60 § 6 pkt 2 k.k., trafnie uwzględnił wszystkie okoliczności decydujące o spełnieniu przesłanek zbiegających się podstaw nadzwyczajnego złagodzenia kary, wymierzając za przestępstwo z art.156 § 1 pkt 2 k.k. H. P. karę roku pozbawienia wolności. Skoro sam autor apelacji dostrzegł fakt przyznania się H. P. do popełnienia zarzucanej mu zbrodni, wykazanie skruchy i przeproszenie pokrzywdzonego, młody wiek oskarżonego i jego dotychczasową niekaralność, to nie sposób było zaliczenie na niekorzyść oskarżonego dodatkowo „dotkliwego skutku w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu”, albowiem (jak już wyżej podniesiono) ta okoliczność stanowi znamię czynu. Z tych więc powodów generalnie nie można przychylić się do zarzutu apelacji z art. 438 pkt 3 k.p.k., gdyż w tym zakresie stanowi on jedynie polemikę z tymi prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji, podkreślającymi zasadność zastosowania wobec oskarżonego ww. instytucji. Prokurator nie wykazał bowiem, aby Sąd I instancji wymierzając H. P. karę za przestępstwo z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. pominął jakiejkolwiek okoliczności obciążające.

Na uwzględnienie nie zasługiwał także sformułowany w apelacji prokuratora wniosek o zasądzenie „na podstawie art. 46 § 1 k.k. zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w kwocie 1.000 zł na rzecz pokrzywdzonego”. Wypada przypomnieć, że przepis art. 49 a k.p.k. określa termin na złożenie wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Został on dodany przez ustawę nowelizującą z 10 stycznia 2013 r. (termin do złożenia wniosku upływał z momentem zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej), po czym ustawą nowelizującą wprowadzono zamianę tajże normy polegającą na wydłużeniu terminu do złożenia tegoż wniosku, tj. aż do zamknięcia przewodu sadowego oraz - z uwagi na likwidację powództwa cywilnego - na rezygnacji z przesłanki negatywnej. Zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 49a k.p.k. wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 k.k. może zostać złożony do czasu zamknięcia przewodu sądowego na rozprawie głównej. Termin do złożenia wniosku został zatem określony czynnością procesową, tj. zamknięciem przewodu sądowego na rozprawie głównej. Następuje to na mocy zarządzenia przewodniczącego o zamknięciu przewodu sądowego (art. 405 k.p.k.). Jest to górna granica tego terminu. Wniosek może być złożony wcześniej, np. już w postępowaniu przygotowawczym lub w stadium przygotowania do rozprawy głównej. Oznacza to, że wniosek nie może zostać złożony w czasie udzielania głosów końcowych, jak również w toku postępowania odwoławczego. Termin do wniesienia wniosku o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę ma charakter prekluzyjny, a zatem nie może być on przekraczany ani też przywracany, zaś jego niedotrzymanie powoduje utratę uprawnienia (zob. wyrok SN z 28.07.2010r., II KK 291/09, ). Przekroczenie terminu do złożenia właściwego żądania o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, nie daje pokrzywdzonemu legitymacji do ubiegania się o zasądzenie odszkodowania, o jakim mowa w art. 46 § 1 k.k., mimo spełnienia przesłanek materialnoprawnych (wyrok SA w Krakowie z dnia 28.12.2012r., II AKa 240/12,). Termin ten obowiązuje przy tym wszystkie podmioty uprawnione do jego złożenia, zatem nie tylko pokrzywdzonego, ale i prokuratora. Jeśli zatem w przedmiotowej sprawie wniosek o orzeczenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (w kwocie 1.000 zł na rzecz pokrzywdzonego) złożony został przez oskarżyciela publicznego dopiero w wywiedzionej apelacji, a więc z oczywistą obrazą art. 49a k.p.k., to rzecz jasna Sąd I instancji nie mógł orzec tego środka. Wprawdzie ustawa dopuszcza orzekanie w tym przedmiocie także z urzędu, bez wniosku, jednakże zauważyć należy, że Sąd Okręgowy nie dostrzegał takiej konieczności, na co wskazuje treść pisemnych motywów zaskarżonego wyroku: „(…) H. P. (1) wyraził żal i skruchę z powodu zdarzenia i przeprosił M. G. (1), a ten mu wybaczył, nie żądając w zamian żadnej rekompensaty” (s. 2 uzasadnienia SO). Wreszcie, pomimo złożenia apelacji przez podmiot profesjonalny, w uzasadnieniu wniesionej apelacji nie wskazano także żadnych racjonalnych przyczyn (nawet w kilku słowach), dla których sąd ad quem miałby uwzględnić ww. wniosek o zasądzenie zadośćuczynienia.

