Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVI Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2020 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa W. B.

przeciwko (...) Portowi Lotniczemu W. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Portu Lotniczego W. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N. na rzecz powoda W. B. kwotę 283 537 zł (dwieście osiemdziesiąt trzy tysiące pięćset trzydzieści siedem złotych) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 7 grudnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, co do wyżej wymienionej kwoty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  ustala, iż powód W. B. wygrał w 62% - przy czym szczegółowe wyliczenie kosztów postępowania – powierza Referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt. XXVI GC 849/14

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym 8 lipca 2014 r. (data stempla pocztowego k. 61) przeciwko (...) Portowi Lotniczemu W. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N., powód W. B. wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda w związku z utworzeniem uchwałą numer (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 czerwca 2012 r. obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego W. w N.:

a)  odszkodowania w kwocie 369 000 zł wraz ustawowymi odsetkami od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty na rzecz powoda tytułem obniżenia wartości nieruchomości położonych w gminie P. w miejscowości N. opisanych w księgach wieczystych nr (...) - działki o numerach (...) o łącznej powierzchni 68 300 m2 i (...) działka o numerze (...) o powierzchni 2 800 m2

b)  kwoty 89 000 zł tytułem odszkodowania z tytułu konieczności zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku posadowionym na nieruchomości oznaczonej jako N. (...) w P.

Z uzasadnienia pozwu wynika, iż powód jest właścicielem nieruchomości gruntowych położonych w P. w N.. Nieruchomość opisana w księdze wieczystej nr (...) składa się z działek o numerach nr (...), (...), (...) i (...) o łącznej powierzchni 68 300 m2, przy czym działka nr (...) zabudowana jest 4 budynkami. Powód jest również właścicielem działki o powierzchni 2800 m2 opisanej w księdze wieczystej (...). Nieruchomość początkowo była wykorzystywana wyłącznie jako gospodarstwo rolne. Powód nabył nieruchomość w drodze darowizny dokonanej przez jego rodziców. Darowizna była połączona z ustanowieniem służebności osobistej i prawa dożywotniego korzystania na rzecz rodziców powoda. Rodzice powoda nie wyrażali zgody na sprzedaż ziemi, Posiadanie ziemi, na której możliwa jest zabudowa mieszkaniowa w postaci domków jednorodzinnych była traktowana przez powoda jako najlepsza lokata kapitału rodzinnego.

Powód podniósł, iż zgodnie z miejscowym ogólnym planem zagospodarowania przestrzennego obowiązującym do dnia 31 grudnia 2003 r działka nr (...) była położona na terenie przeznaczonym pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną – (...), a działka (...) była częściowo przeznaczona pod zabudowę zagrodową (...).

Nieruchomości powoda w znacznej mierze znalazły się w strefie ograniczonego użytkowania zgodnie z Uchwałą (...) Sejmiku Województwa (...) z 25.06.12 - w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego W. (dalej jako (...)).

Zgodnie z twierdzeniem powoda, od dnia 1 stycznia 2004 r. do dnia wejścia w życie uchwały o (...) dnia 10 lipca 2012 r. – na terenie wsi N. wydawane były zarówno warunki zabudowy jak i pozwolenia dotyczące zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Wydano 15 decyzji odnośnie warunków zabudowy dla działek, na których następnie ustanowiono (...). Wydano również pozwolenie na budowę.

W związku z wprowadzeniem (...), Uchwałą nr (...) Rady Gminy P. z 4.10.2013 r. uchwalono nowy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy P. dla wsi N..

Wskutek podjęcia ww. Uchwał, prawo własności powoda zostało drastycznie ograniczone w zakresie przeznaczenia nieruchomości i sposobu jej użytkowania. Na nieruchomości powoda zabroniono lokalizowania budynków funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowo-usługowej, zagrodowej. Nieruchomości powoda zostały przeznaczone pod budowę usługową, obiekty i urządzenia techniczne przetwarzające energię słoneczną oraz magazyny.

Ustanowienie strefy z całkowitym zakazem sytuowana budownictwa mieszkaniowego było dla powoda dramatycznym zaskoczeniem, gdyż uniemożliwiło powodowi realizację jego celów inwestycyjnych pozbawiając zabezpieczenia finansowego powoda i jego dzieci.

Powód upatruje szkodę w obniżeniu wartości nieruchomości w stosunku do wartości nieruchomości położonych poza strefą ograniczonego użytkowania na terenie analogicznie atrakcyjnym w okolicy i w stosunku do wartości tej nieruchomości z dnia przed wejściem w życie uchwały wprowadzającej (...). Zgodnie z twierdzeniem powoda zbycie nieruchomości jest utrudnione, gdyż inwestorzy nie są zainteresowani nabyciem gruntów, na których można wybudować jedynie budynki o charakterze usługowym

Powód podniósł także, iż położenie nieruchomości w bliskiej odległości w prostej linii od początku pasa startowego dużego międzynarodowego portu lotniczego skutkujące poddaniem nieruchomości nieustannym immisjom w postaci: hałasu przekraczającego normy, sięgającego średnio w dzień 60 - 65 decybeli, a średnio w nocy 50 decybeli, zaś podczas startu samolotu nawet 100 decybeli, zanieczyszczenia środowiska, zakłócenia fal radiowych i sieci komórkowej uniemożliwiające rozmowę podczas startu lub lądowania samolotu, utrudnia korzystanie z nieruchomości i uniemożliwia sprzedaż nieruchomości po cenach rynkowych. Powód podniósł też, iż zgodnie z doniesieniami prasowymi ilość obsłużonych pasażerów i samolotów zwiększa się gwałtownie na lotnisku w M.

Ponadto powód wskazał na konieczność poniesienia kosztów zapewnienia odpowiednich standardów akustycznych w budynkach położonych w strefie ograniczonego użytkowania, określonych w uchwale o (...).

Zgodnie z kalkulacją powoda spadek wartości nieruchomości równy jest co najmniej 369 000 zł. Powód oświadczył też, iż koszty już poniesione oraz koszty, które muszą być poniesione w przyszłości, aby zapewnić właściwy standard akustyczny w budynku to kwota co najmniej 89 000 zł. Powód wskazał, iż szczegółowe wyliczenie ww. kwoty będzie możliwe dopiero po przeprowadzeniu dowodu z wnioskowanych opinii biegłych z zakresu wyceny nieruchomości oraz budownictwa.

Jako podstawę prawną dochodzenia odszkodowania powód wskazał przepis art. 129 ust. 2 i przepis art. 136 ust. 3 w zw. z art. 129 ust. 2 prawa ochrony środowiska oraz subsydiarnie przepis art. 435 § 1 k.c. w zw. z art. 322 prawa ochrony środowiska.

Z uzasadnienia pozwu wynika, iż powód w dniu 13 czerwca 2014 r. wystąpił wobec pozwanego z roszczenie o wypłatę odszkodowania w łącznej wysokości 2 700 000 zł. W ocenie powoda pozwany co do zasady uznał roszczenie powoda, jako że na spotkaniu w dniu 1 lipca 2014 roku powodowi proponowano kwotę 40 000 zł tytułem naprawienia szkody poniesionej w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości na skutek ustanowienia (...) .

Uzasadniając wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w całości powód wskazał, iż nie może uzyskać godziwego dochodu z nieruchomości rolnej o powierzchni ok 7 ha ze względu na słabą klasę gleby.

