Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 3671/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 czerwca 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że E. K. jako pracownik u płatnika składek Euro (...) K. M. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 20 listopada 2018 roku. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie brak jest dowodów potwierdzających rzeczywiste wykonywanie pracy przez ubezpieczoną. Przedłożona w toku postępowania dokumentacja związana ze stosunkiem pracy E. K. nie stanowi dowodu na podjęcie i wykonywanie pracy, a potwierdza jedynie fakt formalnego jej sporządzenia, w celu uwiarygodnienia nieistniejącego stosunku pracy, a poza dokumentami kadrowymi oraz wykazem pobierania i oddawania kluczy nie zostały przedłożone żadne dowody na faktyczne wykonywanie pracy przez ubezpieczoną, pomimo wskazywanego zakresu obowiązków. W ocenie ZUS odwołująca została zatrudniona w przedmiotowej firmie na specjalnie utworzonym stanowisku pracy. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że E. K. posiada inny tytuł do ubezpieczeń społecznych – jest zgłoszona do ubezpieczeń przez innego płatnika jako pracownik w ramach pełnego etatu. Z przedłożonego cv wynika, że jest zatrudniona jako rejestratorka medyczna. Tym samym, należało stwierdzić, że ubezpieczona nie wykonywała pracy w Euro (...) K. M., a została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jedynie w celu uzyskania prawa do wypłaty świadczeń – zasiłku chorobowego od wyższych podstaw.

(decyzja – k. 88-91 załączonych do sprawy akt ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji wniósł płatnik składek K. M. wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, iż E. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek Euro (...) K. M. od dnia 20 listopada 2018 roku. W uzasadnieniu swego stanowiska wskazała, że zatrudnienie E. K. wynikało z potrzeb gospodarczych przedsiębiorstwa. W maju 2018 roku uruchomiono stacjonarny butik przy ul. (...) w Ł. jako kolejny w ramach zakresu działalności Euro (...) K. M.. Skarżąca wskazała, że po paru miesiącach jego działalności zdecydowała się zatrudnić nowego pracownika na część etatu. Oprócz rozwoju firmy, potrzeba ta wywołana była pogarszającą się sytuacją rodzinną skarżącej. Fakt, że pracownica dobrze sobie radziła w pracy w okresie próbnym wpłynął na przedłużenie jej o kolejny rok. E. K. udała się na zwolnienie lekarskie w okresie od dnia 7 stycznia 2019 roku czyli w okresie, w którym ruch się zmniejszył i spadły obroty butiku. W międzyczasie wnioskodawczyni przeorganizowała swoje życie rodzinne w taki sposób, aby w większym stopniu móc się zaangażować w prowadzenie firmy. N. kolejnego pracownika na miejsce E. K. podyktowane było względami ekonomicznymi firmy biorąc pod uwagę niemożność utrzymywania dwóch pracowników (E. K. na zwolnieniu lekarskim i nowo zatrudnionego pracownika na jej miejsce).

