Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 października 2020 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Andrzej Borucki (spr.)

Sędzia Beata Hass - Kloc

Sędzia Grzegorz Pliś (del.)

Protokolant: asystent sędziego Katarzyna Popek

po rozpoznaniu w dniu 13 października 2020 r. w Rzeszowie

na posiedzeniu niejawnym

w postępowaniu upadłościowym Upadłego T. U. - osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej

na skutek zażalenia upadłego na postanowienie Sądu Rejonowego w Rzeszowie Wydziału V Gospodarczego Sekcji ds. Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych z dnia 28 stycznia 2020 r. sygn. akt V GUp 417/18

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w Rzeszowie Wydziałowi V Gospodarczemu Sekcji ds. Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych do ponownego rozpoznania.

S

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy ustalił plan spłaty, w postępowaniu upadłościowym upadłego T. U. w ten sposób, że upadły przeznacza na spłatę Wierzycieli łącznie kwotę: 3.211,71 zł miesięcznie, płatną do dnia 10 każdego następnego miesiąca, począwszy od miesiąca następnego po uprawomocnieniu się niniejszego postanowienia, przez okres 30 miesięcy, z tym że poszczególni wierzyciele otrzymują kwoty:

1.B. (...) (...)– kwotę: 2.066,30 zł ,

2.Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. Inspektorat w J.- kwotę: 199,10 zł

3. (...) Sp. z o.o. – kwotę: 515,40 zł ,

4. Bank (...) S.A. – kwotę: 180,50 zł,

5.S-C. (...) – kwotę: 38,70 zł

6.Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Rzeszowie – kwotę: 211,71 zł( pkt I),

ustalił wynagrodzenie Syndyka Masy Upadłości w kwocie 5.000,00 zł plus VAT ( pkt II), zarządził wypłatę wynagrodzenia Syndyka Masy Upadłości w wysokości 5.000,00 plus VAT tymczasowo ze środków skarbu państwa ( pkt III) i ustalił, iż po wykonaniu planu spłaty wierzycieli, umorzone zostaną zobowiązania Upadłego, powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości – w całości ( pkt IV).

W uzasadnieniu Sąd przypomniał, że pismem z dnia 26 września 2019 r. upadły T. U., zam. K., wniósł o umorzenie zobowiązań powstałych przed ogłoszeniem upadłości bez ustalania planu spłaty wierzycieli z uwagi na trudną sytuację majątkową i osobistą. Wyjaśnił, że nie posiada żadnego majątku, mieszka wspólnie z żoną w nieruchomości stanowiącej własność (...) Spółki z o.o., w której jest zatrudniony na umowie o pracę za wynagrodzeniem 1.640.00 netto zł.

Z żoną ma zawartą umowę o rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Cierpi na przewlekłe choroby: nadciśnienie, cukrzycę oraz powtarzające się stany depresyjne. Koszty miesięczne własnego utrzymania upadły oszacował na kwotę ok. 1.620,00 zł, co stanowi równowartość otrzymywanego wynagrodzenia.

W toku postępowania o ogłoszenie upadłości przeprowadzono czynności w celu ustalenia majątku upadłego, zatwierdzono dwie listy wierzytelności z łączną sumą uznanych wierzytelności wynoszącą 4.698.521,55 zł. Nie sporządzono planów podziału. W chwili orzekania w masie upadłości nie było żadnych wolnych środków. Sprawozdania rachunkowe i z czynności Syndyka na bieżąco zatwierdzał Sędzia Komisarz.

Jak ustalił Sąd upadły ma 67 lat i nie posiada żadnego majątku. Jest zatrudniony w (...) Sp. z o.o. - której Prezesem jest jego córka - na stanowisku Dyrektora Spółki od 18 maja 2005 r. Z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie w wysokości minimalnego wynagrodzenia, tj. 2.600,00 zł brutto w 2020 r. Jednocześnie od 2012 r. do chwili obecnej pełni w Spółce funkcję prokurenta samoistnego, jednakże z tego tytułu nie otrzymuje żadnych profitów. Upadły mieszka wspólnie z małżonką w K. w nieruchomości stanowiącej własność spółki (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy o korzystanie z nieruchomości z dnia 1.10.2006 r. Dom który zajmuje ma ok. 260 m ² powierzchni. W zamian za możliwość bezczynszowego korzystania z nieruchomości, Upadły jest obowiązany do dbania o nieruchomość i ponoszenia kosztów eksploatacyjnych. Upadły z żoną ma zawartą umowę o rozdzielności majątkowej małżeńskiej jednak prowadzą wspólne gospodarstwo domowe i ponoszą koszty utrzymania po połowie, w wysokości ok. 670,00 zł miesięcznie (energia elektryczna, gaz, woda i kanalizacja, telewizja, internet, wywóz odpadów). Dodatkowo ponosi koszty leczenia w związku z chorobą nadciśnienia i cukrzycą oraz powtarzającymi się stanami depresyjnymi w kwocie ok. 200,00 – 300,00 zł miesięcznie. Jego pozostałe wydatki wynoszą 600,00 zł miesięcznie na zakup żywności oraz 100,00 zł miesięcznie na zakup odzieży i środków czystości.

W rozważaniach prawnych Sąd przywołał treść art. 491 ¹⁴ ust. 1 pr. up. który stanowi, że po sporządzeniu ostatecznego planu podziału, a gdy z uwagi na brak majątku upadłego plan podziału nie został sporządzony - po zatwierdzeniu listy wierzytelności, i po wysłuchaniu upadłego, syndyka i wierzycieli, Sąd ustala plan spłaty wierzycieli albo w przypadkach, o których mowa w art. 491 ¹⁶ , umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Przypomniał, że w postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego sąd określa, w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania uznane na liście wierzytelności, niewykonane w toku postępowania na podstawie planów podziału, oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty (art. 491 ¹⁵ ust. 1 pr .up.).

Biorąc pod uwagę całokształt przedstawionych powyżej okoliczności, Sąd postanowił ustalić plan spłat dla upadłego, uwzględniając wszystkie przesłanki wskazane w art. 491 ¹⁵ ust. 4 pr. up. Kierował się przy tym zasadą, że należy brać pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, a nie tylko jego aktualnie wykazywane dochody. Sąd podkreślił, że upadły posiada stałe zatrudnienie w spółce (...) Sp. z o.o. na stanowisku Dyrektora, a ponadto pełni w niej drugą funkcję – prokurenta. Spółka osiąga dobre wyniki finansowe, wykazując zysk zarówno w 2017 i 2018 r. Upadły pełni zatem funkcje kierownicze w w/w Spółce. Biorąc pod uwagę realia rynkowe oraz wysokość wynagrodzeń na stanowisku Dyrektora spółki na P. oraz prokurenta, jak również opierając się na zasadach doświadczenia życiowego oraz logiki, Sąd uznał, iż upadły posiada możliwości zarobkowe, znacznie przekraczające minimalne wynagrodzenie za pracę.

Dlatego też postanowił ustalić wysokość comiesięcznych spłat zobowiązań, biorąc pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, jego wiek, konieczność utrzymania, w tym jego potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. Uwzględniając konieczność ponoszenia przez upadłego kosztów bieżącego utrzymania, Sąd uznał, iż jego możliwości zarobkowe uzasadniają tezę, że może on, zarówno teraz, jak i w przyszłości, przeznaczyć na zaspokojenie wierzycieli kwotę 3.211,71 zł miesięcznie przez okres 30 miesięcy. Dlatego też orzekł jak w pkt I postanowienia. Ponadto Sąd ustalił, iż po wykonaniu planu spłaty wierzycieli, umorzone zostaną zobowiązania upadłego, powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości – w całości.