[pozew k. 1-83]

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Pozwany wskazał, iż w dniu 29 listopada 2013 r. pozwanemu doręczono wniosek powoda z 26 listopada 2013 r. dotyczący działki (...) położonej w N. (...), w którym powód domagał się zapłaty 390 000 zł, na którą to kwotę składały się 300 000 zł tytułem rekompensaty za spadek wartości nieruchomości wskutek wprowadzenia ograniczeń w jej użytkowaniu, wynikający z różnicy wartości nieruchomości z okresu przez utworzeniem (...), a aktualną wartością tejże nieruchomości, 50 000 zł tytułem rekompensaty ewentualnych kosztów dostosowania istniejących budynków do odpowiedniego klimatu akustyki oraz 40 000 zł tytułem rekompensaty za oddziaływanie pozwanego na jakość życia osób przebywających w strefie.

Następnie 13 czerwca 2014 powód przedłożył pozwanemu nowe żądania odwołując żądania z wniosku 26 listopada 2013 r.. W nowym wniosku powód zażądał wypłaty odszkodowania w wysokości 2 700 000 zł, na które składało się 1 000 000 zł tytułem rekompensaty za spadek wartości nieruchomości wskutek wprowadzenia ograniczeń w jej użytkowaniu, wynikający z różnicy wartości nieruchomości z okresu przez utworzeniem (...), a aktualną wartością tejże nieruchomości, 1 00 000 tytułem rekompensaty za ograniczenia związane z użytkowaniem nieruchomości, 200 000 zł tytułem rekompensaty ewentualnych kosztów dostosowania istniejących budynków do odpowiedniego klimatu akustyki oraz 500 000 zł tytułem rekompensaty za oddziaływanie pozwanego na jakość życia osób przebywających w strefie.

Pozwany podniósł, iż:

- działka o nr ew. (...) jest działką orną niezabudowaną i co do zasady jest oznaczona nr 29 na wykazie działek ewidencyjnych objętych (...). Pozwany szacuje, że w (...) leży 80% działki. Według oświadczenia powoda działka jest wykorzystywana w celu prowadzenia gospodarstwa rolnego.

- działka o nr. ew. (...) jest działką orną niezabudowaną -i co do zasady jest oznaczona nr 73 na wykazie działek ewidencyjnych objętych (...). Pozwany szacuje ze (...) leży 25% działki. Według oświadczenia powoda działka jest wykorzystywana w celach rolniczych.

- działka o nr. ew. (...) jest działką orną niezabudowaną i co do zasady jest oznaczona nr 30 na wykazie działek ewidencyjnych objętych (...). Pozwany szacuje ze (...) leży 5% działki. Według oświadczenia powoda działka jest wykorzystywana w celu prowadzenia gospodarstwa rolnego.

- działka o nr. ew. (...) jest działką niezabudowaną (leżą na niej grunty orne i nieużytki) i co do zasady jest oznaczona nr 143 na wykazie działek ewidencyjnych objętych (...). Pozwany szacuje ze (...) leży 20% działki. Według oświadczenia powoda działka jest wykorzystywana w celach produkcyjnych dla ogrodnictwa.

- działka o nr. ew. (...) położona jest w całości w (...) i co do zasady jest oznaczona nr (...) na wykazie działek ewidencyjnych objętych (...). Stanowi zabudowaną nieruchomość rolną – grunty orne i użytki rolne zabudowane, położoną pod adresem N. (...). Na działce znajdują się trzy budynki murowane rolno-produkcyjne: o powierzchni 47 m2 z roku 1970, o powierzchni 170 m2 z roku 1998 i o powierzchni 203 m2 z 1970 r., a także murowany budynek mieszkalny z 1970 r o powierzchni 121 m2.

Odnosząc się twierdzeń powoda, pozwany oświadczył, iż w żaden sposób nie uznał roszczenia powoda na spotkaniu w dniu 1 lipca 2014 r, wskazując, że propozycja ugody wysunięta przez pozwanego co najwyżej skutkowała potwierdzeniem istnienia zobowiązania.

Pozwany podniósł także, iż roszczenie o naprawienie szkody polegającej na zmniejszeniu wartości nieruchomości wymaga wykazania, iż utrata nastąpiła w wyniku ograniczeń w sposobie korzystania z nieruchomości wynikających z aktu ustanawiającego (...). Niezmiernie trudne jest odgraniczenie w wynikach postępowania dowodowego szkody spowodowanej samym wejściem w życie Uchwały Sejmiku od uszczerbku wywołanego uciążliwym sąsiedztwem Portu Lotniczego W. w N.. Sam spadek rynkowej wartości nieruchomości może być po części wynikiem niemożności uzyskania nowych pozwoleń na budowę w strefie (...), a po części obawą potencjalnych nabywców zabudowanych już działek przed koniecznością ciągłego znoszenia uciążliwości akustycznych, co już nie jest podstawą roszczeń odszkodowawczych z art. 129 prawa ochrony środowiska. Zdaniem pozwanego sam fakt wprowadzenia (...) musi skutkować spadkiem wartości nieruchomości, co jest związane ze jej stopniową degradacją kapitałową i użytkową zabudowy. Niemniej jednak w ocenie pozwanego roszczenie o wynagrodzenie szkody w postaci utraty wartości nieruchomości przysługuje jedynie w razie ważnego i rzeczywistego uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości lub zmuszenia właściciela do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia, co w niniejszej sprawie nie ma miejsca.

W ocenie pozwanego położenie nieruchomości w sąsiedztwie lotniska nie powoduje w każdym przypadku obniżenia jej wartości, może bowiem wpłynąć na zwiększenie jej atrakcyjności. Wobec tego wpływ ustanowienia (...) na wartość nieruchomości powinien zostać potwierdzony opinią biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

Pozwany podniósł, iż wśród działek składających się na nieruchomości powoda jedynie działka o nr ew. (...) leży w całości w (...), pozostałe działki leżą w graniach (...) jedynie częściowo. Ponadto tylko działka o nr ew. (...) jest zabudowana, przy czym jedynie jej fragment, na którym znajduje się budynek został zaklasyfikowany jako użytki rolne zabudowane, resztę działki stanowi grunt orny. Pozostałe działki są niezabudowane i były dotychczas użytkowane jedynie rolniczo i zgodnie z wypisem z rejestru gruntów przedłożonym przez powoda zostały zaklasyfikowane jako grunty orne oraz nieużytki.

Pozwany wskazał także, iż przydatne do aktualnego określenia wartości nieruchomości będzie oświadczenie o wartości nieruchomości zawarte w umowie darowizny, na podstawie której powód nabył własność nieruchomości.

Ponadto w ocenie pozwanego twierdzenia powoda, co do wartości nieruchomości są sprzeczne. Powód bowiem z jednej strony wskazuje na wysoką wartość rynkową nieruchomości przez wprowadzeniem (...) i podnosi, że nieruchomości stanowiły dla niego najlepszą lokatę kapitału rodzinnego, zabezpieczającą przyszłości jego i dzieci pod względem finansowym i mieszkaniowym, dlatego wprowadzenie (...) było dla powoda dramatycznym zaskoczeniem. Przy czym w ocenie pozwanego powód nie udowodnił chęci zabudowania nieruchomości przed utworzeniem (...), a wprowadzenie (...) w 2012 r. nie było zaskoczeniem dla lokalnej społeczności, jako że proces inwestycyjny dla lotniska rozpoczął się kilka lat wcześniej. Pozwany podniósł także, iż nie jest pewne, że nawet gdyby powód wystąpił o warunki zabudowy oraz pozwolenie na budowę dotyczące zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, uzyskałby pozytywną decyzję administracyjną w tym zakresie. Pozwany wskazał także, iż wbrew twierdzeniom powoda, na działce o nr ew. (...) dopuszczalna jest zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna.

