Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: sekr. sąd. Agnieszka Sobolczyk

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2021 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. M.

przeciwko M. P.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego M. P. na rzecz powoda A. M. kwotę:

a)  108 000,00 zł (sto osiem tysięcy złotych), w tym 100 000,00 zł (sto tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 31 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami
za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

b)  5 417,00 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

2.  nakazuje pobrać od pozwanego M. P. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 5 400,00 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem brakującej opłaty stosunkowej.

Sygn. akt I C 391/18

UZASADNIENIE

A. M. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, aby M. P. zapłacił mu kwotę 108 000,00 zł, w tym kwotę 100 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty i kosztami postępowania sądowego.

Zarządzeniem z dnia 14 grudnia 2018 r. Przewodniczący stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty i zarządził rozpoznanie sprawy na zasadach ogólnych.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wskazał, iż nie pożyczał pieniędzy
od A. G., zaś umowa pożyczki dołączona do pozwu jest umową pozorną. Wniósł ostatecznie o oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 8 kwietnia 2014 r. w B. doszło do zawarcia umowy pożyczki między A. G. a M. P.. Przedmiotem umowy było udzielenie pożyczki w kwocie 100 000,00 zł. Jak wynika z treści umowy kwota ta miała być zwrócona jednorazowo lub w ratach w terminie do 24. miesięcy od wypłaty ostatniej transzy, lecz nie później niż do 30 grudnia 2015 r. Strony ustaliły oprocentowanie w wysokości 2 % w stosunku rocznym. Odsetki miały być naliczane i płatne po dokonaniu końcowego zwrotu pożyczki. W dniu podpisania umowy doszło do przekazania M. P. kwoty 100 000,00 zł przez A. G.. Pożyczka została udzielona w celu sfinansowania kapitału początkowego nowego projektu biznesowego w sferze gospodarki odpadami. W związku z powyższym M. P. przekazał kwotę 100 000,00 zł na rzecz J. K., który miał uczestniczyć w tym projekcie, a który wpłacił ją na rzecz spółki (...), wskazując w przelewie, że pochodzi ona od pozwanego, (dowód: częściowo zeznania pozwanego - k. 269 verte - 270 i nagranie z dnia 14 stycznia 2021 r.
- płyta - koperta - k. 275, minuta od 00:31:56 do 01:00:45 w związku
z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 155 verte - 156 i nagraniem z 30 września 2019 r. - płyta - koperta - k. 275, minuta od 00:10:20 do 00:50:01; zeznania świadka A. G. - k.156 - 156 verte i nagranie z 30 września 2019 r. - płyta - koperta - k. 275, minuta od 00:54:20 do 01:23:38; zeznania świadka K. G. - k. 156 verte - 157 i nagranie z 30 września 2019 r. - płyta - koperta - k 275, minuta od 01:23:38 do 01:51:54; częściowo zeznania świadka R. P. - k. 198 i nagranie z 31 stycznia 2020 r. - płyta - koperta - k. 199, minuta od 00:01:32 do 00:11:55; częściowo zeznania świadka J. M. - k. 269 verte - 270 i nagranie z 14 stycznia 2021 r.- płyta - koperta - k. 275, minuta od 00:09:11 do 00:31:56; umowa pożyczki - k. 13; potwierdzenie przelewu - k. 63) .

W dniu 31 sierpnia 2017 r. A. G. zawarła z A. M. umowę o przelew wierzytelności. Na podstawie tej umowy przeniosła na jego rzecz wierzytelność wynikającą z powyższej umowy pożyczki w wysokości 100 000,00 zł wraz z wszelkimi przynależnymi do niej prawami, tj. między innymi z odsetkami, (dowód: zeznania świadka A. G. - k.156 - 156 verte i nagranie z 30 września 2019 r. - płyta - koperta - k. 275, minuta
od 00:54:20 do 01:23:38; zeznania świadka K. G. - k. 156 verte - 157 i nagranie z 30 września 2019 r. - płyta - koperta - k 275, minuta
od 01:23:38 do 01:51:54; umowa o przelew wierzytelności - k. 9 - 10) .

Pismem z dnia 25 kwietnia 2018 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty spornych należności, (dowód: wezwanie do zapłaty wraz z dowodem nadania
- k. 14 - 15) .

Pozwany nie zwrócił kwoty pożyczki wraz z należnymi odsetkami, (bezsporne) .

Powyższy stan faktyczny był w części niesporny, gdyż został ustalony
na podstawie zgodnych twierdzeń stron.

Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanego w zakresie jego twierdzeń
co do rzekomej pozorności umowy pożyczki, gdyż są gołosłowne i wzajemnie sprzeczne, ale także sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego i logiki. Trudno uwierzyć osobie, która ma olbrzymie doświadczenie życiowe i biznesowe, że zgodziła się z bliżej nieokreślonych względów jechać aż do B.,
by odebrać reklamówkę pieniędzy od bliżej nieznanej mu osoby dla J. K., który czekał za tymi pieniędzmi w tym samym dniu w miejscowości odległej od B. o niecałe 60 km. Ponadto pozwany nie potrafił wyjaśnić dlaczego J. K. sam nie odebrał tych pieniędzy. Jeśli J. K.
i K. G. byliby wówczas skłóceni, to dlaczego w takim razie K. G. zgodził się dofinansować spółkę (...).
Na takich zeznaniach pozwanego Sąd nie może opierać stanu faktycznego, tym bardziej, że są one sprzeczne z jasnymi i w miarę logicznymi zeznaniami świadków A. G. i K. G., a także sprzeczne
z zapisem przelewu kwoty 100 000,00 zł, z którego wynika, że pochodzi ona
od pozwanego, a nie od K. G.. Ponadto zeznania pozwanego nie znajdują oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, zwłaszcza w zeznaniach świadka R. P. i J. M., którzy niewiele wiedzieli o okoliczności związanych sytuacją przekazywania kwoty 100 000,00 zł. Świadek J. M. o całej sprawie wiedział od J. K. i od pozwanego. Ponadto nie miał dokładnej wiedzy, mimo że był prokurentem spółki (...), skąd miały dokładnie pochodzić te pieniądze. Ponadto dodać też należy, że skoro pozwany - jak sam zeznał - „spinał” całe przedsięwzięcie, to racjonalnym byłoby uznanie, że musiał w nim uczestniczyć również finansowo, co jeszcze bardziej jawi jego zeznania jako niewiarygodne w zakresie pozorności umowy pożyczki.

Sąd pominął wniosek pozwanego o dopuszczeniu dowodu z zeznań świadka J. K. jako niemożliwy do przeprowadzenia i zmierzający jedynie
do przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W rozpoznawanej sprawie powód dochodził od pozwanego zapłaty kwoty 108 000,00 zł. Żądanie miało podstawę w umowie cesji wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki z 8 kwietnia 2014 r.

Legitymacja procesowa czynna powoda w niniejszej sprawie wynika
z treści art. 509 § 1 k.c., zgodnie z którym wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby
się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Zgodnie z art. 509 § 2 k.c., wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Z powyższego unormowania wynika zatem, że przelew jest umową, mocą której wierzyciel przenosi wierzytelność, czyli swoje prawo podmiotowe do żądania od dłużnika określonego świadczenia, na osobę trzecią, a tym samym, spodziewanym rezultatem zawarcia takiej umowy będzie utrata wierzytelności przez cedenta
i uzyskanie jej przez cesjonariusza. Oznacza to, że w wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał
go z dłużnikiem. Nie powoduje to jednak zmiany tego stosunku, lecz jedynie zmianę uczestniczącej w nim po stronie wierzyciela osoby.

Co do zasady umowa przelewu może być zawarta w dowolnej formie. Przelew może być skutecznie dokonany ustnie, a nawet w sposób dorozumiany (per facta concludentia). Zasada ta doznaje ograniczeń wynikających z treści art. 76 k.c., art. 511 k.c. i art. 890 § l k.c. Według treści art. 511 k.c. umowa przelewu wierzytelności powinna być dokonana w formie pisemnej dla celów dowodowych (forma ad probationem), jeżeli wierzytelność została stwierdzona pismem.

W przedmiotowej sprawie powód wykazał poprzez przedłożoną przez siebie umowę cesji wierzytelności, że nabył od A. G. wierzytelność przysługującą jej wobec pozwanego na podstawie umowy pożyczki. Wierzytelność stanowiąca przedmiot rozporządzenia została dostatecznie zindywidualizowana poprzez wskazanie jej w umowie o przelew. Ponadto na podstawie stosunku zobowiązaniowego (w aktach sprawy znajduje się umowa o pożyczkę), z którego owa wierzytelność wynika, możliwym było jej określenie (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1999 r., III CKN 423/98, OSN 2000, nr 5, poz. 92). Wobec powyższego Sąd doszedł do wniosku, że wierzyciel skutecznie dokonał zbycia wierzytelności wobec od pozwanego, tym bardziej, że pozwany nie wykazał nieważności umowy pożyczki.

Podstawę roszczeń powoda stanowi art. 720 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (§ 1). Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem (§ 2).

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że skoro ustawodawca posłużył się określeniem „stwierdzenie pismem”, a nie wprowadził wymogu zawarcia umowy w formie pisemnej, to trzeba uznać, że sama umowa może być zawarta
w formie dowolnej, nawet ustnie, natomiast fakt jej zawarcia powinien
być potwierdzony pismem. Wobec tego niezachowanie wymaganej art. 720 § 2 k.c. formy pisemnej zawarcia umowy, ma jedynie ten skutek, że sama czynność prawna jest ważna, a ustawodawca nakazuje do umowy stosować tylko ograniczenia dowodowe określone w art. 74 § 1 k.c.

Trzeba w tym miejscu zauważyć, że zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia spoczywa na osobie, która wywodzi z nich skutki prawne, a sąd nie ma obowiązku przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.), ponieważ obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 29 grudnia 2003 r., sygn. akt I ACa 1457/03, OSA 2005/3/12). Zatem to na powodzie w tej sprawie spoczywał obowiązek wykazania, że strony zawarły umowę pożyczki i że doszło do przeniesienia na własność pozwanego określonej w umowie ilość pieniędzy, bowiem o wykonaniu umowy pożyczki można mówić dopiero wtedy, gdy pożyczkobiorca uzyskał własność przedmiotu pożyczki bądź stworzono mu prawną możliwość wykorzystania przedmiotu pożyczki.

W rozpoznawanej sprawie powód przedstawił kserokopię umowy pożyczki datowaną na dzień 8 kwietnia 2014 r., która została podpisana przez pozwanego, co w sprawie jest bezsporne. Ponadto bezspornym w sprawie jest fakt przekazania kwoty pożyczki pozwanemu przez A. G..

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że powód wywiązał
się z obowiązku opisanego w art. 6 k.c. Przedstawił kserokopię umowy pożyczki, na której widnieje podpis pozwanego, zaś dowodem na przekazanie pozwanemu kwoty 100 000,00 zł są jego zeznania oraz zeznania powołanych w sprawie świadków. Ponadto należy zwrócić uwagę na fakt, iż pozwany dokładnie przedstawił co w dalszej kolejności uczynił z pożyczoną mu kwotą.
Jednakże dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie nie ma żadnego znaczenia
to, co pozwany z nią zrobił i co w związku z tym ustalił z J. K.
w aspekcie jej wykorzystania w celu sfinansowania inwestycji związanej
z gospodarowaniem odpadami. Abstrahując od tego, należy wskazać, iż pozwany powinien dokonać zwrotu kwoty w terminach wskazanych w umowie pożyczki, którą w wykonaniu tej umowy otrzymał.

Pozwanemu nie udało się również wykazać, aby umowa pożyczki miała charakter pozorny oraz aby przekazywał on kwotę 100 000,00 zł J. K. w imieniu A. G. lub K. G..

Ustawodawca w art. 83 § 1 k.c. przewiduje dwa przypadki pozorności: bezwzględną i warunkową. Pierwsza występuje wtedy, gdy strony nie miały zamiaru wywołać żadnych skutków prawnych; druga, gdy strony pod czynnością pozorną ukrywają inne, rzeczywiste oświadczenie woli. W obu przypadkach czynność prawna pozorna charakteryzuje się trzema elementami, które muszą wystąpić łącznie: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru. Brak zamiaru wywołania skutków prawnych oznacza, że osoba składająca oświadczenie woli, albo nie chce w ogóle wywołać żadnych skutków prawnych, albo chce wywołać inne, niż wynikałoby ze złożonego przez nią oświadczenia woli. Brak zamiaru wywołania skutków prawnych musi zostać ujawniony wobec drugiej strony tej czynności tak otwarcie, żeby miała ona pełną świadomość,
co do pozorności złożonego wobec niej oświadczenia woli i co do rzeczywistej woli jej kontrahenta. Ponadto, co niezbędne, druga strona musi wyrazić zgodę
na pozorność oświadczenia.

Twierdzenia pozwanego, z których wynika, że miałby występować jedynie w roli swoistego pośrednika w przekazaniu powyższej kwoty i że umowa pożyczki miała być tylko potwierdzeniem przyjęcia przez niego pieniędzy należnych J. K., jawią się jako sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego i nie znajdują odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym, co Sąd szerzej wyjaśniał w omówieniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Gdyby hipotetycznie założyć, że faktycznym celem takich transakcji finansowych byłoby jedynie przekazanie pieniędzy J. K. przez K. G. za pośrednictwem pozwanego, to w takim wypadku wystarczającym potwierdzeniem przyjęcia pieniędzy byłoby zwykłe pokwitowanie ich odbioru przez pozwanego. Ponadto wersji pozwanego
nie potwierdza także sama wpłata dokonana przez J. K., który wskazał w tytule przelewu, że kwota 100 000,00 zł pochodzi od pozwanego. Ponadto wersji pozwanego nie potwierdzają świadkowie R. P. i J. M., którzy niewiele wiedzieli o całej sytuacji związanej z kwotą 100 000,00 zł.

Sąd nie dysponował zatem żadnymi dowodami, które podważałyby ważność i skuteczność zawartej przez A. G. i pozwanego umowy pożyczki, by poczynić ustalenia zgodne z jego wersją, dlatego powództwo uwzględnił, o czym orzekł, jak w pkt 1 a wyroku, na podstawie art. 487 k.c.
w zw. z 471 k.c., art. 353 k.c. i art. 720 k.c. oraz na podstawie art. 359 k.c., gdyż odsetki wskazane w umowie zostały również prawidłowo wyliczone.

Sąd zasądził żądaną kwotę z ustawowymi odsetkami i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, jak w pkt 1 a wyroku, na podstawie art. 481 k.c.
w zw. z art. 476 k.c., gdyż z treści umowy wynika, że kwotę 100 000,00 zł pozwany winien zwrócić do 30 grudnia 2015 r. Zatem już dnia następnego pozwany pozostawał w zwłoce.

O kosztach procesu należnych powodowi, określonych w pkt 1 b wyroku, Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., gdyż pozwany przegrał sprawę w całości. Na koszty te składają się koszty zastępstwa prawnego w wysokości 5 400,00 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U.
z 2015 r., poz. 1800 ze zm.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.

O brakujących kosztach procesu należnych Skarbowi Państwa Sąd orzekł, jak w pkt 2 wyroku, na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (tekst jedn., Dz. U. z 2020 roku, poz. 755) w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. Brakujące koszty procesu to brakująca opłata stosunkowa w wysokości 5 400,00 zł.