Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 20 grudnia 2019r. M. N. domagał się uchylenia kary porządkowej nagany nałożonej na niego przez pracodawcę Grupę (...) spółkę akcyjną w P.. Powód powoływał się zarówno na niezasadność kary, jak i uchybienia formalne przy jej nałożeniu – niewysłuchanie go przed ukaraniem oraz przekroczenie przez pracodawcę przewidzianego przepisami dwutygodniowego terminu pozwalającego na ukaranie, a liczonego od powzięcia wiadomości o zdarzeniu.

Pozwana Grupa (...) spółka akcyjna w P. wnosiła o oddalenie powództwa w całości wskazując, iż powód nie przestrzegał ustalonego porządku i regulaminu pracy, co doprowadziło do niekontrolowanego uwolnienia, a dalej zapłonu gazu ziemnego, powodującego obrażenia u innych pracowników. Powzięcie przez pracodawcę wiedzy o naruszeniu przez powoda obowiązku pracowniczego nastąpiło w dacie sporządzenia protokołu z awarii, a ukaranie nastąpiło przed upływem dwóch tygodni od wskazanej daty i poprzedzone zostało wysłuchaniem ukaranego.

Obie strony wystąpiły o koszty procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Strony procesu pozostają w stosunku pracy od 25 kwietnia 2005r., w tym od 25 października 2005r. w oparciu o umowę o pracę na czas nieokreślony Powód pracujący najpierw jako aparatowy procesów chemicznych, a potem aparatowy sterowniczy, od 1 kwietnia 2014r. piastuje stanowisko mistrza w W. (...) N..

Do jego obowiązków pracowniczych należy m.in. skuteczny nadzór nad przestrzeganiem dyscypliny pracy, przepisów bhp, przepisów pożarowych i ochrony środowiska oraz zorganizowanie przygotowania i prowadzenia prac w sposób zabezpieczający przed wypadkami przy pracy

Niesporne, nadto umowy o pracę i aneksy do nich w cz. B akt osobowych powoda – k. 1, 10, 12, 33, 64, zakres obowiązków i karta służby – k. 80 i karty bez numeru pomiędzy 79 a 80 cz. B akt osobowych powoda,

W dniu 18 sierpnia 2019r. doszło w pozwanej spółce w W. G. w czasie drugiej zmiany roboczej prowadzonej przez M. N. do wypadku. Wypadek nastąpił podczas pracy ślusarzy firmy zewnętrznej przy odślepianiu połączenia kołnierzowego na rurociągu gazu procesowego. Gdy ślusarze zgłosili się do powoda, zgodnie z otrzymanym wcześniej z wydziału zleceniem, ten nakazał aparatowemu H. F. przygotowanie miejsca pracy i okazanie go ślusarzom, by ci zorganizowali niezbędne narzędzia i materiały. Ostatecznie miejsce pracy nie zostało właściwie przygotowane w czasie gdy ślusarze, po jego wstępnych oględzinach, pobierali z warsztatu potrzebne narzędzia i części, co prowadziło po przystąpieniu przez wymienionych do pracy do niekontrolowanego uwolnienia gazu i jego zapłonu.

Niesporne, nadto protokół z awarii w cz. D akt osobowych powoda, zeznania świadka H. F. – zapis skrócony k. 105 -106, przesłuchanie powoda – zapis skrócony – k. 107, 99 - 100

W dniu 14 listopada 2019r. sporządzony został protokół z awarii dotyczący wskazanego wyżej zdarzenia. Był on wynikiem prac komisji powołanej przez pracodawcę w dniu 22 sierpnia 2019r.

Jako pracowników bezpośredniej obsługi i nadzoru obiektu objętego awarią komisja wskazała: mistrza M. N., aparatowych procesów chemicznych: H. F., M. W., M. A., specjalistę do spraw koordynacji produktów W. P. oraz ślusarzy G. K. i P. Ż..

Wszystkie te osoby złożył oświadczenia na potrzeby prac komisji:

- powód w dniach: 27 sierpnia 2019r., 2 września 2019r. 5 września 2019r.,

- H. F. w dniach: 27 sierpnia 2019r., 5 września 2019r. i 8 września 2019r.,

- M. A. w dniach: 7 września 2019r. i 26 września 2019r.,

- M. W. w dniu 8 września 2019r.,

- W. P. w dniu 25 października 2019r.,

- P. Ż. w dniach: 5 września 2019r. i 20 września 2019r.,

- G. K. w dniach: 5 września 2019r. i 19 września 2019r.

Komisja odebrała oświadczenia od innych jeszcze osób – A. K., R. Ć., R. R. i M. S., przy czym tylko jedno z nich było złożone później niż oświadczenie W. P.. Chodziło o oświadczenie z dnia 7 listopada 2019r. przełożonego powoda R. Ć., który wchodził zresztą w skład komisji prowadzącej postępowanie.

Komisja wskazała w protokole, iż ustaliła przebieg awarii na podstawie karty zdarzenia nr 56/19 oraz oświadczeń pracowników: A. K., M. A., M. N., M. W. H. F., W. P., P. Ż., G. K., R. R. i M. S..

We wnioskach komisja zaproponowała zastosowanie kar porządkowych:

- wobec M. N. za brak skutecznego nadzoru w dniu 18 września 2019r. nad przygotowaniem i prowadzeniem prac,

- wobec H. F. za nieprzygotowanie miejsca pracy ,

- wobec ślusarzy G. K. i P. Ż. za rozpoczęcie pracy bez wymaganego dopuszczenia zgodnie z instrukcją „Bezpieczeństwo pracy wykonawców” i kontynuowanie jej pomimo pojawienia się zagrożenia w postaci ciśnienia w rozkręconym połączeniu kołnierzowym.

Dowód: protokół z awarii – karty nienumerowane w cz. D akt osobowych powoda

Oświadczeniem z dnia 15 listopada 2019r. pracodawca wymierzył powodowi karę nagany za nieprzestrzeganie ustalonego porządku pracy oraz regulaminu pracy tj. niewłaściwe, niebezpieczne metody pracy w dniu 18 sierpnia 2019r. – brak wymaganej wiedzy o stanie instalacji w czasie uruchomienia i koniecznych do wykonania pracach, brak skutecznego nadzoru nad czynnościami związanymi z przygotowaniem instalacji do demontażu zaślepki, tolerowanie niebezpiecznych praktyk niezgodnych z zasadami bezpieczeństwa podczas wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych przez pracowników firmy zewnętrznej, umożliwienie ślusarzom podjęcie pracy bez uprzedniego sprawdzenia przygotowania miejsca pracy i formalnego dopuszczenia do pracy bez wpisu do „Rejestru prac /książki wejść – wyjść”, stanowiących naruszenie obowiązujących zasad bezpiecznego przygotowania i prowadzenia prac na instalacji produkcyjnej. Wymienione działania, jak wskazał pracodawca, doprowadziły do niekontrolowanego uwolnienia gazu ziemnego, którego zapłon spowodował obrażenia pracowników przebywających w strefie pracy.

Naganę podpisał w imieniu pracodawcy P. L. – dyrektor Jednostki Biznesowej N. uprawniony do dokonania tej czynności.

Niesporne, nadto oświadczenie o wymierzeniu kary – k. 12 akt sprawy (także w cz. D akt osobowych powoda), zeznania świadka P. L. – zapis skrócony k. 104 - 105

P. L. dowiedział się o zdarzeniu z dnia 18 sierpnia 2018r. w dniu jego zaistnienia telefonicznie (korzystał wówczas z urlopu). Bezpośrednio po urlopie (około tygodnia później) przeprowadził z powodem, z inicjatywy tego ostatniego osobistą rozmowę w sprawie wskazanego wypadku. O nałożeniu kary P. L. zdecydował jednak dopiero po zapoznaniu się z protokołem z awarii.

Dowód: zeznania świadka P. L. – zapis skrócony k. 104 - 105, przesłuchanie powoda – zapis skrócony k. 107, 99 – 100

Wniesiony w dniu 22 listopada 2019r. sprzeciw powoda od nałożonej kary nie został uwzględniony, o czym powód został poinformowany w dnu 6 grudnia 2019r.

Niesporne, nadto sprzeciw – k. 13 – 14 (także w cz. D akt osobowych powoda), pismo pracodawcy w odpowiedzi na sprzeciw k. 9 (także w cz. D akt osobowych powoda), zwrotne potwierdzenie odbioru – karta nienumerowana w cz. D akt osobowych powoda, korespondencja e – mail nienumerowana karta w cz. D akt osobowych powoda

Organizacja związkowa, do której pracodawca zwrócił się wcześniej o zajęcie stanowiska w przedmiocie nałożenia na M. N. kary nagany, wskazała, iż podziela sprzeciw pracownika, który to pracownik został już ukarany pozbawieniem premii kwartalnej.

Dowód: pismo organizacji związkowej z dnia 28 listopada 2019r. – k. 8 (także w cz. D akt osobowych powoda)

Obowiązujący w pozwanej spółce regulamin pracy, zawarty w Zakładowym Zbiorowym Układzie Pracy przewiduje po stronie pracownika m.in. obowiązek przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych (§ 5 pkt 3)

Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy reguluje w § 61 – 63 ogólnie zasady odpowiedzialności porządkowej pracowników wskazując jednocześnie w § 64, że szczegółowy tryb udzielania kar porządkowych określają właściwe przepisy obowiązujące u pracodawcy. (...) nie zawiera zapisów dotyczących procedury nakładania kary czy ustalania czy i do jakich naruszeń doszło po stronie pracownika.

Niesporne, nadto Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy – k. 41 – 83

W pozwanej spółce dokonuje się ocen okresowych w oparciu o akt wewnętrzny - Regulamin systemu ocen okresowych pracowników w Grupie Azoty Zakłady (...) ‘P.” S.A.

Dowód: zarządzenie z dnia nr (...) z załącznikiem

W dokonanej w dniu 9 października 2019r. ocenie powoda za okres 1 lipca 2019r. – 30 września 2019r. w części obejmującej kryteria obligatoryjne, wskazano iż M. N. nie spełnił kryterium właściwej realizacji zadań określonych zakresem obowiązków (wypełniania obowiązków, w tym bezpiecznej praca z zachowaniem zasad BHP)

Dowód: ocena okresowa – k. 10 – 11

Sąd zważył, co następuje.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie ustalony został w oparciu o dokumenty przedłożone przez strony, których rzetelność i autentyczność nie były podważane oraz korespondujące ze sobą w zakresie stanowiącym podstawę ustaleń zeznania przesłuchanych w sprawie osób – świadków i powoda. Przedstawiane odmiennie przez przesłuchiwanych kwestie, a to przykładowo przebieg rozmowy poprzedzającej wręczenie oświadczenia o ukaraniu, nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia (o czym w dalszej części rozważań), stąd zbytecznym pozostawało dokonywanie co do nich ustaleń, a w konsekwencji omawianie wiarygodności dowodów w tym zakresie.

Na tle dokonanych ustaleń żądanie pozwu należało uwzględnić.

Kara nagany, podobnie jak kara upomnienia, może być, w myśl art. 108 § 1 k.p. zastosowana za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia, a poprzedzać ją powinno wysłuchanie pracownika (art. 109 § 1 i 2 k.p.). Przy stosowaniu kary ocenie podlega rodzaj naruszenia obowiązków pracownika, stopień jego winy i jego dotychczasowy stosunek do pracy. (art. 111 k.p.). O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie wskazując rodzaj i datę naruszenia obowiązków oraz informując o sprzeciwie (art. 110 k.p.), który ukarany może wnieść w ciągu 7 dni (art. 112 § 1 k.p.). O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej. Nieodrzucenie sprzeciwu w terminie 14 dni od jego wniesienia jest równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu (art. 112 § 1 k.p.). Pracownik, który wniósł sprzeciw, może terminie 14 od dnia zawiadomienia o jego odrzuceniu wystąpić do sądu o uchylenie zastosowanej wobec niego kary. (art. 112 § 2 k.p.).

Bezspornym w sprawie było, iż zarówno pracodawca jak i pracownik podejmowali już po nałożeniu kary kolejne czynności wskazane w wyżej przytoczonych przepisach w odpowiednich terminach, co prowadzić musiało do oceny prawidłowości samego ukarania.

Zarzuty sformułowane przez pracodawcę w oświadczeniu o ukaraniu powoda w istocie sprowadzały się do braku właściwego, wynikającego z zajmowanego stanowiska nadzoru nad prowadzeniem prac niebezpiecznych. Ocena ich zasadności (powód powoływał się na samowolę ślusarzy – przystąpienie przez nich do pracy bez wymaganego dopuszczenia) okazała się jednak zbyteczna, jako że przy wymierzaniu kary doszło do uchybień formalnych skutkujących koniecznością jej uchylenia, co słusznie podnosił powód.

M. N. formułował dwa zarzuty co do prawidłowości samego procesu ukarania – uchybienie dwutygodniowemu terminowi od powzięcia przez pracodawcę wiedzy o zachowaniu uznanym za naruszenie obowiązku pracowniczego oraz brak jego wysłuchania przed nałożeniem nagany.

Drugi z tych zarzutów trudno uznać za trafny w świetle zebranego materiału dowodowego. Nawet, gdyby uznać, jak wskazywał powód, iż bezpośrednio przed nałożeniem kary nie dano mu się wypowiedzieć, a rozmowa wskazana w jego oświadczeniu (karta bez numeru, 10 od końca w cz. D akt osobowych) stanowiła li tylko monolog przełożonego, to i tak nie sposób byłoby przyjąć, że do wysłuchania nie doszło. Z samego bowiem przesłuchania powoda wynika, iż M. N. z własnej inicjatywy krótko po zdarzeniu rozmawiał z P. L. obawiając się ewentualnych konsekwencji w związku z wypadkiem na jego zmianie. Okoliczność tą potwierdził też świadek P. L.. Dyrektor Jednostki Biznesowej N. dysponował zatem relacją pracownika co do przebiegu zdarzeń i jego w nich udziału, co odpowiada wysłuchaniu. To bowiem nie ma na celu ustosunkowania się pracownika do planowanej kary, a zapoznanie się pracodawcy z jego wersją zdarzenia, motywami określonego zachowania wpływających wszak na stopień zawinienia podlegający ocenie w myśl art. 111 k.p. Zauważyć nadto wypada, iż, co bezsporne, powód składał również oświadczenia w sprawie zdarzenia w toku postępowania dotyczącego awarii prowadzonego przez powołaną do tego komisję, i także te oświadczenia mogą być oceniane w kategorii wysłuchania.

Podzielić należało natomiast stanowisko powoda, że po stronie pracodawcy doszło do naruszenia przewidzianego przepisami terminu do nałożenia kary.

Jak już wskazywano, kara nie może być zastosowana po upływie dwóch tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie trzech miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia. Ustawodawca określając początek wskazanego w przepisie dwutygodniowego terminu na „powzięcie wiadomości o naruszeniu” nie sprecyzował podmiotu, który miał powziąć wiadomość. Wydaje się, w tym świetle orzecznictwa wypracowanego na tle art. 52 § 2 k.p. zawierającego zbliżoną regulację, w której jednak mowa o pracodawcy, iż winna to być co najmniej osoba upoważniona do udzielenia kary nagany – podjęcia decyzji w tym przedmiocie i złożenia w tym zakresie oświadczenia woli w imieniu pracodawcy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1997 r., I PKN 432/97, OSNAPiUS 1998/ 21/625, oraz z dnia 21 października 1999 r., I PKN 329/99, OSNAPiUS 2001/5/159). W niniejszym sprawie osobą taką był, co bezsporne, P. L., który, jak wprost wynika z jego zeznań, otrzymał informację o zdarzeniu w dniu jego zaistnienia. Oczywiście informacja o awarii nie musi oznaczać informacji o naruszeniu obowiązków przez pracownika, zwłaszcza jeśli w zdarzeniu uczestniczyło więcej osób. Niemniej jednak najpóźniej w chwili osobistej rozmowy z powodem P. L. pozyskał dalszą wiedzę co do przebiegu zdarzenia i jego zaistnienia na zmianie nadzorowanej przez M. N.. Skoro z racji zajmowanego stanowiska to właśnie powód odpowiadał za bezpieczeństwo na zmianie, uprawniony do nałożenia kary przełożony najpóźniej w chwili tej rozmowy miał sygnał o niedopełnieniu przez mistrza obowiązków co do zorganizowania bezpiecznej pracy.

Naruszenie obowiązku pracowniczego może mieć charakter oczywisty, ale może też wymagać odpowiednich ustaleń. Wówczas dopiero od ich przeprowadzenia liczony może być czternastodniowy termin do ukarania. Nie oznacza to jednak, że mając uzasadnione podstawy do podejrzenia naruszenia, pracodawca może prowadzić te ustalenia przez tygodnie czy miesiące, podczas których dwutygodniowy termin wskazany w art. 109 § 1 k.p. nie rozpoczyna biegu. Ustalenia, o jakich mowa, powinny być przeprowadzone w rozsądnym terminie, za który trudno uznać nieomal trzymiesięczny okres toczenia postępowania w sprawie awarii zaistniałej w dniu 18 sierpnia 2019r. Z tego względu nie ma podstaw do liczenia w tej sprawie czternastodniowego terminu, o jakim mowa w art. 109 § 1 k.p. od sporządzenia czy zatwierdzenia protokołu z awarii (co miało miejsce w połowie listopada 2019r.). Pozwana nie wykazała, aby stwierdzenie uchybienia obowiązkom przez powoda było możliwe dopiero po zgromadzeniu określonych dokumentów czy odebraniu oświadczeń od niektórych lub wszystkich uczestniczących w zdarzeniu osób oraz, że pozyskanie tychże informacji czy oświadczeń było niemożliwe w krótszym okresie niż ostatecznie obejmujący postępowanie. Nawet jednak jeśliby przyjąć, iż dopiero uzyskanie relacji wszystkich uczestników zdarzenia pozwalało na ocenę wystąpienia uchybień po stronie powoda, a uczestnicy ci nie mogli złożyć swoich oświadczeń wcześniej niż w datach w tych oświadczeniach wskazanych, to i tak należałoby uznać, że komisja (a zatem i pracodawca) dysponowała niezbędnym materiałem już w dniu 25 października 2019r. Z tego bowiem dnia pochodzi najpóźniejsze z oświadczeń powołanych w protokole z awarii jako podstawa dokonania ustaleń co do przebiegu zdarzenia.

Okoliczność, iż materiał w sprawie awarii gromadziła komisja, a nie dyrektor Jednostki Biznesowej N. nie może mieć znaczenia dla liczenia początku biegu czternastodniowego terminu. Uprawniony do ukarania posiadał wiedzę o zdarzeniu i uzasadnione podejrzenie co do uchybienia przez powoda jego obowiązków, sposób uregulowania przez pracodawcę procedury wyjaśniania okoliczności zdarzenia nie może pociągać za sobą negatywnych skutków dla pracownika.

Mając na uwadze powyższe sąd uznał, że do ukarania doszło po upływie terminu pozwalającego na dokonanie tej czynności, a w konsekwencji nałożoną karą uchylił. Czyniło to zbytecznym prowadzenie dalszych dowodów wnioskowanych przez powoda.

Orzeczenie o kosztach wydano na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Zasądzona na rzecz powoda kwota odpowiada stawce minimalnej wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika ustalonej na podstawie § 9 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. 2018.265 ze zm.)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)