Trafne były natomiast te argumenty omawianej skargi odwoławczej, jakie sformułowano w zakresie wymiaru kary orzeczonej wobec oskarżonego H. P. za czyn z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. W szczególności apelacja trafnie podnosi okoliczność, że – jak wynika z opinii fizykochemicznej – zabezpieczona przy oskarżonym ilość marihuany pozwalała na jednorazowe odurzenie 7 osób, natomiast zabezpieczona ilość amfetaminy pozwalała na jednorazowe odurzenie 21 osób. Powyższe zaś wskazuje, że ilość należących do H. P. narkotyków, wbrew stanowisku Sądu Okręgowego w tym zakresie – nie jest ilością niewielką. Jak już to bowiem wyżej zaznaczono, art. 60 § 1 k.k. przewiduje jedynie możliwość zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary w stosunku do młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy określone w art. 54 § 1 k.k. Zatem „młodocianość" i „względy wychowawcze" nie mają samodzielnego bytu jako podstawa nadzwyczajnego złagodzenia kary, a stanowią jedynie punkt wyjściowy i muszą być zestawione z pozostałymi okolicznościami podmiotowymi i przedmiotowymi, mającymi znaczenie dla wymiaru kary. W tej sytuacji tylko te okoliczności, jakie podniósł Sąd I instancji, a związane z tym, że sprawca jest młodociany i dotychczas nie był karany, nie powodują zasadności przyjęcia, iż nawet najniższa kara przewidziana w sankcji za przestępstwo art. 62 ust.1 cyt. wyżej ustawy, byłaby nadmiernie surowa. W konsekwencji Sąd Apelacyjny, generalnie podzielając stanowisko oskarżyciela publicznego w powyższej kwestii uznał, że adekwatną represją wobec oskarżonego H. P., uwzględniającą wszystkie dyrektywy wymiaru kary z art. 53 i 54 k.k., za czyn przypisany mu w punkcie 2 zaskarżonego wyroku, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, w miejsce orzeczonej kary grzywny – będzie wymierzenie kary 3 miesięcy pozbawienia wolności. W przekonaniu sądu odwoławczego, orzeczona wobec H. P. (w dolnych granicach ustawowego zagrożenia) jednostkowa kara, jest sprawiedliwa, współmierna do stopnia społecznej szkodliwości czynu, nie przekraczającą stopnia winy oraz bierze pod uwagę cele w zakresie prewencji generalnej, tudzież cele zapobiegawcze, jakie ma osiągnąć w stosunku do ww. oskarżonego, słowem stanowi realną i wystarczającą dolegliwość.

Trafne były także pozostałe wnioski omawianej apelacji, związane ze skazaniem H. P. za ww. przestępstwo. I tak sąd ad quem, na podstawie art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, orzekł przepadek środka odurzającego w postaci marihuany i substancji psychotropowej w postaci amfetaminy, stanowiących dowody rzeczowe w sprawie o nr 1/406/19/N i 11/407/119/N. Przywołany wyżej przepis (art. 70 ust. 2 cyt. ustawy) przewiduje bowiem obligatoryjny przepadek i może on nastąpić w razie skazania za przestępstwo z art. 62 oraz z art. 62b ustawy, tzn. nielegalnego posiadania środków odurzających lub substancji psychotropowych. Obowiązek ten wynika z reguły zawartej w art. 44 § 6 k.k. Odnotować jednak trzeba, że tego rodzaju stanowisko omawianej apelacji, choć w jakiejś mierze jest wyrazem dbałości prokuratora o modelową poprawność wyroku, to nie zostało niestety poprzedzone wcześniejszym sygnalizowaniem takiej potrzeby i zgłoszeniem przed Sądem I instancji odpowiedniego wniosku, co – jak się wydaje – mogłoby zapobiec powstaniu ww. uchybienia. Warto także zauważyć, że jeżeli wyrok nie zawiera rozstrzygnięcia co do przepadku wskazanego w art. 70 ust. 2 cyt. wyżej ustawy, to wówczas sąd orzeka o tym postanowieniem na posiedzeniu, w którym strony mają prawo wziąć udział, a na orzeczenie wydane w tym trybie przysługuje im zażalenie (art. 420 § 1, 3 i 4 k.p.k.).

