Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 26 stycznia 2018 r. znak (...) oraz z dnia 21 lutego 2018 r. znak (...)-2018 - (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił R. P. prawa do zasiłku chorobowego odpowiednio za okresy od 9 stycznia 2017 r. do 7 lutego 2018 r. i od 8 do 28 lutego 2018 r. wskazując, że do 31 sierpnia 2017 r. adresatka decyzji była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako funkcjonariusz służby celnej, jednakże z wyłączeniem ubezpieczenia chorobowego, a tym samym nie spełnia warunkujących prawo do zasiłku chorobowego przesłanek określonych w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

We wniesionych od powyższych decyzji odwołaniach R. P. domagała się zmiany tych decyzji poprzez przyznanie jej zasiłku chorobowego za objęte nimi okresy wskazując na naruszenie art. 32 i 67 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wskutek postawienia byłego funkcjonariusza służby celnej, który zachorował jeszcze w okresie pełnienia tej służby, w sytuacji gorszej niż osobę, której stosunek pracy oparty jest na przepisach Kodeksu pracy. Wskazała, że organ nie wziął pod uwagę, że stosunek służbowy funkcjonariusza jest wyjątkowym stosunkiem zatrudnienia i nie dokonał wykładni systemowej przepisów pomijając chociażby regulację zawartą w art. 13 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nadto powołała się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2013 r. sygn. akt (...) znajdujący w jej ocenie zastosowanie w niniejszej sprawie w drodze analogii.

Organ rentowy wniósł o oddalenie obu odwołań oraz o zasądzenie na jego rzecz od odwołującej się kosztów procesu wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. P. była do 31 sierpnia 2017 r. funkcjonariuszem celnym.

Niesporne

W dniu 31 sierpnia 2017 r. stała się niezdolna do pracy. Otrzymała potwierdzające tę niezdolność zaświadczenia lekarskie obejmujące okresy: 31 sierpnia 2017 r. – 8 września 2017 r., 9 września 2017 r. – 4 października 2017 r., 5 października 2017 r. – 6 listopada 2017 r., 7 listopada 2017 r. – 6 grudnia 2017 r., 7 grudnia 2017 r. – 8 stycznia 2018 r., 9 stycznia 2018 r. – 7 lutego 2018 r. i 8 lutego 2018 r. – 28 lutego 2018 r.

Niesporne, nadto: zaświadczenia lekarskie – k. 5, 12, 18 akt zasiłkowych, k. 31 akt sprawy (...).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Odwołania zasługiwały na uwzględnienie.

Stan faktyczny był w niniejszej sprawie niesporny. Spornym miedzy stronami pozostawało tylko, czy po stronie R. P. spełnione zostały przesłanki do zasiłku chorobowego.

Kwestię świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, do których należy zasiłek chorobowy, regulują przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1368), zwanej dalej „ustawą zasiłkową”. W myśl art. 6 ust. 1 i art. 4 ust. 1 pkt 1 i 2 tej ustawy zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, przy czym ubezpieczony obowiązkowo nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30, a ubezpieczony dobrowolnie po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego, a w przypadku chorób, których okres wylęgania lub okres pojawienia się objawów są dłuższe, nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego (art. 7 ustawy zasiłkowej).