Z drugiej strony powód potwierdził w protokole ze spotkania z 1 lipca 2014 r., iż działki wykorzystywane są na cele o charakterze rolniczym, a w pozwie przyznał, że nieruchomość o przeznaczona jest pod uprawę rolną, jednakże nie przynosi dochodów ze względu na słabą klasę gleby. Ponadto ze zdjęć nieruchomości dołączonych do odpowiedzi na pozew wynika, iż część nieruchomości jest zabudowana budynkiem mieszkalnym, a pozostała część jest wykorzystywana rolniczo lub jest nieuprawiana.

Wobec powyższego w ocenie pozwanego nie doszło do ważnego i rzeczywistego uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości lub zmuszenia właściciela do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia.

Pozwany zaprzeczył także twierdzeniom powoda o zanieczyszczaniu środowiska, zakłócenia fal radiowych i sieci komórkowych przez port lotniczy należący do pozwanego. Pozwany przyznał, iż lotnisko W.-M. oddziałuje poza swój obszar jedynie hałasem. Zgodnie z twierdzeniem pozwanego nieruchomość powoda tylko w nocy narażona jest na ponadnormatywny hałas powyżej 50 dB, zaś w czasie dnia lotnisko nie oddziałuje na nią, gdyż nieruchomość znajduje się poza strefą, w której hałas przekracza 60 dB. Przy czym pozwany podniósł, iż lotnisko w niewielkim stopniu obsługuje loty w porze nocnej.

Pozwany wskazał także, iż wprowadzenie (...) w przypadku nieruchomości powoda nie wywołuje konieczności zastosowania dodatkowych zabezpieczeń zapewniających dopuszczalne poziomu hałasu w pomieszczeniach mieszkalnych.

[odpowiedź na pozew k. 129-140].

W replice na odpowiedź na pozew powód podtrzymał powództwo wskazując, iż pozew jest zasadny co do istoty, jedynie kwota odszkodowania jest sporna [pismo procesowe k. 233-241].

W piśmie z 22 czerwca 2020 r. powód zmienił wysokość roszczeń składających się na żądanie pozwu, nie zmieniając jednocześnie wartości przedmiotu sporu i sprecyzował roszczenie odnośnie odsetek w związku z wprowadzeniem odsetek za opóźnienie w trakcie trwania sporu wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda:

1)  odszkodowania w kwocie 273 769 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia powództwa do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty tytułem obniżenia wartości nieruchomości położonych w gminie P. w Miejscowości N.

2)  kwoty 184 231 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia powództwa do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty na rzecz powoda tytułem odszkodowania z tytułu konieczności zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku posadowionym na nieruchomości powoda oznaczonej N. (...) w P.

[pismo k. 1050-1051].

Następnie w piśmie złożonym na rozprawie 24 listopada 2020 r. powód zmienił żądanie odsetkowe wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda:

1)  odszkodowania w kwocie 273 769 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 7 grudnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty tytułem obniżenia wartości nieruchomości położonych w gminie P. w Miejscowości N.

2)  kwoty 184 231 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 7 grudnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty na rzecz powoda tytułem odszkodowania z tytułu konieczności zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku posadowionym na nieruchomości powoda oznaczonej N. (...) w P.

Na rozprawie 24 listopada 2020 r. strona pozwana podtrzymała stanowisko w sprawie wnosząc o oddalenie powództwa, a strona powodowa potrzymała powództwo.

[pismo k. 1050-1051, protokół z rozprawy 24 listopada 2020 r k. 1086-1087 ].

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Na mocy umowy darowizny zawartej 20 kwietnia 1994 r. w formie aktu notarialnego nr rep (...) małżonkowie H. i J. B. darowali swoim dzieciom W. B. (dalej jako powód) i E. G. (1) prawo własności nieruchomości położonych we wsi N. i S., na których prowadzili dotychczas gospodarstwo rolne. W drodze darowizny powód nabył własność nieruchomości gruntowych położonych w P. w N., dla których Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim, IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi obecnie księgi wieczyste nr (...) (dalej łącznie jako Nieruchomość), a także własność nieruchomości położonej we wsi S.. Nieruchomość opisana w księdze wieczystej nr (...) składała się z działek o numerach ewidencyjnych: (...), (...), (...) i (...). Na nieruchomości z księgą wieczystą nr (...) znajdowała się działka nr (...).

[ dowód: umowa darowizny k. 77-83, wypisy z ksiąg wieczystych k. 21-25].

Wartość darowizny na rzecz powoda strony określiły na kwotę 270 000 000 zł.
W umowie darowizny powód ustanowił na rzecz swoich rodziców dożywotnią i bezpłatną służebność osobistą polegającą na zamieszkiwaniu w połowie domu zbudowanego na działce nr ew. (...) i użytkowaniu 30 arowej działki położonych na nieruchomości opisanej w księdze wieczystej nr (...). Z kolei na rzecz swojej siostry E. G. (1) powód ustanowił służebność osobistą zamieszkiwania, która będzie wykonywana po śmierci darczyńców. Wartość ustanowionych darowizn określono na kwoty 35 000 zł. [dowód: umowa darowizny k. 77-83, wypisy z ksiąg wieczystych k. 21-25].

Zgodnie z miejscowym ogólnym planem zagospodarowania przestrzennego zatwierdzonym Uchwałą Rady Gminy P. nr (...) z dnia 31 sierpnia 1990 r. (Dz. Urz. Woj. (...) nr (...), poz. (...) z 1990 r.) obejmującym wieś N. oraz zmianą miejscowego ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego gminy P. dla części obszaru wsi N., zatwierdzoną Uchwałą Rady Gminy P. nr (...) z dnia 28 maja 1997r. (Dz. Urz. Woj. (...) nr (...) poz. (...) r.), które to uchwały utraciły moc z dniem 31 grudnia 2003 r.:

- działka o nr. ew. (...) położona była częściowo na terenie upraw rolnych, łąk i pastwisk oraz częściowo na terenie projektowanej drogi- Trasy O.;

- działki o nr. ew. (...) i (...) położone była na terenie upraw rolnych, łąk i pastwisk

- działka o nr ew. (...) położona była terenie przeznaczonym pod zabudową mieszkaniową jednorodzinną

- działka o nr ew. (...) położona była w większości na terenie upraw rolnych, łąk i pastwisk oraz częściowo na terenie istniejącej zabudowy zagrodowej wsi N.

[dowód: zaświadczenie Wójta Gminy P. z 7.05.14 r. k. 28-29]

W okresie braku planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego dla wsi N. wydano 15 decyzji o warunkach zabudowy dla działek położonych w N., gm. P. dotyczących zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Dziesięć z wydanych decyzji dotyczyło terenu, na którym następnie ustanowiono (...). W okresie od 2004 roku do sierpnia 2012 r. wydano siedem pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych jednorodzinnych w miejscowości N., gm. P., wydanych na podstawie decyzji o warunkach zabudowy [dowód: pismo Wójta Gminy P. z 13.06.14 r. k. 31, pismo Wydziału Architektury i Budownictwa Starostwa Powiatowego w N. z 25.06.14 r. k. 32].

W dniu 25 czerwca 2012 r. Sejmik Województwa (...) podjął Uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania (dalej jako (...)) dla (...) w N. (dalej jako (...) lub lotnisko), która weszła w życie 11 lipca 2012 r. (dalej jako Uchwała nr (...), Uchwała o (...) lub Uchwała o ustanowieniu (...) ).

