Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Joanna Składowska

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2020 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa I. P. i S. B. wspólników spółki cywilnej (...). P. S. (...) s.c. z/s w K.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 11 września 2020 roku,

sygn. akt I C 74/20

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Łasku do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 411/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 11 września 2020 r., wydanym w sprawie o sygn. akt. I C 74/120, Sąd Rejonowy w Łasku oddalił powództwo I. P. i S. B. wspólników spółki cywilnej (...). P. S. (...) s.c. z/s w K. skierowane przeciwko (...) S.A. w W. o zapłatę, zasądzając solidarnie od powodów na rzecz pozwanego 917 złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Powodowie I. P. i S. B. zawarli umowę spółki cywilnej i prowadzą działalność gospodarczą polegającą między innymi na wypożyczaniu samochodów osobowych.

M. B. posiadał samochód marki S. (...), który został uszkodzony w wypadku drogowym. M. B. zgłosił szkodę do pozwanego, który udzielał ochrony ubezpieczeniowej w zakresie OC sprawcy wypadku. Samochód marki S. (...) nie nadawał się do użytku. M. B. wypożyczył samochód K. C. od powodów, ponieważ samochód był mu niezbędny. Samochód K. C. został wydany najemcy w dniu 2 grudnia 2015 r., a zwrócony wynajmującemu w dniu 11 stycznia 2016 r. Powodowie wystawili M. B. fakturę za najem pojazdu na kwotę 8 364 złotych. M. B. przeniósł na powodów wierzytelność wobec (...) S.A. w W. o zwrot kosztów najmu samochodu zastępczego. Powodowie zawiadomili (...) S.A. w W. o przelewie wierzytelności i zgłosili swoje roszczenie do realizacji. (...) S.A. w W. odebrało wezwanie 3 lutego 2016 r. W dniu 10 lutego 2016 r. pozwany wypłacił powodom część roszczenia w kwocie 2 066,40 złotych. Pełnomocnik powodów wezwał pozwanego do zapłaty różnicy pomiędzy wypłaconą kwotą a całą należnością za najem pojazdu w piśmie z 17 sierpnia 2016 r. w terminie 7 dni pod rygorem wytoczenia powództwa. Pozwany nie odpowiedział na wezwanie. Na wezwanie do doręczenia decyzji pozwany przesłał informację drogą elektroniczną.

Jak zauważył Sąd Rejonowy, pozwany był zobowiązany do odszkodowania wobec M. B. na podstawie art. 34 punkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Na podstawie art.509 § 1 i 2 k.c. M. B. przeniósł na powodów roszczenie o zwrot przez pozwanego kosztów najmu samochodu zastępczego. Roszczenie to, zgodnie z art. 14 ust.1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, stało się wymagalne z upływem 30 dni od dnia zgłoszenia szkody przez powodów, czyli 6 marca

2016 r. Powodowie wiedzieli, że pozwany wypłacił im w dniu 10 lutego 2016 r. jedynie część roszczenia, ponieważ pełnomocnik powodów wezwał pozwanego w piśmie z dnia 17 sierpnia 2016 r. do zapłaty różnicy pomiędzy kwotą wynikającą z faktury a kwotą wypłaconą przez pozwanego.

Zgodnie z art.118 k.c. trzyletni okres przedawnienia upłynął w niniejszej sprawie w dniu 31 grudnia 2019 r. Powództwo zostało wytoczone 30 stycznia 2020 r., a zatem już po upływie terminu przedawnienia. Z tego względu na podstawie art.117 § 2 k.c. powództwo zostało oddalone.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c.

We wniesionej apelacji powodowie zaskarżyli wyrok Sądu Rejonowego w całości, zarzucając obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia oraz obrazę przepisów prawa materialnego, tj.

1.  art. 233 § 2 k.p.c., poprzez przekroczenie swobodnej oceny dowodów prze jawiące się w założeniu (choć nie wynika to wprost z treści uzasadnienia), że pozwana wydała i doręczyła stronie powodowej decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia w 2016 r., w sytuacji gdy pozwana nie przedstawiła w tym przedmiocie żadnego dowodu, w szczególności potwierdzenia odbioru lub chociażby wysłania decyzji;

2.  art. 819 § 4 k.c., poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, w której doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia przeciwko zakładowi ubezpieczeń poprzez zgłoszenie roszczenia, a bieg przedawnienia nie rozpoczął się na nowo, gdyż powodowie nie otrzymali od pozwanej oświadczenia o przyznaniu lub odmowi przyznania świadczenia z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego;

3.  art. 117 § 2 k.c., poprzez jego zastosowanie w konsekwencji błędnego uznania przez Sad pierwszej instancji, że upłynął termin przedawnienia roszczenia powodów i oddalenie powództwa na tej podstawie.

W oparciu o wskazane zarzuty skarżący wnieśli o:

1.  uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania przed Sądem drugiej instancji.

