Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lutego 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 lutego 2020 r. w S.

sprawy M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 9 października 2019 r., sygn. akt IV U 1001/19

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 551/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20.05.2019r. znak: 170300/72/2019-SER-460983, odmówił ubezpieczonemu M. S. ponownego ustalenia wysokości emerytury zgodnie z wnioskiem z dnia 15.03.2019r. Organ rentowy wyjaśnił, że przyjęte do ponownego przeliczenia zarobki uzyskane przez wnioskodawcę po przyznaniu emerytury tj. za rok 1999, były już uwzględnione, a zatem brak jest podstaw do ponownego obliczenia emerytury w myśl art. 110 ustawy emerytalnej.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony, domagając się jej zmiany poprzez ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego, w oparciu o treść art. 110 ustawy emerytalnej. Skarżący domagał się zmiany decyzji ZUS w sprawie przeliczenia emerytury, na podstawie wzrostu wskaźnika podstawy wymiaru, po wprowadzeniu zmian w roku 1998 dotyczącym tej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Wskutek tego, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru uległ podwyższeniu z 279,97% na 292,16%. Ubezpieczony stwierdził również, że ZUS nie powinien pozbawiać go prawa do wyboru lat, w których pozostawał w ubezpieczeniu, przyjmowanych następnie do obliczenia wysokości świadczenia emerytalnego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z dnia 24 czerwca 2019r. sprostował oczywistą omyłkę pisarską popełnioną w zaskarżonej decyzji z dnia 20 maja 2019r. w następujący sposób: „w ostatnim zdaniu decyzji rok 1999 zamienia się na 1998.”

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od ubezpieczonego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych prawem. Wyjaśnił, że wynagrodzenie ubezpieczonego za rok 1998, przypadające po przyznaniu mu emerytury, zostało już przyjęte przez ZUS do ustalenia nowej podstawy wymiaru emerytury w decyzji z dnia 17.07.2018r. - na podstawie art. 110 ustawy emerytalnej. Uzupełnienie wynagrodzenia za ten rok na podstawie przedłożonego zaświadczenia Rp-7 z dnia 17.12.2018r., nie może stanowić przesłanki do ponownego obliczenia podstawy wymiaru emerytury w oparciu o ten przepis, a jedynie w oparciu o przepis art.111 ustawy emerytalnej. Jednocześnie organ rentowy dokonał symulacyjnego obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury przy przyjęciu wynagrodzeń wskazanych przez ubezpieczonego w odwołaniu, w tym uzupełnionego wynagrodzenia za rok 1998. Wskaźnik ten wynosi 354,89%. W decyzji z dnia 20.05.2019r. o przeliczeniu emerytury organ rentowy do ustalenia podstawy wymiaru przyjął, jako najkorzystniejszy wariant, wynagrodzenia z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. z lat od 1980r. do 1999r., gdzie wskaźnik wynosi 422,38%. Zdaniem Zakładu zaskarżona decyzja z dnia 20.05.2019r., sprostowana postanowieniem z dnia 24.06.2019r., jest prawidłowa pod względem formalno-prawnym i brak jest podstaw do jej zmiany.

Wyrokiem z dnia 9 października 2019 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie oraz zasądził od ubezpieczonego M. S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowił następująco ustalony stan faktyczny i rozważania prawne.

M. S. urodził się (...) Wiek 50 lat ukończył w dniu (...) W dniu 20.03.1998r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury górniczej. ZUS decyzją z dnia 03.04.1998r., wydaną na podstawie ustawy z dnia 01.02.1983r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (Dz.U z 1995r., nr. 30 poz. 154 ze zm.), przyznał mu prawo do emerytury od dnia (...)., tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. Zakład zawiesił wówczas wypłatę świadczenia z powodu osiągania przez wnioskodawcę dochodów w kwocie przekraczającej 120% przeciętnego wynagrodzenia. Ustalił wysokość świadczenia na kwotę 2050,21 zł. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjął dochód, który stanowił podstawę wymiaru składki z 9 lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1989r. do 31.12.1997r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 465,96% i został ograniczony do 250%, gdyż nie może przekraczać tej wysokości. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 250% przez obowiązującą kwotę bazową 1147,29 zł, wyniosła 2868,23 zł.

W dniu 31.12.2002r. M. S. na mocy porozumienia stron rozwiązał stosunek pracy łączący go z Wyższym Urzędem Górniczym w K..

