Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 15.05.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. stwierdził, że M. P. (1) jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy, wskazując, że zadłużenie z tego tytułu wynosi łącznie 29043,63 zł wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji, a w tym z tytułu składek:

1)  na ubezpieczenia społeczne za okres od listopada 2005 r. do listopada 2008 r.:

- w kwocie 8885,59 zł,

- odsetek za zwłokę 11039,00 zł,

- kosztów upomnienia 0,00 zł,

- kosztów egzekucyjnych 0,00 zł,

2)  na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2005 r. do listopada 2008 r.:

- w kwocie 3387,93 zł,

- odsetek za zwłokę 4144,00 zł,

- kosztów upomnienia 0,00 zł,

- kosztów egzekucyjnych 0,00 zł,

3) na Fundusz Pracy za okres od listopada 2005 r. do listopada 2008 r.:

- w kwocie 713,11 zł,

- odsetek za zwłokę 874,00 zł,

- kosztów upomnienia 0,00 zł,

- kosztów egzekucyjnych 0,00 zł.

(decyzja w aktach ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła M. P. (1) podnosząc zarzut przedawnienia przedmiotowego zadłużenia, ponadto zarzuciła, że w okresie objętym decyzją pracowała wobec czego nie ciążył na niej obowiązek opłacania składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, gdyż podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia w zakładzie pracy, a także zarzuciła, że ZUS obliczył zaległości w 2018 r., mimo że wnioskodawczyni uregulowała zaległości.

(odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie, a także o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, podtrzymując dotychczasowe stanowisko, a dodatkowo, odnosząc się do argumentacji zawartej w odwołaniu, zaprzeczył przedawnieniu zadłużenia objętego skarżoną decyzją, argumentując, że zgodnie z art. 24 ust. 5b ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z uwagi na wydanie przez ZUS decyzji z 23.08.2013 r. o okresach podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym M. P. (1) z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej bieg terminu przedawnienia uległ zawieszeniu w okresie od 1.07.2013 r. do 3.05.2014 r., tj. od daty doręczenia wszczęcia postępowania do dnia uprawomocnienia się w/w decyzji (wyrok Sądu), a odnosząc się do kwestii uregulowanych zaległości w 2018 r. na koncie płatnika poinformował, że od 1.01.2018 r. zmieniły się zasady opłacania i rozliczania składek przez ZUS, w ten sposób, że każdą wpłatę dzieli się proporcjonalnie na wszystkie rodzaje opłaconych składek na podstawie ich udziału w ostatniej deklaracji rozliczeniowej zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 21.09.2017 r. w sprawie szczegółowych zasad postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Dz.U. z 2017 r., poz. 1831.

(odpowiedź na odwołanie k. 18-19)

Na rozprawie w dniu 9.06.2020 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie i wyjaśniła, że odwołuje się od zaskarżonej decyzji w całości, oświadczając, że w spornym okresie prowadziła działalność gospodarczą, a także, że zapłaciła wszystkie składki i ma na tę okoliczność dokumenty.

(stanowisko wnioskodawczyni - e-prot. z 9.06.2020 r.: 00:01:27).

Postanowieniem z 16.06.2020 r. Sąd Okręgowy w Łodzi ustanowił w n/n sprawie dla wnioskodawczyni pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata.

(postanowienie z 16.06.2020 r. - k. 41).

W piśmie procesowym z 12.08.2020 r. pełnomocnik z urzędu wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji, w szczególności wniósł o zbadanie na podstawie dokumentów zalegających za kartą 6-24 w aktach sprawy VIII U 5823/13 okoliczności wykonywania świadczenia przez ubezpieczoną pracy oraz kontraktowej podstawy jej wykonywania w okresie od 31.07.1999 r. do 30.11.2008 r., a także podtrzymał zarzut przedawnienia składek, a ponadto wniósł o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu jednocześnie oświadczając, że koszty te nie zostały zapłacone ani w całości, ani w części.

(pismo procesowe pełnomocnika wnioskodawczyni - k. 63).

W piśmie procesowym z1.10.2020 r. organ rentowy, reprezentowany przez radcę prawnego, w odpowiedzi na w/w pismo procesowe strony odwołującej, wniósł o oddalenie odwołania, podniósł, że okoliczność wykonywania świadczenia przez ubezpieczoną pracy oraz kontraktowej podstawy jej wykonywania w okresie od 31.07.1999 r. do 30.11.2008 r. były już przedmiotem badania przez Sąd Okręgowy w Łodzi w prawomocnie osądzonej sprawie VIII U 5823/13 zakończonej wyrokiem z 28.03.2014 r., akcentując, że w w/w sprawie zostały już prawomocnie kwestie związane ze zbiegiem tytułów ubezpieczeń na podstawie umowy o pracę i prowadzenia działalności gospodarczej i tym samym okresów podlegania przez M. P. (1) obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym, konkludując, że n/n postępowanie jest konsekwencją określonych w sprawie VIII U 5823/13 okresów podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom społecznym.

(pismo procesowe pełnomocnika ZUS - k. 69).

Na rozprawie w dn. 10.12.2020 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku– pełnomocnik z urzędu wnioskodawczyni poparł odwołanie, wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji, oświadczył, że wnioskodawczyni sprawdziła kwoty zaległych składek na podstawie dokumentów dotyczących egzekucji z tego roku, a ponadto wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego oświadczając, że koszty te nie zostały uiszczone w żadnej części.

Natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania, oświadczył, że wyliczenie zaległych składek jest załącznikiem do decyzji, dodając, że uwzględniono przedawnienie składek od 1999 r. do 2004 r., a nadto wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

(stanowiska stron - e-prot. z 10.12.2020 r.: 00:00:55, 00:01:19, 00:07:17, 00:09:59, 00:11:11)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawczyni – M. P. (2) była zgłoszona do ZUS z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresach:

1.01.1999 r. – 31.12.2014 r.

1.04.2015 r. – 31.12.2015 r.

1.03.2016 r. – 31.12.2-16 r.

1.04.2017 r. – 31.12.2017 r.

1.03.2018 r. – 30.11.2018 r.

1.04.2019 r. – nadal.

/ niesporne/.

Decyzją z dnia 23 sierpnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. stwierdził, że z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej M. P. (1):

1.  podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to jest emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresach: od 31.07.1999 r. do 30.09.1999 r., od 30.06.2002 r. do 30.06.2002 r., od 01.11.2005 r. do 31.07.2006 r., oraz od 01.03.2008 r. do 30.11.2008 r.

2.  nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresach: 01.01.1999 r. do 30.07.1999 r., od 01.10.1999 r. do 26.09.2002 r., od 01.07.2002 r. do 31.10.2005 r., od 01.08.2006 r. do 28.02.2008 r. oraz od 01.12.2008 r. do nadal.

Ponadto w punkcie 3 decyzji Zakład wskazał miesięczne podstawy wymiaru składek w wyżej wymienionych okresach z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

(decyzja k. 29 – 36 akt ZUS)

Od powyższej decyzji ubezpieczona M. P. (1) reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika odwołanie złożyła w dniu 25 września 2013 r. wnosząc o uchylenie jej punktu 1 i 3 oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów zastępstwa procesowego w wysokości trzykrotności stawki minimalnej. W uzasadnieniu skarżąca podniosła zarzut przedawnienia należności z tytułu składek. Ubezpieczona przyznała, że min. w okresach: od 01.10.1999 r. do 01.12.1999 r., od 01.10.2000 r. do 30.06.2002 r., od 10.07.2006 r. do 31.12.2006 r., oraz od 01.08.2006 r. do 08.12.2006 r. świadczyła pracę to jednak „nigdy nie wykonywała pracy w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej na rzecz swojego pracodawcy wskazanego w umowie o pracę”. Odwołująca podkreśliła, że 30 czerwca 2002 r. była jeszcze objęta ubezpieczeniem z jej zakładu pracy, w związku z powyższym obowiązek opłacania składek za ten dzień i miesiąc dla ubezpieczonej nie powstał. Ubezpieczona podkreśliła, że odnośnie okresu od 12.11.2005 r. do 31.07.2006 r. nie znała przepisu ustawy wskazującej na obowiązek uiszczania składek ZUS z tytułu, który powstał najwcześniej, w jej przypadku z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. O konieczności objęcia jej obowiązkowym ubezpieczeniem z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej pomimo związania w tym samym czasie umową o pracę czy umowami zlecenia, ubezpieczona nie została poinformowana ani przez pracodawcę, któremu zgłosiła chęć podlegania ubezpieczeniu z tytułu zawartej umowy, ani przez ZUS. Odnośnie okresu od 01.03.2008 r. do 30.11.2008 r. w chwili rozpoczęcia zatrudnienia zgłosiła ona chęć podlegania ubezpieczeniu z tytułu zawartej umowy zlecenia i nie miała ona świadomości, że uzyskiwane przez nią w tym czasie wynagrodzenie jest tak niskie, że nie może podlegać ubezpieczeniu z tytułu zawartej umowy zlecenia, o czym ZUS nie poinformował ubezpieczonej. Wnioskodawczyni wskazała nadto, że osiągany przez nią dochód z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej jest nieznaczny i daleko mniejszy, niż wymiar składek na ubezpieczenie społeczne, o którym mowa w zaskarżonej decyzji. W tej sytuacji wnioskodawczyni nie prowadziłaby działalności gospodarczej, gdyby miała świadomość, że ciążą na niej obowiązki fiskalne związane z koniecznością odprowadzania składek w pełniej wysokości, gdyż ta działalność byłaby nieopłacalna. (odwołanie k. 2 – 4 załączonych akt VIII U 5832/13)

W wyniku rozpoznania w sprawie VIII U 5832/13 w/w odwołania Sąd Okręgowy w Łodzi prawomocnym wyrokiem z 28.03.2014 r. oddalił odwołanie wnioskodawczyni od decyzji z dnia 23 sierpnia 2013 r.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy zaznaczył, że zaskarżona decyzja nie określa zadłużenia, które należy bezwzględnie uregulować, nie wylicza należnych od wnioskodawczyni składek a jedynie wskazuje podstawy wymiaru składek.

Natomiast odnośnie wskazanych w tej decyzji okresów podlegania ubezpieczeniu Sąd Okręgowy stwierdził, że w okresie od 31.07.1999 r. do 30.09.1999 r. oraz od 30.06.2002 r. do 30.06.2002 r. M. P. (1) posiadała tylko jeden tytuł do ubezpieczenia społecznego – działalność gospodarczą. Wnioskodawczyni w okresie od 31.07.1999 r. do 30.09.1999 r. nie była zatrudniona na umowę o pracę oraz nie wykonywała czynności na podstawie innych umów np. umowy zlecenia. Jeśli chodzi zaś o 30.06.2002 r., to Sąd Okręgowy wskazał, że od tej daty nastąpiło wyrejestrowanie ubezpieczonej z ubezpieczeń z tytułu umowy o pracę. Okoliczność ta wnioskowana jest z dokumentów załączonych do akt rentowych, z których wynika jednoznacznie, że płatnik składek wyrejestrował ubezpieczoną od dnia 30 czerwca a nie od dnia następnego czyli od dnia 1 lipca. Sąd Okręgowy zaznaczył, że jeżeliby nawet nastąpiła pomyłka w tym zakresie to płatnik składek powinien złożyć stosowne dokumenty korygujące, jednocześnie podkreślając, że ubezpieczona nie zgłosiła żadnych innych wniosków dowodowych z których wynikałoby, że wyrejestrowanie z ubezpieczenia nastąpiło z inną datą niż z upływem 29 dnia czerwca. Sąd uznał, że okoliczność tą uprawdopodabnia także fakt, że 30 czerwca to niedziela a więc zazwyczaj dzień wolny od pracy. W tym stanie rzeczy Sąd przyjął, że obowiązek ubezpieczenia w podanych okresach wynika z art. 6 ust. 1 pkt. 5 ustawy systemowej. Natomiast w okresach od 01.11.2005 r. do 31.07.2006 r. oraz od 01.03.2008 r. do 30.11.2008 r. M. P. (1) poza prowadzeniem działalności gospodarczej wykonywała też czynności na podstawie umów zlecenia jednakże dochód z tytułu tych umów był niższy od kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składek dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą i dlatego w świetle art. 9 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obwiązującego od dnia 1 listopada 2005 r. wnioskodawczyni również w tych okresach podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu działalności gospodarczej. Sąd Okręgowy podkreślił, że bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy jest podniesiona przez stronę skarżącą okoliczność nieznajomości przepisów prawa przez ubezpieczoną i braku poinformowania jej o treści tych przepisów przez organ rentowy. Sąd Okręgowy wskazał, że obowiązujące obecnie realia obrotu gospodarczego, implementacja przepisów wspólnotowych oraz częste zmiany w przepisach obowiązujących nakładają na przedsiębiorcę szczególny obowiązek znajomości i kompleksowego stosowania zarówno przepisów Kodeksu pracy jak i szeregu ustaw szczególnych, obligują ubezpieczoną, jako przedsiębiorcę wykonującego działalność gospodarczą do znajomości przepisów prawa w niezbędnym zakresie dotyczącym tej działalności, w tym przepisów w przedmiocie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym i zasad opłacania składek na te ubezpieczenia, jednocześnie dodając, że organ rentowy nie miał obowiązku działania z urzędu i pouczania jej w tym zakresie, z uwagi na brak ku temu podstaw prawnych. Jednocześnie Sąd Okręgowy stwierdził, że na poprawność zaskarżonej decyzji nie ma wpływu rozmiar i rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej. Ustawodawca pozostawia ubezpieczonemu ocenę opłacalności prowadzenia określonej działalności. Wskazane przepisy posiadają swoisty rygoryzm (szczególnie w sytuacji ubezpieczonej) ale ich sformułowania mają na celu przeciwdziałanie ewentualnym praktykom zmierzającym do obchodzenia przepisów o obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu.

(wyrok k. 41 akt VIII U 5832/13, uzasadnienie k. 43-46 akt VIII U 5832/13)

W okresie od 1 stycznia 2015 roku do 31 marca 2015 roku ubezpieczona zgłosiła przerwę w prowadzeniu działalności. (okoliczność bezsporna)

W dniu 15 stycznia 2015 roku ubezpieczona złożyła wniosek o umorzenie całości zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe. Podała, że działalność nadal prowadzi. (bezsporne)

Decyzją z dnia 16 listopada 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. na podstawie art.83 ust.1 punkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.121 ze zm.) w zw. z art.1 ust.8 ustawy z dnia 9 listopada 2012 roku o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (Dz.U. z 2012 roku, poz.1551), określił, iż według stanu na dzień 15 stycznia 2015 roku umorzeniu będą podlegały należności ubezpieczonej M. P. (1) z tytułu:

1)  składek na ubezpieczenia społeczne za okres od listopada 2005 roku do lipca 2006 roku, od marca do listopada 2008 roku w łącznej kwocie 16.842,59 zł w tym z tytułu:

a)  składek 8.885,59 zł,

b)  odsetek 7.957 zł;

2)  składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2005 roku do lipca 2006 roku, od marca do listopada 2008 roku w łącznej kwocie 6.356,93 zł w tym z tytułu:

a)  składek 3.387,93 zł,

b)  odsetek 2.969 zł;

3)  składek na Fundusz Pracy za od listopada 2005 roku do lipca 2006 roku, od marca do listopada 2008 roku w łącznej kwocie 1.340,11 zł w tym z tytułu:

a)  składek 713,11 zł,

c)  odsetek 627 zł.

Warunkiem umorzenia należności była spłata należności niepodlegających umorzeniu, które zostały określone w załączniku do decyzji.

Zakład wskazał, iż należności niepodlegające umorzeniu należy uregulować w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji wraz z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty włącznie, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.121 ze zm.) oraz wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest uprawniony Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 78, po.465 ze zm.), lub w terminie wynikającym z zawartej umowy o rozłożeniu zadłużenia na raty, o ile taka umowa zostanie zawarta w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia. (okoliczności niesporne)

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona. Podała, iż decyzja jest dla niej krzywdząca, bowiem nie umarza wszystkich zobowiązań wobec ZUS. Podała, iż świadczyła pracę w okresach od 1 października 1999 do 1 grudnia 1999 roku, od 1 października 2000 roku do 30 czerwca 2002 roku, od 10 lipca 2006 roku do 31 grudnia 2006 roku, od 1 sierpnia 2006 roku do 8 grudnia 2008 roku w oparciu o umowę o pracę i nie wykonywała pracy w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. W zakresie ustalenia, że podlegała ubezpieczeniom społecznym za okres od 1 listopada 2005 roku do 31 lipca 2006 roku wyjaśniła, iż nie miała wiedzy, że powinna uiszczać składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu działalności gospodarczej, choć w tym czasie miała zawartą umowę o pracę. Natomiast w okresie od 1 marca 2008 roku do 30 listopada 2008 roku miała zawartą umowę zlecenia i nie miała świadomości, że wynagrodzenie jest tak niskie, że powinna opłacać składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu działalności gospodarczej. Dodatkowo podała, że działalność gospodarcza polega na drobnym handlu w obiektami kultu religijnego. Osiągany dochód był nieznaczny i mniejszy niż wymiar składek na ubezpieczenia społeczne. (okoliczność niesporna)

Prawomocnym od 14.12.2017 r. wyrokiem z dnia 3.11.2017 r. wydanym w sprawie VIII U 3301/15 Sądu Okręgowego w Łodzi oddalił odwołania wnioskodawczyni od w/w decyzji z 16.11.2015 r.

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd podał, że ubezpieczona jako osoba niepodlegająca w następujących okresach od 1 października 2004 roku do 31 października 2005 roku, od 1 sierpnia 2006 roku do 29 lutego 2008 roku, od 1 grudnia 2008 roku do 30 kwietnia 2014 roku, od 1 kwietnia 2015 roku do 30 czerwca 2015 roku obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, z uwagi na posiadanie innej podstawy ubezpieczeń społecznych, nie może skutecznie w trybie ustawy abolicyjnej domagać się umorzenia nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. (okoliczności znane Sądowi z urzędu – (...) Sędzia 2 – wyrok i uzasadnienie w sprawie VIII U 3301/15)

W związku z uprawomocnieniem się w dniu 14.12.2017 r. wyroku w sprawie VIII U 3301/15, z dniem 14.12.2018 r. upłynął 12 miesięczny termin do uregulowania należności niepodlegających umorzeniu zgodnie z prawomocną decyzją z 16.11.2015 r.

(okoliczność niesporna)

W dniu 12.02.2018 r. ZUS wydał decyzję określająca wysokość zadłużenia wnioskodawczyni na ubezpieczenie zdrowotne tylko za miesiące nie podlegające umorzeniu na podstawie ustawy abolicyjnej za okres od października 2004 r. do grudnia 2017 r. W decyzji tej nie został uwzględniony okres zaległości na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy za miesiące od listopada 2005 r. do lipca 2006 r. oraz od marca 2008 r. do listopada 2008 r., ponieważ po uregulowaniu należności niepodlegające umorzeniu w tych okresach podlegałyby one umorzeniu.

(okoliczność niesporna)

Prawomocną od 22.02.2019 r. decyzją z 17.01.2019 r. ZUS odmówił wnioskodawczyni umorzenia należności na podstawie ustawy abolicyjnej.

(okoliczność niesporna)

W dniu 27.03.2019 r. ZUS po rozliczeniu konta wnioskodawczyni jako płatnika składek ustalił kwoty należnych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy należne do zapłaty oraz skierował do wnioskodawczyni zawiadomienie o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należnych składek.

(okoliczność niesporna)

W dniu 8.04.2019 r. ZUS wysłał do wnioskodawczyni pismo o zakończeniu postępowania w sprawie ustalenia wysokości zaległości składkowych.

(okoliczność niesporna)

Przed wydaniem skarżonej w niniejszym postępowaniu decyzji Zakład dokonał ponownej analizie zadłużenia wnioskodawczyni, po której odpisał z konta płatnika w związku z przedawnieniem należności od 1999 r. do 2004 r.

Na dzień 15.05.2019 r. ZUS ustalił, że zadłużenie wnioskodawczyni z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy, wynosi łącznie 29043,63 zł wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania kwestionowanej decyzji, a w tym z tytułu składek:

3)  na ubezpieczenia społeczne za okres od listopada 2005 r. do listopada 2008 r.:

- w kwocie 8885,59 zł,

- odsetek za zwłokę 11039,00 zł,

- kosztów upomnienia 0,00 zł,

- kosztów egzekucyjnych 0,00 zł,

4)  na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2005 r. do listopada 2008 r.:

- w kwocie 3387,93 zł,

- odsetek za zwłokę 4144,00 zł,

- kosztów upomnienia 0,00 zł,

- kosztów egzekucyjnych 0,00 zł,

3) na Fundusz Pracy za okres od listopada 2005 r. do listopada 2008 r.:

- w kwocie 713,11 zł,

- odsetek za zwłokę 874,00 zł,

- kosztów upomnienia 0,00 zł,

- kosztów egzekucyjnych 0,00 zł.

( raport rozliczeń należności płatnika w aktach ZUS, zawiadomienie o załącznik do decyzji z 15.06.2019 r. w aktach ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o powołane wyżej dokumenty, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron, a nadto uwzględniając okoliczności znane Sądowi z urzędu na podstawie danych z systemu Sędzia – 2.

Wskazać należy, że wnioskodawczyni, mimo że była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, nie sformułowała żadnych zasadnych merytorycznie zarzutów co do ustalonych w zaskarżonej decyzji kwot zadłużenia składkowego na dzień 15.05.2019 r. Odwołująca powoływała się bowiem jedynie na wpłaty dokonane już po wydaniu zaskarżonej decyzji w drodze egzekucji, które jej zdaniem nie są prawidłowo rozliczane na poczet jej zadłużenia. Taką intencję skarżącej potwierdził jej pełnomocnik procesowy na ostatnim terminie rozprawy oświadczając, że wnioskodawczyni powołuje się na dokumenty dotyczące egzekucji z tego roku, wobec czego w żaden sposób nie mogło to wpłynąć na ocenę prawidłowości zadłużenia składkowego ustalonego na dzień wydania skarżonej decyzji z 15.05.2019 r., co pełnomocnik skarżącej także zresztą przyznał. Kwestia prawidłowości rozliczania ściągniętych egzekucyjnie kwot tytułem zadłużenia składkowego nie jest bowiem objęta przedmiotem decyzji z 15.05.2019 r., która ustalała wyłącznie stan zadłużenia skarżącej na dzień 15.05.2019 r. Ponadto pełnomocnik wnioskodawczyni na rozprawie 10.12.2020 r. przyznał, że wobec braku znajomości dokumentacji dotyczącej konta wnioskodawczyni sprzed wydania decyzji z 15.05.2019 r. nie zgłasza żadnych innych zarzutów pod kątem prawidłowości rozliczenia zadłużenia na dzień 15.05.2019 r., ani też nie zgłosił w tym zakresie żadnych wniosków dowodowych. Sama wnioskodawczyni oświadczyła zaś, że nie potrafi poza w/w zarzutami sformułować zastrzeżeń co do prawidłowości wyliczonych kwot jej zadłużenia składkowego na dzień 15.05.2019 r., a także nie potrafiła się określić czy w ogóle tę kwestię weryfikowała. Jako, że odwołująca miała jednak w niniejszym postępowaniu profesjonalną pomoc prawną, Sąd Okręgowy zważył, że to na stronie odwołującej spoczywa ciężar dowodu, wobec czego skarżąca ponosi ryzyko ujemnych skutków niedopełnienia swoich obowiązków w tym zakresie. Sąd Okręgowy uznał również, zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z 17 grudnia 1996 r., iż nie jest zarówno zobowiązany, jak i uprawniony do przeprowadzenia dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (patrz wyrok SN z 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997/6-7/76).

Sąd zważył także, że analiza zawartości akt ZUS-owskich wskazuje, że organ rentowy przed wydaniem zaskarżonej decyzji z 15.05.2019 r. odpisał przedawnione należności składkowe od 1999 r. do 2004 r. i nie są one objęte treścią badanej decyzji, która ograniczyła się wyłącznie do zadłużenia składkowego za te okresy, co do których na dzień wydania rzeczonej decyzji nie uległo przedawnieniu.

Natomiast kwestia prawidłowości objętych badaną obecnie decyzją z 15.05.2019 r. okresów podlegania ubezpieczeniu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej przez wnioskodawczynię i wynikającego z tego obowiązku składkowego po stronie odwołującej, została już prawomocnie przesądzona w postępowaniu VIII U 5832/13, w którym Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ubezpieczonej do decyzji z 23.08.2013 r., wobec czego nie mogła być przedmiotem ponownego badania w niniejszym postępowaniu z uwagi na powagę rzeczy osądzonej. Na marginesie należy jedynie wskazać, że na te same okoliczności wnioskodawczyni powoływała się także w sprawie VIII U 3301/15, w której Sąd Okręgowy prawomocnie oddalił jej odwołanie od decyzji z dnia 16 listopada 2015 r.

Mając na uwadze, że zaskarżona w n/n postępowaniu decyzja z 15.05.2019 r. jest konsekwencją prawomocnej decyzji z 23.08.2013 r., od której prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z 28.03.2014 r. w sprawie VIII U 5832/13 zostało oddalone odwołanie skarżącej, wobec czego ZUS uwzględnił w decyzji z 15.05.2019 r. jedynie te okresy, w których prawomocnie ustalono, że wnioskodawczyni podlega ubezpieczeniu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, przeto wniosek pełnomocnika powódki o dopuszczenie dowodu z dokumentów zalegających w aktach VIII U 832/13 na okoliczność wykonywania przez ubezpieczoną pracy oraz kontraktowej podstawy jej wykonywania w okresie od 31.07.1999 r. do 30.11.2008 r. z uwagi na zbieg tytułów ubezpieczeń – umowy o pracę oraz prowadzonej działalności gospodarczej, Sąd oddalił rzeczony wniosek dowodowy na rozprawie w dniu 10.12.2019 r., uwzględniając, że kwestie te zostały już prawomocnie przesądzone.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.; dalej też u.s.u.s.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące. W świetle art. 12 u.s.u.s. obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Na mocy art. 13 pkt 4 u.s.u.s. osoby prowadzące działalność pozarolniczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności. Stosownie do treści art. 8 ust. 6 pkt 1 u.s.u.s., w brzmieniu obowiązującym do 30.04.2018 r., za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

Co do prawidłowości przyjętych w badanej decyzji z 15.05.2019 r. okresów podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej z uwagi na występowanie zbiegu z tytułem do ubezpieczeń ze względu na zatrudnienie skarżącej na umowę o pracę, to Sąd miał na uwadze m.in., że zgodnie z art. 365 § 1 kpc orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Kwestia ustalenia okresów podlegania z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej została już prawomocnie przesądzona w sprawie VIII U 5832/13 i nie może być ponownie badana w niniejszej sprawie. Powaga rzeczy osądzonej (res iudicata) zaliczana jest do tzw. negatywnych przesłanek procesowych i oznacza niedopuszczalność prowadzenia drugiego procesu co do tego samego roszczenia, o którym orzeczono prawomocnie, pod rygorem nieważności postępowania. Przepis art. 366 k.p.c. wskazuje, że granice przedmiotowe powagi rzeczy osądzonej obejmują nie to, co stanowiło granice powództwa, ale to, co stanowiło przedmiot i podstawę faktyczną rozstrzygnięcia w chwili wyrokowania (art. 316 k.p.c.). Zgodnie z przytoczoną wyżej treścią art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i Sąd, który je wydał, lecz również inne Sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Określone w art. 365 § 1 k.p.c. związanie stron, sądów oraz innych organów i osób treścią prawomocnego orzeczenia wyraża nakaz przyjmowania przez nie, że w objętej nim sytuacji stan prawny przedstawiał się tak, jak to wynika z sentencji wyroku. Natomiast negatywna strona prawomocności materialnej polega na wykluczeniu możliwości ponownego rozpoznania sprawy między tymi samymi stronami co do tego samego przedmiotu. Jest to negatywna przesłanka procesowa, określana jako powaga rzeczy osądzonej, czyli res iudicata, która została uregulowana w art. 366 k.p.c. (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 15 listopada 2007 r., II CSK 347/07, LEX nr 345525 oraz z 23 czerwca 2009 r., II PK 302/08, LEX nr 513001). Oznacza to, że sprawa o ten sam przedmiot pomiędzy tymi samymi stronami nie może ponownie się toczyć. Sąd Okręgowy jednocześnie zważył, że w odniesieniu do stosunków ubezpieczenia społecznego powaga rzeczy osądzonej ma walor szczególny, który ogranicza w istocie jej praktyczne znaczenie. Rozstrzygnięcia sądowe w sprawach z tego zakresu ustalają treść łączącego strony stosunku prawnego w chwili wyrokowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2007 r., I UK 266/06, OSNP 2008/5-6/79). Powaga rzeczy osądzonej jest negatywnym aspektem prawomocności wyroku i polega na niedopuszczalności ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy, która została już prawomocnie osądzona (ne bis in idem). Należy podkreślić, że powaga rzeczy osądzonej odnosi się tylko do tych orzeczeń, które zawierają osądzenie sprawy, a więc orzeczeń merytorycznie rozstrzygających sporny stosunek prawny. Nadto, jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 stycznia 2012 r. (I UK 226/11, LEX nr 1169831), powaga rzeczy osądzonej w rozumieniu art. 366 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczy tylko tych orzeczeń sądów ubezpieczeń społecznych, których podstawa faktyczna nie może ulec zmianie lub gdy odwołanie od decyzji organu rentowego zostało oddalone po jego merytorycznym rozpoznaniu tzn. po stwierdzeniu niespełnienia prawnych warunków do świadczenia wymaganych przed wydaniem decyzji.