(odwołanie – k. 3-6)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła także ubezpieczona E. K. zaskarżając ją w całości oraz wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, iż w spornym okresie czasu podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia w ramach umowy o pracę w przedsiębiorstwie (...). Ponadto wniosła o zasądzenie na jej rzecz od organu rentowego zwrotu kosztów postępowania według norm prawem przewidzianych. W uzasadnieniu wskazała, że przed zawarciem przedmiotowej umowy utrzymywała się z dochodów z umowy o pracę zawartej na pełen etat z Miejskim Centrum Medycznym im. dr K. J. na stanowisku rejestratorki medycznej z wynagrodzeniem w wysokości 1500 złotych. Jej starszy syn jest niepełnosprawny z powodu pierwotnego niedoboru odporności, astmy oskrzelowej i alergii wieloważnej. Zawarcie umowy o pracę z K. M. na pół etatu pozwoliło zdobyć jej środki na pokrycie kosztów utrzymania i zabezpieczenie środków na przyszłe leczenie syna. W czasie kiedy zawierała przedmiotową umowę nie miała wiedzy o swoim stanie zdrowia, informację o ciąży i konieczności przejścia na zwolnienie lekarskie powzięła dopiero w styczniu 2019 roku podczas kontrolnej wizyty u lekarza ginekologa. Ubezpieczona ma problemy zdrowotne związane z wolem guzowatym tarczycy, stąd nie przypuszczała, że może być w ciąży. Przebywanie na zwolnieniu lekarskim od dnia 7 stycznia 2019 roku związane było z jej podstawowym miejscem pracy. Ubezpieczona nie planowała ciąży, ani zwolnienia lekarskiego, zatrudnienie podjęła wyłącznie, aby pozyskać dodatkowe dochody. Warto zauważyć, że swoboda działalności gospodarczej pozwala przedsiębiorcy na dowolny sposób realizacji zamierzonego przedsięwzięcia. W chwili zatrudnienia ubezpieczona była zdolna do pracy i z taką intencją podjęła zatrudnienie, które wykonywała tak długo jak było to możliwe do czasu stwierdzenia przez lekarza ginekologa istnienia wskazań do zwolnienia lekarskiego.

(odwołanie – k. 3-6 w aktach VIII U 3672/19 załączonych do sprawy)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc argumentację jak z zaskarżonej decyzji. Jednocześnie wskazano, że zawarcie umowy o pracę nie jest dowodem jej świadczenia. W przedmiotowym przypadku obie strony umowy miały świadomość rzeczywistego charakteru podpisanej umowy o pracę, wiedząc że zobowiązania z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne będą krótkotrwałe wobec okresu korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia. Zgłoszenie E. K. do ubezpieczeń społecznych było czynnością pozorną. Rzeczywistym zamiarem stron było stworzenie pozorów realizacji stosunku pracy, co miało doprowadzić ostatecznie do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego przez pracownika.

(odpowiedź na odwołanie – k. 17-18, k. 23-24 verte w aktach VIII U 3672/19 załączonych do sprawy)

Postanowieniem z dnia 23 sierpnia 2019 roku Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 3672/19 ze sprawą o sygn. akt VIII U 3671/19 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

(postanowienie – k. 27 w aktach VIII U 3672/19 załączonych do sprawy)

Na rozprawie w dniu 24 listopada 2020 roku pełnomocnik ubezpieczonej oraz płatnik składek poparli odwołanie, zaś pełnomocnik wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Z kolei pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań.

(rozprawa z dnia 24 listopada 2020 roku 00:23:20 – 00:27:24 – płyta CD – k. 473)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

K. M. prowadzi firmę (...) od dnia 1 września 2013 roku. Jako rodzaj przeważającej działalności według (...) wskazano "pozostałą działalność związaną z udostępnianiem pracowników". Jako stałe miejsce wykonywania działalności gospodarczej K. M. wskazała adres: Ł. ul. (...). Jako dodatkowe stałe miejsce wykonywania działalności gospodarczej wskazano: Ł., al. marsz. J. P. nr 49, 90-307.

(wypis z (...) k. 68 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Przy ul. (...) mieści się sklep odzieżowy.

E. K. urodziła się w dniu (...). W dniu 15 stycznia 2006 roku ukończyła Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych.

(świadectwo – k. 69 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

E. K. zatrudniona była w Miejskim Centrum Medycznym im. dr K. J. (2) w Ł. począwszy od dnia 9 października 2017 roku na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze godzin na stanowisku rejestratorki medycznej, a następnie od dnia 9 września 2018 roku do dnia 6 października 2018 roku na podstawie umowy zlecenia na stanowisku obsługa projektu. W dniu 16 listopada 2018 roku ubezpieczona ponownie zawarła umowę zlecenia z przedmiotowym pracodawcą na okres od dnia 17 listopada 2018 roku do dnia 8 grudnia 2018 roku. Uzyskiwane przez nią wynagrodzenie brutto wynosiło: w sierpniu 2018 roku – 2.047,38 złotych, we wrześniu 2018 roku – 2.899,64 złotych, w październiku 2018 roku – 2.233,66 złotych, we wrześniu i październiku 2018 roku – 250 złotych, w kwietniu 2019 roku – 1.970,30 złotych, w maju 2019 roku – 2.020,73 złotych, w czerwcu 2019 roku – 1.862,62 złotych

(zeznania ubezpieczonej E. K. na rozprawie w dniu 24 listopada 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:16:41 – 00:23:16 – płyta CD - k. 473 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 13 grudnia 2019 roku 00:04:53- 00:22:05 – płyta CD – k. 407, zeznania świadka A. K. na rozprawie w dniu 18 lutego 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:09:15 – 00:12:30 – płyta CD – k. 434, zaświadczenie – k. 14-15, 18, umowa – k. 19-20 w aktach VIII U 3672/19 załączonych do sprawy)

Ubezpieczona wykonywała pracę rejestratorki medycznej w systemie dwuzmianowym (7-14:35 oraz 11:25 – 19).

E. K. będąc zatrudnioną w w/w miejscu była obecna w pracy:

1. w listopadzie 2018 roku – w okresie od dnia 20 listopada do dnia 22 listopada w godzinach od 7 do 14:35, w okresie dnia 27 listopada 2018 roku do dnia 30 listopada 2018 roku w godzinach 11:25 do 19;

2. w grudniu 2018 roku – w okresie od dnia 4 grudnia 2018 roku do dnia 7 grudnia w godzinach od 7 do 14:35, w okresie od dnia 10 grudnia do dnia 14 grudnia w godzinach od 11:25 do 19, w okresie od 17 grudnia do dnia 21 grudnia w godzinach od 7 do 14:35;

3. w styczniu 2019 roku – w okresie od dnia 2 stycznia 2019 roku do dnia 4 stycznia 2019 roku w godzinach od 7 do 14:35.

Z kolei w dniach: 17 listopada 2018 roku, 24 listopada 2018 roku, 8 grudnia 2018 roku ubezpieczona w godzinach: 8-16 realizowała zadania na rzecz Centrum w ramach umowy zlecenia zawartej w dniu 16 listopada 2018 roku na okres od dnia 17 listopada 2018 roku do dnia 8 grudnia 2018 roku.

(pismo (zestawienie)– k. 397-398)

Ubezpieczona ma syna, którzy ma orzeczoną niepełnosprawność. Leczenie jest kosztowne, stąd zaistniała konieczność podjęcia kolejnej pracy. W opiece nad dzieckiem pomaga jej ojciec oraz babcia.

(zeznania ubezpieczonej E. K. na rozprawie w dniu 24 listopada 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:16:41 – 00:23:16 – płyta CD - k. 473 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 13 grudnia 2019 roku 00:04:53- 00:22:05 – płyta CD – k. 407 , zeznania świadka A. K. na rozprawie w dniu 18 lutego 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:14:47 – 00:15:33 – płyta CD – k. 434, zeznania świadka T. K. na rozprawie w dniu 18 lutego 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:16:52 – 00:20:13 – płyta CD – k. 434, orzeczenie – k. 16-16 verte w aktach w aktach VIII U 3672/19 załączonych do sprawy)

Częściowe wsparcie finansowe ubezpieczona otrzymywała od swojego ojca, jednak chęć podjęcia dodatkowej pracy związana była z istniejącym wciąż niedostatkiem pieniędzy.

(zeznania świadka T. K. na rozprawie w dniu 18 lutego 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:20:13 – 00:23:04 – płyta CD – k. 434)

Informację o możliwości dodatkowego zatrudnienia ubezpieczona powzięła od swojego znajomego. Na wybrane stanowiska pracy aplikowała, zarówno internetowo jak i osobiście.

Konieczność zatrudnienia nowego pracownika związana była z nagłymi i nieprzewidzianymi zmianami w życiu płatnika składek K. M., a zwłaszcza dotyczącą przygotowywania się jej syna do egzaminu, w tym dowożenie go na zajęcia dodatkowe.

(zeznania płatnika składek K. M. na rozprawie w dniu 24 listopada 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:11:49 – 00:16:41 – płyta CD - k. 473 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 13 grudnia 2019 roku 00:22:05- 00:40:33 – płyta CD – k. 407, zeznania świadka A. F. na rozprawie w dniu 25 września 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:03:34 – 00:08:49 – płyta CD – k. 462)

W dniu 19 listopada 2018 roku pomiędzy Euro (...) K. M., a E. K. została zawarta umowa o pracę na okres próbny od dnia 20 listopada 2018 roku do dnia 19 grudnia 2018 roku, na mocy której ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku specjalisty ds. obsługi klienta w wymiarze czasu pracy ½ etatu, z wynagrodzeniem podstawowym brutto 2000 złotych miesięcznie. Jako dzień rozpoczęcia pracy wskazano 20 listopada 2018 roku. Miejsce wykonywania pracy określono jako ul. (...) w Ł..

(umowa o pracę – k. 75-75 verte załączonych do sprawy akt ZUS)

W dniu 19 grudnia 2018 roku pomiędzy w/w stronami została zawarta umowa o pracę na czas określony od dnia 20 grudnia 2018 roku do dnia 19 grudnia 2019 roku. Jako dzień rozpoczęcia pracy wskazano 20 grudnia 2018 roku. Pozostałe warunki umowy w porównaniu z umową o pracę na okres próbny nie uległy zmianie.

(umowa o pracę – k. 74 załączonych do sprawy akt ZUS)

Dokumenty dotyczące zatrudnienia ubezpieczonej w Euro (...) K. M. przygotowywała M. O. – pełnomocnik płatnika składek.

(zeznania świadka M. O. na rozprawie w dniu 24 listopada 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:03:07 – 00:11:18 – płyta CD – k. 473)

Po pracy w przychodni ubezpieczona umawiała się z płatnikiem składek K. M. i przyjeżdżała do sklepu. Pracowała 3-4 godziny dziennie.

Ubezpieczona uprzedziła K. M., że pozostaje w jeszcze innym stosunku pracy. Sklep był otwarty dla klientów w godzinach od 10 do 18. Strony umówiły się, że nie będzie problemu gdy ubezpieczona będzie pracowała dwie godziny dłużej lub dwie godziny krócej. E. K. pracowała też w soboty 2-4 godziny. Sklep był wówczas otwarty 4 godziny.

(zeznania płatnika składek K. M. na rozprawie w dniu 24 listopada 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:11:49 – 00:16:41 – płyta CD - k. 473)

Przybycie i obecność w pracy E. K. potwierdzała poprzez kontakt z przełożonym, zaś wynagrodzenie za pracę przekazywane było raz w miesiącu do ostatniego dnia miesiąca.

(informacja – k. 73 verte – 74 załączonych do sprawy akt ZUS)

Z przedłożonego orzeczenia lekarskiego z dnia 19 listopada 2018 roku wynikało, że E. K. była zdolna do podjęcia pracy.

(orzeczenie lekarskie – k. 72 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniach 20 - 21 listopada 2018 ubezpieczona odbyła szkolenie BHP- instruktaż ogólny i stanowiskowy.

(karta szkolenia wstępnego – k. 72 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Do obowiązków E. K. na stanowisku specjalisty ds. obsługi klienta należało:

1. sprzedaż towarów;

2. doradzanie klientowi w zakupie towaru;

3. obsługa kasy fiskalnej;

4. sprzedaż i obsługa klienta on – line;

5. kontrola stanów magazynowych;

6. wykładanie towaru;

7. przygotowywanie ekspozycji sklepowej;

8. wywieszanie i prasowanie towaru;

9. szukanie i przeglądanie hurtowni internetowych w celu pozyskiwania nowego towaru;

10. wykonywanie zdjęć towaru;

11. wykonanie spisu z natury;

12. wykonywanie innych poleceń przełożonego.

E. K. była jednym z członków zespołu dokonującego spisu z natury w Euro (...) K. M..

(arkusz – k. 94-95)

Ubezpieczona była widywana w miejscu pracy. Sprzedawała buty, przyjmowała pieniądze. Zajmowała się kwestiami związanymi z obsługą klienta.

(oświadczenia – k. 98-99, zeznania świadka E. C. na rozprawie w dniu 13 grudnia 2019 roku e-protokół z rozprawy 00:42:50 – 00:48:08 – płyta CD – k. 407, zeznania świadka A. Z. na rozprawie w dniu 13 grudnia 2019 roku e-protokół z rozprawy 00:48:08 – 00:52:20 – płyta CD – k. 407, zeznania świadka K. D. na rozprawie w dniu 13 grudnia 2019 roku e-protokół z rozprawy 00:52:20 – 00:57:31 – płyta CD – k. 407, zeznania świadka M. P. na rozprawie w dniu 18 lutego 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:05:25 – 00:08:47 – płyta CD – k. 434)

Wynagrodzenie E. K. (Euro (...)) kształtowało się w następujący sposób (kwota do wypłaty):

1. listopad 2018 roku – 639,23 złotych;

2. grudzień 2018 roku – 1459,48 złotych;

3. styczeń 2019 roku – 1459,49 złotych;

4. luty 2019 roku – 391,82 złotych.

(lista płac – k. 18-21 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

E. K. była obecna w pracy u płatnika składek Euro (...) K. M.:

1. w listopadzie 2018 roku – począwszy od dnia 20 listopada do dnia 21 listopada w godzinach od 15 do 19 oraz w dniu 23 listopada w godzinach od 10 do 18, a następnie w okresie od dnia 27 listopada do dnia 30 listopada w godzinach od 8 do 11;

2. w grudniu 2018 roku – w dniu 1 grudnia w godzinach od 8 do 16, a następnie od dnia 4 grudnia do dnia 7 grudnia w godzinach od 15 do 18, od dnia 10 grudnia do dnia 14 grudnia w godzinach 8 do 11, od dnia 17 grudnia 21 grudnia w godzinach od 15 do 18 oraz w dniu 24 grudnia w godzinach od 10 do 12, od dnia 27 grudnia do dnia 28 grudnia w godzinach od 8 do 16 oraz w dniu 31 grudnia w godzinach od 8 do 16;

3. w styczniu 2019 roku – w okresie od dnia 2 stycznia do dnia 4 stycznia w godzinach od 15 do 18, zaś w dniu 5 stycznia od godziny 10 do 14.

(ewidencja czasu pracy – k. 10, 13-14, listy obecności – k. 94-95 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Ubezpieczona dowiedziała się, że jest w ciąży podczas wizyty u lekarza ginekologa w dniu 7 stycznia 2019 roku. W momencie zawierania umowy z K. M. nie wiedziała o tym fakcie.

(dokumentacja medyczna – k. 123-125, zeznania ubezpieczonej E. K. na rozprawie w dniu 24 listopada 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:16:41 – 00:23:16 – płyta CD - k. 473 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 13 grudnia 2019 roku 00:04:53- 00:22:05 – płyta CD – k. 407, zakres obowiązków – k. 62-63 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

E. K. cierpi na problemy zdrowotne związane z tarczycą począwszy od 2017 roku. Zaburzenia miesiączkowe występują u niej od dawna.

(dokumentacja medyczna – 38-42, 123-128, 131-135, 138-247, 249-304, 315- 392, zeznania ubezpieczonej E. K. na rozprawie w dniu 24 listopada 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:16:41 – 00:23:16 – płyta CD - k. 473)

Począwszy od dnia 7 stycznia 2019 do dnia 22 czerwca 2019 roku E. K. przebywała na zwolnieniu lekarskim. Z kolei, od dnia 23 czerwca 2019 roku do dnia 19 grudnia 2019 roku przebywała na urlopie macierzyńskim.