W związku z powyższym, Zakład od dnia 01.01.2003r. podjął wypłatę jego świadczenia emerytalnego. Wysokość świadczenia stanowiła kwotę 3474,94 zł brutto. Do ustalenia wysokości tego świadczenia ZUS przyjął dochód, który stanowił podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne za 10 lat kalendarzowych od 01.01.1989r. do 31.12.1998r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 432,69%, ale został ograniczony do wysokości 250%.

W dniu 31.08.2015r. ubezpieczony wniósł o przeliczenie wysokości emerytury, w oparciu o treść art. 110 a ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS. ZUS decyzją z dnia 18.09.2015r. dokonał przeliczenia emerytury na podstawie przepisu art. 110 a ustawy emerytalno-rentowej. Wysokość świadczenia została ustalona na kwotę 6473,58 zł brutto w najkorzystniejszym wariancie. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenia, stanowiące podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z 20 lat wybranych z całego przebiegu ubezpieczenia, tj. z lat od 1972 r. do 2002 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 269,02%, został ograniczony do 250%, gdyż nie mógł przekroczyć tej wartości. Podstawa wymiaru emerytury obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 250% przez 3308,33 zł tj. aktualną w 2015r. kwotę bazową wyniosła 8270,38 zł. W decyzji wskazano, że ponownego ustalenia wysokości emerytury dokonano na podstawie art. 110 a ustawy emerytalno-rentowej, a ustalenie wysokości świadczenia na podstawie tego przepisu może nastąpić wyłącznie jeden raz. W załączniku do decyzji organ wyjaśnił, że dokonywał również analizy możliwości ponownego obliczenia podstawy wymiaru emerytury z uwzględnieniem przedłożonych wcześniej wykazów wynagrodzenia oraz minimalnych wynagrodzeń za okresu pracy, w których nie zostały udokumentowane zarobki za okresy: od 10.09.1966r. do 20.01.1967r., od 01.10.1971r. do 31.12.1988r., od 01.01.1998r. do 30.09.1998r., od 01.01.2002r. do 31.12.2002r. Wskazał, że dokona takiego przeliczenia, jeżeli ubezpieczony w ciągu 30 dni od doręczenia decyzji, przedłoży dokumenty potwierdzające wysokość faktycznie osiągniętego wynagrodzenia w tych okresach.

W dniu 04.06.2018 r. M. S. złożył wniosek o przeliczenie jego emerytury, zgodnie z treścią art. 110 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W załączeniu przekazał organowi zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za lata 1998-2002, wystawione przez Wyższy Urząd Górniczy w K. w dniu 21.09.2015r.

Zakład decyzją z dnia 17.07.2018 r., rozpoznając wniosek ubezpieczonego, dokonał przeliczenia jego emerytury, na podstawie art. 110 ust. 1 w/w ustawy emerytalno-rentowej, uwzględniając przedłożone przez skarżącego zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Ustalił wysokość świadczenia na kwotę 7300,89 zł brutto miesięcznie. W decyzji tej do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia (1972-1974,1980,1982,1983,1989-2002). Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 279,97%, został ograniczony do 250%, gdyż nie może przekraczać tej wartości. Podstawa wymiaru obliczona poprzez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 250,00% przez aktualną kwotę bazową 3731,13 zł wyniosła 9327,83 zł.

W dniu 15.03.2019r. M. S. złożył wniosek o przeliczenie emerytury, zgodnie z art. 110 ustawy emerytalno-rentowej. W załączeniu przekazał do Zakładu zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu w (...) S.A Oddział (...) R. za okres od 01.08.1973r. do 30.09.1998r., na podstawie którego domagał się uzupełnienia danych o przyjętym wynagrodzeniu za rok 1998. Na podstawie powyższego wniósł o przeliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury dla dotychczas przyjętego zestawienia 20 lat (1972,1973,1974,1980,1982-1983,1989-2002) wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu. Zaznaczył, że po wprowadzeniu zmian w przyjętym wynagrodzeniu za rok 1998, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ulegnie podwyższeniu w odniesieniu do wartości ustalonej w 2018r.