Pozwany domagał się oddalenia apelacji na koszt powodów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Obowiązkiem sądu jest rozpoznanie istoty sprawy, a z obowiązku tego Sąd Rejonowy w sprawie przedmiotowej się nie wywiązał.

Na podstawie poglądów dominujących w doktrynie i orzecznictwie przyjąć należy, że nierozpoznanie istoty sprawy odnosi się do roszczenia będącego podstawą powództwa i zachodzi, gdy sąd pierwszej instancji nie orzekł w ogóle merytorycznie o żądaniach stron, zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania pozwu albo pominął merytoryczne zarzuty pozwanego. Przyjmuje się, że do nierozpoznania istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji dojdzie w szczególności w razie oddalenia powództwa z uwagi na przyjęcie przedawnienia roszczenia, prekluzji lub braku legitymacji procesowej strony, której oceny sąd drugiej instancji nie podziela (zob. w szczególności wyrok SN z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 22; wyrok SN z dnia 14 maja 2002 r., V CKN 357/00, LEX nr 55513).

W sprawie przedmiotowej pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł zarzut przedawnienia roszczenia jako jeden z trzech, kwestionując także legitymację procesową powodów oraz wysokość zastosowanej stawki najmu pojazdu, lecz Sąd Rejonowy ograniczył się do rozpoznania jedynie pierwszego ze wskazanych zarzutów, uznając go za uzasadniony na podstawie art. 118 k.c.

Tymczasem, jak słusznie podnosili skarżący, w zakresie przedawnienia roszczeń powodów względem pozwanego miały również zastosowanie przepisy szczególne, a mianowicie art. 819 § 4 k.c., który stanowi, że bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. A co najważniejsze, bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.

Sąd pierwszej instancji zupełnie pominął brzmienie tego przepisu, nie czyniąc jakichkolwiek ustaleń, czy i kiedy powodowie, którzy zgłosili swoje roszczenie ubezpieczycielowi pismem datowanym na 11 stycznia 2016 r. (k. 22) otrzymali na piśmie od ubezpieczyciela kończące postępowanie likwidacyjne oświadczenie o przyznaniu lub odmowie świadczenia. Dopóki zaś takie ustalenia nie zostaną poczynione nie można prawidłowo zastosować wskazanego przepisu prawa materialnego i wyciągnąć właściwych wniosków co do upływu terminu przedawnienia.

Warto podkreślić, że kwestia powyższa była sporna pomiędzy stronami. Powodowie konsekwentnie twierdzili, iż stosowne oświadczenie otrzymali dopiero - na skutek kolejnego ponaglenia - 21 stycznia 2020 r. Pozwany podnosił, że nastąpiło to także wcześniej - 9 lutego 2016 r.

Każda ze stron powoływała się na określone dowody - powodowie na zeznania powódki oraz treść korespondencji mailowej, a pozwany na wydruk komputerowy załączony do odpowiedzi na pozew - k. 54. Wobec czego konieczna była ocena zgromadzonych dowodów zgodnie z regułami, o jakich mowa w art. 233 k.p.c.

Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że dokonywanie w tym zakresie ocen i ustaleń w ramach postępowania apelacyjnego, jak słusznie zwraca się uwagę w doktrynie i orzecznictwie, stwarzałoby ryzyko pozbawienia stron jednej instancji merytorycznej (zob. wyrok SN z dnia 13 listopada 2002 r., I CKN 1149/00, LEX nr 75293).

W związku z powyższym Sąd Okręgowy uchylił orzeczenie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.

W dalszym postępowaniu Sąd Rejonowy powinien w pierwszej kolejności poczynić ustalenia w zakresie otrzymania na piśmie przez powodów oświadczenia ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia. Warto zaznaczyć, że przedstawiony przez pozwanego dokument (zresztą kwestionowany przez powodów) w swojej pierwszej części wskazuje na 9 lutego 2016 r. jako datę utworzenia dokumentu zawiadomienia o wypłacie, a 21 stycznia

2020 r. jako datę nadania do powodów, co potwierdzałoby wersję skarżących. Jednak w dalszej części jest informacja o przesłaniu na adres mailowy powodów nieopisanego dokumentu w dniu 9 lutego 2016 r. Kwestia ta wymaga wyjaśnienia. W wypadku, gdyby Sąd ustalił, że prawdziwe są twierdzenia zaprezentowane przez stronę pozwaną, oczywiście nadal winien oddalić powództwo przy zastosowaniu art. 819 § 4 k.c. Jednak gdyby ocena całokształtu materiału dowodowego, być może także uzupełnionego, doprowadziła do konkluzji, że przed 21 stycznia 2020 r. doręczenie oświadczenia ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia nie nastąpiło, roszczenie powodów jako nieprzedawnione będzie musiano być zweryfikowane pod kątem pozostałych zarzutów strony pozwanej.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.