(ewidencja czasu pracy – k. 10-12, pismo – k. 43-44, zeznania ubezpieczonej E. K. na rozprawie w dniu 24 listopada 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:16:41 – 00:23:16 – płyta CD - k. 473 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 13 grudnia 2019 roku 00:04:53- 00:22:05 – płyta CD – k. 407)

W dniu 23 czerwca 2019 roku E. K. urodziła dziecko.

(zaświadczenie lekarskie – k. 68, odpis skrócony aktu urodzenia – k. 80)

W okresie niezdolności do pracy ubezpieczonej płatnik składek nie zdecydował się na zatrudnienie innego pracownika na jej miejsce z uwagi na zakończenie sezonu zakupowego.

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej K. M. osiągnęła w 2018 roku przychód w wysokości 997.861,69 złotych, z kolei wydatki wynosiły 782.365,78 złotych.

(podsumowanie księgi przychodów i rozchodów – k. 47, zeznania o wysokości osiągniętego dochodu PIT -36 – k. 32-38 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dokumentów, których wartości dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł powodów by czynić to z urzędu, a nadto na podstawie zeznań świadków, ubezpieczonej E. K. i płatnika składek K. M., uznając je w całości za wiarygodne. Sąd dał wiarę powołanym dowodom, z których wprost wynika faktyczne świadczenie pracy przez ubezpieczoną w ramach zawartej z płatnikiem umowy o pracę od dnia 20 listopada 2018 roku. Wersja zdarzeń przedstawiona przez ubezpieczoną i płatnika składek znajduje odzwierciedlenie w dokumentacji zebranej w sprawie i w zeznaniach świadków.

W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdził słuszności stanowiska organu rentowego, natomiast wykazał w sposób jednoznaczny, iż ubezpieczona pracę podjęła i faktycznie wykonywała ją na rzecz i pod kierownictwem płatnika do czasu powstania niezdolności do pracy w okresie ciąży. Potwierdzeniem wykonywanych czynności jest dokumentacja w postaci: umów o pracę, list obecności i płac, ewidencji czasu pracy, pisemny zakres obowiązków oraz zeznania ubezpieczonej, płatnika składek i świadków. Powołani w sprawie świadkowie E. C., A. Z., K. D. oraz M. P. zgodnie zeznali, iż ubezpieczona w spornym okresie przebywała w miejscu wykonywania pracy określonym jako sklep, ul. (...) w Ł..

E. K. w Euro (...) K. M. zajmowała stanowisko specjalisty ds. obsługi klienta. Do jej obowiązków należało między innymi: sprzedawanie towarów, doradzanie klientom w zakupie towaru, obsługa kasy fiskalnej czy wykonywanie spisu z natury. W tym miejscu podkreślenia wymaga, iż ubezpieczona w spornym okresie czasu zatrudniona była także w Miejskim Centrum Medycznym im. dr K. J. (2) w Ł. na stanowisku rejestratorki medycznej w trybie dwuzmianowym. Celem zbadania w jakich dniach i godzinach ubezpieczona świadczyła pracę w spornym okresie na rzecz Miejskiego Centrum Medycznego im. dr K. J. (2) w Ł. oraz Euro (...) K. M. tutejszy sąd dokonał analizy przedłożonych do sprawy list obecności ubezpieczonej, ewidencji czasu pracy oraz zestawień potwierdzających ową okoliczność. Wynika z nich jednoznacznie, iż godziny pracy ubezpieczonej świadczonej na rzecz Centrum medycznego nie pokrywają się z tymi dotyczącymi pracy w ramach zawartej umowy o pracę z płatnikiem składek K. M..

Należy przy tym zauważyć, że ubezpieczona, w dacie zawarcia umowy z płatnikiem składek K. M. miała zaświadczenie lekarskie o braku przeszkód do jej wykonywania. Tym samym, okoliczność, iż świadczyła pracę przez krótki okres pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie, mając na względzie to, że stała się niezdolna do pracy na skutek nagłego pogorszenia stanu zdrowia związanego z ciążą, o której dowiedziała się po zawarciu umowy o pracę.