ZUS decyzją z dnia 20.05.2019r. przeliczył dla wnioskodawcy emeryturę, od dnia 01.03.2019r. Ustalił wysokość świadczenia na kwotę 7300,89 zł brutto, a po waloryzacji, na kwotę 7509,70 zł brutto. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. z lat 1980-1999. Wskaźnik wysokości tej podstawy wyniósł 422,38%. Został ograniczony do 250%, albowiem nie może przekraczać tej wysokości. Podstawa wymiaru świadczenia została obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 250% przez aktualną kwotę bazową 3731,13 zł i wyniosła 9327,83 zł, po waloryzacji kwotę 9594,61 zł.

Jednocześnie, zaskarżoną decyzją z dnia 20.05.2019r. znak: (...), odmówił ubezpieczonemu M. S. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury w oparciu o treść art. 110 w/w ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS.

ZUS postanowieniem z dnia 24 czerwca 2019r. sprostował omyłkę pisarską zamieszczoną w zaskarżonej decyzji w następujący sposób: w ostatnim zdaniu uzasadnienia decyzji rok 1999 zamienia się na 1998.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia obliczony symulacyjnie z 20 wybranych lat podlegania przez skarżącego ubezpieczeniu społecznemu tj. 1972, 1973,1974,1980,1982-1983,1989-2002 wyniósł 354,89%.

Sąd okręgowy ocenił, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia powołał treść przepisów art. 110, art. 15 ust. 1, 5 i 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wyjaśnił, że zaświadczenie potwierdzające wysokość osiąganych zarobków, przedłożone do wniosku z dnia 15.03.2019r., nie stwarzało podstaw do skorzystania z prawa do ponownego obliczenia świadczenia, w oparciu o ten przepis. Zarobki wskazane w przedmiotowym zaświadczeniu za rok 1998, przypadające więc po dacie uzyskania prawa do emerytury, były już uwzględnione do wysokości świadczenia i do ustalenia podstawy wymiaru emerytury dla skarżącego. Uzupełnienie wynagrodzenia za rok 1998 wskazane w owym zaświadczeniu, nie może stanowić podstawy do ponownego obliczenia emerytury w myśl art. 110 tej ustawy. Może ono stanowić podstawę do obliczenia emerytury w innym trybie- tj. art. 111 w/w ustawy. Dalej sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że organ rentowy dokonywał ustaleń w zakresie dotyczącym wysokości świadczenia emerytalnego dla odwołującego, uwzględniając najkorzystniejsze warianty jego obliczenia. Przyjęcie wskazanych przez ubezpieczonego we wniosku z dnia 15.03.2019r. wybranych 20 lat kalendarzowych z okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu i osiąganej wówczas podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne nie spowoduje dla niego korzystnych zmian w wysokości świadczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury ustalony w symulacji okazał się niższy od tego, który został przyjęty w ostatniej decyzji ustalającej wysokość emerytury z dnia 20.05.2019r. (354,89% w relacji do 422,38%), z uwzględnieniem lat wskazanych przez ZUS. Sąd okręgowy podkreślił, że oba składniki muszą i tak być ograniczone do 250%, z uwagi na treść art. 15 ust. 5 w/w ustawy emerytalno-rentowej. Wysokość podstawy wymiaru emerytury dla ubezpieczonego musi uwzględniać obowiązujące w tym zakresie ograniczenia ustawowe. Z przywileju ominięcia tych ograniczeń, usankcjonowanego w art. 110 a w/w ustawy, można było skorzystać tylko jeden raz, co zresztą ubezpieczony uczynił i obecnie tego nie kwestionuje. Przeliczenia tego dokonano w decyzji z dnia 31.08.2015r.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U z 2018r. poz. 265), zasądzając od ubezpieczonego na rzecz ZUS kwotę 180 zł.

W wywiedzionej od powyższego wyroku apelacji ubezpieczony podniósł następujące zarzuty:

- naruszenie art. 110 ust. 1 ustawy emerytalnej poprzez jego niezastosowanie, kiedy ubezpieczony jednoznacznie powołał się na wskazany przepis wskazując okres, którego uwzględnienia się domaga, co spowodowałoby ustalenie wyższego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury na poziomie 292,16% w miejsce dotychczasowego 279,97% i w konsekwencji podwyższenie należnego odwołującemu świadczenia emerytalnego;

- naruszenie art. 11 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy poprzez jego błędne zastosowanie, co w konsekwencji uniemożliwiło odwołującemu zmianę wysokości należnego świadczenia emerytalnego poprzez ustalenie wwpw na poziomie 465,96% z innego, aniżeli wskazany przez odwołującego okresu i na innej podstawie prawnej, aniżeli wnioskowana przez odwołującego, co zamknęło M. S. możliwość podwyższenia świadczenia emerytalnego, bowiem i tak świadczenie ograniczone jest do wysokości 250% wwpw, przy czym wskaźnik ten mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą, a nie ustala się ją na chwilę nowego wyliczenia świadczenia, jak ma to miejsce na podstawie art. 110 ustawy.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie nowej wysokości świadczenia emerytalnego odwołującego na podstawie art. 110 ust. 1 ustawy z uwzględnieniem wwpw na poziomie 292,16% uwzględniającego uaktualnione wynagrodzenie odwołującego za 1998 r., już po dacie ustalenia prawa do emerytury oraz o zasądzenie od ZUS na rzecz odwołującego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Na wstępie, uwzględniając treść przepisu art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c., wskazać należy, że Sąd Apelacyjny dokonując własnej oceny przedstawionego pod osąd materiału procesowego stwierdził, że Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, a poczynione ustalenia faktyczne (zawarte w wyodrębnionej redakcyjnie części uzasadnienia zaskarżonego wyroku) nie są wadliwe i znajdują odzwierciedlenie w treści przedstawionych w sprawie dowodów. Sąd odwoławczy ustalenia Sądu Okręgowego czyni częścią uzasadnienia własnego wyroku, nie znajdując potrzeby ponownego ich szczegółowego przytaczania.

Ubezpieczony nabył prawo do emerytury górniczej od dnia (...)Prawomocną decyzją z dnia 17 lipca 2018 r. organ rentowy ustalił ubezpieczonemu nową podstawę wymiaru emerytury na podstawie art. 110 ustawy emerytalnej, uwzględniając wynagrodzenie za rok 1998. Skoro zatem wysokość zarobków ubezpieczonego za rok 1998 była już uwzględniona przy ustalaniu nowej podstawy wymiaru składek na podstawie omawianego przepisu, to organ rentowy prawidłowo odmówił ubezpieczonemu ponownego ustalenia świadczenia zgodnie z wnioskiem ubezpieczonego.

Jednocześnie nie sposób czynić sądowi okręgowemu zarzutu, że przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy rozważał możliwość zastosowania przepisu art. 111 ustawy emerytalnej. Takie postępowanie sądu nalży ocenić jako korzystne z punktu widzenia ubezpieczonego, bowiem sąd okręgowy w sposób szczegółowy i wyczerpujący rozważył obie możliwości przeliczenia świadczenia ubezpieczonego – ze względu na to, że uzupełnienie wynagrodzenia mogłoby ewentualnie stanowić podstawę do obliczenia emerytury w trybie art.. 111 ustawy emerytalnej, natomiast nie mogło być podstawą do ponownego ustalenia wysokości świadczenia w oparciu o przepis art. 110 ustawy emerytalnej.

Art. 111 ustawy emerytalnej stwarza możliwość obliczenia ponownie wysokości świadczenia między innymi z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty - a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Jak wykazało przeprowadzone postępowanie dowodowe ubezpieczony nie spełnia warunków umożliwiających przeliczenie emerytury ani na podstawie art. 110 ani na podstawie art. 111 ustawy emerytalnej. Wyliczone wskaźniki wysokości podstawy wymiaru są niższe niż 250% i są niższe od wskaźnika przyjętego do ustalenia pobieranej przez ubezpieczonego emerytury górniczej. Sąd I instancji analizował przedłożoną do akt sprawy symulację uwzględniającą wniosek ubezpieczonego z dnia 15 marca 2019 r., i na jej podstawie doszedł do przekonania, że wwpw okazał się niższy od tego, który został przyjęty w ostatniej decyzji ustalającej wysokość emerytury z dnia 20.05.2019 r. (354,89% w relacji do 422,38%), z uwzględnieniem lat wskazanych przez ZUS.

Wobec powyższego nie są również zasadne zarzuty apelującego, wedle których organ rentowy zaniechał przyjęcia przy wyliczeniu wysokości świadczenia lat wskazywanych przez ubezpieczonego. Organ rentowy, działając zgodnie z treścią powołanych regulacji, dokonał przeliczenia świadczenia ubezpieczonego w najkorzystniejszym dla niego wariancie. Wariant wskazywany przez ubezpieczonego nie pozwolił na wyliczenie korzystniejszej wysokości świadczenia emerytalnego.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 385 k.p.c. należało apelację ubezpieczonego oddalić.