Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 września 2020 roku

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSA Tomasz Sobieraj [spr.]

Sędziowie: SA Artur Kowalewski

SA Ryszard Iwankiewicz

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2020 roku w Szczecinie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa: Przedsiębiorstwa Usługowo – Handlowego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko Skarbowi Państwa-Prezydentowi Miasta S.

o ustalenie

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie II. wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 30 stycznia 2020 roku, sygn. akt I C 749/17

p o s t a n a w i a:

oddalić zażalenie.

Artur Kowalewski Tomasz Sobieraj Ryszard Iwankiewicz

Sygn. akt I ACz 136/20

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2020 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie

- w punkcie pierwszym oddalił powództwo o ustalenie wysokości opłaty z tytułu użytkowania wieczystego;

- w punkcie drugim zasądził od powoda Przedsiębiorstwa Usługowo - Handlowego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej 5 400 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy uzasadniając rozstrzygnięcie o kosztach procesu wskazał, że podstawą orzeczenia stanowi art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu. Sąd Okręgowy wskazał, że na koszty te składało się jedynie wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej. Z tego względu Sąd zasądził od Przedsiębiorstwa Usługowo-Handlowego (...) S. z o.o. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 5.400,00 złotych ustaloną w oparciu o § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłaty za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800) w związku z art. 99 k.p.c. w związku z art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 roku o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2016 roku, poz. 2261), przy uwzględnienie, że wartość przedmiotu sporu w sprawie wyniosła 75342,00 złotych.

Pozwany wniósł zażalenie na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie II oznaczonego wyżej wyroku dotyczące kosztów procesu w części nieprzyznającej pozwanemu dalszej kwoty 1800 złotych stanowiącej koszty zastępstwa procesowego.

Zaskarżonemu postanowieniu skarżący zarzucił naruszenie art. 98 § 1 i § 3 oraz art. 99 k.p.c. w związku § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015, poz. 1800) w brzmieniu obowiązującym do dnia 27 października 2016 roku w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2016 poz. 1668), poprzez niezastosowanie i zasądzenie tytułem kosztów zastępstwa procesowego kwoty 5400 złotych, zamiast należnej 7200 złotych. Skarżący wniósł o zmianę w części zaskarżonego postanowienia poprzez zasądzenie od powódki na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej dalszej kwoty kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 1 800 złotych. Dodatkowo wniosła o zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej od powódki kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym, według norm przepisanych - na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 roku o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2016 roku, poz. 2261).

W uzasadnieniu zażalenia skarżący wskazał, że przedmiotowa sprawa została zainicjowana wnioskiem powoda z dnia 17 lutego 2016 roku, złożonym - jak wynika z prezentaty do Samorządowego Kolegium Odwoławczego - w dniu 19 lutego 2016 roku o stwierdzenie, że odmowa aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości na rok 2015 była nieuzasadniona. Skarżąca wskazała, że zgodnie z art. 81 ust. 1 w zw. z art. 80 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 roku (Dz. U. Nr 261 poz. 2603 z późn. zm., wniosek ten zastępuje pozew w przypadku wniesienia sprzeciwu od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Zdaniem skarżącej skoro więc wniosek zastępujący pozew został złożony do SKO w dniu 19 lutego 2016 roku, to podstawą stawki minimalnej wynagrodzenia dla pełnomocnika pozwanego powinien być § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie - w brzmieniu obowiązującym do dnia 27 października 2016 roku, który wówczas przewidywał kwotę 7200 złotych.

Skarżący wskazał, że moment wszczęcia postępowania nie może zależeć od dokonania czynności technicznej, niezależnej od strony, jaką jest chwila przesłania akt z SKO do sądu. Momentem wszczęcia postępowania nie jest też data złożenia sprzeciwu od orzeczenia SKO, skoro taka wykładnia byłaby wbrew wyraźnemu uregulowaniu ustawowemu. Zdaniem skarżącego nie ulega więc wątpliwości, że choć sporne między stronami postępowanie w sprawie aktualizacji opłaty z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości przebiega - w wypadku wniesienia sprzeciwu od orzeczenia SKO -dwuetapowo - przed tym kolegium oraz przed sądem powszechnym, to chwila wszczęcia postępowania jest jedna - jest to chwila złożenia wniosku do SKO (poroku np. uzasadnienie postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 października 2018 roku, I ACz 693/18, niepubl.).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 78 ust 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami użytkownik wieczysty może, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wypowiedzenia, złożyć do samorządowego kolegium odwoławczego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, zwanego dalej "kolegium", wniosek o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej jest nieuzasadniona albo jest uzasadniona w innej wysokości. Wniosek składa się za pośrednictwem właściwego organu.