Podkreślić należy, że na uzasadnienie swojej wersji Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przedstawił w toku procesu żadnych dowodów, które podważyłyby wartość dowodową zeznań ubezpieczonej, płatnika i świadków, jak również nie kwestionował załączonych do akt sprawy dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, zasługuje na uwzględnienie i powoduję zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2020.0.266 t.j.) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2020.0.870 t.j.), osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Natomiast, jak stanowi art. 4 w ust 1 i 2 w/w ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Według art. 22 § 1 k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy podporządkowania typu pracowniczego z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podpisywania list obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Według art. 22 § 1¹ k.p. zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest faktycznie realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika faktycznie świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie ubezpieczona E. K. zawarła z płatnikiem składek K. M. w dniu 19 listopada 2018 umowę o pracę, której ważność została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana i która to stanowiła stosowną podstawę do zastosowania ww. regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Nie ulega wątpliwości, iż wskazana umowa nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c. oraz nie jest ona także sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz nie zmierza do obejścia prawa w świetle art. 58 k.c.

W myśl art. 58. § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Zgodnie z § 2 art. 58 k.c., nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Zgodnie z art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, że nie jest skuteczna w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok SN z 16.03.1999r. II UKN 512/98, OSNAPiUS 2000/ 9/ 36; wyrok SN z 28.02.2001r. II UKN 244/00, OSNAPiUS 2002/ 20/496; wyrok SN z 17.12.1996 r. II UKN 32/96, OSNAPiUS 1997/15/ 275; wyrok SN z 4.08. 2005 r. II UK 320/04, OSNAPiUS 2006/ 7-8/122; wyrok SN z 25.01.2005 r. II UK 141/04, OSNAPiUS 2005/ 15/ 712).

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, jest zatrudnienie jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Istotne jest, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia oraz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

W świetle poczynionych ustaleń zdaniem Sądu nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umów o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że ubezpieczona pracę podjęła i ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie.

Już same okoliczności towarzyszące zawarciu umowy o pracę i ustalona sekwencja wydarzeń, nie świadczą o pozorności kwestionowanych umów. Ubezpieczona została zatrudniona przez płatnika, który faktycznie potrzebował nowego pracownika na stanowisku specjalisty ds. obsługi klienta. W ramach obowiązków pracowała w sklepie, obsługiwała klientów, sprzedawała towar, obsługiwała kasę fiskalną, przy czym widzieli ją świadkowie. Okoliczność świadczenia pracy znajduje potwierdzenie, zarówno w zeznaniach stron i świadków oraz złożonych do sprawy dokumentach, o czym była szerzej mowa we wcześniejszej części uzasadnienia.

Po rozpoczęciu pracy ubezpieczona otrzymała na piśmie zakres obowiązków i go realizowała. Ubezpieczona przeszła wymagane szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także posiadała odpowiednie zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwskazań do wykonywania pracy.

E. K. była podporządkowana co do miejsca, czasu i sposobu wykonywanych czynności, bowiem świadczyła pracę w określonym miejscu, czasie oraz stosowała się do polecenia pracodawcy, wynikających z zakresu obowiązków.

Ponadto Sąd mając na uwadze argumentację ZUS-u co do braku rzeczywistej potrzeby zatrudnienia ubezpieczonej przez płatnika zważył, że ocena racjonalności działania pracodawcy przy zawieraniu umowy o pracę może być dokonana w różnych płaszczyznach i z punktu widzenia wielu zmiennych. Niewątpliwie u źródeł każdej zawieranej przez pracodawcę umowy o pracę leży przyczyna, w postaci uzasadnionej przesłankami ekonomiczno - organizacyjnymi konieczności pozyskania pracownika do wykonywania prac zakreślonych przedmiotem działalności gospodarczej pracodawcy. Przy zawieraniu umowy o pracę pracodawca kieruje się przede wszystkim własną potrzebą gospodarczą, która jest determinantą decyzji o zatrudnieniu. W judykaturze utrwalone są zapatrywania, że zarówno racjonalność zatrudnienia, jak i potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy z punktu widzenia jej pozorności ( por. wyroki SN z 2 lutego 2000 r., II UKN 359/99, OSNP 2001 nr 13, poz. 447, z 17 marca 1998 r., II UKN 568/97, OSNP 1999 nr 5, poz. 187, z 4 lutego 2000 r., II UKN 362/99, OSNP 2001 nr 13, poz. 449).

Biorąc pod uwagę okoliczności zatrudnienia ubezpieczonej nie sposób, według Sądu, zgodzić się ze stwierdzeniem ZUS, że nie istniała realna potrzeba zatrudnienia pracownika na stanowisku specjalisty do spraw obsługi klienta. Sąd na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego ustalił, że z uwagi na nagłe zmiany rodzinne w życiu płatnika składek zaszła konieczność zatrudnienia nowego pracownika. Również rozwój firmy w postaci otworzenia nowego sklepu przy ul. (...) przemawiał za taką decyzją. Rozpatrując przedmiotową sytuację, w momencie gdy wszystkie obowiązki spoczywają na jednej osobie i przekraczają one jej możliwości w sposobie ich realizacji wydaje się racjonalnym i zarazem koniecznym korzystanie z pomocy innych osób. Sytuacja finansowa płatnika pozwalała na zatrudnienie pracownika.

Sąd zważył, że w dacie zawarcia spornej umowy ubezpieczona była co prawda w ciąży, ale miała w tym czasie orzeczenie lekarza medycyny pracy o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku specjalisty do spraw obsługi klienta. Co więcej, ubezpieczona w chwili zawierania umowy o pracę nie wiedziała o ciąży, dowiedziała się o niej w dniu 7 stycznia 2019 roku w czasie wizyty lekarskiej. Z dokonanych ustaleń faktycznych wynika nadto, iż strony umowy o pracę nie pozostają w żadnych relacjach osobistych. Także otrzymywana przez ubezpieczoną kwota wynagrodzenia nie jest kwotą wygórowaną. Bez znaczenia dla przedmiotowego rozstrzygnięcia pozostaje również fakt posiadania przez E. K. w spornym okresie innego tytułu do ubezpieczeń społecznych w związku z zatrudnieniem na stanowisku rejestratorki medycznej w Miejskim Centrum Medycznym im. dr K. J. (2) w Ł..

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie ponad wszelką wątpliwość ustalono, że ubezpieczona w spornym okresie posiadała status pracownika u płatnika składek, albowiem faktycznie wykonywała ona osobiście umówioną pracę na stanowisku specjalisty do spraw obsługi klienta w miejscu wykonywania pracy określonym jako ul. (...) w Ł. pozostając w tym czasie pod kierownictwem i nadzorem płatnika składek K. M., który świadczoną przez ubezpieczoną pracę przyjmował i wypłacał jej należne wynagrodzenie. O okoliczności, że wnioskodawczyni faktycznie wykonywała pracę w spornych okresach świadczą zeznania powołanych w sprawie świadków oraz ubezpieczonej i płatnika składek, a nadto dokumenty w postaci listy obecności czy ewidencji czasu pracy czy dokumentacji osobowej E. K., którym Sąd dał wiarę i które nie zostały w żaden sposób obalone przez stronę przeciwną (art. 6 k.c.).

W tej sytuacji zdaniem Sądu nie można podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczona podjęła zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy przyjął, że w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy przyjmowanego przez pracodawcę za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. choroby ), nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa bądź, że jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia w realiach niniejszej sprawy.

Z tych względów Sąd Okręgowy, na mocy art. 477¹⁴§ 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w wyroku uznając odwołania za zasadne – punkt 1 sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów zastępstwa procesowego Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. i zasądził od organu rentowego na rzecz E. K. kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego - § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.0.1800).

VIII U 3671/19

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE