Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 3850/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 maja 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił E. G. (1) prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że w przypadku wnioskodawczyni nie pojawiły się nowe okoliczności, czy też dowody pozwalające na ponowne ustalenie wysokości emerytury, którą przyznano decyzją z dnia 17 kwietnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ponadto, że w stosunku do wnioskodawczyni nie istnieje możliwość uwzględnienia w wysokości stażu okresu zatrudnienia od 1 września 1979 r. do 31 sierpnia 1984 r. w (...) Towarzystwie (...), ponieważ z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk Rp - 7) z 27 września 2007 r. oraz przedłożonej do ww. wniosku dokumentacji nie wynika, czy E. G. (1) pracowała na co najmniej 1/2 etatu.

/decyzja k.42 akt ZUS/

W dniu 21 czerwca 2019 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie E. G. (2) od ww. decyzji, w którym wniosła o zobowiązanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do ponownego przeliczenia należnej jej emerytury. W treści odwołania podniosła, że na podstawie przedłożonych przez nią dokumentów możliwym jest ustalenie dokładnego wymiaru czasu jaki przepracowała zarówno w okresie 1979 - 1982, jak i w okresie 1982 - 1984.

/odwołanie k.3 - 5/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. W treści odpowiedzi wskazano, że decyzją z dnia 31 lipca 2019 r. zmieniono zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przeliczono emeryturę wnioskodawczyni od 1 kwietnia 2019 r. uwzględniając, przy wyliczaniu kapitału początkowego, okres pracy w (...) Towarzystwie (...) od 1 września 1981 r. do 31 sierpnia 1982 r. oraz od 1 września 1982 r. do 31 sierpnia 1983 r. Jednocześnie organ rentowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia wnioskodawczyni okresu od 1 września 1979 r. do 31 sierpnia 1981 r. oraz od 1 września 1983 r. do 5 listopada 1983 r. Okres od 6 listopada 1983 r. został zaś uwzględniony jako okres opieki na dzieckiem. W ocenie organu rentowego, tylko okres od 1 września 1981 r. do 31 sierpnia 1983 r. nie budzi wątpliwości , ze wówczas wnioskodawczyni świadczyła pracę w wymiarze co najmniej 1/2 etatu.

/odpowiedź na odwołanie k.6 - 6 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni E. G. (1) urodziła się (...)

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 17 kwietnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał E. G. (1) emeryturę od 1 kwietnia 2019 r. tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek. W treści decyzji wskazano, że emerytura została ustalona zgodnie z art.26 ustawy emerytalnej, a do jej obliczenia przyjęto: kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 195 944,17 zł , średnie dalsze trwanie życia tj. 258,50 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 758,00 zł (195 944,17 : 258,50).

/decyzja k.30 - 31 akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 30 maja 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił E. G. (1) prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury.

/decyzja k.42 akt ZUS/

Decyzją z dnia 30 lipca 2019 r., znak (...) - 2019, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ponownie ustalił E. G. (1) kapitał początkowy i określił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 51 303,23 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął: podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 461,86 zł (ustaloną w decyzji z dnia 16 kwietnia 2019 r. - pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 37,83 % - wyliczony z przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych tj. 1987 – 1996 przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł); okresy składkowe (tj. 8 lat, 11 miesięcy i 24 dni – 107 miesięcy), nieskładkowe (tj. 3 lata i 11 miesięcy tj. 47 miesięcy, w tym 11 miesięcy oraz okresy sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze 3 lat), współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 58,35 %; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn).

/decyzja k.51 - 52 akt ZUS/

Decyzją z dnia 31 lipca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., w związku z przeliczeniem kapitału początkowego, ponownie ustalił wysokość emerytury E. G. (1) od 1 kwietnia 2019 r. tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że po korekcie kapitału początkowego, która nastąpiła w związku z uwzględnieniem okresu zatrudnienia w (...) Towarzystwie (...) od 1 września 1981 r. do 31 sierpnia 1982 r. oraz od 1 września 1982 r. do 31 sierpnia 1983 r. kwota skorygowanego i zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 206 253,87 zł. W treści decyzji wskazano, że emerytura została ustalona zgodnie z art.26 ustawy emerytalnej, a do jej obliczenia przyjęto: kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 206 253,87 zł , średnie dalsze trwanie życia tj. 258,50 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 797,89 zł (206 253,87 : 258,50). Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że emerytura przyznana od 1 kwietnia 2019 r. w kwocie 797,87 zł jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1 100,00 zł. Emerytury nie podwyższono, gdyż E. G. (1) nie udowodniła łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat.

/decyzja k.53 - 55 akt ZUS/

W okresie od 1 września 1979 r. do 31 sierpnia 1984 r. E. G. (1) była zatrudniona na stanowisku nauczyciela muzyki w (...) Towarzystwie (...). Umowy o pracę były zawierane z wnioskodawczynią na dany rok szkolny. W zakresie powierzonych obowiązków wnioskodawczyni zajmowała się nauczaniem gry na instrumentach muzycznych. Wnioskodawczyni nauczała dzieci indywidualnie, przy czym w sytuacji gdy dziecko nie przyszło na umówioną godzinę, musiała czekać na kolejne dziecko.

/zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k.18 - 18 odwrót akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni min.00:23:19 - 00:24:58 rozprawy z dnia 7 lipca 2020 r. , płyta CD k.54 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:06 - 00:20:10 rozprawy z dnia 11 lutego 2020 r. ,płyta CD k.38 oraz wyjaśnieniami min.00:11:39 - 00:21:11 rozprawy z dnia 7 lipca 2020 r. , płyta CD k.54 , zeznania świadka W. K. min.00:05:10 - 00:11:39 rozprawy z dnia 7 lipca 2020 r. , płyta CD k.54/

W okresie od 1 września 1980 r. do 31 sierpnia 1981 r. w ww. zakładzie pracy wnioskodawczyni świadczyła pracę na stanowisku pracownika pedagogicznego - nauczyciela klasy fortepianu , skrzypiec w wymiarze od 6 do 15 godzin tygodniowo.

/umowa o pracę k.15 , zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k.18 - 18 odwrót akt ZUS /

W okresie od 1 września 1981 r. do 31 sierpnia 1982 r. oraz od 1 września 1982 r. do 31 sierpnia 1983 r. E. G. (1) świadczyła pracę na stanowisku nauczyciela muzyki w (...) Towarzystwie (...) w wymiarze 1/2 etatu.

/okoliczność bezsporna/

Począwszy od 1 września 1983 r. E. G. (1) świadczyła pracę nauczyciela fortepianu w wymiarze 9 godzin dydaktycznych w tygodniu. Począwszy od dnia 31 października 1983 r. wnioskodawczyni pobierała zasiłek macierzyński.

/umowa o pracę k.14 , zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k.18 - 18 odwrót akt ZUS/

Wnioskodawczyni otrzymała następujące wynagrodzenie:

- 4.632,- zł w1979 roku;

-18.531,- zł w 1980 roku;

- 19.618,- zł w 1981 roku;

- 21.100,- zł w 1982 roku

- 29.361,- zł w 1983 roku.

/druk Rp-7 k.18 akt ZUS/

Uwzględniając okoliczność, że w okresie od 1 września 1979 r. do 31 sierpnia 1980 r., okresie od 1 września 1981 r. do 31 sierpnia 1982 r., okresie od 1 września 1982 r. do 31 sierpnia 1983 r. oraz w okresie od 1 września 1983 r. do 30 października 1983 r. wnioskodawczyni świadczyła pracę w wymiarze co najmniej 1/2 etatu, a w okresie od 1 września 1980 roku do 31 sierpnia 1981 roku na 1/3 etatu, wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniosła 226 075,18 zł.

/wyliczenia ZUS wariant I k.57 - 77/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, w szczególności na podstawie zachowanej dokumentacji pracowniczej pochodzącej z okresu zatrudnienia wnioskodawczyni w (...) Towarzystwie (...), która wskazuje jednoznacznie, że poza okresem zatrudnienia wnioskodawczyni od 1 września 1980 r. do 31 sierpnia 1981 r. świadczyła ona pracę w wymiarze co najmniej 1/2 etatu. W odniesieniu zaś do złożonych w niniejszej sprawie zeznań, Sąd uznał je za wiarygodne w zakresie wskazującym na fakt świadczenia przez wnioskodawczynię pracy w spornym okresie. Złożone zeznania, poza tymi które miały potwierdzenie w załączonej dokumentacji pracowniczej wnioskodawczyni nie pozwoliły jednak na ustalenie, że również w okresie od 1 września 1980 r. do 31 sierpnia 1981 r. wnioskodawczyni świadczyła pracę w wymiarze co najmniej 1/2 etatu.

Podkreślić należy, iż choć istnieje duże prawdopodobieństwo, iż wnioskodawczyni w okresach opisywanych liczbą godzin w dokumencie Rp-7 świadczyła pracę w wymiarze wyższym niż podany tam minimalny tygodniowy wymiar godzin, to jednak brak jest możliwości ustalenia rzeczywistej liczby faktycznie przepracowanych godzin co prowadzi do konkluzji, iż do obliczenia przyjąć można było tylko niewątpliwy czas pracy, a ten to minimalna podana w dokumencie liczba godzin. Jednocześnie porównując wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni w poszczególnych latach wskazać należy, iż zwłaszcza w latach 1979-1981 roku jest ona porównywalna oraz zbliżona do wynagrodzenia za 1982 roku. Pracodawca nie podał jednak liczby godzin przepracowanych w roku szkolnym 1979 – 1980, a także w kresie od 1 września 1983 r. do 30 października 1983 roku. Biorąc jednak pod uwagę, iż wynagrodzenia w latach 1979-1981 są porównywalne oraz zbliżone do wynagrodzenia za 1982 roku a w 1982 roku odwołująca pracowała w wymiarze ≥ połowie etaty to można przyjąć, iż w wymiarze co najmniej połowy etatu pracowała także w tych okresach, za które brak danych w dokumencie Rp-7.

Organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości emerytury wnioskodawczyni, po uprzednim wyliczeniu kapitału początkowego, w 6 wariantach tj. m.in. z uwzględnieniem danych wskazanych na zachowanej dokumentacji wnioskodawczyni, jak i z przyjęciem, że świadczyła ona pracę w wymiarze co najmniej 1/2 etatu w całym spornym okresie. Sąd przyjął, że wyliczenia dokonane przez ZUS w I wariancie tj. bez uwzględnienia okresu zatrudnienia wnioskodawczyni przypadającego od 1 września 1980 r. do 31 sierpnia 1981 r., powinny zostać uwzględnione wnioskodawczyni przy wyliczaniu wysokości należnego jej kapitału początkowego, bowiem znajdują one jednoznaczne potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym i nie pozostawiają jakichkolwiek wątpliwości w tym zakresie. Podkreślić również należy, że hipotetyczne wyliczenia organu rentowego, pod kątem matematycznym, nie były kwestionowane przez wnioskodawczynię.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z art. 114 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2020 roku, poz. 53) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Wnioskodawczyni E. G. (1) urodziła się (...), a zatem jej emerytura musiała zostać ustalona w oparciu o art. 26 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W myśl wskazanego artykułu emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 (podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art.24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art.173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art.40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust.1a i 1b oraz art.185) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust.5 i art.183.

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się zatem do ustalenia, czy możliwym jest przyjęcie innych wartości wynagrodzenia, w tym zaliczenia okresów dotychczas nieuwzględnionych przy wyliczaniu kapitału początkowego wnioskodawczyni. Nie ulegało bowiem wątpliwości, że wartość kapitału początkowego ubezpieczonej przekłada się bezpośrednio na wysokość świadczenia emerytalnego.

Zgodnie z treścią art.174 ust.1 i 2 ww. ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art.53, z uwzględnieniem ust.2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1. okresy składkowe, o których mowa w art.6,

2. okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 5,

3. okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego, w myśl ust.3 art.174 ww. ustawy, ustala się na zasadach określonych w art. 5, 16, 17 ust.1 i 3 oraz art.18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed 1 stycznia 1999 roku.

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się zatem do ustalenia, czy możliwym jest przyjęcie dodatkowych okresów ubezpieczenia wnioskodawcy, gdyż nie ulegało wątpliwości, że przyjęcie dodatkowych okresów ubezpieczenia przełoży się bezpośrednio na wartość kapitału początkowego, a co za tym idzie na wysokość należnej mu emerytury.

Zgodnie z treścią § 21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja § 21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III AUr 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczoną w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonej ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z FUS za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, m.in. zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową.

Zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie, że podczas zatrudnienia w (...) Towarzystwie (...), za wyjątkiem okresu od 1 września 1980 r. do 31 sierpnia 1981 r. E. G. (1) świadczyła pracę w wymiarze co najmniej 1/2 etatu, zgodnie z obowiązującymi wówczas normami czasu pracy nauczycieli zatrudnionych w szkołach artystycznych, zarówno na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 1972 r. Karta Praw i Obowiązków Nauczyciela ( Dz. U. z 1972 r. ,nr 16 poz.114), jak i ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, a tym samym okoliczność ta powinna zostać uwzględniona przy wyliczeniu należnego jej świadczenia.

Na podstawie dokumentacji pracowniczej wnioskodawczyni, organ rentowy obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz jego wartość. Wyliczona wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego okazała się wyższa od dotychczas przyjmowanej przez organ rentowy względem wnioskodawczyni i co istotne, skutkowało zwiększeniem wartości należnej jej emerytury.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art.477 14§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku oraz na podstawie art.477 14§1 k.p.c., wobec braku podstaw do ustalenia wyższej wartości należnej wnioskodawczyni emerytury ponad kwotę określoną w punkcie 1 sentencji wyroku oddalił odwołanie w pozostałym zakresie , o czym orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. zasądzając Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz E. G. (1) kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił zgodnie z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2018 r. , poz.1800).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z aktami rentowymi.

16 XII 2020 roku.

S.B.