Zarówno art. 6 jak i art. 7 ustawy zasiłkowej wiążą zasiłek chorobowy z podleganiem - w dacie powstania niezdolności do pracy lub odpowiednio wcześniej - ubezpieczeniu chorobowemu, posiadaniem tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Organ rentowy nie kwestionował w niniejszym postępowaniu, że odwołująca się pozostawała nieprzerwanie niezdolna do pracy począwszy od dnia 31 sierpnia 2017 r. i nie wskazywał na zaistnienie przesłanek negatywnych opisanych w art. 12-17 ustawy zasiłkowej bądź przekroczenie okresu zasiłkowego. Podnosił jednak, że na podstawie obowiązujących przepisów R. P. nie podlegała jako funkcjonariusz celny ubezpieczeniu chorobowemu do dnia 31 sierpnia 2017 r.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy zasiłkowej świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U 2017.1778 z późn.zm.), zwanej dalej „ustawą systemową”. Zgodnie zaś z art. 3 pkt 1 ustawy zasiłkowej tytuł ubezpieczenia chorobowego to zatrudnienie lub inna działalność, których podjęcie rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego lub uprawnienie do objęcia tym ubezpieczeniem na zasadach dobrowolności w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Ustawa systemowa wyróżnia 4 rodzaje ubezpieczeń społecznych: emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe i szczegółowo reguluje zasady podlegania im w przypadku jednego tytułu ubezpieczeń lub zbiegu kilku tytułów. Podmioty podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym określa art. 6 ust. 1 ustawy systemowej. Od 15 września 1999 r. wymienieni wśród nich byli w punkcie 18a funkcjonariusze Służby Celnej, a od 1 marca 2017 r., po zmianie dokonanej ustawą z dnia 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r., poz. 1948), funkcjonariusze (...)Skarbowej. Art. 6 ust. 1 pkt 18a obowiązywał w okresie objętym niniejszym sporem i wcześniej – w dniu zachorowania R. P., został bowiem uchylony dopiero z dniem 1 stycznia 2018 r. ustawą z dnia 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r., poz. 1321), która to ustawa objęła funkcjonariuszy (...)Skarbowej uregulowaniami wymienianej w niej ustawy zmienianej. Oznacza to, że w dacie zakończenia stosunku służbowego (31 sierpnia 2017 r.) R. P. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Nie jest to jednak tożsame z podleganiem ubezpieczeniu chorobowemu. Podmioty podlegające temu ubezpieczeniu określa art. 11 ustawy systemowej. Jest to jedyny przepis odnoszący się do wskazanej kwestii. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy systemowej ubezpieczeniu chorobowemu podlegają obowiązkowo ubezpieczeni wymienieni w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12 tej ustawy tj. pracownicy z wyłączeniem prokuratorów, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osoby odbywające służbę zastępczą. W myśl natomiast art. 11 ust. 2 ustawy systemowej osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10, a zatem osoby wykonujące pracę nakładczą, zleceniobiorcy, osoby prowadzące działalność pozarolniczą i z nimi współpracujące, osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w okresie odbywania kary pozbawienia wolności czy tymczasowego aresztowania i duchowni, podlegają na swój wniosek ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie. Art. 11 ustawy systemowej nie wymienia ani w ust. 1 ani w ust. 2 funkcjonariuszy Służby Celnej (C.-Skarbowej), co oznacza, iż osoby te nie mogły, gdy przepisy przewidywały obowiązek objęcia ich ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, tj. do końca 2017 r., podlegać ubezpieczeniu chorobowemu. Art. 13 ustawy systemowej wskazuje, w jakich okresach osoby fizyczne podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. W punkcie 12 (uchylonym z końcem 2017 r.) wskazany przepis przewidywał, iż okres ten w przypadku osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 18a ustawy (funkcjonariuszy Służby Celnej, potem służby C.-Skarbowej) trwa od dnia nawiązania stosunku służby do dnia zwolnienia ze służby. Z regulacji tej nie sposób jednak wywodzić obowiązku podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.

Zgodnie z art. 250a ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1947) dodanym od dnia 1 stycznia 2018 r. jeżeli funkcjonariusz zwolniony ze służby nie spełnia warunków do nabycia prawa do emerytury policyjnej lub policyjnej renty inwalidzkiej, od uposażenia wypłaconego funkcjonariuszowi po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1321) do dnia zwolnienia ze służby, od którego nie odprowadzono składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przekazuje się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składki za ten okres przewidziane w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 oraz z 2018 r. poz. 106 i 138). Regulacja dotyczy wyłącznie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Kwestia ubezpieczenia chorobowego jest prze ustawodawcę pomijana. Wątpliwości budzi celowość takiego pominięcia, zwłaszcza w kontekście powrotu lub przejścia funkcjonariusza Służby Celnej do powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych po ustaniu służby.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd miał na uwadze wyrok Sądu Okręgowego w S. z dnia 29 listopada 2019 r. wydany w przedmiocie prawa do zasiłku chorobowego R. P. za łączny okres od 9 września 2017 r. do 6 grudnia 2017 r. w postępowaniu (...), dotyczący tych samych stron w identycznej sytuacji prawnej. We wskazanym orzeczeniu Sąd Okręgowy dokonał interpretacji przepisów ustawy systemowej, kierując się wytycznymi zawartymi w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2013 r. wydanym w sprawie (...) (OSNAPiUS 2014/9/486), na który również powoływała się wnosząca odwołanie. W przedmiotowym orzeczeniu Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że „ocena przysługiwania funkcjonariuszowi Służby Celnej prawa do zasiłku chorobowego po zwolnieniu ze służby, powinna być dokonana z uwzględnieniem zasady równego traktowania ubezpieczonych. Wskazał, że niezależnie od otrzymywania przez funkcjonariusza celnego uposażenia w okresie służby oraz braku potrąceń z tego uposażenia składek na ubezpieczenie chorobowe (pokrywane przez Skarb Państwa) należy mieć na uwadze funkcję gwarancyjną zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu zatrudnienia. Z takiej funkcji świadczenia korzystają pozostali ubezpieczeni. Zdaniem Sądu Najwyższego nie ma uzasadnienia dla gorszego traktowania funkcjonariusza celnego w takich samych okolicznościach faktycznych. Niewymienienie celników w art. 11 ust 1 i 2 ustawy systemowej Sąd Najwyższy uznał za konsekwencję art. 152 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 ze zm.) przyznającego funkcjonariuszom prawo do uposażenia za okres choroby, nie mająca jednak znaczenia dla oceny ich równego traktowania w stosunku do innych ubezpieczonych.

Orzekając w postępowaniu toczącym się w przedmiocie uprzednich okresów zasiłków chorobowych odwołującej się Sąd Okręgowy w S. powoływał się również na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2019 r. wydane w sprawie I UK 195/18 potwierdzające pogląd zaprezentowany w przedstawionym wyżej wyroku SN. Sąd Okręgowy przytoczył również uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2014 r. podjętej w sprawie I UZP 2/14 (OSNP 2015 nr 2, poz. 23) dotyczącej prawa do zasiłku chorobowego sędziego, którego niezdolność do pracy powstała przed rozwiązaniem stosunku służbowego i trwała po jego ustaniu. W ocenie SN prawu do zasiłku chorobowego w myśl art. 6 ust 1 ustawy zasiłkowej nie stoi na przeszkodzie okoliczność nieodprowadzania składek na ubezpieczenie chorobowe od wynagrodzenia sędziego. Odmienne stanowisko, zdaniem SN, prowadziłoby do dyskryminacji sędziego w stosunku do innych grup zawodowych, naruszając konstytucyjną zasadę równego traktowania obywateli wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP, w szczególności w zakresie prawa do zabezpieczenia społecznego (art. 67 ust. 1 Konstytucji RP).

Sąd Okręgowy w S. w odniesieniu do prawa R. P. do zasiłków chorobowych za okres od 9 września 2017 r. do 6 grudnia 2017 r. doszedł do wniosku, że wykładnia przepisu art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej stosowana wobec funkcjonariuszy celnych nie może być surowsza niż wykładnia dotycząca innych osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu. W konsekwencji uznał za prawidłową wykładnię art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej w związku z art. 13 pkt 12 ustawy systemowej, zgodnie z którą funkcjonariusz Służby Celnej może nabyć prawo do zasiłku chorobowego po zakończeniu służby, jeżeli niezdolność do jej wykonywania powstała w okresie przed jej zakończeniem, gdy nie doszło do przekroczenia okresu zasiłkowego, o którym mowa w art. 8 ustawy zasiłkowej i nie wystąpiły okoliczności negatywne opisane w art. 12-17 ustawy zasiłkowej.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela stanowisko zaprezentowane przez Sąd Okręgowy w S. w wyroku kończącym postępowanie (...). Sąd zauważył, że w świetle zaprezentowanych zasad konstytucyjnych (art. 32 i art. 67 ust. 1 Konstytucji RP) różnicowanie sytuacji funkcjonariuszy celnych w zakresie prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia (służby) w odniesieniu do innych grup pracowników podlegających ubezpieczeniom społecznym jest nieuprawnione, zwłaszcza w sytuacji, w której po ustaniu służby składki na ubezpieczenie społeczne funkcjonariusza są przekazywane do powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, tak jakby podlegał on dotychczas temu systemowi. W konsekwencji ograniczenia w korzystaniu z tego systemu wydają się nieuzasadnione. Choć przekazanie składek dotyczy ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, nie znajduje uzasadnienia brak kontynuacji zabezpieczenia społecznego byłego funkcjonariusza celnego w przypadku jego „ucywilnienia” w odniesieniu do ubezpieczenia chorobowego jedynie z wyjątkiem zawężenia do kontynuacji zatrudnienia, o której mowa w art. 4 ust. 3 pkt 5 ustawy zasiłkowej. Rozróżnienie statusu przyjmujących propozycję dalszego zatrudnienia KAS i osób, które propozycji nie przyjęły bądź jej nie otrzymały również nie znajduje uzasadnienia w świetle przytoczonych zasad Konstytucji RP.

Mając na uwadze wszystko powyższe Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżone decyzje przyznając odwołującej się prawo o zasiłku chorobowego za łączny okres od 9 stycznia 2018 r. do 28 lutego 2018 r.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)