Pełny tekst orzeczenia

II A Ka 262/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSA Dorota Tyrała

Sędziowie: SA Anna Zdziarska

SO (del.) Paweł Dobosz (spr.)

P rotokolant: sekret. sąd. Sylwester Leńczuk

przy udziale prokuratora Marka Deczkowskiego oraz oskarżyciela posiłkowego H. C.

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2020 r.

sprawy oskarżonego

J. R. urodzonego (...) w W., syna H. i K. z domu R.

Oskarżonego o czyn z art. 284§2 k.k. w zw. z art.. 294§2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 25 kwietnia 2019 r., sygn. akt XII K 186/18

1.  na podstawie art. 105 § 1 i 2 k.p.k. prostuje oczywistą omyłkę pisarską w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie w ten sposób, że w kwalifikacji prawnej zarzucanego oskarżonemu czynu artykuł „248§2 k.k.” zastępuje artykułem „284§2 k.k.”;

2.  wyrok w zaskarżonej części utrzymuje w mocy;

3.  zwalnia oskarżyciela posiłkowego H. C. od opłaty za postępowanie odwoławcze;

4.  wydatkami poniesionymi w postępowaniu odwoławczym obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IIAKa262/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 25.04.2019 r.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Błąd w ustaleniach faktycznych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podstawą warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności jest ustalenie, że taki wymiar kary jest wystarczający dla osiągnięcia celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Jeżeli zatem wysokość kary umożliwia warunkowe zawieszenie jej wykonania rozważyć należy czy konieczne jest orzeczenie kary, która powinna być przez sprawcę odbyta w warunkach zakładu karnego. W okolicznościach sprawy z pewnością postawa oskarżonego po popełnieniu występku jest okolicznością dla niego niekorzystną, ponieważ nie naprawił on szkody popełnionej przestępstwem na rzecz oskarżyciela posiłkowego. Stwierdzić jednak należy, że orzeczenie kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności również nie doprowadzi do osiągnięcia takiego rezultatu. Oskarżyciel posiłkowy dysponuje bowiem tytułem wykonawczym wobec oskarżonego i na jego podstawie dochodzi spłaty zobowiązania sprawcy. Oczywiście nieracjonalne byłoby twierdzenie, że odbycie przez oskarżonego kary 2 lat pozbawienia wolności przyczyniłoby się do zapłaty przez niego narosłego zadłużenia. Oczywiście w takiej sytuacji oskarżyciel posiłkowy miałby jeszcze mniejsze szanse na ściągnięcie od oskarżonego długu.

Z uwagi na posiadanie przez oskarżyciela posiłkowego tytułu wykonawczego nie było dopuszczalne w wyroku sądu pierwszej instancji nałożenie na oskarżonego obowiązku naprawienia szkody. Perspektywa wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności nie może więc oddziaływać na oskarżonego i skłaniać go do wykonania nałożonego obowiązku, bo taki nie został orzeczony. Wymierzona wobec oskarżonego kara pozbawienia wolności nie ma zatem znaczenia w obszarze interesów pokrzywdzonego, ponieważ jej wykonanie nie będzie miało na nie wpływu. Zaspokojenie roszczeń majątkowych oskarżyciela posiłkowego jest niezależne od tego czy kara zostanie wykonana, czy też jej wykonanie zostanie warunkowo zawieszone.

