Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt: V GC 133/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 17 maja 2019 r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w V Wydziale Gospodarczym w składzie:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Górna-Szuława

Protokolant: sekr. sąd. Anna Zakrzewska

po rozpoznaniu w dniu 06 maja 2019 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa: Funduszu Kapitałowego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W.

przeciwko : Towarzystwo (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda Funduszu Kapitałowego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) z siedzibą w W. kwotę 917,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Katarzyna Górna-Szuława

Sygn. akt V GC 133/19

UZASADNIENIE

W dniu 05 listopada 2018 r. (data wpływu) powód Fundusz Kapitałowy (...) S.A. z siedzibą we W. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wystąpił do Sądu Rejonowego w Kaliszu V Wydziału Gospodarczego przeciwko Towarzystwu (...)
z siedzibą w W. z pozwem o zapłatę w postępowaniu upominawczym kwoty 1.661,08 zł
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 18 października 2018 r. do dnia zapłaty oraz obciążenie pozwanego kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.

W uzasadnieniu swojego żądania powód wskazał, iż w dniu 14 października 2016 r. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia należącego do T. K. pojazdu marki R. (...) nr rej. (...). Sprawca szkody w dniu zdarzenia posiadał polisę odpowiedzialności cywilnej zawartą ze stroną pozwaną. Ubezpieczyciel uznał, co do zasady, swoją odpowiedzialność za powstałą szkodę i wypłacił bezsporną część odszkodowania. Powód podniósł, że poszkodowany T. K. w dniu 15 października 2016 r. zawarł z K. S. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...).H. S. K. z siedzibą
w K., umowę najmu pojazdu zastępczego na czas naprawy uszkodzonego samochodu. Samochód został wydany poszkodowanemu w dniu 15 października 2016 r. i zwrócony przez niego dnia 31 października 2016 r. Stawka dobowa wynajmu wyniosła 196,80 zł brutto. Dnia 31 października 2016 r. K. S. wystawił poszkodowanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 3.148,80 zł tytułem wynagrodzenia za wynajem pojazdu zastępczego. Powód wskazał, że w dniu 15 października 2016 r. poszkodowany zawarł z K. S. umowę cesji wierzytelności, na podstawie której przelał na niego wierzytelność przysługującą mu z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Nabywca zgłosił pozwanemu szkodę i wezwał go do zapłaty kwoty wynikającej z wystawionej faktury. Pismem z dnia 10 listopada 2016 r. pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady i przyznał K. S. odszkodowanie w wysokości 1.600,00 zł brutto. Powód podniósł, że dnia 22 września 2017 r. nabył od K. S. m.in. wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wyrządzoną T. K., a wynikającą z najmu pojazdu zastępczego, objętą fakturą VAT nr (...). Wskazał, że pismem z dnia 27 września 2017 r. wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 1.548,00 zł z tytułu zwrotu reszty kosztów najmu pojazdu zastępczego wynajętego przez T. K.. Pozwany nie uregulował żądanej kwoty. Powód wskazał, ze obok należności głównej domaga się również skapitalizowanych odsetek od żądanej kwoty od dnia 05 października 2017 r. do dnia 17 października 2018 r.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 grudnia 2018 r. w sprawie sygn. akt V GNc 5800/18 Starszy Referendarz Sądowy uwzględnił żądanie pozwu.

Z przedmiotowym rozstrzygnięciem nie zgodził się pozwany reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika i w dniu 10 stycznia 2019 r. (data wpływu) złożył sprzeciw,
w którym wniósł o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powoda kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.

W uzasadnieniu podniósł, zarzut braku legitymacji procesowej po stronie powoda, brak konieczności najmu pojazdu zastępczego oraz przyczynienie się poszkodowanego do zwiększenia szkody. Pozwany wskazał, że decyzją z dnia 10 listopada 2016 r. przyznał i wypłacił poszkodowanemu odszkodowanie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości 1.600,00 zł brutto. Za uzasadniony uznał okres 16 dni, przy przyjęciu dobowej stawki w kwocie 100,00 zł. Podniósł, że powód nie wykazał, by najemca pojazdu zastępczego zapłacił na rzecz K. S. kwotę 3.148,80 zł a zatem, że w jego majątku wystąpiła szkoda. Wskazał również, iż umowa cesji została zawarta przez T. K., który był współwłaścicielem uszkodzonego pojazdu, a którą w jego imieniu podpisała M. K. i to ona faktycznie korzystała z wynajętego pojazdu. Pozwany podniósł również, iż poszkodowany został powiadomiony o możliwości wynajmu auta zastępczego klasy C za kwotę 100,00 zł brutto za dobę, z czego nie skorzystał.

