Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XI GC 870/20

Sprawa rozpoznawana była w postępowaniu zwyczajnym.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 czerwca 2020 r. M. F. wniósł przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę kwoty 4000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 3 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Powód wskazał, iż dnia 24 lipca 2018 r. doszło do pożaru budynku magazynowo-sklepowego przy ul. (...) w N. należącego do powoda. Wskutek pożaru całkowitemu spaleniu i zniszczeniu uległ budynek jak również wyposażenie i zatowarowanie. Do pożaru doszło na skutek nieumyślnego czynu dokonanego przez Z. P. (1), który posiadał ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej wykupione w (...) Spółce Akcyjnej w W.. Sprawca zdarzenia poniósł odpowiedzialność karną na mocy wyroku skazującego Sądu Rejonowego w Goleniowie II Wydziału Karnego z dnia 9 grudnia 2019 r. Niniejszym pozwem powód dochodzi jedynie części należnego odszkodowania wobec braku wiedzy co do sumy ubezpieczenia w ramach OC sprawcy, która wg informacji ustnych uzyskanych przez powoda ma wynosić 50.000 zł. Mimo zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi sprawcy, pozwany odmówił wypłaty odszkodowania, wskazując na postanowienia OWU wyłączające jego odpowiedzialność.

Nakazem zapłaty z dnia 8 lipca 2020 r. Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany wniósł sprzeciw, zaskarżając nakaz w całości, wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. Podniósł, iż w związku z postanowieniami OWU wyłączającymi jego odpowiedzialność nie przyjął odpowiedzialności za powstałą szkodę, ani co do zasady ani co do wysokości. Na mocy postanowień OWU nie ponosi odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez osoby, którymi posługuje się ubezpieczony, niemające wymaganych przepisami prawa odpowiednich uprawnień do wykonywania określonego rodzaju działalności (czynności).

W toku procesu strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 24 lipca 2018 r. wskutek prowadzonych przez Z. P. (1) prac dekarskich, polegających na zgrzewaniu papy przy pomocy palnika z otwartym ogniem bez zabezpieczeń, które powierzył swoim pracownikom A. Z. i J. M., wybuchł pożar kompleksu budynków położonych przy ul. (...) w N..

Z. P. (1) sprowadził pożar ww. budynków, albowiem wbrew obowiązującym przepisom dotyczącym ochrony przeciwpożarowej przed przystąpieniem do prac związanych z pokryciem papą dachu budynku przy użyciu palnika gazowego jako właściciel obiektu między innymi dopuścił do wykonywania tych prac osoby do tego nieupoważnione, nie posiadające odpowiednich kwalifikacji.

Pracownicy Z. P. (1) nie byli przeszkoleni w zakresie wykonywania prac w zakresie obsługi palnika gazowego oraz prawidłowego uszczelniania pokrycia dachowego termozgrzewalnego z użyciem ognia. Pracownicy nie mieli przeszkolenia, jak zachowywać się podczas pożaru. Z. P. (1) prace te im zlecił, wiedząc, że nie mają uprawnień do ich wykonywania oraz pomimo panujących warunków pogodowych. Wskutek tego pracownicy wykonujący zlecone przez Z. P. (1) prace na dachu za pomocą palnika gazowego w sposób nieostrożny obchodzili się z otwartym ogniem podczas podgrzewania i doklejania papy na dachu budynku o drewnianej palnej konstrukcji. Doprowadziło to w sposób bezpośredni do powstania pożaru.

Na skutek pożaru zniszczeniu uległ sąsiadujący z budynkiem Z. P. (2) budynek należący do M. F.. Zniszczeniu uległ budynek powoda, jak również jego wyposażenie oraz zatowarowanie. Wysokość szkody, jaką poniósł powód wynosi 1.725.156,70 zł. Koszt przywrócenia stanu poprzedniego odnośnie do zniszczonego budynku powoda wynosi 536.723,54 zł netto. Do powstania szkody i strawienia mienia powoda w sposób znaczący przyczyniło się nieprawidłowe prowadzenie akcji gaśniczej.

Za nieumyślne sprowadzenie pożaru Z. P. (1) został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Goleniowie z dnia 9 grudnia 2019 r. w sprawie II K 581/19. Za popełniony czyn orzeczono wobec Z. P. (1) nawiązkę na rzecz M. F. w kwocie 50.000 zł.

Bezsporne, a nadto dowód:

- zaświadczenie ze zdarzenia k. 14;

- wyrok Sądu Rejonowego w Goleniowie z dnia 9 grudnia 2019 r. w sprawie II K 581/19 z uzasadnieniem k. 15-30;
- wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie, IV Wydział Karny z dnia 28 września 2020 r. w sprawę IV Ka 454/20 z uzasadnieniem k.168-182;

- opinia z dnia 24 sierpnia 2018 r. k. 33-54;

- opinia z dnia 18 października 2018 r. k. 58-95.

W dacie powstania szkody Z. P. (1) w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej w (...) Spółce Akcyjnej w W.. Suma ubezpieczenia z tego tytułu wynosiła 50 000 zł.

Zgodnie z § 18 ust. 1 Ogólnych Warunków Kompleksowego (...) (dalej jako OWU), które stanowiły integralną część umowy, przedmiotem ubezpieczenia objęta została odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego za szkody wyrządzone osobie trzeciej w związku z prowadzeniem przez ubezpieczonego działalności określonej w umowie ubezpieczenia i posiadanym mieniem, które jest wykorzystywane do takiej działalności i innym mieniem określonym w umowie będące następstwem:

1) czynu niedozwolonego w granicach odpowiedzialności ustawowej (OC deliktowa) lub

2) niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (OC kontraktowa).

Zgodnie z § 18 ust. 6 OWU ochroną ubezpieczeniowa objęte były także szkody wyrządzone w wyniku rażącego niedbalstwa. Ochroną ubezpieczeniową objęte zostały również szkody wyrządzone przez pracownika ubezpieczonego przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych na rzecz ubezpieczonego oraz szkody wyrządzone przez podwykonawcę, gdy ubezpieczony na podstawie obowiązujących przepisów prawa ponosi za niego odpowiedzialność jak za działanie własne (ust. 7).

Natomiast w myśl § 21 ust. 1 pkt 1 OWU ubezpieczyciel nie odpowiadał za szkody jeżeli ubezpieczony lub osoby, którymi się posługuje, nie posiadały wymaganych przepisami prawa odpowiednich uprawnień do wykonywania określonego rodzaju działalności (czynności), chyba że brak uprawnień nie miał wpływu na powstanie szkody.

Dowód:

- polisa nr (...) k. 123-124;

- OWU k. 125-154;

Pismem z dnia 18 września 2018 r. powód wystąpił do pozwanego o udostępnienie kopii polisy OC oraz do zapłaty odszkodowania w kwocie 1 063 676,05 zł.

Dowód:

- pismo z dnia 18 września 2018 r. k. 98-99;

- dowód nadania k. 100;

Powód wystąpił także z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej, strony nie doszły do porozumienia,

Dowód:

- protokół posiedzenia z dnia 2 stycznia 2019 r. k. 96-97.

Pismami z dnia 10 grudnia 2019 r. oraz z dnia 14 stycznia 2020 r. powód ponownie wezwał pozwanego do zapłaty odszkodowania w kwocie 50 000 zł. Powód zwrócił się do pozwanego o przyspieszenie rozpoznania zgłoszenia szkody.

Dowód:

- pismo z dna 10 grudnia 2019 r. k. 101-102;

- dowód nadania k. 103;

- pismo z dnia 14 stycznia 2020 r. k. 104-105;

- pismo z dnia 31 stycznia 2020 r. k. 106;

- wiadomość e-mail z dnia 11 lutego 2020 r. k. 107;

Decyzją z dnia 17 lutego 2020 r. pozwany zakład ubezpieczeń powołując się na § 21 ust. 1 pkt 1 umowy odmówił przyjęcia odpowiedzialności za szkodę, albowiem osoby, którymi posługiwał się ubezpieczony do wykonywania prac, w wyniku których doszło do pożaru, nie posiadały odpowiednich kwalifikacji oraz nie były przeszkolone zakresie wykonywania prac z użyciem ognia.

Dowód:

- decyzja (...) z dnia 17 lutego 2020 r. k. 110-111, 155.

Stan faktyczny w sprawie zasadniczo był bezsporny (art. 229 k.p.c.) i został ustalony na podstawie dokumentów, w szczególności dokumentów urzędowych w rozumieniu art. 244 k.p.c. (wyroki karne wraz z uzasadnieniem, opinie biegłych) i prywatnych. Po myśli art. 11 k.p.c. sąd związany był skazującym prawomocnym wyrokiem sądu karnego w sprawie II K 581/19. Rzetelności i autentyczności przywołanych dokumentów strony nie kwestionowały, wyciągając jedynie częściowo odmienne wnioski.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowił przepis art. 822 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o których mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie wypadku, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia (§ 2).

Z kolei w myśli art. 822 § 4 uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Dla przyjęcia odpowiedzialności ubezpieczyciela konieczne jest zaistnienie przesłanek odpowiedzialności, a więc zdarzenia, z którym umowa wiąże obowiązek odszkodowawczy, powstania szkody oraz związku przyczynowego między zdarzeniem sprawczym a faktem, z którego szkoda wynika, przy czym zgodnie z art. 361 k.c. powinien to być adekwatny związek przyczynowy.

W rozpoznawanej sprawie niesporne były: fakt zawarcia przez Z. P. (1) w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej umowy ubezpieczenia OC z pozwanym i zaistnienie powodującego szkodę zdarzenia – sprowadzenia pożaru kompleksu budynków, w tym budynku powoda, za które odpowiadał Z. P. (1) jako osoba ubezpieczona. Zgodnie z § 18 ust. 1 pkt 1 Ogólnych Warunków Kompleksowego (...) przedmiotem ubezpieczenia objęta została odpowiedzialność deliktowa ubezpieczonego. Sprawstwo i wina Z. P. (1) za ten czyn, a tym samym odpowiedzialności deliktowa ubezpieczonego za własne działania i zaniechania w rozumieniu art. 415 k.c., zostały potwierdzone prawomocnym wyrokiem skazującym, którego ustaleniami sąd cywilny jest związany (art. 11 k.p.c.).

Spór sprowadzał się natomiast do tego, czy w świetle postanowień umownych i § 21 ust. 1 pkt 1 OWU, stanowiących integralną część umowy ubezpieczenia, odpowiedzialność ubezpieczyciela została wyłączona.

Analiza zarzucanego i w konsekwencji przypisanego Z. P. (1) czynu w postaci sprowadzenia pożaru, za który sprawca został skazany prawomocnym wyrokiem karnym, doprowadziła do wniosku, że sentencja wyroku w sprawie II K 581/19 bezpośrednio odwołuje się do naruszonych przez sprawcę obowiązków wynikających z § 36 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2010 roku Nr 109 poz. 719 ). Zgodnie z przywołanymi przepisami rozporządzenia przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, mogących powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru, właściciel obiektu m.in. ma obowiązek zapewnić wykonywanie prac wyłącznie przez osoby do tego upoważnione (a więc posiadające odpowiednie zezwolenie na prace niebezpieczne pożarowo), a do tego posiadające odpowiednie kwalifikacje (§ 36 ust. 1 lit. d). Pracownicy wykonujący prace niebezpieczne pożarowo są narażeni bowiem na niebezpieczeństwo związane z możliwością zaistnienia pożaru. Do prac niebezpiecznych pożarowo zaliczają się prace remontowo – budowlane z użyciem otwartego ognia, w szczególności polegające na podgrzewaniu lepiku , smoły itp., związane ze spawaniem i prowadzone m.in. na dachach obiektów.

Prace spawalnicze w myśl § 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz. U. Nr 40 poz. 470) obejmują m.in. zgrzewanie i cięcie termiczne metali i tworzyw termoplastycznych. Z tego względu prace polegające na zgrzewaniu papy – a więc pokrycia dachowego z tworzywa termoplastycznego, przy pomocy palnika z otwartym ogniem zaliczają się do prac spawalniczych. Nie ulega wątpliwości, w świetle przywołanych przepisów rozporządzenia z dnia 7 czerwca 2010 roku, że prace spawalnicze są niebezpieczne pożarowo.

W § 3 pkt 11 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych wskazano definicję kwalifikacji spawalniczych jako ukończenie odpowiedniego przeszkolenia tetrycznego i praktycznego w zakresie spawalnictwa, potwierdzone egzaminem oraz dokumentem upoważaniającym do wykonywania prac spawalniczych. W myśl § 27 ww. rozporządzenia prace spawalnicze powinny być wykonywane przez osoby posiadające „Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia” albo „Świadectwo egzaminu spawacza” lub „Książkę spawacza” wystawiane w trybie określonym w odrębnych przepisach i Polskich normach. Z kole zgodnie z § 28 pkt 2 osoby wykonujące zgrzewanie powinny wykazać się co najmniej zaświadczeniem o ukończeniu szkolenia w zakresie określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach. Jak wskazuje K. Z. w komentarzu do ww. rozporządzenia w Polsce uprawnienia spawaczom nadają Instytut Spawalnictwa w G. lub Urząd Dozoru Technicznego. Uprawnienia spawacz otrzymują podczas egzaminu kwalifikacyjnego przeprowadzanego w zależności od rodzaju spawanego materiały wg wskazanych Polskich Norm (K. Z., Kwalifikacje spawalnicze). Wskazać dodatkowo przy tym należy, że przeszkolenia w zakresie prac dekarskich polegających na zgrzewaniu papy termozgrzewalnej przeprowadzają również inne podmioty (przedsiębiorcy), zgodnie z Polskimi Normami, a weryfikacja kwalifikacji zawodowych w tym zakresie odbywa się drogą egzaminu m.in. w (...) Oddział w B.. Co pozwala legitymować się takim pracownikom odpowiednim zaświadczeniem i świadectwem, o których mowa w przywołanych przepisach rozporządzenia.

Zgodnie z ustalonym stanem faktycznym, wynikającym m.in. z uzasadnień sądów obu instancji w sprawie karnej przeciwko Z. P. (1), ani ubezpieczony, ani podlegli mu pracownicy wykonujący zgrzewanie papy za pomocą otwartego ognia nie posiadali jakichkolwiek przeszkoleń, zaświadczeń czy świadectw w tym zakresie. Zgodnie z sentencją wyroku skazującego ubezpieczony dopuścił do wykonywania pożarowo niebezpiecznych prac na dachu osoby bez wymaganych kwalifikacji, które w kontekście przywołanych wyżej przepisów rozporządzeń oznaczają brak kwalifikacji spawalniczych rozumianych jako brak ukończenia odpowiedniego przeszkolenia tetrycznego i praktycznego w zakresie spawalnictwa, potwierdzone egzaminem oraz dokumentem upoważaniającym do wykonywania prac spawalniczych, tj. „Zaświadczeniem o ukończeniu szkolenia” albo „Świadectwem egzaminu spawacza” lub „Książką spawacza” lub co najmniej zaświadczeniem o ukończeniu szkolenia (§ 3 pkt 11 w zw. z § 27 - 28 w zw. z § 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych).

W ocenie sądu tak rozumiany brak kwalifikacji tożsamy jest nieposiadaniem wymaganych przepisami prawa odpowiednich uprawnień do wykonywania określonego rodzaju działalności (czynności), o którym mowa w § 21 ust. 1 pkt 1 OWU, na które to wyłączenie powołuje się pozwany ubezpieczyciel. Nie ulega także wątpliwości, że brak tego rodzaju uprawnień (kwalifikacji zawodowych) pracowników ubezpieczonego miał ewidentny wpływ na powstanie szkody. Pracownicy ubezpieczonego nie tylko nie wiedzieli, jak ostrożnie obchodzić się z otwartym ogniem podczas prac niebezpiecznych pożarowo (prac spawalniczych polegających na zgrzewaniu papy termozgrzewalnej). Co więcej, nie mieli również przeszkolenia w zakresie ochrony p-poż., to jest jak umiejętnie gasić pożar czy jak nie dopuścić do dalszego rozprzestrzeniania się pożaru (w miejscu prac dysponowali jedynie jednym wiadrem z wodą, jak wynika z uzasadnienia wyroku sądu karnego). Nie był więc to tego rodzaju brak uprawnień (np. uprawnienia do prac na wysokości), który nie rzutowałby na powstanie szkody, jak o tym mowa w § 21 ust. 1 pkt 1 in fine OWU. Jak się wydaje, intencją tego rodzaju umownego wyłączenia odpowiedzialności pozwanego było zapobieżenie sytuacjom, kiedy ubezpieczyciel odpowiada za wszelkie niefrasobliwe, lekkomyślne działania ubezpieczonego, który powinien liczyć się, że w zakresie swojej działalności gospodarczej musi posługiwać się osobami, które posiadają stosowne uprawnienia do pewnego rodzaju czynności.

Wobec powyższego postanowienia OWU ograniczające zakres odpowiedzialności pozwanego za szkody ubezpieczonego sprawcy miały zastosowanie w omawianym przypadku.

Mając to na uwadze, w pkt I sentencji powództwo oddalono.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., mając na uwadze, że pozwany wygrał proces.

Pozwany poniósł opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900 zł w stawce minimalnej adekwatnej do wartości przedmiotu sporu, zgodnie z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U. z 2015 poz. 1804 ze zm. Stąd na rzecz pozwanego należało zasądzić od powoda tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 917 zł, o czym orzeczono w pkt II sentencji.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)