Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 202or.

Sąd Rejonowy w Kaliszu V Wydział Gospodarczy Przewodnicząca sędzia Magdalena Berczyńska-Bruś po rozpoznaniu w dniu 27 października 2020r. na posiedzeniu niejawnym na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości Zakładów (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w P. przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w L. o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.617 zl (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania,

sędzia Magdalena Berczuńska-Bruś

Sygn. akt V GC 1169/20

UZASADNIENIE

Powód Zakłady (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej w P. pozwem z dnia 12 czerwca 2015r. wniósł o zasądzenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L. kwoty 50.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 8 listopada 2014r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 21 grudnia 2012r. została zawarta w formie pisemnej umowa pożyczki między pozwanym a powodem działającym wówczas pod nazwą Zakłady (...) Sp. z o.o. Przedmiotem umowy było udzielenie przez pozwanego powodowi pożyczki w kwocie 3.883.000 zł, której spłata miała nastąpić w 97 miesięcznych ratach. W momencie zawarcia umowy pozwany był wspólnikiem powoda, która to sytuacja trwa nieprzerwanie do chwili obecnej. Postanowieniem z dnia 7 listopada 2014r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P., XI Wydział Gospodarczy do spraw Upadłościowych i Naprawczych w ramach postępowania sądowego prowadzonego pod sygn. akt XI GU 202/14 ogłosił upadłość Zakładów (...) Sp. z o.o. z możliwością zawarcia układu z wierzycielami. Przepis art. 14 § 3 k.s.h. przewiduje, że wierzytelność wspólnika z tytułu pożyczki udzielonej spółce kapitałowej uważa się za jego wkład do spółki w przypadku w przypadku ogłoszenia jego upadłości w terminie dwóch lat od dnia zawarcia umowy pożyczki. Oznacza to, że bez względu na to, co jest celem postępowania upadłościowego ( likwidacja majątku upadłego albo zawarcie układu), wierzytelność wspólnika z tytułu pożyczki udzielonej spółce uważa się za wkład do spółki. Przepis ten ma chronić wierzycieli upadłej spółki, aby nie dochodziło do konkurencji wierzytelności wspólnika i pozostałych wierzycieli. Przedmiot udzielonej pożyczki, gdy zaistniały warunki określone w art. 14 § 3 traktuje się tak, jakby był wkładem wspólnika na kapitał zapasowy. Wobec powyższego wierzytelność pozwanego, będącego wspólnikiem powoda z tytułu umowy pożyczki udzielonej powodowi, w sytuacji ogłoszenia upadłości powoda w okresie dwóch lat od daty udzielenia pożyczki, z mocy prawa uważa się za wkład do spółki na poczet kapitału zapasowego i wierzytelność z tego tytułu nie podlega zaspokojeniu z masy upadłości. Ponadto nadzorca sądowy w swoim oświadczeniu z dnia 11 maja 2015r. nie uznał wierzytelności pozwanego z tytułu umowy pożyczki z dnia 21 grudnia 2012r. Powód w związku z zawartą umową pożyczki, zgodnie z jej warunkami, przed datą ogłoszenia jego upadłości dokonał częściowej wpłaty na rzecz pozwanego w łącznej wysokości 50.000 zł. Zwrot z tytułu udzielonej pożyczki przez wspólnika na rzecz spółki, której ogłoszono upadłość w okresie dwóch lat licząc od daty udzielenia pożyczki, z mocy art. 189 § 1 w zw. z art. 14 § 3 k.s.h. należy traktować jako nienależną wypłatę spółki na rzecz wspólnika albowiem zakazuje się wspólnikom spółki z o.o. otrzymywania z jakiegokolwiek tytułu wypłaty z majątku spółki potrzebnego do pełnego pokrycia kapitału, a więc także i zwrotu wspólnikom pożyczki. Wobec tego częściowy zwrot pożyczki, jaki został dokonany na rzecz pozwanego w kwocie 50.000 zł został dokonany bez podstawy prawnej na rzecz wspólnika jako czynność wyraźnie zabroniona. Tym samym pozwany, który bezprawnie otrzymał powyższą kwotę zobowiązany jest do niezwłocznego jej zwrotu na rzecz spółki.

Do pozwu załączono umowę pożyczki z dnia 21 grudnia 2012r., postanowienie z dnia 7 listopada 2014r. Sądu Rejonowego w Poznaniu Wydział XI Gospodarczy do Spraw Upadłościowych i Naprawczych o ogłoszeniu upadłości powoda, pełny odpis z rejestru przedsiębiorców powoda, aktualny odpis z rejestru przedsiębiorców pozwanego, oświadczenie nadzorcy sądowego w sprawie nie uznania wierzytelności, wyciąg bankowy z 10.04.2013r. i wezwanie do zapłaty z dnia 26 maja 2015r.

Zarządzeniem z dnia 13 lipca 2015r. sprawę skierowano do rozpoznania w postępowaniu zwykłym.

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazano, że pozwany jest w powodowej spółce większościowym wspólnikiem posiadającym 750 udziałów o łącznej wartości 75.000 zł. Pozwany przyznał, że w dniu 21 grudnia 2012r. strony zawarły umowę pożyczki. Przed formalnym jej spisaniem toczyły się rozmowy i negocjacje, które już w październiku 2012r. doprowadziły do ustalenia przez strony ostatecznych jej warunków. W dacie udzielenia powodowi pożyczki pozwany nie posiadał wiedzy o złej kondycji finansowej powoda, który nie udzielał mu o tym jakichkolwiek informacji. W realizacji poczynionych ustaleń pozwany przekazał powodowi kwotę 3.883.000 zł pożyczki. Pozwany, realizując umowę, przelewami z dnia 21 stycznia 2013r. i 10 kwietnia 2013r. uiścił na rzecz pozwanego dwie pierwsze raty pożyczki w łącznej kwocie 50.000 zł. Powód zaniechał uiszczania kolejnych rat wynikających z umowy pożyczki. W związku z ogłoszeniem upadłości powoda z możliwością zawarcia układu pozwany zgłosił sędziemu komisarzowi wierzytelność z tytułu pożyczki. Do dnia wniesienia odpowiedzi na pozew nie została jednak ogłoszona lista wierzytelności. Ponadto zdaniem pozwanego art. 14 § 3 k.s.h. nie obejmuje swym zakresem przedmiotowym sytuacji, w której przed datą ogłoszenia upadłości nastąpiła spłata pożyczki. Traktowanie pożyczek zwróconych wspólnikowi jako jego wkładu do spółki oznaczałoby rozszerzającą wykładnię przepisu art. 14 § 3 k.s.h., co zgodnie ze stanowiskiem doktryny jest niedopuszczalne. Spełnione przez powoda na rzecz pozwanego świadczenie w kwocie 50.000 zł było powodowi należne w dacie jego spełnienia i nie stało się nienależne (bezpodstawne) na skutek ogłoszenia upadłości powoda. Poza tym ogłoszenie upadłości powodowej spółki w dniu 7 listopada 2014r. nastąpiło już po upływie dwóch lat od dnia zawarcia pomiędzy powodem i pozwanym umowy pożyczki, co miało miejsce w październiku 2012r. Pozwany stoi również na stanowisku, że przez użyte w art. 14 § 3 k.s.h. pojęcie „ogłoszenie upadłości” pojmować należy jedynie upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika.

Do odpowiedzi na pozew dołączono pismo powoda z dnia 7 maja 2014r. do pozwanego, w którym odmawia udostępnienia do wglądu dokumentów finansowych spółki, oświadczenie powoda z dnia 13 maja 2013r., w których uchyla się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w dniu 21 grudniu 2012r. - umowy pożyczki pod wpływem błędu, pismo powoda z dnia 17 maja 2013r. - oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu – umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie z dnia 4 stycznia 2013r. Oraz wniosek pozwanego w postępowaniu upadłościowym powoda o uchylenie zarządu własnego upadłego i ustanowienie zarządcy i ustanowienie rady wierzycieli.

W piśmie z dnia 18 października 2015r. powód podtrzymał swoje stanowisko przedstawiając własną interpretację prawną. Do pisma załączono projekt listy wierzytelności upadłego Zakładów (...) Sp. z o.o. w upadłości układowej. Wierzytelność pozwanego w kwocie 4.276.137,37 zł z tytułu nie spłaconej umowy pożyczki nie została uznana przez nadzorcę sądowego albowiem umowa pożyczki została zawarta w formie pisemnej w dniu 21 grudnia 2012r., a upadłość został ogłoszona postanowieniem Sądu w dniu 7 listopada 2012r., wobec czego wierzytelność, na podstawie art. 14 § 3 k.s.h. stała się wkładem do spółki. Do pisma załączono również sprzeciw wierzyciela (pozwanego) od listy wierzytelności.

Pismem procesowym z dnia 23 lutego 2016r. powód poinformował, że na wniosek pozwanego, referendarz sądowy Sądu Rejonowego Poznań Nowe Miasto i W. w P. IX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego postanowieniem z dnia 12 stycznia 2016r. wykreślił cały zarząd powoda z rejestru. Powód wniósł skargę na postanowienie referendarza. Postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2016r. Sąd Rejonowy Poznań Nowe Miasto i W. w P. IX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego uchylił postanowienie z dnia 12 stycznia 2016r. i dokonany na jego podstawie wpis do rejestru i wniosek oddalił.

Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2016r. Sąd na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. zawiesił postępowanie do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Poznaniu IX Wydział Gospodarczy, sygn. akt IX GC 1127/15/8. Na skutek zażalenia powoda Sąd Okręgowy w Łodzi postanowieniem z dnia 30 listopada 2016r. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Kaliszu do ponownego rozpoznania.

Pismem z dnia 11 marca 2017r. interwenient uboczny (nadzorca sądowy) nie określił własnego stanowiska tylko poddał się ocenie Sądu.

Postanowieniem z dnia 10 stycznia 2018r. Sąd na podstawie art. 178 k.p.c. zawiesił postępowanie, a postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2019r. postępowanie umorzył. Na skutek zażalenia powoda Sąd Okręgowy w Łodzi XIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy postanowieniem z dnia 11 października 2019r. uchylił zaskarżone postanowienie.

Pismem z dnia 3 listopada 2019r. Ł. L., były wiceprezes zarządu powoda poinformował Sąd, że na skutek rezygnacji członków zarządu powód nie ma zarządu. Postanowieniem z dnia 16 października 2019r. sąd upadłościowy ustanowił dla upadłego kuratora. Informację tę potwierdził nadzorca sądowy pismem z dnia 5 listopada 2019r. W dniu 26 listopada 2019r. pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniósł o ustanowienie w trybie art. 69 § 1 k.p.c. kuratora dla powoda. W treści pisma wskazano, że wobec byłych członków zarządu powoda orzeczony został środek karny w postaci zakazu zajmowania wszelkich stanowisk w organach spółek kapitałowych na okres 5 lat. Ponadto orzeczono wobec nich karę bezwzględnego pozbawienia wolności albowiem Sąd uznał ich winnymi usiłowania doprowadzenia (jako zarząd Zakładów (...) Sp. z o.o. w K.) zarządu pozwanego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem tej spółki w kwocie 3.596.850 zł poprzez przerobienie Protokołu Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników.

Postanowieniem z dnia 10 marca 2020r. Sąd Rejonowy Poznań Stare Miasto w P. zmienił sposób prowadzenia postępowania upadłościowego powoda z postępowania z możliwością zawarcia układu na postępowanie w celu likwidacji majątku i ustanowił syndyka masy upadłości.

Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2020r. Sąd na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. zawiesił postępowanie i wezwał Syndyka masy upadłości Zakładów (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. do udziału w sprawie.

Pismem z dnia 22 czerwca 2020r. Syndyk masy upadłości E. K. oświadczyła, że nie popiera powództwa wytoczonego przez upadłego i nie wchodzi w miejsce upadłego w postępowaniu.

Postanowieniem z dnia 24 września 2020r. Sąd z mocy prawa podjął postępowanie z udziałem Syndyka E. K. z uwagi na treść pisma Syndyka, nie zawierającego oświadczenia o cofnięciu pozwu.

W piśmie z dnia 7 października 2020r. pełnomocnik pozwanego podtrzymał dotychczasowe stanowisko i wniósł o oddalenie powództwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 grudnia 2012r. w L. strony zawarły umowę pożyczki. Pozwany, zwany w umowie pożyczkodawcą udzielił powodowi, działającemu pod firmą Zakłady (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K., zwanemu w umowie pożyczkobiorcą, pożyczki w kwocie 3.883.000 zł. Kwota pożyczki miała być przekazana na wskazany rachunek bankowy do dnia 8 stycznia 2013r. jednorazowo lub w ratach, pod warunkiem udzielenia przez pożyczkobiorcę w tym terminie zabezpieczeń spłaty pożyczki. W § 4 umowy wskazano, że spłata pożyczki nastąpi w 97 ratach, z czego pierwsze 24 raty wynosić miały po 25.000 zł, następne 72 raty po 45.000 zł, a ostatnia 97 rata kwotę 45.000 zł. Zapłata pierwszej raty miała nastąpić do 10 dnia miesiąca następującego po dniu wypłacenia pożyczki na rzecz pożyczkobiorcy.

Dowód: umowa pożyczki (k. 4 – 5 akt)

Powód dokonał spłaty rat pożyczki w wysokości 25.000 zł w dniu 10 stycznia 2013r. i 25.000 zł w dniu 10 kwietnia 2013r.

Dowód: historia rachunku bankowego powoda (k. 20 akt), wyciąg bankowy

nr 13 z 10.04.2013r. (k. 18 – 19 akt)

W dniu 26 maja 2015r. powód powołując art. 14 § 3 k.s.h. wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 50.000 zł, uiszczonej bez podstawy prawnej na rzecz wspólnika.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 26.05.2015r. (k. 21 akt)

Sąd zważył co następuje:

Strony łączyła umowa pożyczki, przez która dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 § 1 kodeksu cywilnego).

Powód zobowiązał się w § 4 pisemnej umowy z dnia 21 grudnia 2012r. do zwrotu pożyczki w ratach. Realizując zapisy umowy dokonał spłaty dwóch pierwszych rat pożyczki w łącznej kwocie 50.000 zł w dniu 10 stycznia i 10 kwietnia 2013r.

Wobec powoda, postanowieniem Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 7 listopada 2014r., sygn. akt XI GU 202/14 doszło do ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu. Powód, powołując treść art. 14 § 3 k.s.h. wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 50.000 zł uznając dokonaną spłatę jako kwotę nienależną pozwanemu.

Żądanie powoda należy uznać za niezasadne.

Zgodnie z treścią obowiązującego do dnia 1 stycznia 2016r. § 3 art. 14 kodeksu spółek handlowych wierzytelność wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki udzielonej spółce kapitałowej uważa się za jego wkład do spółki w przypadku ogłoszenia jej upadłości w terminie dwóch lat od dnia zawarcia umowy pożyczki.

Przepis ten przewidujący przymusową konwersję wierzytelności wspólnika został uchylony w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 15 maja 2015r. Prawo restrukturyzacyjne. Jednocześnie w znowelizowanej ustawie Prawo upadłościowe ustanowiono czwartą kategorię zaspokojenia z funduszów masy upadłości, obejmującą należności wspólników albo akcjonariuszy z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach w okresie pięciu lat przed ogłoszeniem upadłości. Do czasu wejścia w życie ustawy Prawo restrukturyzacyjne obowiązywały przepisy ustawy z dnia 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze, które przewidywały ogłoszenie upadłości dłużnika z możliwością zawarcia układu. Z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 28 lutego 2003r. straciły moc: rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934r. – Prawo upadłościowe i rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934r. – Prawo o postępowaniu układowym. W przepisach przejściowych, w szczególności w art. 543 wskazano, że ilekroć w przepisach odrębnych jest mowa o „ postępowaniu upadłościowym” rozumie się przez to postępowanie upadłościowe obejmujące likwidację majątku upadłego. Oznacza to, że w art. 14 § 3 k.s.h. jest odniesienie wyłącznie do postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego. Tymczasem w stosunku do powoda w dniu 7 listopada 2014r. doszło do ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu. Obowiązujący do dnia 1 stycznia 2016r. przepis art. 14 § 3 k.s.h. nie miał zastosowania do sytuacji prawnej stron. Pożyczka udzielona przez pozwanego powodowi nie uległa przymusowej konwersji na poczet udziałów. Powód dokonał spłaty dwóch rat pożyczki zgodnie z obowiązkiem wynikającym z zawartej z pozwanym umowy. Spełnienie tego świadczenia było należne pozwanemu i powód nie mógł domagać się jego zwrotu.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z wynikającą z art. 98 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy i obciążono nimi w całości przegrywającego spór powoda. Na koszty, które powód ma obowiązek zwrócić pozwanemu składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalone w oparciu o § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy sądowej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 490 ze zm. wraz z opłatą skarbową w wysokości 17 zł od pełnomocnictwa.

sędzia Magdalena Berczyńska-Bruś