Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7grudnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Lech

Protokolant: sekretarz sądowy Daria Bernacka

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2020 roku w Piotrkowie Trybunalskim,

na rozprawie

sprawy z powództwa J. W. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w Łodzi

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz powoda J. W. (1) kwotę 13.917,00 zł (trzynaście tysięcy dziewięćset siedemnaście złotych 00/100) z:

a)  z odsetkami ustawowymi od kwoty 10.000,00 zł (dziesięć tysięcy złotych) od dnia 3 czerwca 2014r. do dnia zapłaty;

b)  z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 2.717,00 zł (dwa tysiące siedemset siedemnaście złotych) od dnia 24 kwietnia 2019r. do dnia zapłaty;

c)  z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 1.200,00 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) od dnia 24 kwietnia 2019r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz powoda J. W. (1) kwotę 4.367,00 zł (cztery tysiące trzysta sześćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Renata Lech

Sygn. akt I C 785/20

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 25 listopada 2019r. skierowanym do Sądu Okręgowego w Łodzi powód J. W. (1), reprezentowany przez pełnomocnika adwokata M. B. (1), wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwoty 13.917,00 zł odsetkami ustawowymi od kwoty 10.000,00 zł od dnia 3 czerwca 2014r. do dnia zapłaty (kwota zasądzona wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi w sprawie XVIII C 2469/15) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 2.717,00 zł od dnia 24 kwietnia 2019r. do dnia zapłaty (tytułem zwrotu kosztów procesu za postępowanie przed sądem I instancji w tym kosztów zastępstwa procesowego) oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 1.200,00 zł od dnia 24 kwietnia 2019r. (tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed Sądem II instancji Sądem Okręgowym w Łodzi). Objęte pozwem żądanie stanowi odszkodowanie na podstawie art. 417 1 § 2 k.c. w związku ze stwierdzeniem niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 4 marca 2016r. wydanego w sprawie III Ca 213/16 (k. 4-7).

Pozwany Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Łodzi, reprezentowany w toku procesu przez pełnomocnika radcę prawnego K. Z., nie uznał żądania pozwu i wniósł o oddalenie powództwa jako bezzasadnego i nieudowodnionego oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Pozwany wskazał, iż brak jest adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy treścią wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 4 marca 2016r. wydanego w sprawie III Ca 213/16 a rzeczywistą szkodą powoda, która nie została wykazana (k. 72-73).

Postanowieniem z dnia 30 marca 2020r. Sąd Apelacyjny w Łodzi na podstawie art. 44 2 § 1 pkt 1 k.p.c. przekazał niniejszą sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim (k. 56).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 7 października 2015r. wydanym w sprawie sygn. akt XVIII C 2469/15 Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi zasądził na rzecz powoda J. W. (1) od pozwanych M. B. (2) i P. B. kwoty po 5.000,00 zł, łącznie 10.000,00 zł, tytułem zwrotu zadatku wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 czerwca 2014r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.717,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(dowód: kopia wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 7 października 2015r. w sprawie XVIII C 2469/15 z uzasadnieniem, k. 11-19)

Powód nie zaskarżył powyższego orzeczenia. Apelację od wyroku z dnia 7 października 2015r. złożyli pozwani M. B. (2) i P. B.. W wyniku rozpoznania apelacji Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia z dnia 4 marca 2016r. wydanym w sprawie III Ca 213/16 zmienił zaskarżone orzeczenie w pkt 1 w ten sposób, że powództwo oddalił i nie obciążył powoda kosztami procesu.

(dowód: kopia wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 4 marca 2016r. wydanego w sprawie III Ca 213/16 z uzasadnienie, k. 20-30)

Powód wniósł do Sądu Najwyższego skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 4 marca 2016r. wydanego w sprawie III Ca 213/16.

W wyniku rozpoznania powyższej skargi wyrokiem z dnia 23 listopada 2018r. Sąd Najwyższy w sprawie II CNP 54/17 stwierdził, że zaskarżony wyrok jest niezgodny z prawem oraz zasądził od M. B. (2) i P. B. na rzecz J. W. (1) kwotę 900,00 zł tytułem kosztów postępowania skargowego.

(dowód: kopia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2018r. w sprawie II CNP 54/17 wraz z uzasadnieniem, k. 31-39)

Pismem z dnia 24 kwietnia 2019r. powód wezwał pozwanego do ugodowego zakończenia sporu poprzez wypłatę na jego rzecz odszkodowania w kwocie 13.917,00 zł.

Pozwany Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Łodzi w odpowiedzi na powyższe pismo wskazał, iż w jego ocenie nie istnieje podstawa do wypłaty żądanego odszkodowania. Pozwany podniósł, iż uzyskanie przez stronę prejudykatu w postaci wyroku stwierdzającego niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia nie przesądza jeszcze o istnieniu i wysokości szkody, ani nie zastępuje postępowania dowodowego obejmującego wykazanie faktu poniesienia szkody i jej wysokości, jako skutku wydania orzeczenia niezgodnego z prawem.

(dowód: wezwanie do ugodowego zakończenia sporu, k. 40-41, odpowiedź pozwanego na wezwanie do ugodowego zakończenia sporu, k. 42-43)

W toku postępowania przed Sądem Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi w sprawie w sprawie XVIII C 2469/15 powód dochodził od pozwanych M. B. (2) i P. B. zwrotu środków przekazanych pozwanym tytułem zadatku przy podpisywaniu umowy przedwstępnej. Zainicjowanie postępowania sądowego stał się konieczne, ponieważ pozwani nie wyrazili zgody na ugodowe zakończenie sporu.

(okoliczności bezsporne)

W treści umowy przedwstępnej z dnia 4 marca 2014r. widnieje zapis, iż zadatek został przekazany w formie gotówkowej.

(dowód: okoliczność bezsporna, uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi w sprawie XVIII C 2469/15, k. 12)

Kwota 10.000,00 zł przekazana przy zawarciu umowy przedwstępnej M. B. (2) i P. B. tytułem zadatku pochodziła z majątku powoda. W czasie zawierania powyższej umowy powód pozostawał w nieformalnym związku z J. P. (1). Z tegoż związku w 2012r. narodziło się dziecko. W dniu 20 grudnia 2019r. powód zawarł związek małżeński z J. P. (2), obecnie W.. Przed ślubem powód i jego partnerka zawarli umowę o rozdzielności majątkowej.

W 2014r. powód i jego partnerka nie mieli wspólnego rachunku bakowego. Posiadane środki pieniężne powód miał zdeponowane: na koncie partnerki, mogła tam być kwota ok. 15.000 - 20.000,00 zł, na własnym koncie oraz część była przechowywana w domu. W tym czasie powód miał zawartą niezbyt korzystną umowę na prowadzenie rachunku bankowego, za prowadzenie rachunku oraz wszelkie wypłaty z tegoż konta musiał uiszczać wysokie prowizje, dlatego postanowił, że większą część swoich środków pieniężnych będzie wpłacał na rachunek partnerki.

Wyłącznym właścicielem lokalu mieszkalnego, którego dotyczyła umowa przedwstępna zawarta 4 marca 2014r. miał być powód. Powód ostatecznie nabył inny lokal mieszkalny na wyłączną własność.

Kwota 10.000,00 zł przekazana tytułem zadatku, pochodząca w całości ze środków należących do powoda, została wypłacona z rachunku bankowego partnerki powoda J. W. (2).

W związku z postępowaniem przed Sądem Rejonowym w sprawie XVIII C 2469/15 powód poniósł z własnych środków koszty w łącznej kwocie 2.717,00 zł, w tym kwotę 300,00 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu oraz kwotę 2.400,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego oraz 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Powód poniósł koszty wynagrodzenia pełnomocnika powiększone o podatek VAT. Wpłaty na rzecz pełnomocnika dokonane gotówkowo w kancelarii zostały potwierdzone wystawiony przez adwokata paragonami fiskalnymi.

W związku z postępowaniem przed Sądem Okręgowym w Łodzi w sprawie III Ca 213/16 powód poniósł koszty związane z wynagrodzeniem pełnomocnika procesowego w kwocie 1.200 zł wraz z podatkiem VAT. Płatność została dokonana przelewem.

Wszystkie kwoty wypłacone przez powoda i przeznaczone na koszty powyższych postępowań sądowych pochodziły ze środków powoda.

(dowód: zeznania świadka J. W. (2), k. 83verte, nagranie przebiegu rozprawy min. 00:04:05-00:15:13, zeznania powoda, k. 84, nagranie przebiegu rozprawy, min. 00:24:47-00:32:19, kopie paragonów fiskalnych, k. 44-45, kopia potwierdzenia przelewu, k. 47)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powództwo zasługuje w całości na uwzględnienie.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi norma art. 417 1 § 2 k.c. Zgodnie z powyższym przepisem jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem.

Specyfiką odpowiedzialności przewidzianej w art. 417 1 § 2 k.c. jest - jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale całej Izby Cywilnej z dnia 31 marca 2011 r., III CZP 112/10 (OSNC 2011, nr 7-8, poz. 75) - uzależnienie dochodzenia odszkodowania za szkodę wyrządzoną wydaniem ostatecznej decyzji (lub prawomocnego orzeczenia) od uprzedniego stwierdzenia jej niezgodności z prawem we właściwym postępowaniu. Ostateczna decyzja nadzorcza lub wyrok Sądu Najwyższego - zawierające takie stwierdzenie wiąże w sprawie o odszkodowanie, ma więc niewątpliwie charakter prejudykatu przesądzającego jedną z przesłanek omawianej odpowiedzialności deliktowej - bezprawność działania organu przy wydaniu decyzji.

Przesłankami odpowiedzialności deliktowej z powyższego przepisu jest zatem bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, wyrażająca się w wydaniu przez sąd prawomocnego orzeczenia, które następnie zostało uznane za niezgodne z prawem, szkoda oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy wydaniem przez sąd niezgodnego z prawem orzeczenia a szkodą. Jak zasadnie wskazuje strona powoda odwołując się do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2018r., V CSK 495/17 szkoda majątkowa uzasadniająca odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 417 1 § 2 k.c. musi mieć charakter rzeczywisty, a nie hipotetyczny. W konsekwencji szkoda zaistnieje dopiero wtedy, gdy dojdzie do wyjścia z majątku poszkodowanego kwoty, którą obejmuje wadliwe orzeczenie sądu, co nie wyłącza odpowiedzialności z tytułu lucrum cessans.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zostały spełnione wszystkie opisane powyżej przesłanki deliktowej odpowiedzialności Skarbu Państwa. Przesłanka bezprawności została spełniona, gdy zostało wydane, stanowiące prejudykat w niniejszym postępowaniu, orzeczenie Sądu Najwyższego stwierdzające niezgodność z prawem wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi.

Powód wykazał także, wbrew odmiennym twierdzeniom strony pozwanej, poniesienie rzeczywistej szkody na skutek wydania przez sąd wadliwego orzeczenia. Wyrokiem z dnia 7 października 2015r. wydanym w sprawie sygn. akt XVIII C 2469/15 Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi zasądził bowiem na rzecz powoda J. W. (1) od pozwanych M. B. (2) i P. B. kwoty po 5.000,00 zł, łącznie 10.000,00 zł tytułem zwrotu zadatku wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 czerwca 2014r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.717,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wytoczenie powyższego procesu było konieczne dla pozwanego, gdy pozwani nie wyrazili zgodny na ugodowe zakończenie sporu. W następstwie powyższego procesu i wydanego przez Sąd Rejonowy orzeczenia powód uzyskał możliwość odzyskania kwoty 10.000 zł przekazanej tytułem zadatku oraz ponadto zwrotu poniesionych na dochodzenie swych praw kosztów procesu.

Powód nie zaskarżył powyższego orzeczenia. Apelację od wyroku z dnia 7 października 2015r. złożyli pozwani M. B. (2) i P. B.. W wyniku rozpoznania apelacji Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia z dnia 4 marca 2016r. wydanym w sprawie III Ca 213/16 zmienił zaskarżone orzeczenie w pkt 1 w ten sposób, że powództwo oddalił i nie obciążył powoda kosztami procesu. W wyniku rozpoznania skargi powoda wyrokiem z dnia 23 listopada 2018r. Sąd Najwyższy w sprawie II CNP 54/17 stwierdził, że zaskarżony wyrok jest niezgodny z prawem.

Szkoda powoda, poniesiona na skutek wadliwego orzeczenia Sądu Okręgowego w Łodzi, jak zasadnie wskazuje pełnomocnik powoda, jest szkodą rzeczywistą. W wyniku wadliwego orzeczenia powód utracił możliwość odzyskania dochodzonej w postępowaniu przed Sądem Rejonowym kwoty 10.000 zł wraz z należnymi odsetkami liczonymi od dnia 3 czerwca 2014r. oraz zwrotu poniesionych kosztów niezbędnych do dochodzenia swoich praw na drodze sądowej.

Powód wykazał w niniejszym postępowaniu, iż zarówno kwota 10.000 zł przekazana tytułem zadatku, jak i poniesione w postępowaniu przed sądem I i II instancji koszty pochodziły z jego majątku. W przekonujących, spójnych, rzeczowych i w pełni wiarygodnych zeznaniach, tak powód jak i świadek J. W. (2), wyjaśnili, iż powyższe środki pochodziły z majątku powoda, chociaż zdeponowane były na rachunku bankowym ówczesnej partnerki powoda. Z powyższych zeznań wynika, iż 2014r. powód i jego partnerka nie mieli wspólnego rachunku bankowego. Posiadane środki pieniężne powód miał zdeponowane: na koncie partnerki, mogła tam być kwota ok. 15.000 - 20.000,00 zł, na własnym koncie oraz część była przechowywana w domu. W tym czasie powód miał zawartą niezbyt korzystną umowę na prowadzenie rachunku bankowego, za prowadzenie rachunku oraz wszelkie wypłaty z tegoż konta musiał uiszczać wysokie prowizje, dlatego postanowił, że większą część swoich środków pieniężnych będzie wpłacał na rachunek partnerki.

Domaganie się przez pozwanego, aby powód wykazał w toku niniejszego postępowania, że M. B. (2) i P. B. wykonaliby orzeczenie Sądu Rejonowego, jest, jak to słusznie określił pełnomocnika powoda, nadużyciem dowodowym. Wytaczając jakiekolwiek powództwo strona nie ma nigdy gwarancji, iż uzyskując korzystne orzeczenie uwzględniające jej żądanie, uzyska od dłużnika zaspokojenie roszczenia, czy to w drodze dobrowolnego spełnienia świadczenia czy też na drodze egzekucji. Przeprowadzenie takiego dowodu jest zatem niemożliwe. Nie oznacza to jednak w żadnym wypadku, iż nie wykazanie powyżej okoliczności, przesądza o hipotetycznym charakterze szkody powoda.

Powód wykazał także, iż poniósł szkodę wyrażającą się w uiszczeniu kosztów postępowania przed Sądem I i II instancji, w tym także kosztów zastępstwa procesowego. Niezasadne jest kwestionowanie przez pełnomocnika pozwanego faktu zapłaty przez powoda wynagrodzenia pełnomocnika procesowego. Powód w swoich przekonujący zeznaniach wskazał, iż poniósł koszty z tego tytułu, potwierdzeniem są także załączone paragony fiskalne. W świetle zasad doświadczenia życiowego trudno uznać, aby profesjonalny pełnomocnik, nie działający jako pełnomocnik ustanowiony z urzędu, działał pro bono. Nieuzasadnione jest także podważanie wiarygodności paragonów fiskalnych. Jak zasadnie wskazuje pełnomocnik powoda, pełnomocnik reprezentujący klienta będącego osobą fizyczną, ma obowiązek wystawienia paragonu fiskalnego za świadczoną usługę, nie ma obowiązku wystawienia imiennej faktury VAT, jeżeli klient o to nie wnosi. Nie ma także obowiązku dokonywania opłat za czynności adwokacie przelewem.

Mając powyższe na uwadze Sąd uwzględnił powództwo w całości i zasadził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 13.917,00 zł odsetkami ustawowymi od kwoty 10.000,00 zł od dnia 3 czerwca 2014r. do dnia zapłaty (kwota zasądzona wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi w sprawie XVIII C 2469/15) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 2.717,00 zł od dnia 24 kwietnia 2019r. do dnia zapłaty (tytułem zwrotu kosztów procesu za postępowanie przed sądem I instancji w tym kosztów zastępstwa procesowego) oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 1.200,00 zł od dnia 24 kwietnia 2019r. (tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed Sądem II instancji Sądem Okręgowym w Łodzi). O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., zasądzając odsetki od kwoty 2.717 zł i 1.200 zł od dnia doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty, stanowiącego jednocześnie wezwanie do ugodowego zakończenia sporu, tj. od dnia 24 kwietnia 2019r.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Skoro pozwany przegrał proces w całości winien zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na poniesione przez powoda koszty procesu w łącznej kwocie 4.367,00 zł składa kwota 750,00 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu oraz kwota 3.617,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

SSO Renata Lech

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.

21 grudnia 2020r.

SSO Renata Lech