Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2020 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2020 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku P. C.

przeciwko Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Ł.

o emeryture rolniczą

na skutek odwołania P. C.

od decyzji Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w Ł.

z dnia 3 kwietnia 2020 r. sygn.: (...)

oddala odwołanie.

VU 466/20

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 3 kwietnia 2020 r. wydaną z upoważnienia Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówiono P. C. prawa do emerytury rolniczej.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, iż skarżący na wymagane 25 lat okresu zatrudnienia w rolnictwie legitymuje się stażem pracy wynoszącym 23 lata 8 miesięcy i 14 dni .

Do stażu pracy w rolnictwie nie zaliczono mu okresu od 16 sierpnia 1971 r. do 6 maja 1974 r. oraz od 25 kwietnia 1976 r. do 11 maja 1979 r. jako okresu pracu w gospodarstwie rolnym matki jako domownik ponieważ okres ten w całości jest okresem zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy i z tego tytułu wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu na podstawie odrębnych przepisów , w tym również okresem służby wojskowej od 26 kwietnia 1976 r. do 3 kwietnia 1978 r. . Ponadto nie zaliczono wnioskodawcy do prawa do emerytury rolniczej okresów zatrudnienia poza rolnictwem oraz pozarolniczej działalności gospodarczej , ponieważ jest on osobą urodzoną po dniu 31 grudnia 1948 r. i od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

Od decyzji tej odwołanie złożył P. C. , który wnosił o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury rolniczej. Skarżący domagał się zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego okresu od 1 lipca 1989 r. do 31 marca 1993 r. gdyż w tym okresie pracował w gospodarstwie rolnym i nie pracował nigdzie poza rolnictwem.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wnosił o jego oddalenie.

W uzasadnieniu podniósł, iż pierwszą decyzją z dnia 9 marca 2020 r. , którą odmówiono P. C. prawa do emerytury rolniczej przyjęto , iż jego staż pracy w rolnictwie wynosi 21 lat, 6 miesięcy i 22 dni. Po otrzymaniu tej decyzji skarżący nie zgadzając się z nią wniósł o zaliczenie mu do pracy w rolnictwie okresu od 1983 r. do 1987 r. jako domownika i na te okoliczność złożył kartę nieczynną z Urzędu (...) w G. , a w dniu 23 marca dosłał zeznania świadków : I. C. i E. K. na potwierdzenie pracy w gospodarstwie rolnym w tym okresie. Wniósł nadto o zaliczenie mu okresy prowadzenia uprawy pieczarek w latach 1989-1992 . Po ponownej analizie organ rentowy do dotychczas uwzględnionych lat zaliczył wnioskodawcy nadto okresy pracy jako domownik , za które były opłacone składki na ubezpieczenie rolnicze wykazane w karcie ewidencyjnej ubezpieczonego ( k. 82 akt rentowych) i które nie znajdują pokrycia w zatrudnieniu poza rolnictwem , tj:

-od 1 stycznia 1983 r. do 9 października 1984 r.

- od 24 października 1984 r. do 29 października 1984 r.

- od 17 lutego 1985 r. do 23 czerwca 1985 r.

KRUS podniósł , iż brak jest dowodów na wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym w okresie od 1 lipca 1989 r. do 31 marca 1993 r. popartego dokumentem potwierdzającym podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników i opłacaniu składek z tego tytułu. Dodał, iż obowiązek opłacania składek do 31 grudnia 1990 r. nakładały przepisy ustawy z 14.12.1982 r. o ubezpieczeniu społecznym dla rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Zatem samo bycie domownikiem i wykonywanie prac w gospodarstwie rolnym jest niewystarczające dla zaliczenia tego okresu do stażu pracy w rolnictwie.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił następujący stan faktyczny :

P. C. urodził się (...)

W dniu 24 stycznia 2020 r. wystąpił on z wnioskiem o przyznanie mu prawa do emerytury rolniczej.

W kwestionariuszu załączonym do wniosku podał on, iż do 15 marca 1970 r. do 31 grudnia 1982 r. pracował on w gospodarstwie rolnym rodziców, od 26 kwietnia 1976 r. do 3 kwietnia 1978 r. odbywał służbę wojskową. Od 1 kwietnia 1993 r. 31 stycznia 2006 r. prowadził działalność gospodarczą , a od 1 lutego 2003 r. do nadal pracuje także we własnym gospodarstwie rolnym. Na tę okoliczność załączył zaświadczenie dotyczące podlegania ubezpieczeniu rolniczemu od 2003 r.

( dowód; kwestionariusz- k. 4 oraz zaświadczenie – k. 6 akt rentowych)

Od 1 kwietnia 1993 r. do 30 czerwca 1993 r. oraz od 1 września 1993 r. do 31 grudnia 1998 r. podlegał on ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej .

( dowód: - zaświadczenie ZUS z dnia 17 stycznia 2020 r. – k. 18 akt KRUS)

Rozpoznając wniosek ubezpieczonego organ rentowy zaliczył mu do stażu pracy w rolnictwie poniższe okresy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców ;

⚫

od 15 marca 1970 r. do 15 sierpnia 1971 r. bo w okresie od 16 sierpnia 1971 r. do 6 maja 1974 r. P. C. był już zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w P.

⚫

od 7 maja 1974 r. do 14 października 1975 r. bo w okresie od 15 października 1975 r. do 11 maja 1979 r. był on zatrudniony w (...) , a w okresie od 26 kwietnia 1976 r. do 3 kwietnia 1978 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową .

⚫

12 maja 1979 r. do 31 grudnia 1982 r.

⚫

Od 1 stycznia 1983 r. do 9 października 1984 r.bo od 10 października 1984 r. do 23 października 1984 r. , a następnie od 30 października 1984 r. do 16 lutego 1985 r. był on zatrudniony poza rolnictwem w (...) Zakładach (...) w B.

⚫

Od 24 października 1984 r. do 29 października 1984 r.

⚫

Od 17 lutego 1985 r. do 23 czerwca 1985 r. bo od 24 czerwca 1985 r. do 30 czerwca 1989 r. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...).

⚫

Od 1 stycznia 2003 r. do 30 września 2003 r.

⚫

Od 1 stycznia 2004 r. do 30 września 2004 r.

⚫

Od 1 stycznia 2006 r. do 24 lipca 2019 r.

Zaliczenie przez organ rentowy powyższych okresów daje wnioskodawcy łącznie 23 lata, 8 miesięcy i 14 dni okresu pracy w rolnictwie.

( dowód: legitymacja ubezpieczeniowa – k.66-68 , kwestionariusz –k. 65 akt rentowych)

P. C. pracował ponadto poza rolnictwem w okresie od 1 kwietnia 1993 r. do 31 grudnia 1998 r. w Przedsiębiorstwie Produkcyjno Handlowym (...) . ( bezsporne)

Jego rodzice I. i J. C. mieli gospodarstwo rolne położone w G. o powierzchni najpierw 6 ha, a od lat 70- tych o powierzchni 12 ha . Wnioskodawca mieszkał z rodzicami od urodzenia do chwili obecnej. Ojciec jego zmarł w 1978 r. Po ukończeniu 16 roku życia wnioskodawca wraz z siostrą E. C. pomagali rodzicom w tym gospodarstwie rolnym wykonując wszystkie prace polowe. Od 26 kwietnia 1976 r. do 3 kwietnia 1978 r. odbywał on służbę wojskową .

W okresach : od 16.08.1971 r. do 6.05.1974 r, od 15.10.1975 r. do 11.05.1979 r., od 10.10.1984 r. do 23.10.1984 r. , od 30.10.1984 r. do 16.02.1985 r. oraz od 24 .06.1985 r. do 30.06.1989 r. pracował poza rolnictwem. Do pracy dojeżdżał , a po powrocie z pracy pracował w gospodarstwie rolnym. Od 1 kwietnia 1993 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej.

Ubezpieczony chce zaliczenia mu do okresu pracy w rolnictwie okresu po ustaniu ostatniego zatrudnienia, tj. od 1 lipca 1989 r. do dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej, tj. do 31 marca 1993 r. Mieszkał wówczas w gospodarstwie rolnym matki i wykonywał wszystkie prace polowe w gospodarstwie wraz z siostrą E. C., która mieszkała wraz z nim w tym gospodarstwie do 1999 r. Gospodarstwo nie było zmechanizowane.

( dowód: zeznania świadków : R. S. – k. 30 akt oraz E. C. – k. 30 i E. K. – k. 31 akt )

Matka wnioskodawcy opłacała składki za niego jako domownika w okresie od 1 stycznia 1983 r. do 31 grudnia 1987 r. Za okres od 1 lipca 1989 r. składki na ubezpieczenie społeczne rolników nie były opłacane .

( dowód: karta ewidencyjna Urzędu (...) w G. – k. 82 akt rentowych)

Wnioskodawca nie ma wiedzy , dlaczego matka nie opłacała za niego składek na ubezpieczenie społeczne rolników jako domownika po ustaniu ostatniego zatrudnienia od 1 lipca 1989 r.

( dowód: zeznania wnioskodawcy – k. 40 akt sprawy)

Od dnia 10 maja 1990 r. na podstawie umowy dzierżawy z E. C. otrzymał on grunty rolne o powierzchni 5,8 ha , które objął w posiadanie i uprawiał . Umowa dzierżawy była zawarta w formie pisemnej , ale nie została zgłoszona w 1990 r. do organu rentowego. Złożono ją dopiero 14 marca 2003 r.

( dowód: umowa dzierżawy z dnia 10 maja 1990 r. – k. 76 akt rentowych)

Od 1 kwietnia 1993 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej.

Do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego ZUS zaliczył wnioskodawcy następujące okresy zatrudnienia oraz prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej :

- od 16.08.1971 r. do 6.05.1974 r,

- od 15.10.1975 r. do 11.05.1979 r.( w tym służba wojskowa od 26.04.1976 r. do 3.04.1978 r.)

- od 10.10.1984 r. do 23.10.1984 r. ,

- od 30.10.1984 r. do 16.02.1985 r.

- od 24 .06.1985 r. do 30.06.1989 r

- od 1 .04.1993 r. do 30.06.1993 r.

- 1.09.1993 r. do 31.12. 1998 r.

- 1.01. 1999 r. do 31.01. 2003 r.

- 8.09. 2003 r. do 31.01.2004 r.

- 1.09. 2004 r. do 31.01. 2006 r.

( dowód: pismo ZUS-u z dnia 19 lutego 2020 r. – k. 77 akt rentowych)

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Odwołanie ubezpieczonego jest nieuzasadnione.

Zgodnie z art. 19 ust 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tj. Dz. U. z 2016 roku, poz. 277 z późniejszymi zmianami), emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;

2. podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;

3. zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Natomiast zgodnie z art. 19 ust. 1 ust. 1 cytowanej ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku, emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat;

2. podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20.

Natomiast zgodnie z art. 20 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy do okresów ubezpieczenia, wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2, zalicza się okresy:

1. podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;

2. prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 roku;

3. od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

2. Okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

3. Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.

Prawo ubezpieczonego do emerytury rolniczej podlega zatem rozpoznaniu na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, zatem wymaga wykazania osiągnięcia wieku emerytalnego i okresów ubezpieczenia emerytalno-rentowego przez okres co najmniej 25 lat.

Przy ustalaniu tego stażu zalicza się – stosownie do art. 20 ustawy – w latach 1983 do 1990 okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin, a przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, a także okresy, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi, lecz tych nie zalicza się osobom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r.

Poza sporem jest, iż ubezpieczony urodził się po 1948 r. , a spór dotyczy kwestii posiadania przez niego 25 letniego okresu pracy w rolnictwie.

Wnioskodawca w odwołaniu jak i w toku postępowania twierdził, iż wymagany staż posiada, albowiem jako domownik mieszkający wraz z matką w jej gospodarstwie rolnym i nie pracując poza rolnictwem w okresie od 1 lipca 1989 r. do 31 marca 1993 r. pracował w gospodarstwie rolnym i w związku z tym okres ten winien być mu zaliczony do okresu pracy w rolnictwie.

Sąd nie podziela tego stanowiska. Jakkolwiek bowiem Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz samego wnioskodawcy , iż skarżący po ustaniu zatrudnienia od 1 lipca 1989 r. mieszkał i pracował w gospodarstwie rolnym rodziców wraz z siostrą E. to ta okoliczność nie jest wystarczająca, aby móc zaliczyć mu ten okres pracy do stażu pracy w rolnictwie.

Organ rentowy uznał, iż skarżący legitymuje się okresem pracy w rolnictwie w rozumieniu powołanych wyżej przepisów w wymiarze 23 lat 8 miesięcy i 14 dni, a to oznacza, że do 25 lat brakuje mu 1 rok, 3 miesiące i 16 dni.

Sporny okres trzeba podzielić na dwa. Pierwszy to ten od 1 lipca 1989 r. do 9 maja 1990 r. albowiem wówczas skarżący mieszkał i pracował w gospodarstwie rolnym rodziców.

Drugi natomiast to okres od 10 maja 1990 r. do 31 marca 1993 r. kiedy to ubezpieczony na podstawie umowy dzierżawy zawartej w dniu 10 maja 1990 r. pomiędzy nim a właścicielem E. C. jako wydzierżawiającym i w tym okresie było on już rolnikiem, gdyż bezspornym jest, że objął w posiadanie oddane mu w dzierżawę grunty rolne i na te okoliczność przedłożył opisaną wyżej umowę dzierżawy w 2003 r.

Odnosząc się do pierwszego okresu ma rację organ rentowy, iż skarżący nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność opłacenia przez jego matkę za niego jako domownika składek na ubezpieczenie społeczne rolników . Sam zresztą wnioskodawca przyznał, że nie wie dlaczego matka nie regulowała tych składek. Poza sporem jest, iż matka płaciła je od 1 stycznia 1983 r. do 31 grudnia 1987 r.

W tym okresie obowiązywała ustawa z dnia 14.12.1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 268). Według legalnej definicji zawartej w art. 2 pkt 2 u.s.r.i., domownikiem była osoba pracująca w gospodarstwie rolnym, pozostająca z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym, nie podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, dla której praca w gospodarstwie rolnym stanowiła główne źródło utrzymania. Poszczególne elementy definiujące musiały wystąpić łącznie.

Powyższe oznacza , iż wnioskodawca w okresie od 1 lipca 1989 r. do 9 maja 1990 r. spełniał warunki określone w tym przepisie, należy jednak ocenić, czy było to wystarczające dla zaliczenia mu tego okresu do stażu pracy w rolnictwie. Nie można w tym miejscu pominąć przepisu art. 44 ustawy z 1982 r. , który stanowił, iż :

1. Składkę na ubezpieczenie społeczne rolników opłaca rolnik prowadzący gospodarstwo rolne.

2. Obowiązek opłacania składki, o której mowa w ust. 1, powstaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym rolnik rozpoczął prowadzenie gospodarstwa rolnego, a ustaje z końcem miesiąca kalendarzowego, w którym rolnik przestał prowadzić gospodarstwo.

3. Obowiązek opłacania składki za domowników powstaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym osoby te podjęły pracę w gospodarstwie rolnym, a ustaje z końcem miesiąca kalendarzowego, w którym przestały pracować w gospodarstwie.

Przenosząc powyższe na grunt analizowanej sprawy Sąd Okręgowy podkreśla, iż przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało, iż matka wnioskodawcy jako rolnik opłaciła składki za syna za powyższy okres

Organ rentowy zatem należycie wykazał, że matka wnioskodawcy , z którą w spornym okresie skarżący mieszkał, nie zgłosiła go do ubezpieczenia społecznego rolników jako domownika, ani opłacała za niego w tym okresie składek na rolnicze ubezpieczenia społeczne. Jak podniósł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7 marca 2018 r. III UK 85/17, które Sąd Okręgowy w pełni podziela - samo potencjalne świadczenie pracy w gospodarstwie rolnym teściów nie oznacza jeszcze podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników w charakterze domownika, jeżeli wymienione osoby bliskie (teściowie) zaniechali zgłoszenia skarżącej (synowej) do ubezpieczenia rolniczego ani w spornym okresie nie opłacali należnych składek na to ubezpieczenie skarżącej, która tylko z nimi zamieszkiwała.

Nawet jednak gdyby hipotetycznie zaliczyć wnioskodawcy okres pracy w gospodarstwie rolnym matki do 9 maja 1990 r. ( do dnia zawarcia umowy dzierżawy ) i tak skarżący nie miałby wymaganych 25 lat , bo okres od 1 lipca 1989 r. do 9 maja 1990 r byłby niewystarczający.

Jeśli chodzi o drugi okres to od 9 maja 1990 r. skarżący dzierżawiąc grunty o powierzchni ponad 5 ha był rolnikiem i miał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników , który nakładała na niego do 31 grudnia 1990 r. ustawa z 1982 r., zaś od 1 stycznia 1991 r. - ustawa z dnia 31 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników .

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz art. 16 ust. 1 pkt 1, ust. 3 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 299 ze zm.), ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu, a także emerytalno-rentowemu podlega z mocy ustawy rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny, jeżeli ten rolnik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do treści przepisu Art. 4 powyższej ustawy :

1. Składki na ubezpieczenie za każdego ubezpieczonego opłaca rolnik. Jeżeli działalność rolnicza jest prowadzona na rachunek kilku osób, obowiązek opłacenia składki ciąży na nich solidarnie.

2. Obowiązek opłacenia składki powstaje od dnia, w którym powstało ubezpieczenie, a ustaje od dnia, w którym ustało ubezpieczenie.

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy Sąd Okręgowy uznał, iż skarżący po zawarciu umowy dzierżawy i objęciu w posiadanie gruntów rolnych nie dość, ze nie zgłosił się do ubezpieczenia jako rolnik , to w ogóle nie poinformował o tym fakcie organu, a przecież jako rolnik podlegałby wtedy obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników, gdyż powierzchnia dzierżawionych gruntów przekraczała 1 ha przeliczeniowy. Nie opłacała także należnych z tego tytułu składek .

Oznacza to, iż również ten drugi okres nie może zostać zaliczony do okresu pracy w rolnictwie.

Reasumując Sąd Okręgowy ostatecznie uznał, iż nie było podstaw do zaliczenia spornego okresu jako czasu podlegania P. C. ubezpieczeniu społecznemu rolników. Wnioskodawca pomimo ukończenia wymaganego wieku, , nie wykazał więc wymaganego, zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 powołanej ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, 25-letniego okresu ubezpieczeniowego.

W tej sytuacji należało uznać, iż decyzja organu rentowego odpowiadała prawu , a odwołanie wnioskodawcy podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc .