Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2019r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2019r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa W. L.

przeciwko J. F.

o ochronę dóbr osobistych i zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 30 listopada 2017r., sygn. akt XII C 202/17,

1.  prostuje zaskarżony wyrok w części zawierającej oznaczenie przedmiotu rozpoznanej sprawy w ten sposób, że jest nim ochrona dóbr osobistych i zapłata;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  zobowiązuje pozwanego do:

- złożenia pisemnego oświadczenia o treści: „Ja, niżej podpisany J. F., Naczelnik Wydziału (...) Urzędu Miejskiego w Z., przepraszam W. L. za naruszenie jego dobrego imienia treścią pisma z dnia 20 marca 2015r., znak (...), skierowanego do Naczelnika Wydziału (...) Urzędu Miejskiego w Z. oraz pisma z dnia 16 września 2016r., znak (...), skierowanego do Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w Z., w których stwierdziłem naruszenie przez W. L. przepisów Prawa o ochronie środowiska.”,

- przesłania powyższego oświadczenia Naczelnikowi Wydziału (...) Urzędu Miejskiego w Z., Wspólnocie Mieszkaniowej przy ul. (...) w Z., Komendantowi Straży Miejskiej w Z. oraz dostarczenia powodowi dowodów doręczenia oświadczenia wskazanym adresatom;

b)  oddala powództwo w pozostałej części;

c)  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu;

3.  oddala apelację w pozostałej części;

4.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V ACa 80/18

UZASADNIENIE

Powód W. L. wniósł o nakazanie pozwanemu J. F., żeby, po pierwsze, złożył pisemne oświadczenie o treści „ja niżej podpisany J. F. Naczelnik Wydziału (...) Urzędu Miejskiego w Z. przepraszam za przesłanie do Naczelnika Wydziału (...) w Z. oraz Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w Z. pism, w których pomówiłem Pana W. L., czym naruszyłem jego dobra osobiste w postaci czci, dobrego imienia oraz podważyłem jego autorytet jako przedsiębiorcy prowadzącego lokal gastronomiczny w Z., narażając go na utratę zaufania publicznego oraz renomy, które w wykonywanej przez niego działalności gospodarczej jest bardzo ważne”, po drugie, umieścił oświadczenie na 30 dni w gablocie Urzędu Miejskiego w Z. (dalej: UM w Z.), po trzecie, przesłał je Naczelnikowi Wydziału (...) UM w Z., Wspólnocie Mieszkaniowej przy ul (...) z Z., Prezydentowi i Wiceprezydentowi Z., Komendantowi Straży Miejskiej w Z. i Komendantowi Miejskiemu Policji w Z.,
a także o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Motywował powództwo w ten sposób, że pozwany, jako Naczelnik Wydziału (...) UM w Z., w pismach z 20 marca 2015 r. do Naczelnika Wydziału (...)UM w Z. i z 16 września 2016 r. do Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w Z. stwierdził, że organizowane przez powoda występy muzyczne na żywo w prowadzonym przez niego lokalu gastronomicznym (...) naruszają art. 156 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (obecnie tekst jednolity w Dz. U. z 2019 r. poz. 1396 z późn. zm.; p.o.ś.). W powołanych pismach stwierdził, że jego stanowisko jest zgodne z obowiązującym prawem i zostało potwierdzone w piśmie Departamentu Ochrony Środowiska Ministerstwa Środowiska z 10 lutego 2015 r. Pozwany w ten sposób naruszył jego dobra osobiste w postaci czci i dobrego imienia, narażając go na utratę zaufania potrzebnego do prowadzenia działalności gospodarczej. Przeciwko powodowi toczyło się kilka postępowań o naruszenie art. 156 ust. 1 p.o.ś. Straż Miejska w Z., jako dowód naruszenia prawa przez powoda, złożyła w dwóch sprawach prowadzonych w Sądzie Rejonowym w (...)między innymi pismo pozwanego z 20 marca 2015 r. do Naczelnika Wydziału (...)UM w Z.. Powód został wprawdzie uniewinniony od zarzucanych mu czynów, ale pisma pozwanego nadal istnieją w obrocie prawnym oraz godzą w dobre imię i reputację powoda. Departament Ochrony Środowiska Ministerstwa Środowiska w piśmie z 10 lutego 2015 r. stwierdził jedynie, że należy ustalić status imprez prowadzonych z użyciem urządzeń nagłaśniających przez F.H.U. „(...)” W. L. w Z.. Jeżeli nie mieszczą się w kategorii imprez, o których mowa w art. 156 ust. 2 p.o.ś., wówczas ma zastosowanie art. 343 p.o.ś. i organ stwierdzający przekroczenie dopuszczalnego hałasu powinien wystąpić do sądu o ukaranie sprawcy. Pismami z 25 października 2016 r. i z 6 lutego 2017 r. powód bezskutecznie zwrócił się do pozwanego, żeby przesłał pisemne sprostowania do Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w Z., Naczelnika Wydziału (...) UM w Z., Prezydenta i Wiceprezydenta Z., Komendanta Straży Miejskiej w Z. oraz Komendanta Komendy Miejskiej Policji w Z..

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu.

Rozstrzygnięcie oparł o następujące ustalenia faktyczne i oceny prawne.

W ramach działalności gospodarczej powód od 1999 r. prowadzi lokal gastronomiczny (...) z ogródkiem piwnym, znajdujący się przy ul. (...) w Z.. Od kilkunastu lat, w okresie od początku maja do końca września, w piątki, soboty oraz w dni wolne od pracy (niedziele i święta) w godzinach od 17:00 do 22:00, powód w ogródku piwnym organizuje imprezy taneczne, w trakcie których na jego zlecenie występują zespoły muzyczne korzystające z własnego sprzętu nagłaśniającego. Muzyka jest słyszalna w pobliskich budynkach, w tym w budynku Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w Z., którego mieszkańcy z uwagi na hałas interweniowali w UM w Z.. Dwukrotnie przeprowadzane były kontrole akustyczne, mianowicie w 2014 r. przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w K. i w 2016 r. przez akredytowaną (...) z Z.. W obydwu przypadkach stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych wartości hałasu .

Pozwany pełni funkcję Naczelnika Wydziału (...) UM w Z.. W ramach obowiązków służbowych, ustosunkowując się do protokołu nr (...)r z przyjęcia przez zastępcę Prezydenta Z. interwencji z 3 marca 2015 r., skierował do Naczelnika Wydziału (...) w Z. pismo z 20 marca 2015 r. W piśmie tym wskazał między innymi, że organizowane przez właściciela baru (...) występy muzyczne na żywo naruszają zapisy art. 156 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska („Zabrania się używania instalacji lub urządzeń nagłaśniających na publicznie dostępnych terenach miast, terenach zabudowanych, oraz na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe.”), że odstępstwo od tego przepisu zawarto w art. 156 ust. 2 p.o.ś. („Przepisu ust. 1 nie stosuje się do okazjonalnych uroczystości oraz uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym, imprez sportowych, handlowych, rozrywkowych i innych legalnych zgromadzeń, a także do podawania do publicznej wiadomości informacji i komunikatów służących bezpieczeństwu publicznemu.”) oraz że złamanie powyższego zakazu podlega sankcji na podstawie art. 343 ust. 1 p.o.ś. Pozwany zakończył pismo: „powyższe stanowisko jest zgodne z obowiązującym prawem i zostało potwierdzone w piśmie Departamentu Ochrony Środowiska Ministerstwa Środowiska z dnia 10 lutego 2015 r. znak (...), które stanowi załącznik do niniejszego pisma”

W piśmie z 16 września 2016 r. do Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul (...) w Z., w odpowiedzi na interwencję Wspólnoty z 9 września 2016 r., które pozwany podpisał z upoważnienia Prezydenta Miasta, wskazał, że „organizowanie występów muzycznych na żywo w barze (...) narusza przepis art. 156 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, w którym jednoznacznie zabrania się używania urządzeń nagłaśniających na publicznie dostępnych terenach miast, terenach zabudowanych oraz terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Odstępstwo od tego zakazu stanowią okazjonalne uroczystości oraz, a także do podawania do publicznej wiadomości informacji i komunikatów, o których mowa w art. 156 ust. 2 ww. ustawy”.

Powód poinformował pozwanego o stanowisku Sądu Rejonowego w (...), który wyrokiem z 24 października 2013 r., sygn. akt II W 534/13, uniewinnił go od zarzutu postawionego przez Straż Miejską, że popełnił wykroczenie z art. 51 § 1 k.w. i art. 343 ust. 1 p.o.ś. W uzasadnieniu Sąd Rejonowy dokonał wykładni art. 51 § 1 k.w., wskazując że imprezy muzyczne w lokalu powoda nie mają charakteru wybryku zakłócającego spokój, o którym mowa w tym przepisie, zaś wykroczenie z art. 343 p.o.ś. w związku z art. 156 ust 1 p.o.ś. nie ma do powoda zastosowania.

Podobne stanowisko Sąd Rejonowy w (...)wyraził w wyroku z 19 marca 2015 r., sygn. akt II W 975/14, którym również uniewinnił pozwanego od analogicznych zarzutów postawionych przez Straż Miejską. W uzasadnieniu wyroku zawarł takie same rozważania jak w uzasadnieniu wyroku z 24 października 2013 r., sygn. II W 534/13 Sądu Rejonowego w (...). Dodatkowo wskazał, że to nie powód gra na instrumentach, więc nie można przypisać mu wytwarzania hałasu i tym samym winy, brak również podstaw do przypisania mu podżegania czy pomocnictwa do wykroczenia z art. 51 § 1 k.w. Ponownie wyraził pogląd, że wykroczenie z art. 343 p.o.ś. w związku z art. 156 ust. 1 p.o.ś. nie ma zastosowania do powoda.

W reakcji na informację o stanowisku Sądu Rejonowego w (...) w sprawie IIW 534/13 pozwany w dniu 31 października 2016 r. skierował do Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul (...) w Z. pismo, w którym powołał się na wcześniejsze pismo z 16 września 2016 r. i poinformował, że «w świetle wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy w (...) z dnia 24.10.2013r. organizacja imprez o charakterze rozrywkowym w barze (...) prowadzona jest w ramach legalnie prowadzonej i zarejestrowanej działalności gospodarczej, dla organizatora powyższych imprez nie będzie miał zastosowania przepis art. 156 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, a co za tym idzie nie będzie on podlegał odpowiedzialności na podstawie art. 343 ust. 1 ww. ustawy». Podpisał to pismo z upoważnienia Prezydenta Miasta.

W dniu 8 listopada 2016 r. Straż Miejska w Z. skierowała do Sądu Rejonowego w (...)kolejny wniosek o ukaranie powoda, zarzucając mu popełnienie wykroczenia z art. 343 ust. 1 p.o.ś. w związku z art. 156 ust. 1 p.o.ś., polegającego na tym, że „w dniu 19 sierpnia 2016r o godz. 20.00 w Z. przy ul (...) (...)” używał urządzeń nagłaśniających w celu nagłośnienia muzyki”. W dokumentacji skierowanej do sądu znalazło się podpisane przez pozwanego pismo Wydziału (...) UM w Z. z 20 marca 2015 r. do Naczelnika Wydziału (...) w Z.. Wyrokiem z 22 marca 2017 r., sygn. akt II W 635/16, Sąd Rejonowy w (...) uniewinnił powoda od popełnienia zarzucanego czynu. W uzasadnieniu wyroku ponownie dokonał wykładni art. 156 p.o.ś.: „zakaz ustanowiony w tym przepisie [art. 156 ust 1 ustawy o ochronie środowiska] ma charakter powszechny i obowiązuje na obszarze miast, terenach publicznie dostępnych, za które należy uznać wszelkie nieruchomości, niezależnie od ich formy własności, o ile wstęp na nie jest dostępny bez ograniczeń, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca, albowiem jak wynika z materiału dowodowego wstęp na imprezę był ograniczony wykupieniem zaproszenia. Zakaz wyrażony w art. 156 ust. 1 nie dotyczy instalacji lub urządzeń nagłaśniających zlokalizowanych na terenach zamkniętych, niedostępnych do użytku publicznego, chociażby oddziaływały one na tereny publicznie dostępne, co zaistniało w tej sprawie, albowiem imprezy odbywają się na terenie prywatnym. Przepisu z art. 156 ust. 1 nie stosuje się do legalnych imprez rozrywkowych. Zachowanie W. L. polegające na organizowaniu imprez o charakterze rozrywkowym, bezsprzecznie jest legalne i prowadzone w ramach zarejestrowanej działalności gospodarczej. Dlatego w stosunku do W. L. nie ma zastosowania przepis z art. 156 ust. 1 ustawy z 27.04.2001r. Prawo ochrony środowiska i w związku z tym nie podlega on odpowiedzialności na podstawie art. 343 ust. 1 tej ustawy”. Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z 25 sierpnia 2017 r., sygn. akt VI Ka 486/17, utrzymał ww. wyrok Sądu Rejonowego w (...) w mocy.

Powód jest skonfliktowany z Gminą Z.. Zarzuca, że działania przedstawicieli Gminy nakierowane są na pozbawienie go działalności gospodarczej. Nabywcom mieszkań w budynkach sąsiadujących z jego lokalem obiecywano, że władze miasta nie przedłużą pozwolenia na dalsze prowadzenie działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 23 k.c., dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko, pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Według art. 24 § 1 k.c., ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania takiego działania, chyba że nie jest ono bezprawne, a w razie dokonanego naruszenia może także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, zaś na zasadach przewidzianych w kodeksie cywilnym może również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Z powyższego wynika, że odpowiedzialność uwarunkowana jest stwierdzeniem, że doszło do naruszenia dobra osobistego oraz że nastąpiło to w sposób bezprawny.

Sąd Okręgowy stwierdził, że sformułowania użyte przez pozwanego w pismach z 20 marca 2015 r. do Naczelnika Wydziału (...) w Z. A. W. i z 16 września 2016 r. do Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w Z., w których wyraził pogląd, że organizowane przez powoda występy muzyczne na żywo naruszają art. 156 ust. 1 p.o.ś. naruszają dobre imię powoda, przypisują mu bowiem wykroczenie, którego nie popełnił. Nie ulega wątpliwości, że przypisanie komukolwiek popełnienia czynu zabronionego narusza dobre imię. Zarzut pozwanego, że w pismach nie wymienił pozwanego z imienia i nazwiska jest bez znaczenia, bowiem powód jest osobą prowadzącą bar (...) i tym samym oczywiste jest, że jego dotyczą wskazane wypowiedzi.

Do przypisania odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych konieczne jest ustalenie bezprawności działania. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko pozwanego, że nie działał bezprawnie, działając w ramach obowiązków służbowych, jako urzędnik. Poza sporem pozostaje, że powód jest w konflikcie z Gminą Z. i mieszkańcami budynków sąsiadujących z jego barem, między innymi w związku z organizowanymi imprezami. Bar (...) dwukrotnie podlegał ocenie akustycznej. W obydwu przypadkach stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych wartości hałasu. Badania przeprowadzono w związku ze skargami mieszkańców sąsiadujących nieruchomości. Podstawą pism pozwanego było prawdziwe stwierdzenie, że w trakcie imprez muzycznych organizowanych w barze (...) wystąpiła emisja ponadnormatywnego hałasu. Pozwany wyraził w nich pogląd prawny, który można było wyinterpretować z art. 156 p.o.ś. Niepodzielenie tego poglądu przez Sąd Rejonowy w (...) w postepowaniu o wykroczenie nie powoduje automatycznie bezprawności działania pozwanego. Niezwłocznie po uzyskaniu informacji od powoda o treści wyroku Sądu Rejonowego w (...) w sprawie o sygn. akt IIW 534/13 pozwany w dniu 31 października 2016 r. skierował do Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) pismo, prostujące jego wcześniejsze stanowisko. Okoliczność, że służbowe pismo wykorzystano w sprawie o wykroczenie pozostaje poza działaniami pozwanego i nie może go obciążać. Działanie pozwanego, polegające na przedstawieniu poglądu prawnego co do bezspornego naruszania norm hałasu w barze powoda, podjęte przez pozwanego w ramach jego obowiązków służbowych i w zakresie usprawiedliwionym treścią przepisów prawa o ochronie środowiska, było działaniem w ramach obowiązującego porządku prawnego. O bezprawności można byłoby mówić w razie popełnienia oczywistych i rażących błędów w zakresie wyrażanych w pismach poglądów, czy ocen, co nie wystąpiło w okolicznościach niniejszej sprawy. Działanie urzędnika będące reakcją (odpowiedzią) na skargi mieszkańców, przy bezspornym naruszaniu przez powoda norm hałasu, należy uznać za działanie w ramach obowiązującego porządku prawnego i w obronie uzasadnionego interesu społecznego. Okoliczność, że w ocenie sądu prowadzącego postępowanie o wykroczenie sposób naruszenia norm hałasu w barze powoda nie pozwala na przypisanie mu winy za popełnienie wykroczenia, nie rodzi bezprawności działania pozwanego. Dodatkowo niezwłocznie po otrzymaniu informacji o wyroku Sądu Rejonowego w (...), w którym nie podzielono stanowiska prawnego prezentowanego w pismach, o jakie chodzi w sprawie, pozwany sprostowania swoją wypowiedź i poinformował Wspólnotę Mieszkaniową o treści wyroku i poglądzie prawnym Sądu Rejonowego.

Orzeczenie o kosztach procesu Sąd Okręgowy umotywował treścią art. 98 k.p.c.

W apelacji powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania.

Zarzucił naruszenie prawa materialnego, mianowicie art. 24 § 1 k.c. przez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że działanie pozwanego nie było bezprawne, podczas gdy nie miało oparcia w przepisach prawa i zasadach współżycia społecznego, że działanie pozwanego w ramach obowiązków służbowych wyłącza bezprawność, co nie znajduje usprawiedliwienia w obwiązującym prawie, że sprostowanie pisma z 16 września 2016 r. do Wspólnoty Mieszkaniowej wyłączyło odpowiedzialność pozwanego za naruszenie dóbr osobistych, podczas gdy może to postępowanie może być uznane tylko za działanie zmierzające do ograniczenia skutków naruszenia dobra osobistego.

Na wypadek niepodzielenia przedstawionych zarzutów naruszenia prawa materialnego podniósł kolejny, mianowicie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. przez błędną ocenę dowodów, polegającą na przyjęciu, że pozwany działał w ramach obowiązków służbowych i w obronie społecznie uzasadnionego interesu.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i, jako prawidłowe, przyjmuje je za swoje.

Jeżeli zaś chodzi o oceny prawne zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, Sąd Okręgowy prawidłowo stwierdził, że działanie pozwanego naruszyło dobre imię powoda przez przypisanie mu popełnienia czynu zabronionego. Może to bowiem narazić powoda na utratę zaufania potrzebnego dla działalności gospodarczej, którą prowadzi, gdyż sprowadza się do pomówienia o sprzeczne z prawem postępowanie w działalności gospodarczej, podlegające negatywnej ocenie. Do odmiennego wniosku nie prowadzi niewymienienie nazwiska w pismach z 20 marca 2015 r. i 16 września 2016 r., w których wprost mowa o właścicielu baru (...) w Z. i działalności baru (...). W takiej sytuacji można było przecież powiązać zniesławiające zarzuty z konkretną osobą, to jest powodem. Nieprawidłowo natomiast Sąd Okręgowy uznał, że zachodziła okoliczność wyłączająca bezprawność naruszenia dobrego imienia powoda, gdyż pozwany działał w ramach swoich kompetencji, jako urzędnik samorządowy, a także w obronie społecznie uzasadnionego interesu.

Trzeba zgodzić się ze skarżącym, że nie ma podstaw do przyjęcia, by stwierdzanie popełnienia wykroczenia było w kompetencjach urzędnika samorządowego kierującego jednostką organizacyjną urzędu miasta, która zajmuje się ekologią. Tymczasem właśnie do tego sprowadziło się działanie pozwanego, o jakie chodzi w sprawie. W piśmie z 20 marca 2015 r. do Naczelnika Wydziału(...) UM w Z., A. W., stwierdził, że organizowane przez powoda, jako właściciela baru (...), występy muzyczne na żywo są sprzeczne z art. 156 ust. 1 p.o.ś., zawierającym zakaz używania instalacji lub urządzeń nagłaśniających na publicznie dostępnych terenach miast, terenach zabudowanych oraz na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, od którego odstępstwo przewiduje art. 156 ust. 2 p.o.ś., zgodnie z którym nie stosuje się art. 156 ust. 2 p.o.ś. do okazjonalnych uroczystości oraz uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym, imprez sportowych, handlowych, rozrywkowych i innych legalnych zgromadzeń, a także podawania do publicznej wiadomości informacji i komunikatów służących bezpieczeństwu publicznemu. Ponadto stwierdził, że złamanie tego zakazu podlega sankcji z art. 343 ust. 1 p.o.ś. („Kto narusza zakaz używania instalacji lub urządzeń nagłaśniających określony w art. 156 ust. 1 p.o.ś., podlega karze grzywny.”) oraz że straż miejska jest uprawniona do nakładania grzywien w drodze mandatu za wykroczenie z art. 343 p.o.ś. W piśmie dodał też, że do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska należy podejmowanie działań mających na celu wyegzekwowanie zakazu wynikającego z art. 156 p.o.ś. W piśmie stwierdził ponadto, że stanowisko, które w nim zaprezentował jest zgodne z obowiązującym prawem i zostało potwierdzone w przywołanym piśmie Departamentu Ochrony Środowiska Ministerstwa Środowiska z 10 lutego 2015 r. Pozwany ponowił przytoczone wypowiedźzi w piśmie z 16 września 2016 r. do Wspólnoty Mieszkaniowej przy u. (...) w Z..

Nie mając w swych kompetencjach urzędniczych stwierdzania popełniania przez kogokolwiek wykroczenia, pozwany jednak stwierdził o popełnieniu przez powoda wykroczenia z art. 343 ust. 1 p.o.ś., informując o tym Naczelnika Wydziału (...) UM w Z. oraz wskazaną Wspólnotę Mieszkaniową.

Sąd Apelacyjny podziela pogląd judykatury, że nawet sam fakt działania w granicach kompetencji przy wykonywaniu funkcji publicznej nie wyłącza bezprawności naruszenia tego dobra, a tym samym nie wyłącza odpowiedzialności cywilnoprawnej za jego naruszenie. Nie tylko bowiem działanie na rzecz i w imieniu konkretnej jednostki lub organu, ale także działanie w charakterze funkcjonariusza publicznego, nie eliminuje automatycznie odpowiedzialności osoby, która dopuściła się naruszenia dobra osobistego innej osoby (wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2002 r., II CKN 167/01, niepubl.). Ponieważ działanie w charakterze funkcjonariusza publicznego nie eliminuje automatycznie odpowiedzialności osoby, która dopuściła się naruszenia cudzych dóbr osobistych, to nawet niemożność ingerowania w treść dokumentu urzędowego nie pozbawia przewidzianej w art. 23 i art. 24 k.c. ochrony osoby, której dotyczą informacje zawarte w takim dokumencie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 7 sierpnia 172/08, VI ACa 172.08, OSA 2009, nr 6, s. 35). Jeżeli wbrew przyznanej w art. 23 k.c. ochronie dóbr osobistych, w szczególności dobrego imienia każdego człowieka, zachowanie podjęte w ramach uznanej przez prawo kompetencji, naruszyło dobre imię pokrzywdzonego, to naruszyciele nie mogą zostać zwolnieni z odpowiedzialności, jaką za takie naruszenie przewiduje art. 24 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z 19 maja 2005 r., II CK 711/04, nie publ.). Tym bardziej wyłączenie odpowiedzialności cywilnoprawnej za naruszenie dobra osobistego w postaci dobrego imienia nie zachodzi w takiej sytuacji, jak ta w niniejszej sprawie, gdy do naruszenia doszło w ramach działania, jakie nie należało do kompetencji pozwanego.