W piśmie procesowym z dnia 06 marca 2019 r. (data wpływu) powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód Fundusz Kapitałowy (...) S.A. z siedzibą we W. jest wpisany do rejestru przedsiębiorców prowadzonego w ramach Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Pozwany Towarzystwo (...) z siedzibą w W. jest wpisany do rejestru przedsiębiorców prowadzonego w ramach Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...).

Okoliczności bezsporne.

W dniu 14 października 2016 r. w O. W.. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia samochodu osobowego marki R. (...) nr rej. (...). Pojazd stanowił współwłasność małżonków T. K. i M. K.. Sprawca szkody w dniu zdarzenia posiadał polisę odpowiedzialności cywilnej zawartą ze stroną pozwaną.

Okoliczności bezsporne, a nadto kopia dowodu rejestracyjnego k. 49-50, zgłoszenie szkody k. 51-53.

Na skutek kolizji samochód poszkodowanych miał uszkodzony tylne zawieszenie, błotnik
i lampę. Po zdarzeniu nie nadawał się do jazdy, T. K. dojechał nim tylko do domu.

Dowód: zeznania świadków: T. K. k. 87-88, e-protokół z dnia 06.05.2019r. 00:01:18-00:13:15, M. K. k. 88-89, e-protokół z dnia 06.05.2019r. 00:13:20-00:23:00.

Szkodę zgłaszali ubezpieczycielowi wspólnie oboje poszkodowani. Pracownik pozwanego zapytał T. K., czy jest zainteresowany wynajmem pojazdu zastępczego. On przekazał pytanie żona. M. K. wyraziła zainteresowanie propozycją i przejęła słuchawkę telefonu. Przyjmujący szkodę poinformował ją o możliwości wynajmu samochodu zastępczego bezpośrednio z wypożyczalni (...) lub P., które z nim współpracują i podał ich numery telefonów. Wskazał, że w rozmowie telefonicznej należy powołać się na (...) i podać numer szkody. Poinformował ją również, że w przypadku wynajmu auta we własnym zakresie dobowa stawka najmu zostanie zredukowana do stawki obowiązującej we wskazanych wypożyczalniach. Poszkodowana dopytywała o warunki wynajmu, w szczególności czy będzie
w związku z tym ponosić jakieś koszty i o okres wynajmu. Została poinformowana, że w przypadku skorzystania z oferty wypożyczalni współpracujących z ubezpieczycielem nie będzie ponosić żadnych kosztów, zaś okres najmu samochodu będzie ustalany na bieżąco.

Również w piśmie z dnia 24 października 2016 r. pozwany poinformował poszkodowanego T. K. o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego przez ubezpieczyciela.

Dowód: pismo k. 54, nagranie zgłoszenia szkody płyta CD k. 72.

W dniu 15 października 2016 r. K. S. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...).H. S. K. w K. zawarł z poszkodowanym T. K. umowę najmu pojazdu zastępczego marki V. (...) nr rej. (...). Umowę z upoważnienia męża podpisała poszkodowana M. K.. Strony ustaliły dobową stawkę najmu samochodu na kwotę 196,80 zł. brutto. Umowa została zawarta na okres od dnia 15 października 2016 r. do dnia wskazanego przez towarzystwo ubezpieczeniowe sprawcy.

Dowód: umowa najmu samochodu k. 11, upoważnienie k. 12v.

Z uszkodzonego samochodu przed wypadkiem korzystali oboje poszkodowani, przy czym M. K. w znacznie większym zakresie, gdyż T. K. pracuje za granicą.
W ich gospodarstwie domowym nie było innego auta. Z wynajętego pojazdu korzystała poszkodowana M. K.. Dojeżdżała nim do pracy i woziła dzieci do szkoły i z powrotem. Poszkodowani nie interesowali się warunkami, na jakich został wynajęty samochód zastępczy od K. S.. Nie negocjowali dobowej stawki najmu, nie miała ona dla nich żadnego znaczenia.

Dowód: zeznania świadków: T. K. k. 87-88, e-protokół z dnia 06.05.2019r. 00:01:18-00:13:15, M. K. k. 88-89, e-protokół z dnia 06.05.2019r. 00:13:20-00:23:00.

Poszkodowana M. K. korzystała z wynajętego samochodu w okresie od dnia 15 października 2016 r. do dnia 31 października 2016 r., tj. przez 16 dni. Stawka dobowa wynajmu wynosiła 196,80 zł brutto. Łączny koszt najmu wyniósł 3.148,80 zł brutto. K. S. wystawił poszkodowanemu T. K. fakturę VAT nr (...) dokumentującą okres najmu i ustaloną przez strony stawkę.

Dowód: faktura VAT k. 11v, protokół zdawczo-odbiorczy k. 12.

W dniu 15 października 2016 r. K. S. nabył od poszkodowanego wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wynikającą z najmu pojazdu zastępczego. Umowa została podpisana przez poszkodowaną M. K., posiadającą upoważnienie T. K. również do podpisania umowy cesji wierzytelności.

Dowód: upoważnienie k. 12v, umowa cesji wierzytelności k. 13.

Na podstawie decyzji z dnia 10 listopada 2016 r. pozwany ubezpieczyciel przyznał i wypłacił K. S. odszkodowanie w wysokości 1.600,00 zł brutto. Uznał za uzasadniony cały okres najmu pojazdu zastępczego w wymiarze 16 dni i zweryfikował dobową stawkę najmu z kwoty 196,80 zł brutto do kwoty 100,00 zł brutto.

Pismem z dnia 14 grudnia 2016 r. pozwany odmówił dopłaty do odszkodowania wskazując, że podczas telefonicznego zgłaszania szkody, jak i w piśmie z dnia 24 października 2016 r. poszkodowanym przekazano dane kontaktowe do wypożyczalni współpracujących
z ubezpieczycielem w celu uzyskania informacji o ofercie pojazdów zastępczych. Wskazał, że skoro poszkodowani z niej nie skorzystali, przyczynili się do zwiększenia rozmiary szkody.

Dowód: decyzja k. 14, pismo k. 55.

W dniu 22 września 2017 r. K. S. na podstawie umowy nr (...) przelał na powoda m.in. wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wyrządzoną T. K. i M. K., a wynikającą z najmu pojazdu zastępczego, objętą fakturą VAT nr (...). Umowa został podpisana przez osoby do tego upoważnione, tj. K. S. i prezesa powodowej spółki (...).

Dowód: wydruk KRS powoda k. 8-10, umowa cesji k. 15, 77, zestawienie nr 1 k. 16, 78.

Pismem z dnia 27 września 2017 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 1.548,00 zł z tytułu zwrotu reszty kosztów wynajmu pojazdu zastępczego, tj. samochodu osobowego marki V. (...) nr rej. (...) w terminie do dnia 04 października 2017 r. Pozwany odmówił zapłaty.

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 16v, pismo k. 56.

Dobowa stawka najmu pojazdu zastępczego klasy C w wypożyczalniach samochodów wynosi od 75,00 zł netto do 330,00 zł netto za dobę.

Dowód: cenniki k. 17-19, 57-61, 79-83

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów: dokumentów przedłożonych do akt przez strony, dokumentów zgromadzonych w aktach szkody oraz zeznań świadków M. K. i T. K..

Sąd uznał za wiarygodne dokumenty, z których dowód przeprowadzono w toku postępowania. Ich autentyczność oraz prawdziwość stwierdzonych w nich faktów nie budziła jego wątpliwości, nie zostały one również zakwestionowane przez strony procesu.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków za wiarygodne M. K. i T. K., gdyż były one spontaniczne, spójne, logiczne i znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym
w sprawie materiale dowodowym. Świadkowi nie pamiętali, czy pozwany w trakcie zgłaszania szkody poinformował ich o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego i akceptowanych przez niego dobowych stawkach wynajmu, jednakże Sąd uznał, iż z uwagi na znaczny upływ czasu od zdarzenia jest to prawdopodobne.

Sąd zważył, co następuje:

Pozostaje poza sporem, że w dniu 14 października 2016 r. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia stanowiącego współwłasność M. K. i T. K. samochodu osobowego marki R. (...) nr rej. (...). Jest nadto bezsporne, iż strona pozwana była ubezpieczycielem sprawcy kolizji w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz że uznała odpowiedzialność za powstałą szkodę co do zasady. Na etapie postępowania likwidacyjnego pozwany uznał za zasadny cały okres najmu pojazdu zastępczego, zakwestionował natomiast wysokość dobowej stawki czynszu za ten wynajem.

Na etapie postępowania sądowego sporna była legitymacja czynna powoda, celowość najmu pojazdu zastępczego oraz wysokość szkody, tj. dobowej stawki najmu pojazdu wynajętego przez poszkodowanych od K. S..