Zgodnie zaś z art. 80 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami od orzeczenia kolegium właściwy organ lub użytkownik wieczysty mogą wnieść sprzeciw w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia. W ust. 2 wskazano, że Kolegium przekazuje właściwemu sądowi akta sprawy wraz ze sprzeciwem. Wniosek, o którym mowa w art. 78 ust. 2, zastępuje pozew.

Należy także zauważyć, że zgodnie z art. 80 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami w razie wniesienia sprzeciwu w terminie, orzeczenie kolegium odwoławczego traci moc nawet wówczas, gdy sprzeciw odnosi się tylko do części orzeczenia.

Z powyższych przepisów wynika, że postępowanie o aktualizację rocznej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, które uregulowane jest w art. 78-81 odbywa się w mieszanym trybie administracyjno-sądowym, w dwuetapowym postępowaniu. Sprawy na tle sporów o zasadność aktualizacji opłaty ustawodawca w pierwszej kolejności przekazał do rozstrzygnięcia w przedsądowym postępowaniu prowadzonym przez organy administracji, tj. samorządowe kolegia odwoławcze. Dopiero po zakończeniu tego postępowania każda ze stron umowy może żądać rozstrzygnięcia sporu przez sąd powszechny, a swoje prawa realizuje przez złożenie sprzeciwu od orzeczenia kolegium. Sprzeciw od orzeczenia samorządowego kolegium odwoławczego, rozstrzygającego spory o wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste, nie jest przy tym środkiem odwoławczym, lecz żądaniem przekazania sprawy na drogę procesu cywilnego. Wniesienie sprzeciwu w terminie wywołuje dwojakiego rodzaju skutki prawne. Skutek materialnoprawny polega na utracie mocy wiążącej przez orzeczenie kolegium, nawet wówczas, gdy sprzeciw był zgłoszony tylko co do części orzeczenia, zaś skutkiem procesowym jest przeniesienie sprawy do sądu powszechnego, właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości. Po przeniesieniu sprawy na drogę postępowania sądowego, Sąd rozpoznaje sprawę samodzielnie, od początku.

Użyte przez ustawodawcę w art. 80 ust. 2 sformułowanie, że wniosek z art. 78 ust. 2, zastępuje pozew, nie oznacza przy tym – co sugeruje skarżący - że jako datę wszczęcia postępowania sądowego należy przyjąć datę złożenia wniosku do samorządowego kolegium odwoławczego, a nie datę przekazania sprawy sądowi powszechnemu.

Zauważyć należy, że przeniesienie sprawy na drogę sądową nie stanowi kontynuacji poprzedniego postępowania administracyjnego wszczętego na podstawie wniosku, o którym mowa w art. 78 ust. 2. W doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego panuje zbieżny pogląd, że w polskim prawie istnieją rozwiązania dopuszczające przy rozstrzyganiu sporów cywilnych tryb mieszany – administracyjno-sądowy i w takim właśnie trybie rozpoznawane są spory dotyczące aktualizacji opłaty za użytkowanie wieczyste. Postępowanie w takim trybie jest dwuetapowe – w pierwszym etapie administracyjny, a w drugim sądowy. Łączność między tymi postępowaniami sprowadza się jedynie do następstwa czasowego (vide wyrok Sądu Najwyższego z 13 października 1965 roku, sygn. IICR 451/64, OSPiKA Nr 12/96, poz. 274). W przypadku wniesienia sprzeciwu orzeczenie kolegium traci moc i właściwy sąd rozpatruje sprawę od nowa, tak jakby wcześniejszego postępowania administracyjnego nie było. Wniosek, z art. 78 ust. 2, który z woli ustawodawcy "zastępuje pozew", zaczyna zatem pełnić funkcje pozwu podlegającego powtórnemu rozpoznaniu merytorycznemu, tym razem na drodze sądowej, dopiero na skutek wniesienia sprzeciwu od orzeczenia kolegium i przekazania sprawy sądowi.

Tym samym jako datę wszczęcia postępowania sądowego należy uznać datę przekazania akt sprawy przez kolegium wraz z wnioskiem „zastępującym pozew” do sądu powszechnego.

W analizowanym przypadku do przekazania wniosku przez SKO do sądu doszło w grudniu 2016 roku Tym samym zastosowanie znajdowały przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015, poz. 1800) w brzmieniu obowiązującym od dnia 27 października 2016 roku Wynika to z treści § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2016 poz. 1668), w którym wskazano, że przepisy dotychczasowe stosuje się do spraw wszczętych i niezakończonych w danej instancji przed dniem wejścia w życie rozporządzenia. W niniejszym przypadku do wszczęcia postępowania sądowego doszło w momencie przekazania wniosku – zastępującego pozew – do sądu przez SKO, a zatem w grudniu 2016 roku

Artur Kowalewski Tomasz Sobieraj Ryszard Iwankiewicz