Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1581/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 marca 2019 r., znak (...) - 2019, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustalił T. J. kapitał początkowy i określił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 22 197,89 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął: podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 364,19 zł (pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 29,83 % - wyliczony z przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych tj. 1982 - 1991 przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł); okresy składkowe (tj. 3 lata i 8 miesięcy – 44 miesiące), współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 30,32 %; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn).

/decyzja k.24 - 24 odwrót akt ZUS/

Decyzją z dnia 22 marca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał T. J. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od 4 marca 2019 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. W treści decyzji wskazano, że emerytura została ustalona zgodnie z art.26 ustawy emerytalnej, a do jej obliczenia przyjęto: kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 88 798,01 zł oraz średnie dalsze trwanie życia tj. 218,40 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 406,58 zł (88 798,01 : 218,40). Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że wprawdzie przyznana od 4 marca 2019 r. emerytura jest niższa od najniższej emerytury , to jednak nie ulega podwyższeniu do kwoty 1 100,00 zł w związku z brakiem wykazania przez wnioskodawcę okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 25 lat. Wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła 379,58 zł.

/decyzja k.26 - 27 odwrót akt ZUS/

W dniu 23 kwietnia 2019 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie T. J. od ww. decyzji. W treści odwołania T. J. wskazał, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy wyliczaniu należnego mu świadczenia powinien uwzględnić okres jego zatrudnienia przypadający w okresie od 1 września 1974 r. do 31 maja 1982 r.

/odwołanie k.3, odwołanie k. 3 akt o sygn. VIII U 1582/19/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.17 - 18 , odpowiedź na odwołanie k. 16 - 17 akt o sygn. VIII U 1582/19/

Zarządzeniem z dnia 30 maja 2019 r. połączono sprawę o sygnaturze akt VIII U 1582/19 ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 1581/19 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz.

/zarządzenie k.19 akt o sygn. VIII U 1582/19/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca T. J. urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

W dniu 26 lutego 2019 r. do organu rentowego wpłynął wniosek T. J. o przyznanie emerytury.

/wniosek k. 13 akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 15 marca 2019 r. , znak (...) - 2019, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustalił T. J. kapitał początkowy i określił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 22 197,89 zł.

/decyzja k.24 - 24 odwrót akt ZUS/

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenia ubezpieczonego w następującej wysokości:

- za rok 1982 – 35 000,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 139 572,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 50,15 %,

- za rok 1983 – 66 400,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 173 700,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 38,23 %,

- za rok 1984 – 136 800,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 202 056 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 67,70 %,

- za rok 1985 – 180 000,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 240 060,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 74,98 %,

- za rok 1986 – 32 400,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 289 140,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 67,23 %,

- za rok 1987 – 0,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 350 208,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 0,00 %,

- za rok 1988 – 0,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 637 080,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 0,00 %,

- za rok 1989 – 0,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 2 481 096,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 0,00 %,

- za rok 1990 – 0,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12 355 644,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 0,00 %,

- za rok 1991 – 0,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 21 240 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 0,00 %,

Wyliczony na podstawie powyższych danych wskaźnik wyniósł 29,83 %.

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego k.25 akt ZUS/

W okresie od 1 września 1974 r. do 31 maja 1982 r. wnioskodawca T. J. zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy w (...). Powierzone obowiązki pracownicze magazyniera samochodów osobowych wykonywał w godzinach od 8 do 16.

/zeznania świadka G. O. min.00:00:54 - 00:09:49 rozprawy z dnia 27 lutego 2020 r. , płyta CD k. 99/

Uwzględniając okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) oraz obowiązujące wówczas wynagrodzenie minimalne, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 44,56 %, a wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniosła 48 239,29 zł. Wysokość świadczenia na dzień przyznania tj. 4 marca 2019 r. wyniosła 883,57 zł.

/wyliczenia ZUS k.106 - 111/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, a także w oparciu o zeznania świadka G. O., która jednoznacznie wskazała zarówno na okres, jak i zakres obowiązków wykonywanych przez wnioskodawcę podczas zatrudnienia w (...). W ocenie Sądu złożone przez ww. świadka zeznania są w pełni wiarygodne, gdyż świadek w spornym okresie pracowała razem z wnioskodawcą w ww. zakładzie pracy, co jednoznacznie potwierdziła załączona do akt niniejszej sprawy dokumentacja osobowa świadka. Co również istotne, świadek jest osobą obcą w stosunku do wnioskodawcy, a zatem z całą pewnością nie miała ona interesu w zeznawaniu na jego korzyść. Niemniej jednak złożone zeznania nie pozwoliły na ustalenie wysokości uzyskiwanych przez wnioskodawcę wynagrodzeń w spornym okresie.

Organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości kapitału początkowego oraz emerytury wnioskodawcy. Sąd przyjął, że wyliczenia dokonane przez ZUS powinny zostać uwzględnione wnioskodawcy przy wyliczaniu wysokości należnego mu kapitału początkowego, a w konsekwencji emerytury, gdyż znajdują one jednoznaczne potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym i nie pozostawiają wątpliwości, że wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu w spornym okresie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Wnioskodawca T. J. urodził się (...), a zatem należna mu emerytura musiała zostać ustalona w oparciu o art.26 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2020 roku, poz. 53).W myśl wskazanego artykułu emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 (podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art.173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art.40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust.1a i 1b oraz art.185) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust.5 i art.183.

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się zatem do ustalenia, czy możliwym jest przyjęcie innych wartości wynagrodzenia, w tym zaliczenia okresów dotychczas nieuwzględnionych przy wyliczaniu kapitału początkowego wnioskodawcy. Nie ulegało bowiem wątpliwości, że wartość kapitału początkowego ubezpieczonego przekłada się bezpośrednio na wysokość świadczenia emerytalnego.

Zgodnie z treścią art.174 ust.1 i 2 ww. ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art.53, z uwzględnieniem ust.2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1. okresy składkowe, o których mowa w art.6,

2. okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 5,

3. okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego, w myśl ust.3 art.174 ww. ustawy, ustala się na zasadach określonych w art. 5, 16, 17 ust.1 i 3 oraz art.18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed 1 stycznia 1999 roku.

Zgodnie natomiast z treścią art. 15 ust. 2a cytowanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. (por. też uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 r. o sygn. III UZP 2/03 opubl. w OSNAPiUS z 2003 r. nr. 14, poz. 338)

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się zatem do ustalenia, czy możliwym jest przyjęcie dodatkowych okresów ubezpieczenia wnioskodawcy, gdyż nie ulegało wątpliwości, że przyjęcie dodatkowych okresów ubezpieczenia przełoży się bezpośrednio na wartość kapitału początkowego, a co za tym idzie na wysokość należnej mu emerytury.

Zgodnie z treścią § 21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja § 21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III AUr 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczonego w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonej ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z FUS za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, m.in. zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową.

Zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie, że podczas zatrudnienia w (...) świadczył pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, a tym samym okoliczność ta powinna zostać uwzględniona przy wyliczeniu należnego mu świadczenia. Jednocześnie wobec braku możliwości ustalenia wysokości rzeczywiście osiąganego przez wnioskodawcę wynagrodzenia w spornym okresie , stosownie do wskazanej powyżej dyspozycji art. 15 ust. 2a ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych , należało przyjąć ,że w spornym okresie osiągał on wynagrodzenie w kwocie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

W tym miejscu wskazać należy, że do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczonego w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru. Należy przypomnieć, że w postępowaniach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych sąd nie jest obowiązany do poszukiwania dokumentów zatrudnieniowo - płacowych, o które nie zadbała osoba dochodząca świadczenia ubezpieczeniowego. W związku z tym to na ubezpieczonym spoczywał ciężar dowodzenia i udokumentowania podnoszonych twierdzeń. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki wnioskodawca powinien udowodnić, że w spornym okresie uzyskiwał wynagrodzenie w konkretnie określonej wysokości oraz to, że od wynagrodzenia tego była odprowadzana składka./Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 sierpnia 2016 r. III AUa 1723/15 LEX nr 2149641 / Należy podkreślić, że Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. W tym miejscu wskazać należy, że wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego (ostatecznie w oparciu o wiarygodne i precyzyjne zeznania świadków). W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Wobec powyższego organ rentowy obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz jego wartość. Wyliczona wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego okazała się wyższa od dotychczas przyjmowanej przez organ rentowy względem wnioskodawcy i co istotne, skutkowało zwiększeniem wartości należnej mu emerytury.

Na mocy art. 129. ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Ponieważ wnioskodawca złożył wniosek o prawo do emerytury w dniu 18 lutego 2019 roku ale urodził się (...), emeryturę w nowej wysokości Sąd przyznał od 4 marca 2019 roku.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art.477 14§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku oraz na podstawie art.477 14§1 k.p.c., wobec braku podstaw do ustalenia wyższej wartości należnej wnioskodawcy emerytury ponad kwotę określoną w punkcie 1 sentencji wyroku oddalił odwołanie w pozostałym zakresie, o czym orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z aktami rentowymi.

29 XII 2020 roku. S.B.