Prawdą jest natomiast, że oskarżyciel publiczny jeszcze przed Sądem Okręgowym domagał się orzeczenia, na podstawie art. 70 ust. 4 cyt. wyżej ustawy, nawiązki „w kwocie 500 zł na rzecz Monaru w S.” (zob. stanowisko prokuratora po zamknięciu przewodu sądowego na rozprawie w dniu 10.03.2020 r.), zaś Sąd I instancji w ogóle nie odniósł się do ww. kwestii. Uprawnione jest twierdzenie, że nawiązka z art. 70 ust. 4 cyt. wyżej ustawy ma charakter mieszany, tj. kompensacyjno-represyjny (kompensacyjny sensu largo). Stanowi ona w pierwszej kolejności dodatkową dolegliwość dla sprawcy przestępstwa narkotykowego. Po drugie zaś, intencją orzeczenia tegoż środka nie jest bezpośrednie zrekompensowanie oraz zadośćuczynienie szkód i krzywd pokrzywdzonemu, lecz jego celem jest zapłata sumy pieniężnej na rzecz tych podmiotów, które zajmują się zapobieganiem i zwalczaniem narkomanii (zob. W. Górowski, M. Małecki, W. Zontek [red.]: Przestępstwa narkotykowe i dopalacze. Komentarz. KIPK 2019; A. Ważny [red.]: Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, WKP 2019). W świetle powyższego, w realiach niniejszej sprawy, w przekonaniu sądu ad quem, w ślad za skazaniem H. P. za czyn z art. 62 ust. 1 cyt. wyżej ustawy, na podstawie art. 70 ust. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, należało orzec od oskarżonego na rzecz Stowarzyszenia (...) Konsultacyjna w S. nawiązkę w kwocie 500 zł. Określona suma tej nawiązki ustalona została w sposób na tyle wymierny, że pozwoli ww. podmiotowi instytucjonalnemu, zaangażowanemu w realizację celów w postaci zapobiegania i zwalczania narkomanii, działania takie rzeczywiście realizować.

Orzekając wobec H. P. karę łączną w wymiarze roku pozbawienia wolności, Sąd Apelacyjny miał na uwadze wszystkie dyrektywy wymienione w art. 85a k.k., a także krótki odstęp czasu pomiędzy popełnionym przestępstwami, ich liczbę (2), tudzież to, że czyn z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. wyraźnie dominuje w ocenie całokształtu przestępczego zachowania ww. oskarżonego (zob. A. Zoll [red.]: Kodeks karny. Komentarz. Część ogólna, W-wa 1994, s. 398).

W przekonaniu sądu ad quem nie było natomiast zasadne orzekanie o warunkowym zawieszeniu jej wykonania, gdyż taka kara raziłoby swoją nadmierną łagodnością i nie spełniała zakładanych celów kary. Mając na uwadze dostrzeżone już przez Sąd I instancji okoliczności obciążające, należy podzielić pogląd prokuratora, że takie rozstrzygniecie aprobowałoby te dotychczasowe, które stoi w sprzeczności z celami kary (indywidualnymi, a zwłaszcza ogólnoprewencyjnymi) kary. W realiach niniejszej sprawy orzeczenie o warunkowym zawieszeniu wykonania kary w zakresie kary pozbawienia wolności, pomimo skazania m.in. za zbrodnię (art. 156 § 1 pkt 2 k.k.), jak i inne przestępstwo narkotykowe, mogłoby rodzić w oczach społeczeństwa (jak i zresztą u samego oskarżonego), przekonanie, iż w rzeczywistości sprawca nie został ukarany za te przestępstwa i w świetle zasad wymiaru kary, jak i jej celów, byłoby po prostu niezrozumiałe. Trudno bowiem znaleźć jakikolwiek racjonalny powód ku temu, by dodatkowo tak łagodnie potraktować oskarżonego, któremu wcześniejszej nadzwyczajne złagodzono karę jednostkową, mimo jego młodego wieku i jego dotychczasowej niekaralności. Wychowawcze oddziaływanie na sprawcę młodocianego nie oznacza przecież, iż należy traktować go w sposób pobłażliwy, a wręcz nadzwyczaj liberalny (orzekając o warunkowym zawieszeniu wykonania kary), gdyż mogłoby to przynieść negatywne konsekwencje w utwierdzeniu tego rodzaju osób w swoistym poczuciu bezkarności, które ma im zagwarantować młody wiek. Wychowywać można także wymierzając oskarżonemu bezwzględną karę pozbawienia wolności, która może wdrożyć do skutecznego poszanowania prawa i wywrzeć właściwy skutek, o którym mowa w art. 54 § 1 k.k. W doktrynie i orzecznictwie zasadnie się wskazuje, że do orzekania w przedmiocie stosowania instytucji z art. 69 k.k., stosuje się wszystkie zasady sędziowskiego wymiaru kary przewidziane przede wszystkim w art. 53 k.k. Rzecz zatem przede wszystkim w tym, że rozstrzygając kwestię stosowania warunkowego zawieszenia sąd musi wziąć pod uwagę również i potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa (zob. A. Zoll [w:] A. Zoll [red.]: Kodeks karny. Komentarz, s. 850; S. Steinborn: Rozstrzygnięcie w przedmiocie warunkowego zawieszenia wykonania kary [w:] Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym, W-wa 2011 s. 367; postanowienie SN z 20.11.2008 r., II KK 180/08, BPK 2008, nr 14, s. 40; postanowienie SN z 19.07.2006 r., V KK 174/06, LEX nr 188375; wyrok SN z 14.06.2006 r., WA 19/06, OSNKW-R 2006, p. 1243; wyrok SA w Krakowie z 30.09.1998 r., II AKa 184/98, Prok. i Pr. 1999/4/15; wyrok SA w Łodzi z 23.11.2000 r., II AKa 217/09, Prok. i Pr. 2001/6/16). Właśnie ww. okolicznościom (tj. prewencji generalnej) nie nadał zresztą wcześniej należytej rangi Sąd I instancji, orzekając taką właśnie karę (z warunkowym zawieszeniem jej wykonania). Tymczasem w przekonaniu Sądu Apelacyjnego dopiero kara ukształtowana w wyroku odwoławczym (bezwzględnego pozbawienia wolności), czyni ją sprawiedliwą, w pełni odpowiadającą zasadom określonym w art. 53 i art. 54 § 1 k.k., która nadto będzie służyła właściwej resocjalizacji oskarżonego, wyrabiając poczucie odpowiedzialności i poszanowania prawa oraz stwarzając rzeczywiste możliwości na osiągnięcie korzystnych efektów wychowawczych, skoro H. P. swoimi czynami, wykazał lekceważący stosunek do obowiązujących norm prawnych. Wymierzona kara w należytym stopniu respektuje także cele w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, w tym podyktowane potrzebą przekonania o nieuchronności kary, za naruszenie dóbr chronionych prawem i nieopłacalności zamachów na te dobra, wzmożenia poczucia odpowiedzialności, ugruntowania poszanowania prawa i wyrobienia właściwego poczucia sprawiedliwości oraz poczucia bezpieczeństwa. Z tych też względów, potencjalne warunkowe zawieszenie wykonania kary nie dałoby gwarancji skutecznego zwalczania przestępczości, nie tworzyłoby atmosfery zaufania do obowiązującego systemu prawnego, słowem byłoby w realiach niniejszej sprawy - ze społecznego punktu widzenia - zupełnie niezrozumiałe.

Sąd odwoławczy również był zobligowany do zaliczenia okresu zatrzymania i tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności na podstawie art. 63 § 1 k.k., co też uczynił.