Odpowiedzialność pozwanego w stosunku do poszkodowanych wynikała z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego zawartej ze sprawcą kolizji.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany zakwestionował legitymację czynną powoda
w przedmiotowej sprawie. Wskazał, że powód nie wykazał, by najemca pojazdu zastępczego zapłacił na rzecz K. S. kwotę 3.148,80 zł brutto z tytułu czynszu najmu, co zgodnie z przedłożoną fakturą miało nastąpić za pośrednictwem przelewu bankowego.

Do zarzutu braku legitymacji czynnej powoda należało odnieść się w pierwszej kolejności.

Jest niewątpliwe, że szkoda powstaje w chwili wypadku komunikacyjnego. Zaś faktyczne poniesienie kosztów najmu pojazdu zastępczego w ocenie Sądu nie jest warunkiem skutecznego domagania się zwrotu tych kosztów. Stanowisko to jest wynikiem analizy uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. (sygn. akt III CZP 5/11). Wprawdzie Sąd Najwyższy wskazał, że „strata majątkowa powstaje dopiero z chwilą poniesienia kosztów najmu pojazdu zastępczego”, ale nie można z tego wyprowadzić wniosku, że poszkodowany może domagać się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego tylko, jeżeli faktycznie poniósł te koszty poprzez zapłatę stosownej kwoty. Zauważyć bowiem należy, że przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego było to, czy osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w ogóle przysługuje refundacja kosztów najmu pojazdu zastępczego. Sąd Najwyższy wskazał, że co do roszczeń o naprawienie szkody powstałej bezpośrednio w pojeździe w orzecznictwie ukształtował się pogląd, iż naprawa uszkodzonego pojazdu nie jest warunkiem wypłaty odszkodowania, bo istotne znaczenie ma fakt powstania szkody, a nie jej naprawienie. Analizując zaś, czy osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej może domagać się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego Sąd Najwyższy zaznaczył, że poszkodowanemu nie przysługuje roszczenie z tytułu samej utraty możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu, a poszkodowany będzie miał roszczenie, jeżeli w związku z uzyskaniem pojazdu zastępczego w jego majątku powstanie uszczerbek. Poszkodowany musi wykazać, że faktycznie skorzystał z pojazdu zastępczego. Tak więc dochodzenie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego nie jest uzależnione od faktycznego opłacenia kosztów najmu pojazdu zastępczego, ale od wykazania uszczerbku w majątku w związku z korzystaniem z pojazdu zastępczego. Uszczerbek w majątku w związku z korzystaniem z pojazdu zastępczego powstaje zaś nie tylko w sytuacji opłacenia faktury za najem tego pojazdu, ale także wówczas kiedy jedynie została wystawiona ta faktura, bowiem w tej sytuacji w majątku powstają pasywa. Poszkodowany przedkładając fakturę za najem pojazdu zastępczego udowadnia, że w jego majątku powstał uszczerbek w związku z korzystaniem z pojazdu zastępczego. W sytuacji cesji wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego skuteczne dochodzenie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego przez powoda będącego cesjonariuszem, który wynajął poszkodowanemu pojazd zastępczy, uzależnione jest zatem od wykazania, że poszkodowany wynajął pojazd zastępczy i jest zobowiązany do poniesienia kosztów z tym związanych. Dowodem wynajęcia przez poszkodowanego pojazdu zastępczego i powstania z tego tytułu pasywów w jego majątku jest faktura za najem pojazdu zastępczego. Poniesienie zaś przez poszkodowanego kosztu najmu pojazdu zastępczego nastąpiło poprzez przeniesienie na rzecz powoda wierzytelności przysługującej poszkodowanemu względem pozwanego z tytułu odszkodowania, w zakresie kosztów pojazdu zastępczego. Już bowiem samo powstanie wymagalnej wierzytelności o zapłatę czynszu najmu przysługującego wynajmującemu wobec poszkodowanego powoduje u tego ostatniego powstanie nowych lub zwiększenie się istniejących pasywów. Zwiększenie pasywów lub powstanie nowych jest zaś niczym innym jak poniesieniem straty przez poszkodowanego
w rozumieniu art. 361§2 kc (por. wyrok SO w Bydgoszczy z dnia 20 października 2015 r., sygn. akt VIII Ga 162/15). Zatem brak zapłaty przez poszkodowanego należności wynikającej z faktury
w sposób w niej wskazany nie stanowi o braku legitymacji czynnej powoda.

Pozwany podniósł także, iż umowa cesji wierzytelności z dnia 15 października 2016 r. została zawarta przez T. K., który był współwłaścicielem uszkodzonego pojazdu, a w imieniu którego umowę tą podpisała M. K.. Wskazał, że z pojazdu zastępczego korzystała faktycznie ona, a nie jej mąż T. K. i że to ona jest faktycznym poszkodowanym. Poniósł również, że M. K. działała z upoważnienia męża a nie w imieniu własnym, nie mogła tym samym przenieść wierzytelności użytkownika pojazdu na rzecz powoda.

Zgodnie z treścią art. 509 kc w wyniku przelewu wierzytelności cesjonariusz nabywa wierzytelność w takim zakresie i stanie, w jakim istniała w chwili zawarcia umowy o jej przeniesienie. W orzecznictwie wskazuje się, że w wyniku przelewu wierzytelności przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał go z dłużnikiem. Zatem stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie, natomiast zmienia się osoba uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela (por. m.in. wyrok SN z dnia 05 września 2001 roku, sygn. akt I CKN 379/00). Dodatkowo, jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 sierpnia 2003 r. w sprawie sygn. akt V CK 169/02, przelew wierzytelności z umowy ubezpieczenia wywołuje skutek rozporządzający
z chwilą wystąpienia zdarzenia uzasadniającego powstanie obowiązku ubezpieczyciela wypłaty odszkodowania (por. wyrok SO w Łodzi z dnia 21 czerwca 2018 r., XIII Ga 630/17).

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego jednoznacznie wynika, iż uszkodzony samochód stanowił współwłasność M. K. i T. K.. Był to jedyny samochód w ich gospodarstwie domowym, z którego korzystali oboje. Przy czym z uwagi na okoliczność, że poszkodowany pracuje za granicą, M. K. korzystała z niego częściej, dojeżdżając nim do pracy i wożąc dzieci do szkoły i ze szkoły. Umowę najmu pojazdu zastępczego, jak i umowę przelewu wierzytelności obejmującej koszty najmu pojazdu zastępczego podpisała z K. S. M. K.. Przy czym na mocy upoważnienia T. K. została ona upoważniona przez niego do podpisywania wszelkich dokumentów związanych ze szkodą komunikacyjną z dnia 14 października 2016 r. w tym do przeniesienia wierzytelności powstałej w związku z ta szkodą.

Niezależnie od powyższego podkreślić w tym miejscu należy, iż do dochodzenia odszkodowania z tytułu powstałej szkody nie jest wymagana zgoda wszystkich współwłaścicieli albowiem przy powództwach odszkodowawczych działanie współwłaściciela nie zmierza do uszczuplenia majątku wspólnego, lecz wręcz przeciwnie. Roszczenie odszkodowawcze ma na celu wyrównanie uszczerbku powstałego na skutek doznanej szkody. Wobec tego współwłaściciel jest uprawniony do dochodzenia całej należności z tytułu odszkodowania, chyba, że inny współwłaściciel się temu sprzeciwi albo wytoczy powództwo o to samo roszczenie, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Stanowisko powyższe wynika z faktu, iż zgodnie z art. 200 kc każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną, do których to czynności zalicza się także dochodzenie roszczeń dotyczących rzeczy wspólnej, co więcej, dochodzenie odszkodowania powinno być uznawane za czynność zachowawczą o jakiej mowa w art. 209 kc. Ponadto należy podkreślić, iż uszkodzony pojazd był współwłasnością małżonków M. K. i T. K. objętych wspólnością majątkową małżeńską. Pozwany tego nie zakwestionował, a tym bardziej nie wykazał. Zgodnie zaś z treścią art. 36§2 krio co do zasady każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku (por. wyrok SO w Łodzi z dnia 21 czerwca 2018 r., XIII Ga 630/17).

Na mocy umowy cesji z dnia 15 października 2016 r. poszkodowani przelali na K. S. wierzytelność z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Na etapie postępowania likwidacyjnego pozwany nie kwestionował zasadności wynajmu pojazdu zastępczego, ważności umowy najmu tego pojazdu, ani tez ważności umowy cesji zawartej przez poszkodowanych z poprzednikiem prawnym powoda. Uznając roszczenie co do zasady przyznał i wypłacił K. S. kwotę 1.600,00 zł tytułem zwrotu kosztów najmu samochodu. Tym samym Sąd uznał, iż zarzuty pozwanego w zakresie reprezentacji małżonków, współwłaścicieli uszkodzonego pojazdu, przy podpisywaniu obu umów oraz zarzut braku celowości najmu pojazdu zastępczego są podniesione wyłącznie na potrzeby niniejszego procesu
i nie zasługują na uwzględnienie.

Pozwany zarzucił również, że umowa cesji wierzytelności zawarta pomiędzy K. S. w dniu 22 września 2017 r. została przedłożona w kserokopii, a figurujące na niej podpisy są nieczytelne. Ustosunkowując się do powyższego pełnomocnik powoda ponownie przedłożył przedmiotową umowę cesji. W oparciu o załączone do akt dokumenty Sąd stwierdził, iż została ona podpisana przez osoby do tego uprawnione, tj. K. S. i prezesa powodowej spółki (...).

Mając na uwadze powyższe należy przyjąć, iż Fundusz Kapitałowy (...) S.A. z siedzibą we W. był legitymowany czynnie do wzięcia udziału w procesie w charakterze powoda
w związku z nabyciem od K. S. wierzytelności poszkodowanych M. K. i T. K. z tytułu zwrotu reszty kosztów najmu pojazdu zastępczego objętych załączoną do pozwu fakturą VAT na podstawie umowy przelewu wierzytelności z dnia 22 września 2017 r. Tym samym, powód wstąpił w prawa dotychczasowych wierzycieli, przysługujące im wobec strony pozwanej z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego i należnego, a nie wypłaconego jeszcze w tym zakresie odszkodowania, na podstawie art. 509§1 i 2 kc i może skutecznie realizować ich uprawnienia również w zakresie dochodzenia należności na drodze sądowej.

Stosownie do treści art. 822§1 kc przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której zawarta została umowa ubezpieczenia. Powyższy przepis stanowi podstawę odpowiedzialności strony pozwanej za skutki kolizji, w której uczestniczył pojazd poszkodowanych M. K. i T. K..

Warunki odpowiedzialności pozwanej jako zakładu ubezpieczeń za szkodę spowodowaną przez ubezpieczonego przez niego posiadacza pojazdu mechanicznego określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym
i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
(tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 392 z późn. zm.). W myśl art. 34 cytowanej wyżej ustawy, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym (art. 36 w/w ustawy). Przy czym jeżeli doszło do zderzenia się dwóch pojazdów mechanicznych, to podstawę odpowiedzialności stanowi art. 415 kc, bowiem jak to wynika z art. 436§2 kc obowiązek naprawienia szkody związany jest z winą sprawcy.

Zgodnie z treścią przepisu art. 361 kc statuującego zasadę pełnego odszkodowania
w granicach odpowiedzialności odszkodowawczej za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, naprawienie szkody obejmuje wszelkie poniesione straty (utracone korzyści pozostają poza sferą zainteresowania w niniejszym sporze). Najogólniej rzecz ujmując szkodą jest powstała wbrew woli poszkodowanego różnica pomiędzy obecnym jego stanem majątkowym, a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jest nią zatem utrata lub zmniejszenie aktywów, bądź powstanie lub zwiększenie pasywów osoby poszkodowanej.

Jak podkreśla się w orzecznictwie, utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia czy uszkodzenia stanowi szkodę majątkową. Odszkodowanie, jakie zobowiązany jest w takiej sytuacji wypłacić zakład ubezpieczeń, obejmuje wszelkie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki poniesione w celu przywrócenia stanu poprzedniego rzeczy. Niemożność korzystania z rzeczy, np. z samochodu, który został uszkodzony i wymaga naprawy, jest normalnym następstwem szkody, o której mowa w art. 361§1 kc, powodującym obowiązek wypłaty odszkodowania, w szczególności gdy zastąpienie rzeczy uszkodzonej w okresie jej naprawy wymagało wydatków. Co do możliwości zaliczenia kosztów najmu pojazdu zastępczego do normalnych następstw uszkodzenia samochodu Sąd Najwyższy wypowiedział się w wyroku
z dnia 08 września 2004 r. (IV CK 672/03), w którym wskazał m.in., że postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia. W przypadku wystąpienia wymienionych przesłanek, naprawienie szkody przez podmiot do tego zobowiązany, powinno polegać na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody. Postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia albo uszkodzenia. Zaś odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe
i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu sprzed kolizji.

Z treści art. 361§1 i 2 kc wynika zasada pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego. Zobowiązany do naprawienia szkody ponosi więc odpowiedzialność za wszystkie normalne następstwa zdarzenia, pozostające z tym zdarzeniem w adekwatnym związku przyczynowym. Niewątpliwie normalnym następstwem w rozumieniu art. 361§1 kc jest niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, w sytuacji jego uszkodzenia lub zniszczenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu.

Skoro skutkiem wypadku komunikacyjnego z udziałem poszkodowanego jest uszkodzenie pojazdu mechanicznego uniemożliwiające poszkodowanemu korzystanie z niego, uszczerbkiem
w jego majątku są koszty najmu pojazdu zastępczego. Przy czym w praktyce sądowej przyjmuje się, że ponoszenie kosztów najmu pojazdu zastępczego pozostaje w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym (por. wyrok SN z dnia 02 lipca 2004 r., II CK 412/03, oraz wyrok SN z dnia 05 listopada 2004 r., II CK 494/03).

W przedmiotowej sprawie powód zakwestionował podnoszoną przez pozwanego okoliczność, iż w trakcie zgłaszania szkody poszkodowanym zaproponowano najem pojazdu zastępczego. Poszkodowani słuchani na rozprawie w charakterze świadków zeznali, iż nie pamiętają, czy oferta wynajmu samochodu zastępczego została im przez pozwanego złożona. Jednakże na podstawie nagrania zgłoszenia szkody przedłożonego przez stronę pozwaną Sąd ustalił, iż podczas zgłaszania szkody pracownik pozwanego ubezpieczyciela zaproponował poszkodowanym wynajem pojazdu zastępczego w dwóch współpracujących z nim wypożyczalniach (...) i P.. Jednocześnie podał ich numer telefonu, który poszkodowana M. K. zapisała. Pozwany poinformował również, iż w przypadku wynajęcia samochodu we własnym zakresie dobowa stawku najmu zostanie przez niego skorygowana do stawki obowiązującej w tych wypożyczalniach. Podkreślić należy, iż poszkodowana dopytywała o warunki wynajmu, w szczególności czy będzie w związku z tym ponosić jakieś koszty i o okres wynajmu. Została poinformowana, że w przypadku skorzystania z oferty wypożyczalni współpracujących z ubezpieczycielem nie będzie ponosić żadnych kosztów, zaś okres najmu samochodu będzie ustalany na bieżąco.

Zasadnie więc pozwany, jako dłużnik, w ramach właściwego wykonania zobowiązania wskazywał na możliwość skorzystania przez poszkodowanych ze złożonej przez niego oferty wynajmu pojazdu zastępczego, po niższej stawce dniowej.

W konsekwencji przedstawienia przedmiotowej oferty doszło do przeniesienia ciężaru dowodu na powoda, jako wierzyciela w zakresie wykazania, iż w realiach rozpoznawanej sprawy zastosowana przez K. S. stawka pomimo, iż wyższa od zaproponowanej przez pozwanego ubezpieczyciela, powinna znaleźć zastosowanie. W tym wypadku działanie powoda (poszkodowanych) miało polegać na aktywności polegającej na obowiązku bardziej ścisłego współdziałania z dłużnikiem, a tym samym obowiązku odniesienia się do złożonej oferty. Tymczasem powód nie wykazał, że poczynione zostało jakiekolwiek rozeznanie, co do propozycji pozwanego. Podkreślić należy, że poszkodowani słuchani na rozprawie w charakterze świadków zgodnie zeznali, że nie interesowali się warunkami, na jakich został wynajęty samochód zastępczy, ani nie negocjowali dobowej stawki najmu, gdyż nie miała ona dla nich żadnego znaczenia.

W tym wypadku zaniechania powoda w kwestii wykazania, a więc udowodnienia, że oferta pozwanego nie zaspokajała uzasadnionego interesu poszkodowanych jako wierzycieli spowodowało, że strona powodowa powinna liczyć się z negatywnymi konsekwencjami zaniechania współpracy z pozwanym, o której mowa w art. 354 kc (por. wyrok SO w Łodzi z dnia 28 listopada 2016 r., sygn. akt XIII Ga 603/16).

Na podkreślenie zasługuje okoliczność, iż wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (por. uchwała SN z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17). W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdy następstwo to może być wyeliminowane – bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego – w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu – we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów – skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te – w zakresie nadwyżki – będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione”. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas
i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można też przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem – w praktyce zwykle telefonicznego – nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana. Sąd Najwyższy podkreślił, że proponowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. Przeciwko przedstawionemu stanowisku nie przemawia wystarczająco silnie przyjmowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że odpowiedzialnością ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej objęte są - jako „niezbędne
i ekonomicznie uzasadnione” - koszty naprawy pojazdu ustalone według cen, którymi posługuje się swobodnie wybrany przez poszkodowanego warsztat naprawczy dokonujący naprawy samochodu, choćby odbiegały (były wyższe) od cen przeciętnych, jeżeli tylko odpowiadają cenom stosowanym przez usługodawców na lokalnym rynku (por. zwłaszcza uchwała SN z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, i postanowienie SN z dnia 24 lutego 2006 r., III CZP 91/05). Trzeba zwrócić uwagę, że w przypadku kosztów naprawy pojazdu służących bezpośrednio wyeliminowaniu już istniejącej szkody majątkowej interes poszkodowanego podlega intensywniejszej ochronie niż w przypadku wydatków na najem pojazdu zastępczego, które nie służą wyrównaniu szkody - utrata możliwości korzystania z rzeczy nie jest szkodą - lecz jedynie wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego
w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu (por. uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11). W konsekwencji wymagania dotyczące pokrycia obu kategorii kosztów różnią się. O ile celowość i ekonomiczność wydatków służących bezpośrednio restytucji (naprawie pojazdu) jest kontrolowana co do zasady tylko w wąskich granicach określonych w art. 363§1 zd. 2 kc, o tyle w przypadku kosztów służących wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych - jest samoistną, podstawową przesłanką warunkującą zakwalifikowanie tych wydatków jako szkodę (tak wyrok SO w Łodzi z dnia 30 maja 2018 r., XIII Ga 1126/17). Oczywiście poszkodowany nie ma obowiązku dokonać wynajmu pojazdu zastępczego według cen najniższych, czy też nawet średnich, przeciętnych na danym rynku, bowiem trudno oczekiwać od poszkodowanego dokładnego zapoznawania się z cenami rynkowymi przed dokonaniem wynajmu pojazdu. Jednakże nie może to oznaczać akceptowania roszczeń o zwrot każdych poniesionych faktycznie kosztów najmu, w sytuacji, gdy istniała realna możliwość wynajmu po stawkach znacznie niższych. Przy czym strona powodowa nie podważyła owej realności.

Niewątpliwie decyzja o wynajmie pojazdu zastępczego podjęta została autonomicznie
i dopiero po zakończeniu najmu skierowane zostało żądanie do ubezpieczyciela o zwrot wydatków, to jednak w realiach rozpoznawanej sprawy, w ramach zgodnej współpracy z ubezpieczycielem jako dłużnikiem, swoją decyzję o odmowie najmu pojazdu zastępczego w oparciu o ofertę złożoną przez pozwanego, strona powodowa winna oprzeć na przekonaniu, że była ona dla niej mniej korzystna, tak pod względem jakości jak i ceny tej usługi niż ta, z której skorzystali poszkodowani. Tymczasem strona powodowa nie wykazała żadnych okoliczności, którymi kierowali się poszkodowani podejmując decyzję o odrzuceniu oferty pozwanej. Nie rozeznali tej oferty tak, co do warunków najmu, jak i nie porównali jej ceny z innymi ofertami, a tym samym nie wykazała, że zastosowanie wyższej stawki za faktycznie wynajęty pojazd zastępczy niż oferowany było uzasadnione.

Z powyższych względów zasadnym było ustalenie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w stawce 100,00 zł brutto na dobę, wykazanej przez stronę pozwaną jako uzasadniona i za okres 16 dni uznanych przez ubezpieczyciela (okres najmu nie był sporny). Wypłata w toku postępowania likwidacyjnego odszkodowania w kwocie 1.600,00 zł brutto (16 dni x 100,00 zł za dzień), czyniła powództwo bezzasadnym.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Na koszty te w rozpoznawanej sprawie złożyła się opłata sądowa od pozwu w kwocie 59,00 zł obliczona zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. tj. z 2016 r., poz. 623 ze zm.), koszty zastępstwa procesowego stron w kwocie po 900,00 zł obliczone zgodnie z §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800) oraz §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804) , kwota po 17,00 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa wynikająca z art. 1 ust. 1 pkt 2a ustawy z dnia 09 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. Nr 86, poz. 960 ze zm.).

Powód przegrał proces w całości, musiał więc w całości ponieść jego koszty. Dlatego też Sąd zasądził od niego na rzecz pozwanego kwotę 917,00 zł tytułem kosztów procesu (pkt 2 sentencji wyroku).

SSR Katarzyna Górna-Szuława