Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Nowakowska

Protokolant: st.sekr.sądowy Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 04 grudnia 2019 r. w Kaliszu

odwołania J. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

z dnia 23 lipca 2019 r. Nr (...) ((...))

w sprawie J. G.

z udziałem W. G. Firma (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

o ustalenie ubezpieczenia

Zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. z dnia 23 lipca 2019 r. znak (...) ((...)) w ten sposób, że ustala, iż J. G. jako pracownik u płatnika składek W. G. Firma (...) podlegała ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 9 listopada 2018r. do 09 listopada 2019r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23.07.2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Odział w N. stwierdził, że J. G. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 09.11.2018r. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek W. G. Firma (...), ponieważ w krótkim czasie po zgłoszeniu do ubezpieczeń (już od 22.11.2018r.) była niezdolna do pracy w związku z ciążą, a postępowanie wyjaśniające nie wykazało świadczenia pracy, zatem przyjęto, że umowa o pracę została zawarta w celu obejścia przepisów prawa z zamiarem uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Odwołanie od tej decyzji wniosła do Sądu J. G. domagając się objęcia ubezpieczeniem pracowniczym z tytułu zawartej umowy o pracę, argumentując, że umowę o pracę realizowała zgodnie z dokonanym zgłoszeniem do ubezpieczeń i nie powinna ponosić konsekwencji ewentualnych zaniedbań pracodawcy.

W. G. będący stroną postępowania jako płatnik i adresat decyzji wniósł o uwzględnienie odwołania.

Sąd ustalił co następuje:

Poza sporem jest, że W. G. od 1992r. prowadzi działalność gospodarczą pod firma (...), a jako przeważający jej przedmiot określił restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne. Siedzibą ma w miejscowości (...) w M., ale jednym z miejsc wykonywania działalności jest K., gdzie przy trasie W. – W. prowadzi karczmę (...). W bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się też prowadzony przez (...) hotel (...) z około dwudziestoma pokojami. Z hotelu korzystają nie tylko podróżni zatrzymujący się na noc, ale i pracownicy firm od poniedziałku do piątku. Zatrudnione są tam dwie recepcjonistki i sprzątaczka. Śniadania dla goście hotelowych wydawane są w restauracji (...), czynnej normalnie od godziny 16tej.W karczmie (...) W. G. zatrudnia dwóch kucharzy, dwóch kelnerów, ucznia w ramach praktyk zawodowych i oraz menagera. Na potrzeby śniadań wydawanych gościom hotelowym pracownicy kuchni przed zakończeniem pracy przygotowują wędliny i warzywa oraz sery na półmiskach, ale ich obowiązki pracownicze nie dotyczą podawania śniadań. Do obowiązków osoby podającej śniadania poza nakryciem stołów i wystawieniem bufetu szwedzkiego należy na bieżąco smażenie jajek, uzupełnianie półmisków o brakujące składniki, a po zakończeniu posiłku przez wszystkich gości hotelowych posprzątanie sali, umycie i wyparzenie naczyń oraz przygotowanie stołów dla klientów restauracji. Praca przy wydawaniu śniadań kończy się około południa. Między zakończeniem wydawania śniadań, a rozpoczęciem pracy restauracji jest luka czasowa, co utrudnia pracodawcy planowanie czasu pracy dla osoby, która by mogła łączyć obowiązki pracownika kuchni z obowiązkami osoby wydającej śniadania. Z zatrudnieniem osoby do wydawania śniadań był jednak zwykle problem z uwagi na wczesne godziny rozpoczynania pracy. Śniadania wydawane są od godziny 7 do 10, ale przygotowanie nakryć wymaga rozpoczęcia pracy od godziny 6 tej.

W dniu 09.11.2018r. W. zawarł z J. G. umowę o pracę na stanowisku kelnerki w pełnym wymiarze czasu pracy, na czas określony do 09.11.2019r. Wcześniej osoba ta została sprawdzona co do predyspozycji do pracy przy wydawaniu śniadań poprzez zaangażowanie jej przez żonę płatnika na podstawie ustnej umowy na okres próbny, przy czym nie dopełniono żadnych formalności co do okresu poprzedzającego 09.11.2018r.

W umowie o pracę z 09.11.2018r. jako miejsce wykonywania wskazano K. (...), a jako wynagrodzenie minimalną płacę obowiązującą w danym okresie. Stanowisko pracy: kelner/pracownik gospodarczy.( umowa k 6)

Poza sporem jest również, że w dniu 09.11.2018r. płatnik dokonał zgłoszenia J. G. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jako pracownika. Zadeklarował za listopad 2018r. jako podstawę wymiaru składek kwotę 910zł, a za grudzień 2018r. zero zł, ponieważ od 20.11.2018r. odwołująca się już korzystała ze zwolnień lekarskich.

Niesporne jest też, że pracownica nie została skierowana na badania profilaktyczne stanowiskowe, gdyż płatnik uznał za wystarczające, że dysponowała książeczką zdrowia z poprzedniego miejsca pracy, z adnotacją o zdolności do pracy z dnia 27.06.2018r. Została jedynie przeszkolona w zakresie BHP. Zadaniem odwołującej się miało być wydawanie śniadań w formie szwedzkiego stołu oraz sprzątanie sali po śniadaniu, a w razie potrzeby pomoc w utrzymaniu porządku w wynajmowanych pokojach. Nie miała konieczności kontaktowania się z klientami. Nie otrzymała zakresu obowiązków na piśmie. Wcześniej te prace wykonywała osoba, która została przeniesiona na stanowisko kucharza i również ta osoba przejęła ponownie te obowiązki pod nieobecność odwołującej się.

(dowód- zeznania świadka W. S. od 6 do 30 min nagrania rozprawy z 04.12.2019r., zeznania W. G. od 1:02:01 do 1:13, i jego wyjaśnienia pisemne dla ZUS)

J. G. urodziła się (...), z zawodu jest technikiem architektury i krajobrazu. Przed zawarciem umowy z W. G. pracowała w oparciu o umowę zlecenia u płatnika składek (...) dyskont spożywczo-przemysłowy (...), w związku z tym posiadała książeczkę zdrowia z Sanepidu.

Przed zawarciem ocenianej umowy została przyuczona przez żonę płatnika A. G. do wydawania śniadań podczas wspomnianej wyżej pracy na okres próbny.

Odwołująca się od początku informowała o tym, że znajduje się w ciąży, ale czuła się dobrze. Stan ciąży został u niej stwierdzony w dniu 30.07.2018r., była pod opieką ginekologiczną lekarza ginekologa A. K. i ciąża do 22 tygodnia przebiegała fizjologicznie. Problemy pojawiły się dopiero w listopadzie, były to typowe dolegliwości bóle kręgosłupa i podbrzusza, co wymagało wprowadzenia oszczędnego trybu życia. Odwołująca się korzystała ze zwolnień lekarskich od 9.11.2018r. do porodu. Dziecko urodziła 25.03.2019r. ( informacja od lekarza ginekologa z 3.12.2019r. k 18)

Wykonywanie przed odwołującą się pracy kelnerki do wydawania śniadań dla gości hotelowych, a w pozostałym czasie pracy prac porządkowych w restauracji oraz w miarę potrzeb prac pomocniczych przy sprzątaniu pokoi hotelowych potwierdzili świadkowie: obie recepcjonistki z hotelu oraz W. S. -kucharka z restauracji –(dowód-zeznania świadków K. P. od 312 do 39 min nagrania rozprawy 04.12.2019r. i M. T. od 41 do 48 min. W. S. od 6 do 30 min)

W roku 2019r. płatnik przyjął dwie nowe osoby, które częściowo przejęły obowiązki odwołującej się, przy czym jedna z nich po dwóch miesiącach rozwiązała umowę.

Z okazanego podczas rozprawy w dniu 04.12.2019r. PIT B za 2018r. wynika, że płatnik osiągnął w 2018r. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej dochód w wysokości 324.114zł.

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 6 ust.1, art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017r. poz 1778 ze zm) pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalno- rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu.

Stosownie do treści art.8 ust.1 cytowanej ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz zakładu pracy, a zakład do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem / art.22 ust.1 k.p./.

Zawarcie umowy o pracę nie wywołuje jednak żadnych skutków prawnych tj. stosunek pracy nie nawiązuje się, jeśli jest to umowa zawarta dla pozoru.

Zgodnie z treścią art.83 § 1 k.c. nieważne jest bowiem oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jego zgodą dla pozoru.

Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę

w żadnym wypadku nie chce, aby powstały skutki prawne jakie zwykle prawo

łączy ze składanym przez nią oświadczeniem, czyli albo nie chce wywołać żadnych skutków prawnych, albo chce wywołać inne, niż wynikałyby ze złożonego przez nią oświadczenia woli. O pozorności umowy o pracę można mówić, gdy nie doszło w ogóle do świadczenia pracy w sposób odpowiadający treści zawartej umowy, a jedynie stworzono pozory w postaci zgłoszenia do ubezpieczenia, opodatkowania, opłacenia składek ubezpieczeniowych i np. sporządzenia list płac i obecności.

W niniejszej sprawie, z uwagi na zgłoszenia do ubezpieczenia pracowniczego osoby w ciąży, która w stosunkowo krótkim okresie od zgłoszenia do ubezpieczenia korzystała ze zwolnienia lekarskiego, a także wobec wątpliwości co do realnej potrzeby jej zatrudnienia po stronie pracodawcy na warunkach określonych w umowie o pracę, pojawiły się również wątpliwości co do rzeczywistej intencji stron umowy o pracę.

Wprawdzie nie można negować prawa pracodawcy do swobodnego podejmowania decyzji co do celowości zatrudniania pracowników, ale też nie można pomijać sytuacji, gdy decyzje te wywołują skutek finansowy dla podmiotu nie będącego stroną umowy o pracę i nie mającego wpływu na jej zawarcie. Takim podmiotem jest np. ZUS, który jest płatnikiem świadczeń z ubezpieczenia społecznego pracowników, nawiązującego się z mocy prawa z chwilą zawarcia umowy o pracę. Z tego też względu za uzasadnione należy przyjąć, iż takie wątpliwe umowy o pracę mogą być przez ZUS zakwestionowane i podlegają kontroli Sądu.

Z faktu, że odwołująca się nie posiadała orzeczenia o zdolności do pracy na stanowisko kelnerki ani żadnego doświadczenia w tej pracy, a w krótkim czasie zaczęła korzystać ze zwolnień lekarskich w związku z ciążą i na jej miejsce nie został nikt zatrudniony organ rentowy wiódł tezę o pozorności umowy o pracę, mimo, że przedstawiono do akt pisemne oświadczenia pięciorga pracowników płatnika potwierdzających, że w okresie od 09.11.do 20.11.2018r. wykonywała pracę kelnerki przy wydawaniu śniadań.

W ocenie Sądu materiał zabrany w niniejszej sprawie nie daje podstaw do stawiania spornej umowie zarzutu nieważności. Do wniosku tego skłania ocena całokształtu materiału sprawy.

Po pierwsze Sąd nie podziela stanowiska ZUS, że cel zawarcia umowy ma decydujące znaczenie dla oceny jej ważności, aczkolwiek zgodzić się należy z tezą, że zawarcie umowy o pracę służyło ubezpieczeniu odwołującej się w związku z ciążą i macierzyństwem. Należy zauważyć, że utrwalone orzecznictwo sądów przyjmuje, że o ważności umowy o pracę nie decyduje zamiar dyktujący potrzebę jej zawarcia, ale to czy zawierając umowę strony miały zamiar wzajemnego zobowiązania się – pracownik do świadczenia pracy a pracodawca do dania mu pracy i wynagrodzenia za nią oraz czy umowa była w rzeczywistości realizowana. (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.10.2005r sygn.akt I UK 32 /05)

Po drugie nie można pomijać tego, że dokumentacja medyczna nie pozwala na przyjęcie, że umowa była zawarta wyłącznie z myślą o świadczeniach chorobowych, gdyż w czasie zawierania umowy odwołująca się nie była jeszcze niezdolna do pracy.

Nie sposób też nie dopatrzeć się po stronie pracodawcy racjonalnej potrzeby zatrudnienia osoby do wydawania śniadań. Wyjaśnienia płatnika, co do potrzeby zaangażowania osoby do takiej pracy są przekonujące. Potrzeba taka jest uzasadnione przede wszystkim czasem pracy pracowników restauracji czynnej dopiero od godziny 16 tej. Pracodawcy trudno było planować i rozliczać ich czas pracy skoro część zadań przypadała w godzinach porannych, a część dopiero w wieczornych.

Ponadto należy zauważyć, że umowa o pracę dotyczyła zajęcia stosunkowo prostego, do którego nie jest potrzebne wykształcenie kierunkowe, a wystarczy chęć i praktyka, a ustalone wynagrodzenie na poziome płacy minimalnej było odpowiednie do wymiaru i charakteru pracy. Jednocześnie nie przekraczało ono możliwości finansowych pracodawcy, będącego w dobrej kondycji finansowej. Zaangażowanie do lekkiej, prostej pracy osoby z minimalnym wynagrodzeniem wydaje się logicznie i zasadne także z ekonomicznego punktu widzenia i wskazuje, że tego stanowiska pracy nie zostało stworzone sztucznie i bez potrzeby. Takiej oceny nie niweczy fakt, że stanowisko pracy odwołującej się nie zostało uzupełnione bezpośrednio i wprost, bo wiąże się to z realiami aktualnego na rynku pracy. Poza tym należy odnotować, że odwołująca się świadczyła umówioną pracę od zawarcia spornej umowy do czasu orzeczenia niezdolności do pracy, pracodawca jej pracę przyjmował, a za wykonywaną pracę otrzymywała należne jej wynagrodzenie. Spełnione zostały więc przesłanki do uznania umowy o pracę za ważną.

Nic nie wskazuje na to, że doszło między pracownikiem i pracodawcą do porozumienia ukrywającego inną czynność prawną.

W tym stanie rzeczy nie znajdując podstaw do kwestionowania umowy o pracę z dnia 09.11.2018r. Sąd uznał, że zaskarżona decyzja podlega zmianie.

Skutek w postaci podlegania w pełnym zakresie ubezpieczeniom pracowniczym ograniczony jest czasem na jaki umowa została zawarta.

W tym stanie rzeczy i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzeczono jak w wyroku.