Nie sposób też dopatrzeć się w okolicznościach sprawy usprawiedliwienia dla działania pozwanego w ochronie uzasadnionego interesu społecznego.

Wprawdzie w interesie społecznym jest ochrona środowiska, także w aspekcie hałasu, pozwany jednak w obu wcześniej przytoczonych pismach z 20 marca 2015 r. i 16 września 2016 r. nie wypowiedział się oględnie, to jest w sposób nieprzypisujący powodowi popełnienia wykroczenia przeciwko środowisku. Mógł wyjaśnić adresatom swych pism (Naczelnikowi Wydziału(...)UM w Z. i wskazanej Wspólnocie Mieszkaniowej) wchodzące w grę przepisy powszechnie obowiązującego prawa oraz działania, jakich wymagają dla osiągnięcia celu w postaci oceny prawnej hałasu wydostającego się z baru (...). Postąpił inaczej. Stwierdził, że powód popełnił wykroczenie z art. 343 ust. 1 p.o.ś. Powołał się przy tym na treść pisma Departamentu Ochrony Środowiska Ministerstwa Środowiska z 10 lutego 2015 r. do Wydziału (...) UM w Z., stanowiącego odpowiedź na pytanie «dotyczące kwestii akustycznych oddziaływań na środowisko F.H.U. „(...)” W. L. w Z. przy ul. (...)» (k. 37). Zatem znał treść pisma z 10 lutego 2015 r. Już choćby z tej przyczyny, abstrahując teraz od samej kwestii przypisania powodowi popełnienia wykroczenia z art. 343 ust. 1 p.o.ś., pozwany musiał wiedzieć, że na gruncie art. 156 p.o.ś. nie tyle chodzi o badanie poziomu hałasu, ale konieczne jest ustalenie, czy imprezy organizowane w barze (...) z użyciem urządzeń nagłaśniających mieszczą się w kategorii określonej w art. 156 ust. 2 p.o.ś., gdyż dopiero w takim wypadku zachodziłaby podstawa do wystąpienia do sądu rejonowego z wnioskiem o ukaranie. Nie dokonując tego rodzaju ustaleń, ani nie informując o koniczności ich dokonania, a następnie nie podejmując analizy faktów w kontekście treści art. 156 p.o.ś., pozwany przypisał powodowi popełnienie wykroczenia. Uzasadniony interes społeczny, który nakazywałby podjęcie właściwych działań, wynikających z przepisów prawa ochrony środowiska w celu jego ochrony, nie wymagał przypisania powodowi popełnienia wykroczenia, do czego zresztą powód nie był uprawniony.

Trafnie skarżący podniósł, że pismo pozwanego z 31 października 2016 r. do Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w Z., nazwane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku sprostowaniem, nie wyłącza odpowiedzialności pozwanego za naruszenie dobra osobistego powoda. Nie wyczerpuje bowiem żadnej przyczyny wyłączenia bezprawności naruszenia, jak zgoda uprawnionego, działanie w ramach obowiązującego porządku prawnego (włączając w jego ramy zasady współżycia społecznego), wykonywanie prawa podmiotowego, w warunkach niewskazujących na jego nadużycie (art. 5 k.c.), obrona społecznie uzasadnionego interesu, brak zasługującego na ochronę interesu.

Ostatnio wskazane pismo, które zostało przesłane przez pozwanego na żądanie powoda zawarte w piśmie z 25 października 2016 r. (k. 38-39), może być natomiast rozpatrywane w aspekcie działań zmierzających do usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego. Niewątpliwie bowiem w jego efekcie zostały zminimalizowane skutki dokonanego już naruszenia dobrego imienia powoda. Wspólnota Mieszkaniowa została przecież w ten sposób powiadomiona o wyroku Sądu Rejonowego w (...)z 21 października 2013 r., o jakim wcześniej była mowa, z którego wynika legalność działania powoda i nieponoszenie przez niego odpowiedzialności z art. 343 ust. 1 p.o.ś. z uwagi na to, że jego postępowanie nie jest objęte zakazem z art. 156 ust. 1 p.o.ś.

Dla rozstrzygnięcia sprawy znaczenie ma też to, że pozwany nie przesłał podobnej informacji Naczelnikowi Wydziału (...)UM w Z..

W ocenie Sądu Apelacyjnego, skoro pozwany zmniejszył skutki naruszenia przez siebie dobra osobistego powoda, w postaci dobrego imienia, ochrona tego dobra nie wymaga już zastosowania środka majątkowej ochrony dóbr osobistych, o jakim mowa w art. 448 k.c., mimo naruszenia tego dobra w sposób zawiniony, a to z uwagi na oczywistą świadomość pozwanego co do swych kompetencji, w którą nie wchodzi stwierdzanie popełnienia wykroczenia. Przez przesłanie pisma z 31 października 2016 r. pozwany wpłynął bowiem na zmniejszenie poziomu krzywdy powoda w następstwie naruszenia jego dobrego imienia.

Skutki te jednak w zupełności nie zostały usunięte. Z tej przyczyny zachodzi konieczność zobowiązania pozwanego, by złożył pisemne oświadczenie, którym przeprosi powoda za naruszenie jego dobrego imienia i przez jego przesłanie poinformuje o tym adresatów pism z 20 marca 2015 r. i 16 września 2016 r., o których była już mowa, a także Komendantowi Straży Miejskiej w Z.. Wprawdzie Komendant Straży Miejskiej w Z. nie był adresatem obu wskazanych pism z 20 marca 2015 r. i 16 września 2016 r., zaś pozwany nie odpowiada za działalność Straży Miejskiej w Z., która posłużyła się pierwszy z tych pism w postępowaniu o wykroczenie przeciwko powodowi, to jednak organ ten został pośrednio poinformowany o popełnieniu przez powoda wykroczenia. Zatem dla usunięcia skutków dokonanego naruszenia dobrego imienia powoda konieczne jest też poinformowanie Komendanta Straży Miejskiej w Z. o przeproszeniu powoda za naruszenie jego dobra osobistego.

Dalej idące żądanie niemajątkowe, wywodzone z art. 24 § 1 k.c., nie zasługiwało na uwzględnienie. W materiale sprawy nie ma przecież podstaw do ustalenia, że pozostałe podmioty zostały poinformowane o dokonanym naruszeniu dobra osobistego powoda. Tym bardziej niezasadne byłoby zamieszczanie oświadczenia na tablicy ogłoszeń UM w Z. i przez to upowszechnienie informacji o tym, że pozwany naruszył dobre imię powoda, co stanowiłoby już zbędną represję pozwanego.

Podsumowując, zaskarżony wyrok – na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. – podlegał częściowej zmianie, a to przez uwzględnienie roszczenia niemajątkowego w części oraz orzeczenie o kosztach procesu stosownie do jego wyniku z uwagi na zbliżony poziom kosztów poniesionych przez strony procesu (art. 100 zdanie pierwsze k.p.c.).

Dalej idąca apelacja, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu (art. 385 k.p.c.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono stosownie do jego wyniku i przy uwzględnieniu zbliżonego poziomu kosztów obu stron (art. 100 zdanie pierwsze k.p.c.).

Z uwagi niedokładność w określeniu przedmiotu rozpoznanej sprawy zaskarżony wyrok podlegał sprostowaniu (art. 350 § 1 i 3 k.p.c.).

Grzegorz Stojek Aleksandra Janas Olga Gornowicz-Owczarek