Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 lipca 2020 r. znak (...) Z. S. Oddział w S. ustalił, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego J. B. w okresie od 6 września 2017r. do 30 października 2017r. stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązująca w danym roku kalendarzowym, która została przyjęta z uwagi na fakt, iż jako funkcjonariusz służby celno-skarbowej nie podlegał ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu. Organ przyjął za podstawę art. 45 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W uzasadnieniu decyzji organ przedstawił sposób wyliczenia podstawy wymiaru ustalonej na kwotę 1.725,80 zł brutto.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł J. B. wnosząc o jej zmianę poprzez przyjęcie, iż podstawę wymiaru jego zasiłku chorobowego w okresie od 6 września 2017 r. do 30 października 2017 r. stanowi miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pomniejszony o kwotę odpowiadającą 13,71 % tego wynagrodzenia. Po sprecyzowaniu żądania J. B. wniósł o zmianę decyzji poprzez ustalenie, iż podstawę wymiaru za ww. okres stanowi kwota 3.661,87 zł. Wskazał, iż prawo do zasiłku za tenże okres zostało prawomocnie przesądzone w postępowaniu o sygn. akt (...), a podstawa wymiaru tegoż świadczenia winna zostać obliczona na podstawie art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie chorobowy i macierzyństwa, jako przepisu właściwego dla osób niebędących pracownikami. Zastosowanie wobec niego – jako funkcjonariusza służby celno-skarbowej – przepisu art. 45 tejże ustawy dotyczącego pracowników, ocenił jako nieprawidłowe.

Z. S. Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania, wskazując iż J. B. pełnił służbę do dnia 31 sierpnia 2017 r., nie stał się pracownikiem i nie uzyskał wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia. Nadto, jako funkcjonariusz służby celno-skarbowej, nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu i chorobowemu, a jedynie wypadkowemu.

Obie strony zawnioskowały o przyznanie na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Prawo do zasiłku chorobowego J. B. za okres od 6 września 2017 r. do 30 października 2017 r. tj. za okres po ustaniu jego stosunku służbowego w Izbie Administracji Skarbowej, zostało prawomocnie ustalone wyrokiem Sądu Rejonowego S. C. w S. z dnia 20 kwietnia 2018 r. w postępowaniu prowadzonym o sygnaturze akt (...).

Niesporne

Wykonując powyższy wyrok Z. S. decyzją z dnia 23 lipca 2020 r. znak (...) ustalił, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego J. B. w okresie od 6 września 2017r. do 30 października 2017r. stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującą w danym roku kalendarzowym, a wynosząca 1.725,80 zł.

Niesporne

J. B., jako funkcjonariusz służby celno-skarbowej, otrzymywał uposażenie w następujących kwotach: wrzesień 2016 r. – 4.674,83 zł, październik 2016 r.- 4.238,50 zł, listopad 2016 r. - 4.674,83 zł, grudzień 2016 r. - 4.238,50 zł, styczeń 2017 r. - 4.674,83 zł, luty 2017 r. - 4.394,34 zł, marzec 2017 r. - 4.238,46 zł, kwiecień 2017 r. - 4.300,82 zł, maj 2017 r. - 4.176,15 zł, czerwiec 2017 r. - 4.207,31 zł, lipiec 2017 r. - 3.739,80 zł , sierpień 2017 r. - 3.365,78 zł.

Dowód: kartoteki wynagrodzeń k. 18-19, k. 40-43

Kwota 100% przeciętnego wynagrodzenia w okresie od 6 września 2017r. do 30 października 2017r., w rozumieniu art. 46 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie chorobowy i macierzyństwa, wynosiła 4.220,69 zł.

Niesporne, a nadto wyliczenie organu k. 54

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny był bezsporny między stronami postępowania. Ustalono go w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, aktach rentowych oraz aktach sprawy o sygn. (...). Prawdziwość tych dokumentów, w tym kartotek wynagrodzenia ubezpieczonego, nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania, a Sąd również nie znalazł podstaw by z urzędu odmówić im wiarygodności.

Przedmiot sporu sprowadzał się wyłącznie do rozstrzygnięcia kwestii prawnej, tj. rozważenia, czy organ, ustalając podstawę wymiaru przysługującego ubezpieczonemu zasiłku chorobowego za okres od dnia 6 września 2017 r. do 30 października 2017 r., prawidłowo zastosował art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (ustawy zasiłkowej). Odwołujący się podnosił bowiem, iż, podstawa ta winna była zostać ustalona przy uwzględnieniu przeciętnego miesięcznego uposażenia wypłaconego mu w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Organ rentowy stał zaś na stanowisku, iż skoro ubezpieczony nie był pracownikiem, to zastosowanie winien mieć przepis art. 45 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie chorobowy i macierzyństwa, jako że J. B., jako funkcjonariusz, nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu i chorobowemu.

Istotne jest, iż Sąd związany jest w niniejszej sprawie prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego S. C. w S. z dnia 29 kwietnia 2018 r. wydanym w sprawie o sygn. akt (...), na mocy którego ubezpieczonemu przyznano prawo do zasiłku chorobowego za okres od 6 września 2017 r. do 30 października 2017 r. Według art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. W kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być już ona ponownie badana. Związanie orzeczeniem oznacza bowiem zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z kwestią uprzednio rozstrzygniętą oraz niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego. Innymi słowy, istnienie prawomocnego orzeczenia merytorycznego skutkuje tym, że nie jest możliwe dokonanie odmiennej oceny i odmiennego osądzenia tego samego stosunku prawnego, w tych samych okolicznościach faktycznych i między tymi samymi stronami. Moc wiążąca orzeczenia może być bowiem rozważana tylko wtedy, gdy rozpoznawana jest inna sprawa niż ta, w której wydano poprzednie orzeczenie oraz gdy kwestia rozstrzygnięta innym wyrokiem stanowi zagadnienie wstępne. Walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści prawomocnego orzeczenia występującego w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny, wyraża się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór więc muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku, a więc w ostatecznym rezultacie procesu uwzględniającym stan rzeczy na datę zamknięcia rozprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 12/09, Legalis nr 266518). W kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być ona już więc ponownie badana. Związanie orzeczeniem oznacza zatem zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/06, OSNC-ZD 2008/1/20 oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2008 r., III CZP 72/08, OSNC 2009/2/20; z glosą M. Sieradzkiej, Glosa 2009/3/24). Kwestia więc przysługiwania J. B. prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu służby została już prawomocnie przesądzona, a w niniejszej sprawie Sąd zobowiązany był orzekać wyłącznie w zakresie wysokości podstawy wymiaru tegoż świadczenia.

W ocenie Sądu argumentacja organu rentowego prezentowana w toku niniejszego postępowania nie mogła zostać uznana za słuszną. Zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2020.870 j.t.), podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia. Zarówno w doktrynie, jak i w judykaturze podkreśla się, iż art. 45 ust. 1 ustawy zasiłkowej stanowi jedynie mechanizm korekty podstawy wymiaru zasiłku, a nie samodzielną podstawę do ustalania jego wysokości. Ww. przepis znajdzie zastosowanie do ustalenia podstawy zasiłku w przypadkach, w których podstawa wymiaru zasiłku obliczona na zasadach wynikających z ogólnych przepisów ustawy zasiłkowej okazałaby się niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia (tak: A. Rzetecka-Gil, Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Komentarz, wyd. II, Lex/el 2017, por. też uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2006 r., I UK 54/06, PiZS 2007, nr 12, s. 35). Nadto, zdaniem Sądu nie ma również jakichkolwiek podstaw, aby wysokość podstawy wymiaru zasiłku w sprawie ustalać w odniesieniu do minimalnego wynagrodzenia za pracę, co wyklucza już umiejscowienie powołanych przepisów (w rozdziale 8 dotyczącym zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłków przysługujących ubezpieczonych będącym pracownikami), a ponadto fakt, iż świadczenie przewidziane w art. 7 ustawy zasiłkowej jest świadczeniem udzielanym po ustaniu okresu objętego składką na ubezpieczenie, bez ekwiwalentu w tej składce, przysługującym z tytułu spełnienia się ryzyka określonego ogólnie jako "niezdolność do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia" (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2002 r., III UZP 4/02, OSNAPiUS 2002/24/601 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2006 r., I UK 42/06, OSNAPiUS 2007/15-16/232). Nie ma więc w ocenie Sądu jakichkolwiek racjonalnych argumentów, aby dla funkcjonariusza celnego otrzymującego stosowne uposażenie obniżać podstawę wymiaru zasiłku chorobowego w odniesieniu do minimalnego wynagrodzenia za pracę i to z tych samych przyczyn, dla których wcześniej organ odmawiał mu w ogóle prawa do takiego zasiłku, a kwestia ta została rozsądzona na korzyć ubezpieczonego.

Za nieprawidłowe należy uznać zwłaszcza stanowisko organu w zakresie, w jakim uzasadniał on konieczność zastosowana w stosunku do ubezpieczonego art. 45 ustawy zasiłkowej, z uwagi na ustalenie, że w okresie pełnienia służby w charakterze funkcjonariusza Służby Celnej nie był objęty ubezpieczeniem chorobowym (a tym samym nie były za niego odprowadzane składki na ubezpieczenie chorobowe (z czego najwyraźniej organ rentowy wywiódł brak punktu wyjścia do ustalenia podstawy wymiaru przysługującego zasiłku chorobowego). Sąd Najwyższy wypowiedział się w tej kwestii w uzasadnieniu swojego wyroku z dnia 18 października 2013 r. (I UK 125/13, OSNP 2014/9/137), w którym wskazał, iż wprawdzie przepis art. 11 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017r., poz. 1778 ze zmianami; dalej: ustawa systemowa), interpretowany jako zamknięty katalog osób, za które odprowadzane są składki na ubezpieczenie chorobowe, nie wymienia funkcjonariuszy Służby Celnej wśród osób podlegających obligatoryjnie lub na swój wniosek temu ubezpieczeniu, jednak zdaniem Sądu Najwyższego powyższe jest konsekwencją art. 152 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz.U. z 2009r., nr 168, poz. 1323 ze zm.), zgodnie z którym w przypadku urlopu lub choroby funkcjonariusz otrzymuje uposażenie i inne świadczenia pieniężne należne na zajmowanym stanowisku służbowym. Natomiast stosownie do ust. 2 i 3 tego artykułu, przepis ust. 1 stosuje się także w razie niemożności wykonywania służby z innych przyczyn uprawniających do świadczeń określonych w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, przez okres określony w tych przepisach. W przedstawionym aspekcie w ustawie o Służbie Celnej unormowano więc uprawnienia celników związane z niezdolnością do pracy na skutek choroby zasadniczo w sposób bardziej korzystny w porównaniu do pracowników. Dotyczy to np. długości okresu otrzymywania uposażenia w czasie choroby, a także wysokości uposażenia w okresie niezdolności do pracy. Jak podkreślił Sąd Najwyższy, uposażenie funkcjonariuszy Służby Celnej było finansowane z budżetu państwa, a zatem brak było potrzeby odprowadzania składek na ubezpieczenie chorobowe, czego konsekwencją stała się treść art. 11 ustawy systemowej. Sąd Najwyższy podniósł nadto, że pragmatyki służbowe nie powinny regulować kwestii świadczeń z tytułu choroby poniżej standardu, wyznaczonego przez ustawę zasiłkową, zaś ocena przysługiwania funkcjonariuszowi Służby Celnej prawa do zasiłku chorobowego po zwolnieniu ze służby powinna być dokonana z uwzględnieniem zasady równego traktowania ubezpieczonych.

Sąd Rejonowy w pełni podzielił powyższe stanowisko Sądu Najwyższego. Tym samym, mając na uwadze uwypukloną w przytoczonym wyżej orzeczeniu zasadę równego traktowania ubezpieczonych, należało stwierdzić, iż prawidłową podstawą dla ustalenia przez organ podstawy wymiaru przysługującego odwołującemu się zasiłku chorobowego za okres od dnia 6 września 2017 r. do 30 października 2017 r. winny być przepisy: 48 ustawy zasiłkowej, jak również art. 36 ust. 2-4 w zw. z art. 46 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z tymi regulacjami, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stosuje się odpowiednio przepisy art. 36 ust. 2-4, art. 38 ust. 1, art. 42, art. 43 i art. 46, z zastrzeżeniem art. 48a-50 (tak art. 48 ustawy zasiłkowej). Zgodnie z art. 36 ustawy zasiłkowej, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 1, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia (ust. 2). Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy stanowi jedna trzydziesta część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku (ust. 3). Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy (ust. 4). W myśl zaś art. 46 ustawy zasiłkowej podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa niż kwota wynosząca 100% przeciętnego wynagrodzenia. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od 3. miesiąca kwartału kalendarzowego, na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych. Nadto uwzględnić należało przepis art. 3 pkt 4 ww. ustawy, określając, iż przychód to kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonego niebędącego pracownikiem, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe;

Na podstawie powyższych reguł, uwzględniając uposażenie J. B. za okres od września 2016 r. do sierpnia 2017 r. w łącznej kwocie 50.924,15 zł, po podzieleniu na 12 otrzymano kwotę 4.243,67 zł. Po pomniejszeniu tejże kwoty o 13,71 % uzyskano kwotę podstawy wymiaru wynoszącą 3.661,87 zł, a więc kwotę zgodną z żądaniem strony odwołującej się. Kwota ta była przy tym mniejsza od kwoty 100% przeciętnego wynagrodzenia wynoszącej 4.220,69 zł.

W świetle poczynionych wyżej ustaleń oraz rozważań Sąd ocenił wniesione w niniejszej sprawie odwołanie jako uzasadnione i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję poprzez ustalenie, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego J. B. za sporny okres stanowi kwota 3.661,97 zł.

Rozstrzygniecie o kosztach procesu wydano na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od organu na rzecz J. B. kwotę 180 zł stanowiącą równowartość wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika – adwokata – zgodnie z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...).

(...)