Należy zatem rozważyć czy mimo warunkowego zawieszenia wykonania kary wypełni ona inne jej funkcje wykraczające poza interesy pokrzywdzonego. Z pewnością cele kary zostaną wypełnione jeżeli zapobiegnie ona powrotowi oskarżonego do przestępstwa. Wówczas wypełnione zostaną jej cele wychowawcze i zapobiegawcze. Nie jest w interesie społeczeństwa, by ponosić koszty osadzenia sprawców przestępstw jeżeli nie występuje ryzyko popełniania przez nich przestępstwa w przyszłości. Izolacja sprawcy ma zapobiec ponownemu popełnieniu czynu zabronionego. Jeżeli właściwości i warunki osobiste sprawcy to uzasadniają można odstąpić od orzeczenia kary, która polegałaby na jej odbyciu w warunkach izolacji. Z uwagi na podeszły wiek oskarżonego, jego faktyczne wycofanie się z życia zawodowego, zdaniem sądu odwoławczego, nie istnieje ryzyko, że popełni on kolejne przestępstwo. Nie jest w interesie społeczeństwa, by ponosić koszty osadzenia osób takich jak oskarżony, jeżeli i tak osoba taka nie popełni przestępstwa, a wykonanie takiej kary nie przyczyni się w żadnym stopniu do zaspokojenia roszczeń majątkowych pokrzywdzonego.

W apelacji pełnomocnik powołuje się na szereg okoliczności dotyczących bezprawnego zachowania oskarżonego. Znalazły one odzwierciedlenie w wymiarze kary 2 lat pozbawienia wolności i przy kształtowaniu wysokości tej kary zostały uwzględnione przez sąd pierwszej instancji. Składają się one na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu, której kwantyfikatory opisane zostały w treści art. 115 § 2 k.k. Warunkowe zawieszenie wykonania ukształtowanej w oparciu o te okoliczności kary pozbawienia wolności uzależnione jest jednak przede wszystkim od tego czy wypełnione zostaną funkcje kary, a w szczególności zapobieżenie powrotowi do przestępstwa. Jak wskazano przy uwzględnieniu właściwości i warunków osobistych oskarżonego potrzeba wykonania takiej kary nie występuje.

Wymiar kary orzeczonej wobec oskarżonego zależny był istotnie od dochodzonych w ramach postępowania cywilnego przez pokrzywdzonego roszczeń, bo prawo karne ma charakter subsydiarny i stąd dla kompensaty strat w pierwszej kolejności wykorzystywane są instrumenty cywilne. Orzeczonej wobec oskarżonego kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie można jednak postrzegać jako przejaw bezkarności sprawcy przestępstwa. Wyrok skazujący jest bowiem zinstytucjonalizowanym potępieniem oskarżonego za jego bezprawny czyn i stwierdzeniem jego winy. W wystąpieniu na rozprawie apelacyjnej oskarżyciel posiłkowy odwoływał się do postawy oskarżonego w ich wspólnym środowisku. Przywoływał lekceważące jego wypowiedzi na temat popełnionego występku. Oddziaływanie wyroku skazującego nie ogranicza się do wykonania kary, ale również niesie za sobą ujemną ocenę zachowania sprawcy, która może obniżać do niego zaufanie we wspólnym środowisku społecznym. Jest to okoliczność, która wpływa na pozycję społeczną oskarżonego, wykluczenie towarzyskie, zwiększony krytycyzm wobec jego zachowań i deklaracji. Takie następstwa wyroku skazującego są z pewnością dotkliwe dla sprawcy czynu i będą mu utrudniać społeczne funkcjonowanie.

Sąd pierwszej instancji nie dokonał w konsekwencji błędnych ustaleń faktycznych i zasadnie przyjął, że wystąpiły podstawy faktyczne do warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej wobec J. R. kary pozbawienia wolności. Nie można podzielić argumentacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, bo właściwości i warunki osobiste oskarżonego przemawiają za ustaleniem, że nie dopuści się on w przyszłości przestępstwa, a w ten sposób cele kary zostaną wypełnione pomimo warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Wniosek

Uchylenie rozstrzygnięcia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary 2 lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezzasadność zarzutu apelacji.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Pkt 2 wyroku sądu pierwszej instancji.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Bezzasadność zarzutu apelacji.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3, 4

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. zwolniono oskarżyciela posiłkowego od ponoszenia opłaty za postępowanie odwoławcze, a wydatkami za postepowanie odwoławcze obciążono Skarb Państwa.

7.  PODPIS

Anna Zdziarska Dorota Tyrała Paweł Dobosz

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana