Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 25 września 2020 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie; Wydział VIII Rodzinny i Nieletnich w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Marta Kazaniecka

Protokolant: Ewelina Szczygieł

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2020 r. w Szczecinie

na rozprawie sprawy

z powództwa W. P.

przeciwko B. W.

o obniżenie alimentów

I.  obniża kwotę alimentów należnych pozwanej B. W. od powoda W. P., ustalonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie o sygn. akt XRC 3065/13 zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 27 lutego 2018 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 801/17, z kwoty 600 (sześciuset) złotych miesięcznie, do kwoty 450 (czterystu pięćdziesięciu) złotych miesięcznie, płatnych z góry do 10. dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności każdej z rat, począwszy od dnia 25 września 2020 roku;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  znosi wzajemnie koszty procesu.

Sygn. akt VIII RC 40/20

UZASADNIENIE

W. P. w dniu 24 września 2019 roku wystąpił z pozwem o obniżenie kwoty świadczeń alimentacyjnych wypłacanych przez niego byłej żonie B. W. (poprzednio P.), z kwoty 600 złotych miesięcznie do kwoty 200 złotych miesięcznie, płatnej z góry do 10. dnia każdego miesiąca, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. W treści pozwu zawarto również wniosek o udzielenie zabezpieczenia poprzez zmniejszenie na czas trwania postępowania kwoty świadczenia alimentacyjnego, które jest on zobowiązany wypłacać pozwanej, do kwoty 200 złotych miesięcznie. W uzasadnieniu powyższych żądań podano, że powód w dniu 31 maja 2019 roku zawarł kolejny związek małżeński, a ponadto jego dochód zmniejszył się ostatnio o 365,43 złotych.

W dniu 18 marca 2020 roku pozwana, działając przez zawodowego pełnomocnika, złożyła odpowiedź na pozew, w której wniosła ona o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu tego stanowiska podano, że w sprawie nie zaszły okoliczności wskazujące na zmianę stosunków, a w szczególności taką okolicznością nie jest zawarcie przez powoda kolejnego związku małżeńskiego, albowiem ta okoliczność, wprost przeciwnie – ma powodować polepszenie jego sytuacji materialnej, przez możliwość uczestniczenia jego aktualnej żony w kosztach ponoszonych dotychczas przez niego samodzielnie. Wyrazem tego polepszenia ma być zakup przez powoda nowego samochodu. Poza tym od czasu orzeczenia ustalającego obowiązek alimentacyjny powoda względem pozwanej, sytuacja materialna tej ostatniej nie uległa zmianie.

Ponadto podano, że powódkę obciążają koszty własnego utrzymania, na które składają się: czynsz za mieszkanie, opłaty za energię elektryczną, ogrzewanie, telefon i Internet, koszty wyżywienia, zakupu odzieży, środków czystości, kosmetyków, opieki medycznej i leków, zakup protezy piersi i szkieł do okularów, butów ortopedycznych, biustonosza dla kobiet po mastektomii, bilet komunikacji miejskiej i inne wydatki, m.in. na kulturę i rozrywkę. Podano również, że powódka cierpi na wiele dolegliwości zdrowotnych.

W dniu 28 kwietnia 2020 roku stanowisko powoda zostało doprecyzowane pismem złożonym przez jego zawodowego pełnomocnika. W piśmie tym podano, że powód kwestionuje jakoby miał zakupić ostatnio nowy samochód, jak tez to, że jego sytuacja materialna uległa poprawie. Z kolei poprawie miała ulec sytuacja materialna pozwanej, na co wskazuje to, że dotychczasowe wynagrodzenie w kwocie 1.700 złotych miesięcznie, zamieniła na stabilną i waloryzowaną corocznie emeryturę w kwocie 1.877 złotych miesięcznie, nie licząc świadczeń dodatkowych, takich jak np. trzynasta emerytura. Ponadto zmniejszyły się jej koszty utrzymania, przez zmniejszenie kwoty czynszu, który za wcześniej wynajmowane mieszkanie wynosił 1.200 złotych, zaś za obecne wynosi 616,99 złotych. Zakwestionowano również wysokość wydatków jakie pozwana przeznacza miesięcznie na odzież i kosmetyki, albowiem – jak podnosi strona powodowa – pozwana nie pracuje, więc nie ma potrzeby dbać o wygląd. Podano również, że pozwana nie potrzebuje także karty M. zapewniającej świadczenia prywatnej służby zdrowia, ponieważ jako emeryt ma ona dostęp do publicznej opieki zdrowotnej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód W. P. i pozwana B. W. (poprzednio P.) zawarli związek małżeński w dniu 5 września 1998 roku. Z małżeństwa tego nie pochodzą dzieci. Przed zawarciem małżeństwa powód zakupił mieszkanie, w którym strony mieszkały do rozwodu. W trakcie małżeństwa, początkowo obie strony pracowały i pokrywały koszty własnego utrzymania w równych częściach. Powód pobierał emeryturę i pracował, zaś pozwana pracowała w banku i otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 1.500 złotych miesięcznie, z czego wypłacała swojej córce kwotę 500 złotych tytułem alimentów, a pozostałe 1.000 złotych przeznaczała na wspólne utrzymanie stron.

Sytuacja ta zmieniła się w 2007 roku, gdy pozwana zmniejszyła wymiar swojej pracy o połowę i od tego czasu zarabiała ona 700 złotych miesięcznie. Z tej kwoty kupowała bilet sieciowy za 100 złotych i oddawała powodowi 250-300 złotych na utrzymanie stron. Powód opłacał wszystkie rachunki i robił zakupy żywności, a także leków dla pozwanej oraz pokrywał inne wydatki, m.in. wypłacił pozwanej 1.000 złotych na prezent ślubny dla jej córki. Od 1 stycznia 2013 roku pozwana utraciła pracę i nie miała prawa do zasiłku. Tytułem odprawy otrzymała kwotę 2.600 złotych, z której 1.000 złotych przekazała córce i uiściła opłatę za działkę stron w kwocie 700 złotych.

Zdarzało się, że pozwana, mając dostęp do rachunku bankowego powoda wypłacała pieniądze bez wiedzy męża. W 2013 roku powód wycofał upoważnienie pozwanej do jego rachunku bankowego.

Dowody w aktach sprawy o sygn. akt X RC 3065/13:

⚫

przesłuchanie powoda – k. 290-293;

⚫

przesłuchanie pozwanej – k. 290-293;

Od zmniejszenia wymiaru pracy pozwanej, relacje pomiędzy stronami ulegały pogorszeniu. Za znęcanie się nad pozwaną, powód został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie na karę roku pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres trzech lat.

Dowód: wyrok w sprawie IV K 13/14 – k. 39.

W 2015 roku pozwana podjęła pracę jako sprzątaczka, następnie jako mechanik za wynagrodzeniem 1.717 złotych miesięcznie. Pozwana posiadała 200 akcji giełdowych o wartości 110 złotych każda. W trakcie postępowania rozwodowego pozwana wyprowadziła się z mieszkania męża i wynajęła mieszkanie, za które ponosiła opłatę 1.000 złotych miesięcznie, tytułem czynszu oraz kwotę około 200 złotych, tytułem opłat za dostęp do mediów. Ponadto ponosiła miesięcznie kwotę 300 złotych za obiady i 300 złotych na wyżywienie w pozostałym zakresie, 200 złotych na lekarstwa, 100 złotych za bilet sieciowy, 100 złotych na ubrania, 80 złotych na podpaski i 65 złotych na środki czystości. Łącznie na własne utrzymanie pozwana przeznaczała kwotę około 2.500 złotych miesięcznie.

Powód w chwili orzekania o jego obowiązku alimentacyjnym miał 66 lat. W przeszłości pracował on w służbie granicznej Był on zakwalifikowany do II grupy inwalidzkiej. Jego emerytura wynosiła 2.680 złotych miesięcznie i zamieszkiwał sam we własnym dwupokojowym mieszkaniu. Ponosił za nie następujące miesięczne opłaty: czynsz – 570 złotych, energia elektryczna – 70 złotych; gaz – 20 złotych; telewizja – 102 złote; telefon – 25 złotych. Ponadto pozwany ponosił koszty paliwa – 120-150 złotych miesięcznie oraz zakupywał leki związane z chorobą żołądka – 25 złotych i korzystał z masaży, za które płacił od 70 do 150 złotych miesięcznie zależnie od potrzeby.