W ocenie Sądu, ustalenie kwoty spłat na w/w poziomie przez okres 30 miesięcy pozwala wysunąć wniosek, iż plan spłat jest możliwy do wykonania przez upadłego, zwłaszcza biorąc pod uwagę jego wiek, możliwości zarobkowe oraz stan zdrowia, a co za tym idzie umożliwi przynajmniej częściowe zaspokojenie jego wierzycieli.

Sąd wyraził przy tym pogląd, że określenie wysokości miesięcznej spłaty
w kwocie zbyt wysokiej nie byłoby korzystne dla wierzycieli, albowiem nadmierne obciążenie upadłego spłatami mogłoby skutkować tym, że zaprzestałaby on realizacji planu spłat, co doprowadziłoby do umorzenia postępowania upadłościowego (art. 491 ¹⁰ ust. 2 pr. up.), niwecząc tym samym cele postępowania.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 491 ¹⁴ ust. 1 pr. up. i art. 491 ¹⁵ ust. 1 pr. up. Sąd orzekł jak w pkt I i IV sentencji postanowienia.

Orzekając o przyznanym wynagrodzeniu dla syndyka Sąd oparł się na przepisie art. 491 ⁹ ust. 1 i ust. 2 i uznał, że w niniejszej sprawie powinno ono wynosić 5.000,00 zł netto. Jednocześnie z uwagi na fakt, że Syndyk jest płatnikiem podatku od towarów i usług (VAT), zgodnie z art. 167a pr. up. podwyższył wynagrodzenie o kwotę podatku od towarów i usług, określoną zgodnie z obowiązującą stawką, tj. o 23%.

W myśl art. 491 ⁷ ust. 1 pr. up. w przypadku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania albo w masie upadłości brak jest płynnych funduszów na ich pokrycie, koszty te pokrywa tymczasowo Skarb Państwa. W związku z tym, że w masie upadłości T. U. nie ma środków wystarczających na pokrycie kosztów wynagrodzenia Syndyka, Sąd zarządził wypłatę w/w wynagrodzenia tymczasowo ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rzeszowie o czym orzekł pkt III postanowienia.

Powyższe orzeczenie zaskarżył upadły. W zażaleniu zarzucił:

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczną z zasadami logicznego rozumowania oraz wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i błędne przyjęcie, że stan zdrowia upadłego, jego wiek, osiągane dochody, sytuacja osobisto-majątkowa pozwalają na ustalenie planu spłaty w wysokości 3.221, 70 zł miesięcznie;

- naruszenie art. 491 ¹⁶ ust. 1 pr.up. poprzez jego niezastosowanie i odstąpienie od umorzenia zobowiązań w całości, gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy
w sposób oczywisty ukazuje, że upadły nie jest zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli;

- naruszenie art. 491 ¹⁵ ust. 4 pr.up. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że możliwości zarobkowe upadłego pozwalają na ustalenie planu spłaty, gdy tymczasem jego sytuację osobistą i majątkowa nie pozwala na uiszczenie jakichkolwiek spłat wierzytelności.

W oparciu o powyższe zarzuty upadły wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i umorzenie zobowiązań upadłego w całości bez ustalania planu spłaty ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Podkreślić należy, że umorzenie zobowiązań dłużnika – konsumenta, stanowi naczelny cel postępowania upadłościowego prowadzonego wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Zgodnie z normą art. 2 ust. 1 pr. up. dodatkową wytyczną dla prowadzonego postępowania jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli, ale ma być ona realizowana jedynie w miarę możliwości. Tym niemniej umorzenie zobowiązań powinno zostać poprzedzone próbą spłacenia przynajmniej części zadłużenia w drodze fazy likwidacyjnej i fazy realizacji planu spłaty wierzycieli, bowiem podstawowym mechanizmem oddłużenia upadłego jest plan spłaty obejmujący wierzytelności, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym. Dopiero jeśli sytuacja osobista upadłego dłużnika wskazuje, że nie jest on zdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat, co stanowi wyjątek od planu spłaty, sąd umarza zobowiązania bez ustalania planu spłaty na podstawie art. 491 ¹⁶ w/w ustawy.

Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z art. 491 ¹⁵ ust. 4 pr. up. w brzmieniu obowiązującym przed wprowadzeniem ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw (art. 9 ust. 1) ustalając plan spłaty wierzycieli, sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. W świetle powyższego, poziom kwoty przeznaczonej na spłatę nie powinien być nadmierny, lecz określony w sposób, umożliwiający jego spłatę bez uszczerbku koniecznego dla utrzymania samego upadłego. Zatem kwota ta winna stanowić różnicę między możliwościami zarobkowymi, a kwotą koniecznych wydatków związanych z utrzymaniem.

Sąd Rejonowy w sposób szczegółowy przeanalizował wszystkie niezbędne informacje dotyczące sytuacji majątkowej upadłego T. U., odnosząc się do jego majątku, dochodów i wydatków. Wbrew jednak przyjętemu stanowisku w przypadku w/w upadłego określenie "możliwości zarobkowe" należy odnosić do jego możliwości finansowych, tj. środków finansowych, które systematycznie uzyskiwał z wynagrodzenia za pracę (2.600 zł), a obecnie ze świadczenia emerytalnego (1.826, 50 zł). Niezasadnym byłoby stwierdzenie, iż pomimo osiągnięcia wieku emerytalnego i istniejących dolegliwości upadły winien poszukiwać nowego stałego zatrudnienia, co pozwoliłoby mu na osiągnięcie wyższych dochodów, zwłaszcza, że upadły ma ograniczone możliwości podjęcia pracy celem uzyskania dodatkowego dochodu, co wynika przede wszystkim z jego wieku – osiągnięcie wieku emerytalnego (67 lat) i sytuacji na rynku pracy. Nie sposób zaaprobować stanowiska Sądu I instancji, że kwota otrzymywanego wynagrodzenia (na etapie rozpoznawania wniosku upadłego ok. 2.600 zł) umożliwia upadłemu wygospodarowanie dodatkowych środków w ramach planu spłaty na poziomie ponad 3.000 zł. Odnośnie możliwości ewentualnego dodatkowego zatrudnienia ( zarobkowania), przy stanie zdrowia upadłego jaki przedstawił – to nie wskazano w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, jak możnaby powyższe „ wyegzekwować”.

Sąd Okręgowy nie kwestionuje, że ustalając plan spłaty wierzytelności należy kierować się przede wszystkim koniecznością zapobiegnięcia sytuacji, że zaciągnięte przez upadłego liczne zobowiązania nie zostaną zaspokojone choćby w części (nawet minimalnej), a po ogłoszeniu upadłości zobowiązany w ramach oddłużenia nie odczuje ciężaru swoich zobowiązań jako konsekwencji nieroztropnych, nierozważnych posunięć finansowych. Z drugiej strony należy mieć jednak na względzie sytuację osobistą upadłego i jego realne możliwości finansowe. Nadmierne ustalenie kwoty spłaty spowodowałoby, że upadły nie zrealizuje planu spłaty. Wówczas zobowiązania wobec wierzycieli, nawet przy dobrych chęciach nie zostaną zrealizowane w żadnej wysokości.

W tym stanie rzeczy należy ponowie zweryfikować dokonaną przez Sąd upadłościowy ocenę możliwości finansowych upadłego - przy uwzględnieniu jego wieku, stanu zdrowia, a przede wszystkim obecnie osiąganych dochodów oraz konieczności ponoszenia niezbędnych wydatków w zakresie celowości, zasadności i niezbędności, a w konsekwencji zakresu uzyskania zaspokojenia przez wierzycieli. Na obecnym etapie brak jest bowiem racjonalnego uzasadnienia dla ustalenia planu spłaty wierzycieli w kwocie 3.211, 71 zł przez okres 30 miesięcy.

W konsekwencji zaskarżone postanowienie należało uchylić, o czym Sad orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 w zw. z art. 35 pr. up.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

–(...)

-(...)

(...)

(...)