Mając na uwadze powyższe Sąd stwierdził, że k westia podlegania wnioskodawczyni ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej została już prawomocnie osądzona w sprawie VIII U 5832/13 wyrokiem Sądu Okręgowego z 28.03.2014 r. zatem nie może być przedmiotem ponownego badania w niniejszej sprawie. Wnioskodawczyni ignoruje fakt, że Sąd Okręgowy wypowiedział się co do kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym we wskazanych powyżej okresach. W tym zakresie zapadły prawomocne rozstrzygnięcia, utrzymujące w mocy zarówno decyzję z dnia 23.08. 2013 roku jak i w późniejszym postępowaniu o sygn.. VIII U 3301/15 decyzję Decyzją z dnia 16 listopada 2015 roku. Co oznacza, że Sąd obecnie orzekający nie może ponownie analizować tych okoliczności. Natomiast podkreślić należy, że w aktualnie badanej decyzji ZUS uwzględnił konsekwencje wyroku w sprawie VIII U 5832/13, bowiem decyzja z 15.05.2019 r. dotyczy jedynie okresu, w którym w/w wyrokiem prawomocnie przesądzono o podleganiu wnioskodawczyni ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 4 ust. 2 lit. d u.s.u.s. płatnikiem składek jest ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne. Art. 16 ust. 4 pkt 1 u.s.u.s stanowi, że składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osób prowadzących pozarolniczą działalność finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni. Natomiast z art. 17 ust. 3 u.s.u.s. wynika, że osoby te co miesiąc samodzielnie obliczają i przekazują składki do Zakładu. W świetle art. 47 ust. 1 pkt 1 u.s.u.s. płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca – dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie. Jeżeli płatnik składek nie złoży w terminie deklaracji rozliczeniowej, nie będąc z tego obowiązku zwolniony, Zakład dokonuje wymiaru składek z urzędu w wysokości wynikającej z ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej, bez uwzględnienia wypłaconych zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, zawiadamiając o tym płatnika (art. 48 ust. 1 u.s.u.s.). Art. 23 ust. 1 u.s.u.s. stanowi, że od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.) z wyłączeniem art. 56a. Z kolei art. 24 ust. 2 u.s.u.s. wskazuje, że składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata nieopłacone w terminie, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej.

Z powyższego wynika, że wnioskodawczyni była zobowiązana samodzielnie odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne do 10-go dnia każdego miesiąca, a w razie uchybienia temu obowiązkowi organ miał obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę.

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit c ustawy z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w brzmieniu obowiązującym do 1.02.2018 r. (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 138, dalej u.s.o.z.) stanowił, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegały osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które były osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Stosownie do brzmienia art. 84 ust. 1 in principio u.s.o.z. składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca osoba podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zgodnie z art. 87 ust. 1 in principio u.s.o.z. osoby i jednostki organizacyjne, o których mowa m.in. w art. 84 są obowiązane, bez uprzedniego wezwania, opłacić i rozliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne za każdy miesiąc kalendarzowy w trybie i na zasadach oraz w terminie przewidzianych dla składek na ubezpieczenie społeczne. Zgodnie z art. 87 ust. 3 u.s.o.z. – od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne pobiera się odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych dla zaległości podatkowych. Ust. 4 pkt 1 tego przepisu stanowi, że składki na ubezpieczenie zdrowotne osób wymienionych w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c są opłacane i ewidencjonowane w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast w świetle art. 93 ust. 1 u.s.o.z. składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz należności z tytułu odsetek za zwłokę nieopłacone w terminie podlegają ściągnięciu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych

Oznacza to, że wnioskodawczyni w okresach objętych zaskarżoną decyzją z 15.05.2019 r. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Z tego tytułu powinna była uiszczać składki na ubezpieczenie zdrowotne tak jak składki na ubezpieczenia społeczne – z tożsamymi konsekwencjami na wypadek uchybienia temu obowiązkowi.

Zgodnie z art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1265, dalej: u.p.z.) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają inne niż wymienione w pkt 1 i 2 osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub zaopatrzeniu emerytalnemu. Odnosi się to do m.in. do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą (zob. wyrok SA w Katowicach z 4 października 2012 r., III AUa 22/12, LEX nr 1236501). Stosownie do art. 107 ust. 1 u.p.z. składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne. Ust. 4 zd. 1 tego przepisu stanowi, że od składek na Fundusz Pracy nieopłaconych w terminie ZUS pobiera odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.).

W konsekwencji wnioskodawczyni była zobowiązana do uiszczania składek na Fundusz Pracy, zaś organ rentowy miał obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę.

Ogólne zakreślenie kwestii podlegania ubezpieczeniu, terminów płatności składek i konsekwencji ich uchybienia było w tym miejscu potrzebne do klarownego odniesienia się do problematyki przedawnienia należności na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy stwierdzonych w zaskarżonej decyzji z 15.05.2019 r.

Jednocześnie Sąd zważył, że same kwoty zaległości składkowych wskazane w zaskarżonej decyzji z 15.05.2019 r. podane na dzień wydania tej decyzji są zgodne z rozliczeniem konta ubezpieczonej.

W szczególności Sąd uwzględnił, że przed wystawieniem skarżonej decyzji po ponownej analizie zadłużenia z konta płatnika ZUS odpisał w związku z przedawnieniem należności od 1999 r. do 2004 r. i tego zadłużenia w ogóle nie uwzględnia zaskarżona decyzja z 15.05.2019 r. Właśnie z uwagi na przedawnienie tych należności.

Zarzuty skarżącej co do prawidłowości wskazanych kwot zadłużenia w decyzji z 15.05.2019 r. nie mogły odnieść zamierzonego skutku, albowiem kwota zaległych składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i FP w okresach objętych badaną decyzją odpowiada kwocie wskazanej w załączniku do tej decyzji i w rozliczeniu konta ubezpieczonej /rozliczenie w aktach ZUS/. Co do zarzutów dotyczących wysokości należności składkowych odwołująca jedynie powoływała się na rozliczenia zadłużenia w związku z egzekucją prowadzoną już po wydaniu decyzji z 15.05.2019 r. co nie miało żadnego znaczenia jeśli chodzi o ustalenie zadłużenia na dzień 15.05.2019 r., skoro dotyczy okoliczności późniejszych, a przedmiotem niniejszej sprawy nie jest prawidłowość rozliczenia kwot w drodze egzekucji. Wnioskodawczyni powoływała się jedynie na dokumenty dotyczące egzekucji prowadzonej po wydaniu decyzji z 15.05.2019 r., żadnych innych dowodów, które dotyczyłyby rozliczenia jej konta na dzień 15.05.2019 r. nie zaoferowała, ani też nie sformułowała żadnych innych zarzutów w tym zakresie. Dodać należy, że także pełnomocnik z urzędu wnioskodawczyni przyznał, że wszczęta po wydaniu badanej decyzji z 15.05.2019 r. egzekucja i dokumenty, które jej dotyczyły a na które powoływała się skarżąca nie miały żadnego znaczenia. Pełnomocnik wnioskodawczyni przyznał też, że nie są mu znane żadne inne dokumenty, które mogłyby podważyć prawidłowość ustalonego decyzją z 15.05.2019 r. zadłużenia wnioskodawczyni na dzień wydania tejże decyzji. Wobec powyższego nie ma podstaw do kwestionowania ustalonej badaną decyzją wysokości zadłużenia skarżącej na dzień 15.05.2019 r.

Wbrew zarzutom strony odwołującej w sprawie nie doszło także do przedawnienia należności składkowych za okres od listopada 2005 r. do listopada 2008 r.

Kwestię przedawnienia należności składkowych wobec ZUS reguluje art. 24 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Warto przypomnieć, że w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2002 r. przepis ten stanowił, że należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, a w przypadku przerwania biegu przedawnienia, o którym mowa w ust. 5, po upływie 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne.

Przypomnieć także należy, że ustawa z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 241, poz. 2074 z późn. zm.) dokonała w art. 1 pkt 9 zmiany m.in. art. 24 ust. 4 u.s.u.s., stanowiąc, że należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Zgodnie z art. 23 ustawy zmieniającej weszła ona w życie w dniu 1 stycznia 2003 r. Ustawa zmieniająca nie zawiera wyraźnego uregulowania kwestii międzyczasowych co do przedawnienia należności wymagalnych przed dniem jej wejścia w życie. Przyjmuje się, że upływ terminu przedawnienia, wynoszącego do dnia 31 grudnia 2002 r. - 5 lat, przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej powodował skutek wygaśnięcia zobowiązania; natomiast w przypadku, gdy zobowiązanie to przed dniem 1 stycznia 2003 r. (data wejścia w życie ustawy z 18 grudnia 2002 r.) nie uległo przedawnieniu, to ma do niego zastosowanie zasada bezpośredniego działania ustawy nowej, co oznacza, że zobowiązanie z tytułu składek nieprzedawnionych przed dniem 1 stycznia 2003 r. ulega 10-letniemu przedawnieniu, a nie jak dotychczas - przedawnieniu 5-letniemu. Taki pogląd wyrażony został m.in. w dwóch uchwałach Sądu Najwyższego: z dnia 2 lipca 2008 r. sygn. akt II UZP 5/08 - Lex nr 396253 i z dnia 8 lipca 2008 r. sygn. akt I UZP 4/08 - Lex nr 396249).

Mocą powołanej ustawy został także zmieniony przepis art. 24 ust. 5 u.s.u.s., do którego dodano ust. 5a-5d. Przepis art. 24 ust. 5b-z dniem 1 lipca 2004 r. - uległ dalszej nowelizacji na postawie art. 10 pkt 10 lit. b ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 121, poz. 1264) i otrzymał brzmienie: "bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego."

Kolejna zmiana okresu przedawnienia została wprowadzona od 1 stycznia 2012 r. Z tym dniem na podstawie art. 11 pkt 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 232, poz. 1378) zmieniono treść art. 24 ust. 4 u.s.u.s. i skrócono okres przedawnienia składek na ubezpieczenia społeczne z 10 do 5 lat. Zgodnie z art. 27 powołanej ustawy, do przedawnienia należności z tytułu składek, o którym mowa w art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą z tym, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 r. Wedle zasady wynikającej z tego przepisu do należności składkowych nieprzedawnionych do 1 stycznia 2012 r. (według zasad z zastosowaniem 10-letniego okresu przedawnienia) ma zastosowanie 5-letni termin przedawnienia, z tym jednak bardzo istotnym zastrzeżeniem, że liczy się go nie od daty ich wymagalności, tak jak o tym stanowi art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, ale od dnia 1 stycznia 2012 r. Wyjątek od tej zasady ustanawia ust. 2 powołanego przepisu, stosownie do którego jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi, wcześniej przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego przepisu (tak: w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 czerwca 2013 r. sygn. akt III AUa 1656/12, Lex nr 1350353).

Jednocześnie Sąd zauważa, że przedawnienie, jako instytucja prawa materialnego, skutkująca wygaśnięciem zobowiązania musi być bezwzględnie respektowana w toku postępowania.

Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że wystąpiły okoliczności zawieszające bieg terminu przedawnienia z uwagi na toczące się przed tut. Sądem za sygn. VIII U 5832/13 postępowanie w sprawie podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu wnioskodawczyni z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, co do którego ZUS wydał decyzję (...).08.2013 r., którą płatniczka zaskarżyła. Co do zasady bieg terminu przedawnienia uległ zawieszeniu od wszczęcia przez ZUS postępowania wyjaśniającego w zakresie weryfikacji okresu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz podstaw wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczeni społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy do czasu uprawomocnienia się w/w decyzji. Organ rentowy powoływał się, że oznacza to, że nastąpiło zawieszenie biegu terminu przedawnienia od 1.07.2013 r., tj. od daty wszczęcia postępowania wyjaśniającego, do 3.05.2014 r., tj. do uprawomocnienia się decyzji czyli uprawomocnienia się wyroku z 28.03.2014 r. w sprawie VIII U 5832/13. Zgodnie z art. 123 u.s.u.s. w sprawach uregulowanych ustawą stosuje się przepisy k.p.a., chyba że ustawa stanowi inaczej. Jak wynika z art. 39 k.p.a., organ administracji publicznej doręcza pisma za pokwitowaniem przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz.U poz. 1529 ze zm.) (w 2004 r. w przepisie była mowa o „poczcie”), przez swoich pracowników albo przez inne upoważnione osoby lub organy. Według art. 42 § 1 k.p.a. pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu pracy.

Sąd uwzględnił, że organ nie przedstawił dokumentacji, z której wynikałaby data doręczenia wnioskodawczyni zawiadomienia z 25.04.2013 r. o wszczęciu postępowania w przedmiocie weryfikacji okresu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz podstaw wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczeni społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy, ani też tej daty nie można odtworzyć na podstawie uzasadnienia wyroku wydanego w sprawie VIII U 5832/13. Należało więc uznać, że postępowanie w tej sprawie zostało wszczęte nie później niż w dniu wydania decyzji z 23.08.2013 r. W tym dniu najpóźniej bowiem doszło więc do zawieszenia biegu terminu przedawnienia objętych nią należności. Od tego dnia rozpoczął bieg miesięczny termin na wniesienie odwołania od decyzji (art. 477 ⁹ § 1 k.p.c.), płatnik zaskarżył w tym terminie decyzję z dn. 23.08.2013 r. a wyrok w tej sprawie stał się prawomocny z dniem 3.05.2014 r.

Stosując do powyższego regulację art. 24 ust. 5f u.s.u.s. należy stwierdzić, że w okresie od 23.08.2013 r. do 3.05.2014 r. (7 miesięcy i 10 dni) bieg terminu z art. 24 ust. 4 u.s.u.s. podlegał zawieszeniu. Skoro do 31.12.2011 r. nie upłynął 10-letni termin przedawnienia najstarszych badanych zaległości składkowych za listopad 2005 r., przeto należało przyjąć, że od 1.01.2012 r. należy liczyć 5-letni termin przedawnienia składek za listopad 2005 r., który z uwagi na zawieszenie biegu terminu przedawnienia upływał nie 31 grudnia 2017 r., ale 10 lipca 2018 r. Tożsame „przesunięcie” daty upływu terminu przedawnienia dotyczy odpowiednio pozostałych składek za omawiany okres.

Następnie jednak znowu doszło do zawieszenia biegu przedawnienia bowiem 15.05.2015 r. wnioskodawczyni wniosła o umorzenie nieopłaconych składek na podstawie ustawy abolicyjnej z 9.11.2012 r. Zawieszenie bieg terminu przedawnienia nastąpiło zatem od 15.01.2015 r. do 14.12.2017 r. (prawomocna decyzja odmawiająca umorzenia – wyrok w sprawie VIII U 3301/15 oddalającej odwołanie od decyzji z 16.11.2015 r. uprawomocnił się 14.12.2017 r.). Wobec czego w dacie wydania skarżonej w niniejszej sprawie decyzji z 15.05.2018 r. składki te nie były przedawnione.

Sąd ubezpieczeń społecznych może stwierdzić przedawnienie składek objętych zaskarżoną decyzją tylko wtedy, gdy nastąpiło przed wydaniem decyzji wszczynającej postępowanie o ustalenie podstawy wymiaru składek lub obowiązku ich opłacenia (por. wyrok SA w Białymstoku z 1 lipca 2014 r., LEX nr 1480368).

Wobec powyższego do dnia 15.05.2019 r., tj. do dnia wydania zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji nie nastąpiło przedawnienie żadnej z należności objętych zakwestionowaną decyzją, a tym samym podniesiony przez skarżącą zarzut przedawnienia nie mógł zostać uwzględniony. W efekcie Sąd uznał, że skarżona decyzja obejmuje jedynie należności wymagalne i nieprzedawnione.

Co do zarzutu błędnego rozliczenia wpłat na poczet zadłużenia w wyniku prowadzonej po wydaniu decyzji z 15.05.2019 r. egzekucji, należy podkreślić, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ k.p.c., art. 477 ¹⁴ k.p.c.). Jedynie zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd – przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony – powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji nie ma wpływu na bieg sprawy (art. 477 ¹³ k.p.c., por. wyrok SA w Lublinie z 4 października 2012 r., III AUa 312/12, LEX nr 1223274).

Ponadto odnosząc się do trudnej sytuacji majątkowej wnioskodawczyni to należy wskazać, że art. 5 k.c. nie może być stosowany do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych. W zakresie prawa publicznego nie znajduje zastosowania konstrukcja nadużycia prawa podmiotowego. Zarzut czynienia ze swego prawa użytku niezgodnego z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa musiałby być bowiem odniesiony do czynności organu rentowego, który – wydając decyzję – nie korzysta ze swoich praw podmiotowych (regulowanych prawem prywatnym), lecz realizuje ustawowe kompetencje organu władzy publicznej. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych art. 5 k.c. nie ma więc zastosowania (por. wyrok SN z 23 października 2006 r., I UK 128/06, OSNP 2007/23-24/359 i tam powołane orzecznictwo). Z tych przyczyn argumentacja odwołującego dotycząca jego trudnej sytuacji majątkowej i zdrowotnej nie mogła znaleźć zastosowania.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżona decyzja organu rentowego jest prawidłowa. W konsekwencji odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. o czym orzeczono, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie drugim sentencji wyroku Sąd Okręgowy, na podstawie § 8 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z 3.10.2016 r. (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 18 ze zm.), zasądził na rzecz adwokat P. K. kwotę 2952 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wnioskodawczyni, uwzględniając stawkę podatku VAT zgodnie z § 4 ust. 3 w/w rozporządzenia. Podkreślić przy tym należy, iż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o należności z tytułu składek i wysokość zadłużenia stawkę wynagrodzenia adwokata ustala się na podstawie § 8 pkt 5 w/w rozporządzenia (por. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 3 października 2019 r., III UZP 9/19 – Legalis nr 2235862 oraz z dnia 7 maja 2013 r., I UZP 1/13 – OSNP 2013, nr 23-24, poz. 280, uchwała Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 października 2019 r.,III UZP 9/19).

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą wynikającą z art. 98 §1 k.p.c., tzn. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Stosownie do art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez wykwalifikowanego pełnomocnika zalicza się wynagrodzenie, którego wysokość określono zgodnie z § 2 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 roku, poz. 265 ze zm.) na kwotę 1800 zł.

A.P.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni.

28 I 2021 roku.