Dowody w aktach sprawy o sygn. akt X RC 3065/13:

⚫

przesłuchanie powoda – k. 290-293;

⚫

przesłuchanie pozwanej – k. 290-293;

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 14 lutego 2017 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt X RC 3065/13, małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód z winy obu stron. Jednocześnie na rzecz pozwanej, Sąd Okręgowy zasądził od powoda alimenty w kwocie 400 złotych miesięcznie. Wyrok ten został następnie zmieniony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 27 lutego 2018 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 801/17 w ten sposób, że rozwiązano związek małżeński przez rozwód z wyłącznej winy powoda oraz ustalono kwotę alimentów należnych pozwanej od powoda na kwotę 600 złotych miesięcznie.

Dowody w aktach sprawy o sygn. X RC 3065/13:

⚫

wyrok w sprawie o sygn. akt X RC 3065/13 – k. 307;

⚫

wyrok w sprawie o sygn. akt I ACa 801/17 – k. 373;

Powód W. P. ma obecnie 69 lat. Z zawodu jest pracownikiem łączności.. Obecnie nadal pobiera emeryturę. Od 2001 roku jest on całkowicie niezdolny do służby granicznej z uwagi na schorzenia kręgosłupa, w tym jego zmiany zwyrodnieniowe oraz przez chorobę wrzodową dwunastnicy, obustronne upośledzenie słuchu i uzupełnione protetycznie braki w uzębieniu. Jest on nadal zaliczony do II grupy inwalidów. W przeszłości przeszedł on resekcję żołądka i w związku z tym, powinien stosować dietę lekkostrawną.

W dniu 31 maja 2019 roku zawarł on kolejny związek małżeński z B. K. (obecnie P.). Powód w latach 2018 i 2019 uzyskiwał łącznie dochód w kwotach po 39.873,80 złotych rocznie. Natomiast aktualna żona powoda w 2018 roku uzyskała łączny dochód w kwocie 19.584 złotych, zaś w 2019 roku 21.478,92 złotych. Powód w listopadzie 2019 roku założył dwie lokaty, których kapitał początkowy wynosił 9.000 i 8.000 złotych.

Dowód:

⚫

odpis skrócony aktu małżeństwa k. 9

⚫

zaświadczenie o przychodzie powoda – k. 10; 78-80;

⚫

zaświadczenie o dochodzie żony powoda – k. 11

⚫

orzeczenie o niezdolności do służby z dnia 19 marca 2001 roku – k. 15

⚫

zaświadczenie o inwalidztwie powoda – k. 16.

Pozwana B. W. ma 63 lata. Obecnie jest na emeryturze, która wynosi 1877,28 złotych netto miesięcznie, nie licząc dodatkowej tzw. trzynastej emerytury. W przeszłości przeszła nowotwór piersi i została poddana mastektomii. Obecnie ma ona liczne schorzenia, takie jak wole guzkowe, torbiel w nerce lewej, nadpłytkowość krwi, przepuklina roztworu przełykowego przepony, jaskra, nadciśnienie tętnicze. Pozwana w czasie trwania postępowania rozwodowego wynajmowała kawalerkę, której koszty najmu wynosiły 1.200 złotych.

Aktualnie pozwana przeprowadziła się do innego mieszkania i obecnie na koszty jej utrzymania składają się miesięcznie: wyżywienie – 600 złotych; czynsz – około 646 złotych; opłata za zużycie energii elektrycznej – 53 złote; za ogrzewanie – 150 złotych miesięcznie; karta M. – 77,70 złotych; lekarstwa – 200 złotych; bilet komunikacji miejskiej – 50 złotych; opłata za telefon i Internet – 50 złotych; zakup odzieży i obuwia – 100 złotych; środki czystości i kosmetyki – 100 złotych; kultura i rozrywka – 100 złotych; protezy związane z amputacją piersi – około 20 złotych (280 złotych rocznie); okulary – 50 złotych (około 600 złotych rocznie); buty ortopedyczne – 40 złotych (około 500 złotych rocznie); biustonosz dla kobiet po mastektomii – 50 złotych miesięcznie (około 600 złotych rocznie). Łącznie na własne utrzymanie, pozwana przeznacza kwotę około 2.300 złotych miesięcznie.

Dowód:

⚫

zaświadczenie o emeryturze pozwanej – k. 41

⚫

informacja o zajęciu komorniczym – k. 17;

⚫

opłaty pozwanej – k. 44, 45, 47,

⚫

dokumenty dot. zdrowia pozwanej – k. 46, 49, 50-60

⚫

karta informacyjna – k. 49;

Sąd zważył, co następuje:

Materialną podstawą prawną żądania stanowił przepis art. 138 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1359), zwanej dalej „k.r.o.”. Zgodnie z tym przepisem w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez "zmianę stosunków" należy rozumieć zmianę okoliczności istotnych z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i zakresu świadczeń alimentacyjnych, w szczególności określonych w art. 135 § 1 w zw. z art. 61 k.r.o. Zgodnie z treścią tych przepisów zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Sąd rozpoznając sprawę przyjmuje argumenty Sądu (...), którego stanowisko jest następujące: "Małżeństwo jest związkiem dwojga osób, obejmującym w zasadzie całość ich życia. Cel i społeczne znaczenie związku małżeńskiego wymagają, by niektóre konsekwencje jego zawarcia trwały nawet po rozwiązaniu małżeństwa. Jednym z takich skutków jest istniejący w określonych w ustawie przypadkach obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami, uregulowany w art. 60–61 k.r.o. Pozostawienie tego skutku jest ze społecznego punktu widzenia konieczne, gdyż nie dałoby się pogodzić z zasadami współżycia społecznego pozostawienie bez żadnego zabezpieczenia po rozwodzie małżonka potrzebującego pomocy, zwłaszcza tego, który nie dał powodu do rozwiązania małżeństwa, a który poświęcił wspólnocie rodzinnej wiele lat swego życia".

W zakres kognicji Sądu w tej sprawie wchodziło ustalenie, czy nastąpiło obniżenie się możliwości majątkowych lub zarobkowych powoda lub czy nastąpiło obniżenie się usprawiedliwionych potrzeb pozwanej. Ustalając to, Sąd oparł się o dowody z przesłuchania stron, również przesłuchania przeprowadzonego przez Sąd Okręgowy w sprawie o rozwód oraz o załączone przez strony do akt dokumenty obrazujące wysokość dochodów stron, ich wydatki i stan zdrowia.

W okolicznościach niniejszej sprawy należy podać, że możliwości majątkowe i zarobkowe powoda nie zmniejszyły się od ostatniego orzeczenia o jego obowiązku alimentacyjnym. Otrzymuje on stałe świadczenia w postaci emerytury, a ponadto z historii rachunku bankowego powoda, złożonej do akt przez jego pełnomocnika, wynika, że od listopada 2019 roku do lutego 2020 roku, tj. w okresie zbieżnym z wystąpieniem z powództwem w niniejszej sprawie, powód założył dwie lokaty. Dysponując tym majątkiem, pozwany wykazuje się dostatecznymi możliwościami, aby sprostać swojemu obowiązkowi alimentacyjnemu względem pozwanej. Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o., uzasadniająca żądanie obniżenia alimentów, po stronie powoda nie zaszła.

W odniesieniu jednak do usprawiedliwionych potrzeb pozwanej należy stwierdzić, że na koszty zaspokojenia tych potrzeb składają się nadal koszty związane z opłatami mieszkaniowymi wyżywieniem, zakupem odzieży, obuwia oraz związane z leczeniem. Stan zdrowia pozwanej nie zmienił się, cierpi ona na te same schorzenia, co w trakcie postepowania rozwodowego i tak samo, jak w chwili ustalenia dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego powoda względem niej, ponosi ona nadal koszty związane z zakupem protezy piersi, czy specjalistycznej bielizny oraz lekarstw. Jednakże, od ostatniego orzeczenia o obowiązku alimentacyjnym powoda względem niej, zmniejszyły się koszty związane z opłatami pozwanej za mieszkanie. Obecnie jest ona zobowiązana do opłacenia czynszu w kwocie 616,99 złotych miesięcznie oraz ponosi koszty energii elektrycznej i ogrzewania w łącznej kwocie dodatkowych 200 złotych. Jest to zmiana w porównaniu do kosztów mieszkaniowych, jakie ponosiła ona w trakcie postępowania o rozwód, albowiem wówczas wynosiły one 1.200 złotych.

Obliczając kwotę, jaką pozwana potrzebuje na zaspokojenie swoich usprawiedliwionych potrzeb, Sąd ustalił, że przeznacza ona na ten cel kwotę 2.300 złotych miesięcznie. Należy przy tym podać, że pozwana wyliczając kwotę jej wydatków wskazywała na potrzebę zakupu co pół roku: protezy piersi, nowych szkieł do okularów i butów ortopedycznych oraz co trzy miesiące specjalistycznego biustonosza. Powód kwestionuje te twierdzenia, a pozwana nie opiera się na żadnym zaświadczeniu, które uwiarygadniałoby konieczność tych zakupów w takiej częstotliwości. W ocenie Sądu, strona powodowa nie sprostała ciężarowi dowodowemu w odniesieniu do tej okoliczności. Sama konieczność ponoszenia tych wydatków została natomiast przez Sąd uwzględniona.

Należy podkreślić, że obowiązek alimentacyjny powoda nie polega jedynie na pokryciu podstawowych kosztów utrzymania pozwanej, jednak wypłacane przez niego świadczenia nie powinny wykraczać poza zakres potrzeb pozwanej, powodując możliwość poczynienia przez nią oszczędności. R. legis tego unormowania polega w szczególności na tym, aby sytuacja bytowa uprawnionego do alimentów nie pogorszyła się, względem tej sytuacji z okresu trwania małżeństwa ze zobowiązanym, nie ma zaś zmierzać do wzbogacenia się uprawnionego ponad jego rzeczywiste potrzeby.

Od ostatniego orzeczenia o alimentach na rzecz pozwanej, jej sytuacja materialna zmieniła się o tyle, że zmniejszyły się jej opłaty mieszkaniowe o około 350 złotych miesięcznie. Sąd uwzględnia, że jednocześnie nastąpił wzrost średnich cen towarów i usług oraz to, że pozwana jest w podeszłym wieku i jest obarczona wieloma schorzeniami, w związku z czym, w najbliższym czasie może mieć ona zwiększone potrzeby w zakresie opieki medycznej. Tym samym, wydatki na abonament medyczny uznano za uzasadnione, jako umożliwiające kontynuowanie przez pozwaną leczenia i pozwalające na zmniejszenie kosztów związanych z podejmowanym przez pozwaną leczeniem prywatnym. Jednakże i to uwzględniając, w ocenie Sądu, w obecnym momencie oprócz dochodów pozwanej, do zaspokojenia jej potrzeb wystarczy dodatkowa kwota 450 złotych miesięcznie. Biorąc to pod uwagę Sąd w punkcie I sentencji wyroku obniżył do takiej kwoty świadczenie alimentacyjne obciążające powoda począwszy od dnia orzekania, zaś w punkcie II sentencji wyroku oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

W punkcie III sentencji wyroku, ze względu na jedyne częściowe uwzględnienie żądań powoda, Sąd na podstawie art. 100 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 z późn zm.), zwanej dalej „k.p.c.” zniósł wzajemnie koszty procesu, co oznacza, że żadnej ze stron koszty niezbędne do celowego dochodzenia jej praw lub celowej obrony druga strona nie ma obowiązku zwrócić, ale i jej koszty te nie zostaną zwrócone.

1 Uchwała pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r. sygn. III CZP 91/86.