Wniosek

Prokurator, na odstawie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 2 k.p.k. wniósł o: „zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie H. P. (1):

- za czyn I - na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 k.k. - kary 5 lat pozbawienia wolności,

-

na podstawie art. 46 § 1 k.k. - zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w kwocie 1000 zł na rzecz pokrzywdzonego,

-

za czyn II - na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy z 29 lipca 2005 r. ó przeciwdziałaniu narkomanii - kary 6 miesięcy pozbawienia wolności,

-

na podstawie art. 70 ust. 4 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii - orzeczenie nawiązki na rzecz (...) w S. w kwocie 500 złotych,

-

na podstawie art. 44 § 2 k.k. i art. 70 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii - orzeczenie przepadku dowodów rzeczowych

-

orzeczenie kary łącznej w wymiarze 5 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności

-

na podstawie art. 63 § 1 k.k. - zaliczenie okresu zatrzymania i tymczasowego aresztowania na poczet kary pozbawienia wolności,

-

uchylenie rozstrzygnięć zawartych w punkcie III części dyspozytywnej wyroku,

-

utrzymanie wyroku w pozostałym zakresie bez zmian”.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

We wcześniejszej części uzasadnienia wyroku odwoławczego Sąd Apelacyjny rzeczowo przedstawił swoje stanowisko w zakresie przedstawionych wniosków, zawartych w petitum apelacji prokuratora.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że

1) za czyn przypisany oskarżonemu w punkcie 2, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, w miejsce orzeczonej kary grzywny, wymierzył oskarżonemu H. P. (1) karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności,

2) na podstawie art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, w związku ze skazaniem oskarżonego za przestępstwo określone w art. 62 ust. 1 cyt. ustawy, orzeka przepadek środka odurzającego w postaci marihuany i substancji psychotropowej w postaci amfetaminy, stanowiących dowody rzeczowe w sprawie o nr 1/406/19/N i 11/407/119/N;

3) na podstawie art. 70 ust. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii orzeka od oskarżonego H. P. (1) na rzecz Stowarzyszenia (...) Konsultacyjna w S. nawiązkę w kwocie 500 (pięćset) złotych;

4) na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego H. P. (1) karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

5) uchylił rozstrzygnięcia zawarte w punktach 3 i 4 zaskarżonego wyroku;

6) na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył na poczet orzeczonej wobec oskarżonego kary łącznej pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia go wolności w sprawie od dnia 21 lutego 2019 godz.14.50 do dnia 18 października 2019 r. godz. 16.25 i od dnia 5 listopada 2019 r. godz. 23.25 do dnia 6 grudnia 2019 r. godz. 16.20;

Zwięźle o powodach zmiany

Wszystkie zaprezentowane w powyższych rozważaniach sądu ad quem względy, spowodowały określoną korektę zaskarżonego wyroku.

Szczegółowe powody stanowiska sądu odwoławczego, w zakresie orzeczenia o karze, przedstawiono we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia.

0.1. 5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.9.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt II

Reasumując, wszystkie zaprezentowane powyżej względy spowodowały, że Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k., dokonał w zaskarżonym wyroku określonych zmian, zaś wobec braku innych przyczyn z art. 435, art. 439 § 1, art. 440 oraz art. 455 k.p.k., w pozostałej części utrzymał w go mocy.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt III

O kosztach za postępowanie odwoławcze rozstrzygnięto, na podstawie art. 626 § 1, art. 627 i art. 634 k.p.k. w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 3 i art. 10 ust.1 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U.1983.49.223 j.t. ze zm.) w ten sposób, że zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, wymierzając mu opłatę w kwocie 180 zł za obie instancje. Brak było bowiem racjonalnych powodów do uznania, że uiszczenie tych należności byłoby, w jego aktualnej sytuacji majątkowej, zbyt uciążliwe.

Mając powyższe rozważania na uwadze, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.

7.  PODPIS

SSA Maciej Żelazowski SSA Małgorzata Jankowska SSA Stanisław Stankiewicz

1.10.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Rejonowy w Gryfinie

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

część wyroku dotycząca rozstrzygnięcia o karze

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana