Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 grudnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2020 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy L. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o rekompensatę

na skutek odwołania L. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 6 maja 2020 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu L. D. prawo do rekompensaty.

(-) sędzia Grzegorz Tyrka

Sygn. akt VIII U 954/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 6 maja 2020r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił ubezpieczonemu L. D. prawa do rekompensaty, ponieważ ubezpieczony nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej przed 1 stycznia 2009r.

Odwołanie od decyzji złożył ubezpieczony domagając się zaliczenia do pracy
w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w K.
od 2 marca 1973r. do 27 października 1977r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie z uwagi
na złożenie odwołania po ustawowo przewidzianym terminie, ewentualnie o jego oddalenie. Organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił do pracy w warunkach szczególnych wskazanego powyżej okresu zatrudnienia, bowiem ubezpieczony nie przedstawił świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub świadectwa pracy z wykazem okresów pracy w warunkach szczególnych z powołaniem na odpowiedni wykaz, dział i pozycję rozporządzenia Rady Ministrów z 7 marca 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze ( Dz.U. z 1983r., Nr 8, poz.43 ). Organ rentowy wskazał, że do pracy w warunkach szczególnych uwzględnił okresy zatrudnienia: od 28 października 1977r. do 30 kwietnia 1979r., od 3 maja 1979r. do 24 kwietnia 1985r.,
od 25 kwietnia 1985r. do 22 października 1986r., od 18 grudnia 1986r. do 28 lutego 1987r.
i od 9 marca 1987r. do 10 sierpnia 1991r., czyli łącznie w wymiarze 13 lat, 6 miesięcy i 16 dni.

Prawomocnym postanowieniem z 8 października 2020r. Sąd oddalił zarzut organu rentowego o odrzucenie odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

decyzją z 4 marca 2020r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu L. D. ( ur. (...) ) prawo do emerytury od 25 lutego 2020r.

Wysokość świadczenia organ rentowy obliczył zgodnie z art.25 i art.26 powołanej ustawy.

Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę:

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 22351,01 zł,

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 708427,58 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 217,10 m-cy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 3366,09 zł.

Następnie decyzją zaskarżoną z 6 maja 2020r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania prawa do rekompensaty.

W okresie spornym od 2 marca 1973r. do 27 października 1977r. ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) w K. jak futrzarz wyprawy, w tym od 24 października 1975r. do 14 października 1977r. odbywał służbę wojskową.

Ubezpieczony pochodzi z wielodzietnej rodziny. Po ukończeniu szkoły podstawowej musiał podjąć pracę. Pierwszą pracą była praca w Zakładach (...) w K.. Zakłady te szyły futra. Na dolnym poziomie była garbarnia i ubezpieczony tam pracował jako garbarz stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, natomiast na górze już szyli futra. Futra były szyte z lisów, nutrii, baranów. Na Zakład były dostarczane surowe skóry do magazynu i następnie na garbarni należało je wyprawić. Skóra musi nadawać się do noszenia i szycia, dlatego jest poddawana procesowi garbowania. Garbowanie skór polega na tym, że w pierwszej kolejności skórę trzeba było zmiękczyć. Do dużych bębnów wlewano wodę z solą i środkami chemicznymi. Przez całą dobę skóry w tym roztworze musiały leżeć, aby się zmiękczyły. Następnego dnia skóry wyciągany były z tych bębnów. Potem trzeba było na maszynie albo ręcznie, za pomocą urządzenia podobnego do struga, ściągnąć resztki mięśni i tłuszczu ze skóry. N dalszym etapie należało te skóry włożyć do kolejnego bębna, w którym był roztwór: na 1000 litrów wody dawano 10 litrów kwasu siarkowego albo mrówkowego – w zależności od skóry. W tym roztworze skóry trzymało się dobę, a następnie się je suszyło. Rola ubezpieczonego ograniczała się do tego, że brał z magazynu skóry, moczył je w roztworze z solą i chemikaliami. Na następny dzień odmięśniał skóry, czyli usuwał pozostały tłuszcz i mięśnie. Następnie moczył je w roztworze z kwasem siarkowym lub mrówkowym. Natomiast kobiety brały te skóry do suszarni. Była tam duża wilgotność, opary z kwasu i soli. Obok stanowiska ubezpieczonego była jeszcze farbiarnia. Ubezpieczony na niej nie pracował, lecz czuł zapach chromu służącego do farbowania. Ubezpieczony otrzymał takie środki ochrony jak buty gumowe i gumowe rękawice. Jak skóry wyschły, to ubezpieczony musiał dawać je jeszcze do gorącego bębna z trocinami bukowymi i substancją (...) (trichloroeten). Ten środek pomagał usuwać tłuszcz ze skóry, przy czym dzisiaj jest to narkotyk – zabroniony. (...) bolała wówczas głowa i mieli halucynacje. Ubezpieczony otrzymywał z tytułu wykonywanej pracy mleko i śmietanę.

Brak jest dokumentacji z tego okresu zatrudnienia. Z uwagi na tak długi okres
od ustania zatrudnienia ubezpieczony nie posiada już świadków swojej pracy.

W piśmie procesowym z 14 września 2020r. organ rentowy wskazał, że mając
na względzie art.184r. ustawy emerytalnej ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. udowodnił 18 lat, 3 miesiące i 8 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 13 lat, 6 miesięcy i 16 dni pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony zatem nie spełniłby warunków do przyznania wcześniejszej emerytury.

/ dowód z: akt ZUS, zeznań ubezpieczonego /

Sąd zważył, co następuje:

odwołanie ubezpieczonego L. D. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 965 ze zm.), rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

W myśl ust. 2 rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przy czym chodzi tu o prawo do wcześniejszej emerytury. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 17 grudnia 2015r. ( sygn. akt III AUa 717/15 ), celem rekompensaty jest złagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Nie polega ona jednak na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, ale na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego ( w myśl art.23 ustawy rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ). Nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty.

Ubezpieczony L. D. jest uprawniony do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2020r. poz. 53 ze zm.).
W takiej sytuacji możliwe jest przyznanie mu prawa do rekompensaty na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych pod warunkiem, że legitymuje się ona co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS ( art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - art. 21 ust. 1 ustawy ), gdy dodatkowo ubezpieczony nie spełniałby warunków do przyznania emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych ( pismo procesowe organu rentowego z 14 września 2020r. ).

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do ustalenia, czy istnieją podstawy
do zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia ubezpieczonego
od 2 marca 1973r. do 27 października 1977r. w Zakładach (...)
w K..

W stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r.
wykazie A dziale VII poz. 11 wymieniono prace: „ prace przy garbowaniu i wykańczaniu
skór ”.

Z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego, zgromadzonej dokumentacji, zeznań ubezpieczonego wynika w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości, że ubezpieczony faktycznie wykonywał w okresie spornym pracę o jakiej mowa powyżej. Ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako garbarz przy wyprawianiu skór. Wprawdzie nie zachowała się dokumentacja osobowa ubezpieczonego ze spornego okresu zatrudnienia i z uwagi na znaczny upływ czasu nie ma już świadków wykonywanej przez ubezpieczonego pracy, to jednak zeznania ubezpieczonego są na tyle szczegółowe, logiczne, rzeczowe, korespondują z treścią świadectwa pracy, że pozwalają na zaliczenie spornego okresu do pracy w warunkach szczególnych.

Zdaniem Sądu zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych podlega także okres odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej od 24 października 1975r.
do 14 października 1977r.

Należy zwrócić uwagę, iż odbywanie zasadniczej służby wojskowej regulowane było przez ustawę z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 827).

Zgodnie z treścią art. 108 ust. 1 tej ustawy obowiązującego w okresie od dnia 29 listopada 1967r. do dnia 31 grudnia 1974r.( w brzmieniu pierwotnym) i po zmianie od dnia 1 stycznia 1975r.( w brzmieniu do dnia 5 sierpnia 1979r.) – a zatem w okresie obywania zasadniczej służby wojskowej przez odwołującego – okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy.

Na podstawie art. 108 ust. 4 w/w ustawy wydane zostało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968r.w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. Nr 44, poz. 318). Rozporządzenie to obowiązywało do dnia 31 sierpnia 1979r. Zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia żołnierzowi, który podjął zatrudnienie stosownie do zasad określonych w § 2-4 ( tj. w terminie 30 dni od dnia zwolnienia ze służby wojskowej zgłosił powrót do zakładu pracy ), wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie.

Treść powyższych przepisów wskazuje, że skoro czas odbywania służby wojskowej
w warunkach określonych w tych przepisach, wlicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, w tym w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, to okres ten należy zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.). Do odbywania zasadniczej służby wojskowej należy bowiem stosować przepisy w brzmieniu obowiązującym w okresie jej odbywania.

Takie stanowisko potwierdza Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia
9 marca 2010r. I UK 333/09 (LEX 585739) oraz w wyroku z dnia 25 lutego 2010 r. II UK 219/09 (LEX nr 590248), a także uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 16 października 2013r. sygn.II UZP 6/13 (OSNP 2014/3/42). Przychylił się do tego stanowiska Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 2 kwietnia 2015r., III AUa 2325/14, zaś Sąd orzekający prezentowane stanowisko w pełni podziela.

Ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową w okresie zatrudnienia
w Zakładach (...), gdzie wykonywał pracę w warunkach szczególnych bezpośrednio przed pójściem do wojska i po powrocie z wojska. W takiej sytuacji okres tej służby podlega zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych.

Po zaliczeniu okresu spornego zatrudnienia do pracy w warunkach szczególnych uznanej przez organ rentowy, ubezpieczony na dzień 31 grudnia 2008r. legitymuje
się co najmniej 15 – letnim okresem takiej pracy. Zatem spełnia przesłanki do przyznania jej prawa do rekompensaty.

W konsekwencji powyższego Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do rekompensaty.

(-) sędzia Grzegorz Tyrka