Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SR (del.) Robert Masznicz

na podstawie art. 148 ¹ § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 31 stycznia 2020 r. w Warszawie

sprawy z powództwa

M. S.

przeciwko jednostce organizacyjnej pod nazwą

Wspólnota Mieszkaniowa (...) z siedzibą w W.

o uchylenie uchwały nr (...) pozwanej (w części) oraz uchylenie uchwały nr (...) pozwanej (w całości)

1)  uchyla uchwałę nr (...) w sprawie przyjęcia planu gospodarczego w części obejmującej ustalenie w załączniku nr 1 do uchwały – Plan Gospodarczy na rok 2018 – opłat za dozorowanie nieruchomości;

2)  uchyla w całości uchwałę nr (...) w sprawie dalszego stosowania zasady o obowiązku właścicieli lokali ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej w zakresie dozorowania nieruchomości w stosunku do posiadanych lokali;

3)  zasądza od pozwanej na rzecz powódki sumę 1 137 zł (tysiąc sto trzydzieści siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym:

a)  kwotę 400 zł (czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów, stanowiących opłatę od pozwu;

b)  kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej wynagrodzenia pełnomocnika procesowego, ustanowionego w osobie adwokata;

c)  kwotę 17 zł (siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów opłaty skarbowej od złożonego pełnomocnictwa procesowego.

Sygn. akt IV C 999/18

Uzasadnienie wyroku z dnia 31 stycznia 2020 r.

Pozwem z dnia 22 sierpnia 2018 r. (data nadania w urzędzie pocztowym – k. 23) M. S. (powódka) wniosła o:

1) uchylenie uchwały nr (...) Wspólnoty Mieszkaniowej (...) (pozwana) w części zaskarżonej, tj. w zakresie obejmującym ustalenie opłat za dozorowanie nieruchomości w załączniku nr 1 do uchwały – Plan gospodarczy na rok 2018;

2) uchylenie w całości uchwały nr (...) pozwanej w sprawie dalszego stosowania dotychczasowej zasady o obowiązku właścicieli lokali ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej w zakresie dozorowania nieruchomości w stosunku do posiadanych lokali;

3) zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych, z uwzględnieniem wynagrodzenia adwokata w wysokości nie niższej niż 720 zł (pozew – k. 3 i n.).

Pozwana żądała oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odpowiedź na pozew – k. 38 i n.).

Żadna ze stron nie żądała wyznaczenia rozprawy, przy czym powódka wnosiła o wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym (pismo powódki z omyłkową datą nagłówkową dnia 5 lipca 2018 r., nadane dnia 8 lipca 2019 r. – k. 111 i n.), a pozwana pozostawiła sądowi ocenę, czy zachodzi celowość rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym, czy też konieczność rozpoznania sprawy na rozprawie (pkt 4 odpowiedzi na pozew – k. 39 i n.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Grunt przy ul. (...) oraz przy ul. (...) w W. jest zabudowany, a właściciele lokali tworzą wspólnotę mieszkaniową w rozumieniu ustawy o własności lokali pod nazwą Wspólnota Mieszkaniowa (...) (bezsporne).

Właściciele podjęli uchwałę nr (...) w sprawie przyjęcia planu gospodarczego na rok 2018, w której przyjęto planowane kwoty wydatków i przychodów związanych z utrzymaniem części nieruchomości wspólnej oraz planowane wysokości zaliczek miesięcznych na pokrycie tych kosztów według planu, stanowiącego załącznik nr 1 do uchwały, gdzie zapisano w szczególności, że opłata za dozorowanie nieruchomości wynosi do dnia 31 marca 2018 r. kwotę 53,00 zł miesięcznie za lokal, zaś od dnia 1 kwietnia 2018 r. wynosi kwotę 72,00 zł miesięcznie za lokal (uchwała nr (...) wraz z załącznikiem – k. 19 i n.).

Właściciele podjęli również uchwałę nr (...) w sprawie utrzymania dotychczasowej zasady co do obowiązku ponoszenia przez właścicieli wydatków i ciężarów związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej w zakresie dozorowania nieruchomości w stosunku do posiadanych lokali (uchwała nr (...) – k. 22).

Dosłowna treść odpowiednich uchwał nie była przedmiotem sporu, a poza tym została w całości udokumentowana, w związku z tym, mając na uwadze ustawowy wymóg zwięzłości uzasadnienia wyroku, niecelowe jest powtarzanie treści uchwał ani w całości, ani w jakiejkolwiek części.

Opisane uchwały zostały podjęte w trybie mieszanym zbierania głosów, tj. częściowo na zebraniu (protokół zebrania – k. 59 i n.), zaś częściowo w drodze indywidualnego zbierania głosów, przy czym za uchwałą nr (...) opowiedziało się 55,84% głosów liczonych według wielkości udziałów, zaś za przyjęciem uchwały nr (...) opowiedziało się 51,34 % głosów liczonych według wielkości udziałów (bezsporne i potwierdzone dokumentem – k. 18).

Sąd Okręgowy ustalił stan faktyczny w zakresie odpowiednim dla rozstrzygnięcia co do istoty sprawy na podstawie wszystkich dokumentów złożonych przez strony do akt sprawy, tj. zgodnie z art. 243 ² -245 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), z uwzględnieniem faktów przyznanych i bezspornych, odpowiednio do art. 229 i 230 k.p.c.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanej o przesłuchanie świadka oraz wnioski stron o przesłuchanie stron (postanowienie – k. 121), gdyż wszystkie fakty o istotnym znaczeniu dla rozstrzygnięcia, które miały być przedmiotem przesłuchania, zostały odpowiednio udokumentowane, natomiast inne fakty nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy w rozumieniu art. 227 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo podlega uwzględnieniu w całości poprzez uchylenie uchwały nr (...) w zaskarżonym zakresie oraz uchylenie całej zaskarżonej uchwały nr (...). Takie rozstrzygnięcie uzasadnia również obciążenie pozwanej na rzecz powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, przy czym okoliczności sprawy uzasadniają ustalenie wynagrodzenia adwokata w wysokości dwukrotności stawki minimalnej.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowią okoliczności faktyczne oraz przepisy prawa przytoczone i omówione szczegółowo w dalszej części uzasadnienia.

Z uzasadnienia stanowisk procesowych oczywiście wynika, że przyczyną sporu było uchwalenie zasady, że w 2018 r. właściciele będą ponosili wydatki na dozorowanie nieruchomości w wysokości ustalonej wyłącznie w proporcji do liczby posiadanych lokali, niezależnie od powierzchni posiadanego lokalu i niezależnie od udziału właściciela w nieruchomości wspólnej. Wynikły stąd spór sprowadza się do rozbieżności w ocenie, czy taka zasada ponoszenia odpowiednich wydatków jest zgodna z ustawą, w szczególności czy dopuszczalne jest obciążenie właściciela bez jego zgody wydatkiem w proporcji innej, niż wynikająca z udziału we współwłasności.

W ocenie Sądu Okręgowego, powódka ma rację twierdząc, że uchwalona zasada jest sprzeczna z ustawą. Nie ma przy tym istotnego znaczenia fakt, że na jednakowej zasadzie obciążano właścicieli w latach ubiegłych.

Zgodnie z art. 12 ust. 2 zdanie drugie ustawy o własności lokali, właściciele lokali w stosunku do ich udziałów w nieruchomości wspólnej ponoszą wydatki i ciężary związane z utrzymaniem nieruchomości wspólnej w części nieznajdującej pokrycia w pożytkach i innych przychodach.

Sprzeczna z przytoczonym przepisem jest zasada, uchwalona w zaskarżonej części uchwały nr (...) oraz w powiązanej z nią uchwałą nr (...).

Rozważane zagadnienie było przedmiotem wielu wypowiedzi w orzecznictwie sądów powszechnych oraz w nauce prawa cywilnego. Wybrane wypowiedzi zostały przytoczone przez same strony w uzasadnieniu odpowiednich pism procesowych, w związku z tym niecelowe jest ich ponowne przytaczanie lub streszczanie.

W ocenie Sądu Okręgowego, usprawiedliwioną wykładnią ustawy jest jedynie taka, według której art. 12 ust. 2 ustawy o własności lokali stanowi normę bezwzględnie obowiązującą. Taka norma nie podlega uchyleniu wolą właścicieli nawet wtedy, gdy za jej uchyleniem opowie się jakkolwiek liczona większość. Odmienna wykładnia przytoczonego przepisu wywołuje zasadnicze wątpliwości. Wyjątkowo, wydaje się możliwe ugodzenie przez właścicieli odejścia od zasady proporcjonalności obciążeń, jeżeli jest to uzasadnione sposobem korzystania z nieruchomości wspólnej. W szczególności dotyczy to sytuacji ugodzenia szczególnego podziału nieruchomości wspólnej do korzystania (tzw. quoad usum), na co zwrócono uwagę w wyroku Sądu Najwyższego z dnia z dnia 16 września 2015 r. (III CSK 446/14) oraz w odwołującym się do niego i przytoczonym przez pozwaną orzeczeniu sądu powszechnego (str. 7 odpowiedzi na pozew – k. 44). Przesłanką takiego szczególnego podziału do korzystania oraz następczego szczególnego podziału wydatków i ciężarów jest jednak zgoda wszystkich zainteresowanych, co wynika z istoty umowy. W związku z tym nieuzasadnione jest wywodzenie z przytoczonego przez pozwaną wyroku, zapadłego w sprawie o nieanalogicznym stanie faktycznym (przypadek tzw. quoad usum), zasady ogólnej, podważającej bezwzględnie obowiązującą moc art. 12 ust. 2 ustawy o własności lokali. Nawet jeżeli w latach poprzednich większość właścicieli odpowiedniej nieruchomości godziła się na odstępstwo od zasady proporcjonalnego podziału ciężarów i wydatków, w szczególności w odniesieniu do kosztów dozorowania nieruchomości, żaden z właścicieli nie stracił przez to prawa żądania powrotu od zasady, wynikającej z ustawy.

Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy o własności lokali, właściciel lokalu może zaskarżyć uchwałę do sądu z powodu jej niezgodności z przepisami prawa lub z umową właścicieli lokali albo jeśli narusza ona zasady prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną lub w inny sposób narusza jego interesy. Zgodnie z art. 25 ust. 1a ustawy o własności lokali, termin do zaskarżenia uchwały wynosi 6 tygodni od dnia podjęcia uchwały na zebraniu ogółu właścicieli lokali albo od dnia powiadomienia wytaczającego powództwo o treści uchwały podjętej w trybie indywidualnego zbierania głosów.

Powódka skorzystała z prawa zaskarżenia odpowiednich uchwał. Pozew został złożony z zachowaniem terminu, skoro powódka otrzymała odpowiednią przesyłkę dnia 7 sierpnia 2018 r. (uprawdopodobnione twierdzenie powódki, niezaprzeczone przez pozwaną).

Dlatego Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w całości, uchylając uchwałę nr (...) w zaskarżonym zakresie oraz uchylając całą zaskarżoną uchwałę nr (...).

Rozstrzygając sprawę na korzyść powódki, Sąd Okręgowy na podstawie art. 108 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. orzekł o kosztach postępowania zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z odpowiednimi przepisami rozporządzenia wykonawczego do ustawy – Prawo o adwokaturze. Na zasądzoną z tego tytułu od pozwanej na rzecz powódki sumę złożyły się kwoty następujące:

a)  kwota 400 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych, stanowiących uiszczoną przez powódkę opłatę od pozwu, ustaloną zgodnie z art. 27 pkt 9 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jako dwukrotność kwoty 200 zł, gdyż w pozwie zaskarżono dwie uchwały;

b)  kwota 720 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, stanowiących wynagrodzenie pełnomocnika procesowego ustanowionego w osobie adwokata (pełnomocnictwo procesowego – k. 10), ustalone według zasad wyjaśnionych niżej;

c)  kwota 17 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z zastępstwem procesowym, stanowiących uiszczoną przez powódkę opłatę skarbową od złożonego pełnomocnictwa procesowego (dowód uiszczenia – k. 11).

W rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie nie określono stawki wynagrodzenia w sprawach o uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej, w związku z tym, odpowiednio do wskazań ustawodawcy danych w samym rozporządzeniu, należało zastosować stawkę dla spraw o najbardziej zbliżonym rodzaju, tj. stawkę w sprawach o uchylenie uchwały organu spółdzielni, zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 1 w związku z § 20 rozporządzenia. Tak ustalona stawka minimalna wynosi 360 zł.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że w razie objęcia jednym pozwem żądania uchylenia wielu uchwał, podstawę zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego strony reprezentowanej przez zawodowego pełnomocnika stanowi stawka minimalna, o której mowa we właściwym rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości, niezależnie od liczby zaskarżonych uchwał (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 40/09). Taka wykładnia ustawy nie wyklucza zasądzenia na rzecz strony wygranej wynagrodzenia w wysokości stanowiącej wielokrotność odpowiedniej stawki minimalnej na podstawie przepisów stanowiących ogólne zasady w tym zakresie, czyli także w sprawie, w której przedmiotem zaskarżenia była tylko jedna uchwała, oczywiście pod warunkiem, że odpowiednie podwyższenie jest uzasadnione okolicznościami sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego, okoliczności sprawy uzasadniają uwzględnienie wniosku powoda o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z uwzględnieniem dwukrotności stawki minimalnej na podstawie § 15 ust. 3 przytoczonego rozporządzenia wykonawczego do ustawy, gdyż nakład pracy pełnomocnika był odpowiednio większy wskutek żądania uchylenia więcej niż jednej uchwały (§ 15 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia), jak również wskutek wystąpienia w sprawie istotnych zagadnień prawnych, budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie (§ 15 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia).

Dlatego Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powódki zwrot kosztów procesu z uwzględnieniem wnioskowanej przez powódkę kwoty 720 zł, jako dwukrotności stawki minimalnej wynagrodzenia adwokata.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanej o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu (postanowienie – k. 121), gdyż wniosek został złożony przez pozwaną dopiero w kolejnym piśmie procesowym (pismo pozwanej z dnia 5 lipca 2019 r. – k. 113 i n.), tj. po wielu miesiącach od wdania się w spór, będąc przez to oczywiście spóźnionym według art. 25 § 2 k.p.c. Z uwagi na przedmiot postępowania Sąd Okręgowy był oczywiście właściwy w sprawie bez względu na wartość przedmiotu sporu, zatem nawet błędne oznaczenie tej wartości nie miało żadnego wpływu na właściwość sądu i na rozstrzygnięcie sprawy, tym bardziej, że także o kosztach postępowania rozstrzygnięto mając na uwadze wyłącznie przedmiot sprawy, a nie wartość przedmiotu sporu.

Z tych wszystkich przyczyn oraz na podstawie przytoczonych przepisów prawa Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)