Zarządcą (...) jest (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w N. (dalej jako pozwany).

Zgodnie z § 4 Uchwały nr (...) w obszarze (...) wprowadzono następuje ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu i sposób korzystania z terenów:

1)  zakazano przeznaczenia terenów pod zabudowę mieszkaniową, jedno- i wielo rodzinną, mieszkaniowo-usługową, zagrodową, zamieszkania zbiorowego, związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitale i domy opieki społecznej

2)  zakazano lokalizowania budynków o funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowo-usługowej, zagrodowej, zamieszkania zbiorowego, szpitali, domów opieki społecznej oraz funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży

3)  zakazano zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowo-usługowej, zagrodowej, zamieszkania zbiorowego, szpitali, domów opieki społecznej oraz funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży
[Dz. Urz. Woj. M.. z dnia 26 czerwca 2012 r. poz. 4944]

(...) to międzynarodowy port lotniczy, który obsługuje loty rejsowe krótkiego i średniego zasięgu tanich linii lotniczych do miast europejskich, loty krajowe i loty czarterowe. Maksymalna przepustowość lotniska jest oceniana 2-2,3 milionów osób rocznie. Rejsowe loty pasażerskie rozpoczęły się 15 lipca 2012 r. (...) powstał na bazie istniejącego wcześniej lotniska wojskowego, które istniało w latach 1940-2000. Całkowita powierzchnia lotniska zajmuje ok 302 ha. Powierzchnia (...) łącznie z terenem lotniska wynosi 956 ha. Lotnisko otoczone jest z trzech stron infrastrukturą komunikacyjną. Na południowy zachód od lotniska zlokalizowana jest droga ekspresowa (...) o przebiegu północ-południe. W pobliżu terenu lotniska przebiega linia kolejowa dalekobieżna W.-G. oraz linia lokalna W.-N.-D.. Jedna z bocznic tej linii przekracza granice (...) i doprowadzona jest na teren składnicy materiałów pędnych i smarów, zlokalizowanej w zachodniej części lotniska. Na południe od (...) zlokalizowana jest droga krajowa DK (...). Hałas emitowany przez samoloty wykorzystujące lotnisko kumuluje się z hałasem komunikacyjnym powstałym na ww. obiektach liniowych. Kumulacja hałasu nie oznacza jednak prostego sumowania jego natężenia od tych dwóch czynników.

[dowód: opinia biegłego M. G. k.934-976, opinia biegłego T. M. k. 428-465]

Na dzień wejścia w życie Uchwały nr (...) dla (...) brak było obowiązującego Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego. W obowiązującym Studium (...) przyjętym Uchwałą Rady Gminy P. nr (...) z dnia 26 marca 2008 r. zmienionym Uchwałą Rady Gminy P. Nr LIII/305/10 z dnia 27 października 2010 r. w sprawie zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy P. (dalej jako Studium) działki nr. ew. (...) i nr. ew. (...) znajdowały się na obszarze zabudowy mieszkaniowej z możliwością realizacji odrębnych obiektów związanych z usługami. Działki o nr. ew. (...), (...) i (...) znajdowały się na obszarze zabudowy produkcyjno-usługowej oraz w części w obszarze planowanego układu drogowego.

[dowód: opinia biegłego M. G. k.934-976]

Spośród działek leżących na Nieruchomości jedynie działka o nr. ew. (...) znajduje się w całości na obszarze (...). Działka ta posiada powierzchnię 11,560 m ^{( 2)}, w części o powierzchni 3,890m ^{( 2)} stanowi użytki rolne zabudowane, w pozostałej części o powierzchni 7.670 m2v stanowi grunty rolne wykorzystywane rolniczo. Działki o nr. ew. (...), (...),(...), i (...) objęte zostały strefą (...) wyłącznie w części. Działka o nr. ew. (...) posiada powierzchnię 27,178 m ^{( 2)} w całości stanowiącą grunty orne. W strefie (...) znajduje się w części o powierzchni 4.399m ^{( 2)}. Działki o nr. ew. (...),(...) i (...) posiadają łącznie powierzchnię 32.500 m ^{( 2 )}i w całości stanowią grunty orne. [dowód: Załącznik nr 4 do Uchwały nr (...) k. 39, opinia biegłego M. G. k.934-991]

W dniu 4 października 2013r. Rada Gminy P. podjęła Uchwałę nr (...) (Dz. Urz. Woj. (...) z dnia 24.10.2014 r. nr poz. 10633) zatwierdzającą miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy P. dla wsi N., który obowiązuje od dnia 8 listopada 2013 r. (dalej jako plan).

Uchwalenie planu wprowadziło zmianę sposobu zagospodarowania gruntów dla działek o nr. ew. (...) i (...). Działka nr ew. (...) znalazła się na terenie przeznaczonym pod zabudowę usługową, obiekty i urządzenia techniczne przetwarzające energię słoneczną, magazyny (przeznaczenie towarzyszące: drogi wewnętrzne, infrastruktura techniczna, zieleń urządzona).

Działka nr ew. (...) znalazła się jedynie w części na terenie przeznaczonym pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną. W pozostałym zakresie położona jest częściowo na terenie przeznaczonym pod zabudowę produkcyjną składową i magazynową (przeznaczenie towarzyszące: zabudowa usługowa, zabudowa usług publicznych, drogi wewnętrzne, infrastruktura techniczna, zieleń urządzona), częściowo na terenie przeznaczonym pod drogę publiczną klasy głównej ruchu przyśpieszonego (przeznaczenie towarzyszące: infrastruktura techniczna, zieleń urządzona), częściowo na terenie przeznaczonym pod zabudowę usługową, obiekty i urządzenia techniczne przetwarzające energię słoneczną, magazyny (przeznaczenie towarzyszące: drogi wewnętrzne, infrastruktura techniczna, zieleń urządzona), a częściowo na terenie przeznaczonym pod drogę publiczną klasy dojazdowej (przeznaczenie towarzyszące: infrastruktura techniczna, zieleń urządzona, obiekty małej architektury).

W najbliższym sąsiedztwie działek nr. ew. (...) i (...) znajduje się zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i zagrodowa oraz tereny niezabudowane w dalszym ciągu wykorzystywane pod uprawy rolne lub pozostające jako łąki lub nieużytki, w dalszym otoczeniu zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna w skupisku osiedla, magazynowa i tereny niezabudowane. Działki nr. ew. (...) i (...) oddalone są o około 1,8 km w linii prostej od wschodniej granicy pada startowego (...). Oprócz uciążliwości i hałasu wynikających z (...) nie występują inne uciążliwości.

Rzeczywista utrata wartości Nieruchomości z tytułu wprowadzenia (...), w zakresie całkowitej powierzchni działki o nr. ew. (...) oraz części działki o nr ew. (...) leżącej w (...), wynosi 99 306 zł.

Pozostałe działki leżące na Nieruchomości nie utraciły wartości wskutek wprowadzenia (...). Uchwalenie planu sankcjonującego wprowadzenie (...) nie spowodowało zmiany korzystania z tych gruntów w porównaniu z przeznaczeniem określonym w Studium. Zgodnie z planem działki o nr ew. (...) i (...) położone są częściowo na terenie przeznaczonym pod zabudowę produkcyjną składową i magazynową oraz częściowo na terenie przeznaczonym pod drogę publiczną klasy głównej ruchu przyśpieszonego, a działka nr ew. (...) położona jest w większości na terenie przeznaczonym pod zabudowę produkcyjną składową i magazynową oraz częściowo na terenie przeznaczonym pod drogę publiczną klasy głównej ruchu przyśpieszonego

[dowód: zaświadczenie Wójta Gminy P. z 7.05.14 r. k. 28-29, opinia biegłego M. G. k.934-991]

W § 3 ust. 1 i 2 Uchwały nr (...) przewidziano, iż granicę zewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania wyznacza się na podstawie izolinii równoważnego poziomu dźwięku A w porze nocy LAeqN = 50 dB. Granicę wewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania wyznacza granica terenu portu lotniczego. Zgodnie z § 2 pkt 1 Uchwały nr (...) poprzez równoważny poziom dźwięku A- rozumie się przez to wielkość określoną wskaźnikiem hałasu LAeqD lub LAeqN w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.).

W § 5 Uchwały nr (...) określono następujące wymagania techniczne dotyczące budynków objętych (...):

1) w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić odpowiednią izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2010r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy;

2) w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy.

[Dz. Urz. Woj. M.. z dnia 26 czerwca 2012 r. poz. 4944]

Uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 22 października 2012 r., która weszła w życie 5 grudnia 2012 r. zmieniono treść § 5 Uchwały nr (...) w ten sposób, że pkt:

1)  stanowi, iż w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić izolacyjność akustyczną przegród zewnętrznych, okien i drzwi w przegrodach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2010r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.3) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy;

2)  stanowi, iż w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające dopuszczalne poziomy hałasu w pomieszczeniach – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2010r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy

[Dz. Urz. Woj. M.. z dnia 27 listopada 2012 r. poz. 7850 ]

Średni ruch na (...) w latach 2012-2015 r. kształtował się następująco. W 2012 r. liczba dni z operacjami lotniczymi wynosiła 175, a średnia liczba paserów na dobę wynosiła 4900, w 2013 r. było to odpowiednio 184 dni i (...) osoby, w 2014 r. 365 dni i (...) osoba, a w 2015 r. 304 dni i (...) osoby [dowód: informacje na temat ruchu lotniczego użytku publicznego W./M. w okresie 2005-2015 r. k. 301].

Założenia projektu (...) dotyczące liczby operacji zbliżone są do aktualnego rozkładu lotów na (...). Liczba rozkładowych połączeń w (...) dla poszczególnych dni tygodnia kształtuje się następująco. W poniedziałek 48 w dzień, 1 w nocy. We wtorek 56 w dzień, 2 w nocy. W środę 48 w dzień, 2 w nocy. W czwartek 56 w dzień, 2 w nocy. W piątej 46 w dzień, 3 w nocy. W sobotę 52 w dzień, 2 w nocy. W niedzielę 50 w dzień, 2 w nocy.

[opinia biegłego M. Z. k. 372-390].

Działka powoda o nr. ew. (...) zlokalizowana pod adresem ul. (...) w P. zabudowana jest budynkiem mieszkalnym jednorodzinny wolnostojący wzniesiony ok 1970 r. (dalej jako Budynek, lub budynek mieszkalny), budynek gospodarczy murowany parterowy, blaszany garaż oraz pozostałości po szklarni. Budynek zlokalizowany jest w pobliżu drogi asfaltowej, po której odbywa się lokalny ruch kołowy o małym natężeniu. Budynek leży w przedłużeniu drogi startowej, w odległości ok 3,3 km od jej środka. Współrzędne geograficzne Budynku to (...). (...),20. (...). Bezpośrednio nad Budynkiem przebiega ścieżka podejścia do lądowania na kierunku (...) oraz odejścia po starcie na kierunku (...) Głównym źródłem hałasu w Budynku są starty i lądowania samolotów komunikacyjnych obsługiwanych przez L. R. ((...)). Pozostałe typy samolotów i śmigłowców operujących (...) mają znikomy wpływ na poziom hałasu w Budynku. W Budynku zarejestrowano przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku związane z działalnością (...) . Zgodnie z normą PN-B- (...)-3:2-2015:10, prawidłowy klimat akustyczny nie został zapewniony we wszystkich pomieszczeniach mieszkalnych w Budynku, miarodajny poziom dźwięku wynosił bowiem LA,zew,n = 83,4 dB w nocy i LA,zew,n = 57,0 w dzień. Zgodnie z normą PN-B- (...)-2:1987 klimat we wszystkich pomieszczeniach jest wystarczający, miarodajny poziom dźwięku wynosił 53,3 dB w nocy i 57,0 dB w dzień. Klimat akustyczny w Budynku nie został zatem zapewniony. Ruch lotniczy emitujący w nocy hałas przekraczalny dopuszczalny poziom może wpływać niekorzystnie na komfort życia człowieka powodując u człowieka tzw. wybudzenia. Regularność wybudzeń może przyczynić się nawet do skrócenia życia człowieka.

[opinia biegłego M. G. k.934-976, opinia biegłego M. Z. k. 372-390, opinia biegłego T. M. k. 428-465 ].

Budynek jest trzykondygnacyjny. Powierzchnia użytkowa Budynku wynosi ogółem (...) m ^{( 2. )}Parter Budynku jest cały wykończony i zamieszkały, na tej kondygnacji znajdują się ganek, korytarz, pokój nr (...), pokój nr (...), kuchnia, pokój nr (...), łazienka klatka schodowa. Piwnice rozciągają się pod całym domem i są wykorzystywane jako pomieszczenia magazynowo - składowe. Nie występują spękania elementów nośnych, ani ich nadmierne ugięcia. Standard wykończenia Budynku jest niski i wskazuje, iż nie prowadzona była regularna gospodarka remontowa, jednakże nie występują istotne zaniedbania w bieżącym utrzymaniu Budynku. Poddasze jest w stanie surowym – niewykończonym. Po wykonaniu prac wykończeniowych może być zakwalifikowane jako mieszkalne. Ogólny stan Budynku jest przeciętny. Pokrycie dachu jest szczelne i nie występują zacieki wodne. Kominy wyprowadzone ponad dach są prawidłowo i znajdują się w dobrym stanie technicznym. Okna w pomieszczeniach mieszkalnych są typowe, przeciętnej klasy, wykonane z PCV bez nawietrzaków. W pozostałej części poddasza okna drewniane, stare, mocno zdewastowane. Ściany zewnętrzne w części mieszkalnej są murowane, jako warstwowe (gazobeton 24 cm + pustka powietrzna 7-8 cm + cegła sitkowa 12 cm) obłożone tynkiem wykończeniowym (od wewnątrz oraz z zewnątrz) nie spełniają akustycznych wymagań w zakresie izolacyjności. Ściany poddasza są jednowarstwowa, murowane z cegły silikatowej. Stan techniczny budynku gospodarczego jest zły i kwalifikuje obiekt do pilnego remontu. Przyczyną pęknięć na ścianach konstrukcyjnych wewnętrznych budynku gospodarczego nie był odbywający się ruch lotniczy, a ogólny zły stan techniczny, na którego stan wpłynęły liczne zaniedbania w wykonywaniu bieżących napraw i prac konserwacyjnych, w tym także o charakterze zasadniczym.

[dowód: opinia biegłego T. M. i oświadczenie powoda k. 428-465].

Dostosowanie Budynku do zwiększonych wymagań akustycznych spowodowanych nadmiernym hałasem powstającym podczas eksploatacji (...), niezależnie od innych prac koniecznych do doprowadzenia Budynku do stanu zgodnego z przepisami budowalnymi i wymaganymi technicznymi, wymaga realizacji następujących robót budowanych:

1)  zwiększenie izolacji akustycznej ścian przyziemia (ściany fundamentowe)

2)  dodatkowe wygłuszenie ścian zewnętrznych (elewacja)

3)  dodatkowe wygłuszenie dachu

4)  zamontowanie okien i drzwi o podwyższonej izolacyjności akustycznej

5)  zamontowanie instalacji klimatyzacyjnej

Prace określone w pkt 1-4 powyżej dotyczą bezpośrednio elementów związanych z akustyką przegród zewnętrznych i są konieczne dla poprawienia izolacji akustycznej Budynku. W Budynku należy zamontować okna, których pakiet szybowy ma certyfikat izolacyjności większej 38 dB. Profile okienne powinny posiadać jak najwięcej komór wewnętrznych. Należy zapewnić specjalny montaż okien zapobiegający przedostawaniu się dźwięku między ramą okienną a murem.

Z kolei instalacja klimatyzacji umożliwi uzyskanie prawidłowej jakości powietrza przy zamkniętych oknach przez cały rok, jednakże niezbędne jest wcześniejsze wykonanie uszczelnienia akustycznego, a w szczególności zamontowanie okien, które nie posiadają nawiewów powietrza do wnętrza Budynku (funkcja rozszczelniająca). Wykonanie klimatyzacji pozwoli na jednoczesne zapewnienie norm akustycznych w Budynku i na chłodzenie pomieszczeń latem lub podczas cieplejszych dni bez potrzeby wietrzenia pomieszczeń przez otwarte okna lub drzwi.

W Budynku został przewidziany system wentylacji grawitacyjnej polegający na usuwaniu zużytego powietrza poprzez kanały wentylacyjne na zewnątrz do atmosfery (komin). Zużyte przez mieszkańców powietrze zawiera nie tylko szkodliwy dwutlenek węgla, ale także dużą ilości pary wodnej. Nieusuwanie tych gazów powodowałoby z jednej strony zagrożenia zdrowia (CO2), a z drugiej doprowadzałoby do osiadania nadmiernej ilości pary wodnej wewnątrz obiektu powodując ryzyko powstania wewnątrz struktury obiektu szkodliwych dla człowieka i Budynku grzybów. Komin działa na zasadzie różnicy termicznej, przepływ powietrza przez komin wymaga otwarcia okna. Otworzenie okna rujnuje izolację akustyczną powodując dyskomfort dla zamieszkujących. System wentylacji powinien być tak zaprojektowany, aby nie psuł klimatu akustycznego oraz by nie powodował obniżenia izolacji akustycznej ścian.

Wartość robót koniecznych do wykonania w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego wynosi 184 631 zł brutto. Jeżeli poddasze Budynku byłoby użytkowe należałoby zapewnić w tym pomieszczeniu odpowiedni komfort akustyczny.

[dowód: opinia biegłego T. M. k. 428-465, opinia biegłego M. Z. k. 368-390, ustna opinia uzupełniająca biegłego M. Z. –protokół rozprawy z 12.06.18 r. k. 736-737].

W dniu 29 listopada 2013 r. pozwanemu doręczono wniosek powoda z 26 listopada 2013 r. dotyczący działki (...) położonej w N. (...), w którym powód domagał się zapłaty 390 000 zł, na którą to kwotę składała się kwota 300 000 zł tytułem rekompensaty za spadek wartości nieruchomości wskutek wprowadzenia ograniczeń w jej użytkowaniu, wynikający z różnicy wartości nieruchomości z okresu przez utworzeniem (...), a aktualną wartością tejże nieruchomości, kwota 50 000 zł tytułem rekompensaty ewentualnych kosztów dostosowania istniejących budynków do odpowiedniego klimatu akustyki oraz kwota 40 000 zł tytułem rekompensaty za oddziaływanie pozwanego na jakość życia osób przebywających w strefie.

[dowód: wniosek o wypłatę odszkodowania/ wykup nieruchomości k. 141]

Następnie się 13 czerwca 2014 powód przedłożył pozwanemu nowe żądania odwołując żądania z wniosku 26 listopada 2013 r. W nowym wniosku powód zażądał wypłaty odszkodowania w wysokości 2 700 000 zł, na które składała się kwota 1 000 000zł tytułem rekompensaty za spadek wartości nieruchomości wskutek wprowadzenia ograniczeń w jej użytkowaniu, wynikający z różnicy wartości nieruchomości z okresu przez utworzeniem (...), a aktualną wartością tejże nieruchomości, kwota 1 00 000 tytułem rekompensaty za ograniczenia związane z użytkowaniem nieruchomości, kwota 200 000 zł tytułem rekompensaty ewentualnych kosztów dostosowania istniejących budynków do odpowiedniego klimatu akustyki oraz kwota 500 000 zł tytułem rekompensaty za oddziaływanie pozwanego na jakość życia osób przebywających w strefie.

[dowód: wniosek o wypłatę odszkodowania/ wykup nieruchomości k. 42]

Na spotkaniu zorganizowanym w dniu 1 lipca 2014 r. strony podpisały protokół, w którym pozwany oświadczył powodowi, że proponuje zawarcie porozumienia dotyczącego odszkodowania z tytułu (...) w wysokości 40 000 zł i zapłatę tej kwoty na zasadach określonych w porozumieniu. Powód nie zgodził się na zaoferowaną wysokość odszkodowania, oświadczając, iż zgodziłby się na kwotę 60 000 zł. Strony zastrzegły jednakże, protokół nie stanowi wiążących uzgodnień między stronami, w szczególności nie stanowi uznania lub zrzeczenia się w jakichkolwiek wierzytelności przysługujących wzajemnie stronom.

[dowód: protokół k. 35-36].

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie wyżej wskazanych dokumentów i wydruków złożonych przez strony do akt niniejszej sprawy. Strony nie zaprzeczały autentyczności przedstawionych dokumentów, ani ich treści, a wiarygodność powoływanych dowodów nie budziła wątpliwości Sądu.

Ustalenia faktyczne Sąd poczynił także w oparciu o okoliczności bezsporne, które na podstawie art. 230 k.p.c. w zw. z art. 229 k.p.c. zostały przyjęte za udowodnione .

Za podstawę ustalenia stanu faktycznego posłużyła także dowody z trzech opinii biegłych sądowych.

Pierwszą opinię sporządził biegły akustyk M. Z. na okoliczność określenia, czy w domu położonym przy ul. (...), (...)-(...) P. opisanym w księdze wieczystej nr (...) stanowiącym własność powoda na skutek prowadzenia przez pozwanego przedsiębiorstwa w postaci (...) Sp. z o.o. dochodzi do przekroczenia dopuszczalnych norm akustycznych związanych z wymogami dotyczącymi klimatu akustycznego pomieszczeń określonymi w uchwale Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 czerwca 2012 r., Nr (...) biorąc pod uwagę obowiązujące normy w tym normę (...)/(...) „ Akustyka budowlana Ochrona przed H. pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach”.

Biegły wykonał badania pomiarowe w dniach 28.04.16 r., 6.05.16 r. i 8.05.16 r., zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku przez zarządzającego drogą, linia kolejową, linią tramwajową, lotniskiem lub portem.

Biegły wskazał, iż w Uchwale (...) granica (...) została określona na podstawie izolinii równoważnego poziomu dźwięku A w porze nocy LAeqN = 50 dB. Jest to wskaźnik odniesiony do jednej doby, w związku z czym może posłużyć do określenia klimatu zgodnie z pismem Ministra Środowiska dnia 10 listopada 2010 r. do Prezesa Zarządu Biura (...) S.A. dotyczącego zasadności stosowania krótkookresowych wskaźników hałasy LAeqD i LAeqN. Jednocześnie w Uchwale (...) nie podano maksymalnej wartości równoważnego poziomu dźwięku, który nie jest przekraczany na terenie (...). W związku z powyższym położenie wewnątrz strefy (...) może świadczyć jedynie o występowaniu przekroczeń zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, ale na podstawie Uchwale (...) nie jest możliwe określenie ich rzeczywistego poziomu. Badana nieruchomość położona jest częściowo w (...), co oznacza, że przebiega na niej granica strefy, wyznaczona izolinią równoważnego poziomi dźwięku LAeqN = 50 dB. Z dobrym przybliżeniem możliwe jest uznanie tej wartości za miarodajny poziom dźwięku A wynikający z map akustycznych. Do określenia miarodajnego poziomu dźwięku wykorzystano współczynniki krótko-okresowe LAeqN z uwagi na to, iż wykonanie obserwacji 24 h przez 365 dni na nieruchomości byłoby zbyt kosztowne, a z punku widzenia komfortu życia i klimatu akustycznego nie są istotne parametry długookresowe, które ze swej natury będą niewrażliwe na występujące sporadycznie duże uciążliwości.

Wyniki rzeczywistych pomiarów i obliczeń hałasu środowiskowego pochodzącego od operacji lotniczych wykazały występowanie przekroczeń wartości dopuszczalnych według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku dla pory nocnej. Natomiast obliczone uśrednione poziomu maksymalnego zarejestrowanego hałasu przekroczyły dopuszczalne, zarówno dla dnia jak i nocy. Średnie maksymalne poziomy hałasu wynosiły LAmax,śr = 84,40 dB – starty, LAmax,śr= (...),90 – lądowania. Również miarodajne poziomy hałasu określone przez biegłego wskazywały na przekroczenie dopuszczalnych wartości według normy PN-B- (...)-3:2015: dla pory nocnej wynosiły one LAzewn,N=83,4 dB, a dla pory dziennej LAzewn,D=57 dB.

Biegły doszedł do wniosków końcowych, iż głównym źródłem hałasu w Budynku są starty i lądowania samolotów komunikacyjnych obsługiwanych przez L. R. ((...)). Pozostałe typy samolotów i śmigłowców operujących (...) mają znikomy wpływ na poziom hałasu w Budynku. Zgodnie z normą PN-B- (...)-3:2015-10, prawidłowy klimat akustyczny nie został zapewniony we wszystkich pomieszczeniach mieszkalnych w Budynku, miarodajny poziom dźwięku wynosił LA,zew,n = 83,4 dB w nocy i LA,zew,n = 57,0 w dzień. Zgodnie z normą PN-B- (...)-2:1987 klimat we wszystkich pomieszczeniach jest wystarczający, miarodajny poziom dźwięku wynosił 53,3 dB w nocy i 57,0 w dzień. Klimat akustyczny Budynku nie został zatem zapewniony. Celem poprawienia izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych należy wprowadzić/ zmodyfikować system wentylacji i klimatyzacji umożlwiający uzyskanie prawidłowej jakości powietrza przy zamkniętych oknach przez cały rok. (...) wentylacji powinien być właściwie zaprojektowany tak aby nie psuł klimaty akustycznego oraz by nie powodował obniżenia izolacji akustycznej ścian. W Budynku należy także zamontować okna, których pakiet szybowy ma certyfikat izolacyjności większej 38 dB. Profile okienne powinny posiadać jak najwięcej komór wewnętrznych. Należy zapewnić specjalny montaż okien zapobiegjący przedostawaniu się dźwięku między ramą okienną a murem. (opinia biegłego M. Z. k. 368-390).

W odniesieniu do ww. opinii strona powodowa podniosła, iż biegły nie zbadał i nie podał, czy na mieszkalnym poddaszu dach i okna spełniają normy akustyczne oraz, czy drzwi wejściowe spełniają te wymogi. W podsumowaniach i wnioskach zabrakło informacji, że należy odizolować akustycznie ściany, co do których biegły stwierdził, że nie spełniają norm izolacji akustycznej. [pismo k. 410-411].

Z kolei strona pozwana we wniesionych zarzutach do opinii podniosła, iż biegły błędnie uznał za podstawę wykonania pomiarów i wydania opinii normy PN-B- (...)-3:2015-10 zamiast aktualnie obowiązującej normy PN-B- (...)-3:1999, którą należy zastosować do spraw z zakresu (...) dla L.-M., a także, iż opinia zawiera szereg błędów metodologicznych i merytorycznych, a mianowicie:

1.  brak jednoznacznego odniesienia lokalizacji budynku do przebiegu granicy (...) (np. mapy),

2.  brak rysunku ze szczegółowa lokalizacją punktów pomiarowych i schematem rozmieszczenia badanych przegród i pomieszczeń, co pozwoliłoby zweryfikować prawidłowość wykonania pomiarów zgodnie z metodyką zawartą w przepisach,

3.  błędne opisanie na s. 9 ust. 2.2 akapit 3 Opinii metody zastosowanej wyznaczania składników równoważnych poziomów hałasu dźwięku od emisji hałasu lotniczego,

4.  niewłaściwe przedstawienie sposobu wyznaczenia miarodajnego poziomu dźwięku oraz błędne określenie normowego czasu odniesienia wyznaczenia równoważnego poziomu dźwięku,

5.  omyłkowe umieszczenie normy PN-B- (...)-2, która wyznacza dopuszczalne poziomu dźwięku w pomieszczeniach i konsekwentnie do końca opinii traktowanie jej jako normy PN-B- (...)-3:1999, co nie pokrywa się z przedstawionymi przez biegłego wnioskami,

6.  nieprzedstawienie prawidłowych podstawowych elementów procedury wyznaczania izolacyjności akustycznej ścian zewnętrznych w oparciu o obowiązujące normy PN EN ISO (...) i PN-EN ISO (...), które nie zostały przywołane,

7.  nieudokumentowanie procedury kalibracji torów pomiarowych w trakcie prowadzonych pomiarów i przedstawienie metody wyznaczenia oraz wartości niepewności pomiarów,

8.  brak wyników pomiarów pojedynczych zdarzeń akustycznych, co z brakiem opisu metody wyznaczenia wskaźników oceny hałasu nie daje możliwości ich zweryfikowania,

9.  brak informacji o dokładności pomiarów, co w przypadku oceny hałasu lotniczego wyznaczonego na podstawie pojedynczych zdarzeń akustycznych ma podstawowe znaczenie pozwalające zdecydować o przyjęciu lub odrzuceniu wyników pomiarów jako wiarygodne,

10.  brak informacji o metodzie odczytu maksymalnego poziomu dźwięku LAmax, co jest warunkiem niezbędnym w ocenie jego wiarygodności (s.12 tabela 3.1.3.Opinii)

11.  brak możliwości weryfikacji wyników obliczenia miarodajnego w przypadku konieczności zastosowania maksymalnych poziomów dźwięku LAmax,

12.  brak jasnego przedstawienia metody wykonania pomiarów izolacyjności pojedynczych elementów budowlanych, w obowiązujących przepisach i procedurach jest mowa o pomiarze wypadkowej izolacyjności akustycznej fasady budynku, która składa się z izolacyjności okna i izolacyjności części pełnej, metoda uzyskania wyników izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych poszczególnych elementów budowlanych jest niewiadoma a ich wiarygodność bardzo mała,

13.  brak wyników rejestracji poziomu tła akustycznego, stanowiącego istotny parametr pozwalający na ocenę jakości wykonanych pomiarów, co nie pozwala stwierdzić, czy na wynik końcowy nie wpływają zakłócenia, które mogą wystąpić w trakcie pomiarów,

14.  zawarcie w opinii wniosków spoza specjalizacji biegłego dot. sposobu poprawienia izolacyjności akustycznej budynku, wykraczając poza zakres określony w postanowieniu z 1 marca 2016 r.

Strona pozwana wniosła także o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z ,,Analizy nt. Opinii Biegłego z dziedziny akustyki M. Z.” wykonanej przez akustyka dr. I.. A. C. (biegły z listy Wojewody (...) w zakresie sporządzania ocen oddziaływania na środowisko, nr (...)) na potwierdzenie prawidłowości podniesionych zarzutów do opinii

[pismo przewodnie z zał. k. 413-422].

W sporządzonej opinii uzupełniającej biegły kompleksowo odniósł się do zarzutów podniesionych przez strony, podtrzymując wnioski wskazane w opinii zasadniczej.

W zakresie zarzutów pozwanego biegły w szczególności wskazał, iż najnowszą polską normą z zakresu ochrony przed hałasem w budynkach jest PB-B- (...)-3:2015, która zastąpiła normę PN-B- (...)-3:1999. Nowsza wersja normy wprowadza lepszy algorytm wyznaczania wymaganej izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych uwzględniając parametry techniczne i akustyczne badanego pomieszczenia. Jest to uzasadnione m.in., zbyt niskimi wymaganiami PN-B- (...)-3:1999 dotyczącymi izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych, nie odpowiadającym potrzebom ochrony przed hałasem i właściwościom akustycznym stosowanych obecnie materiałów i wyrobów. Wprawdzie w momencie wprowadzania (...) norma z 2015 r. nie istniała, jednakże obszar (...) tworzony jest, by chronić ludzi zarówno w momencie jego powoływania jak i w przyszłości, a zatem i w momencie pojawienia się aktualizacja normy PN-B- (...)-3. Biegły podkreślił także, iż sama Uchwała (...) nie wskazuje bezpośrednio na normę PN-B- (...)-3:1999 wskazując jedynie, iż na konieczność zapewnienia odpowiedniej izolacyjności akustycznej przegród budowlanych, określonej zgodnie z polskimi normami w dziedzinie akustyki budowalnej.

Ponadto biegły wskazał, iż lokalizacja nieruchomości została opisana w pkt 1.3. wydanej opinii wraz z podaniem adresu, współrzędnych (...) oraz położenia względem lotniska (...) (częściowo w (...)).

Biegły wyjaśnił także, iż w przypadku zastosowania metody referencyjnej opisanej w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r., nie zachodzi potrzeba sporządzania rysunku ze szczegółową lokalizacją punktów pomiarowych i schematem rozmieszczenia badanych przegród i pomieszczeń.

Ustosunkowując się do zarzutów strony powodowej biegły wskazał, iż w opinii nie przedstawiono wyników badań izolacyjności akustycznej poddasza, że ze względu na brak możliwości przeprowadzenia pomiarów wynikający z faktu pozostawania tego pomieszczania w stanie surowym w dniu wykonywania badań. Biegły wyjaśnił też, iż wyznaczenie izolacyjności akustycznej drzwi wejściowych nie jest wymagane do określenia klimatu akustycznego wewnątrz pomieszczeń, ponieważ nie są one częścią przegrody zewnętrznej pomieszczenia mieszkalnego (tylko przedsionka). Zgodnie z normami PN-B- (...)-2:87 oraz PN-B- (...)-3:2015 klimat akustyczny dla budynków mieszkalnych określa się dla pokoi mieszkalnych oraz kuchni i pomieszczeń sanitarnych. W badanym budynku jedynie cztery pomieszczenia przylegały do ściany zewnętrznej i wszystkie z nich zostały uwzględnione w wydanej opinii. Biegły wyjaśnił także, iż zwiększenie izolacyjności akustycznej ścian zewnętrznych (murowanej części) w badanym budynku nie jest konieczne ze względu na wystarczającą wartość izolacyjności wskazaną w pkt 3.4.4. opinii. Nie jest także konieczna wymiana drzwi wejściowych ponieważ nie prowadzą one bezpośrednio do żadnego pomieszania mieszalnego (tylko przedsionka) K. jest natomiast wymiana okien na model o podwyższonej izolacyjności akustycznej. [opinia uzupełniająca k 551-566].

Ustosunkowując się do wydanej przez biegłego opinii uzupełniającej strona pozwana podtrzymała niektóre dotychczas wniesione zarzuty tj.:

1.  błędne uznanie za podstawę wykonania pomiarów i wydanie opinii normy PN-B- (...)-3:2015-10 zamiast aktualnie obowiązującej normy PN-B- (...)-3:1999, która należy zastosować do spraw z zakresu (...) dla L.-M.,

2.  brak rysunku ze szczegółowa lokalizacją punktów pomiarowych i schematem rozmieszczenia badanych przegród i pomieszczeń, co pozwoliłoby zweryfikować prawidłowość wykonania pomiarów zgodnie z metodyką zawartą w przepisach,

3.  błędne opisanie na s. 9 ust. 2.2 akapit 3 Opinii metody zastosowanej wyznaczania składników równoważnych poziomów hałasu dźwięku od emisji hałasu lotniczego,

4.  niewłaściwe przedstawienie sposobu wyznaczenia miarodajnego poziomu dźwięku oraz błędne określenie normowego czasu odniesienia wyznaczenia równoważnego poziomu dźwięku, omyłkowe umieszczenie normy PN-B- (...)-2, która wyznacza dopuszczalne poziomu dźwięku w pomieszczeniach i konsekwentnie do końca opinii traktowanie jej jako normy PN-B- (...)-3:1999, co nie pokrywa się z przedstawionymi przez biegłego wnioskami,

5.  nieprzedstawienie prawidłowych podstawowych elementów procedury wyznaczania izolacyjności akustycznej ścian zewnętrznych w oparciu o obowiązujące normy PN EN ISO 140-5 i PN-EN ISO 717-1, które nie zostały przywołane.

Strona pozwana zgłosiła jednocześnie nowe zarzuty wskazując, iż w opinii uzupełniającej biegły nie podał wartości sygnału kalibracyjnego i wartości wprowadzonej w związku z tym poprawki do toru pomiarowego, nie podał także właściwie definicji niepewności rozszerzonej. Strona pozwana podniosła także brak możliwości wykonywania obliczeń wypadkowej izolacyjności akustycznej na podstawie nieobowiązującej normy [zarzuty do uzupełniającej opinii biegłego akustyka k. 570-577].

Strona powodowa nie podniosła zastrzeżeń co do opinii uzupełniającej biegłego [pismo k. 580-581].

W opinii uzupełniającej nr 2 biegły podtrzymał uwagi wyrażone odnośnie zarzutów pozwanego do opinii zasadniczej, przy czym wskazał, iż podstawą wykonania pomiarów i wydania opinii zasadniczej wbrew twierdzeniu strony pozwanej nie była jedynie norma PN-B- (...)-3:2015, tylko następujące dokumenty: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r., Norma PN-EC ISO (...), Norma PN-B- (...)-3:2015 i Norma PN-B- (...)-2:87. Na podstawie ww. dokumentów na terenie nieruchomości powoda wyznaczono poziom hałasu lotniczego w środowisku, poziom hałasy przenikającego do pomieszczeń mieszkalnych, obecną izolacyjność akustyczną przegród zewnętrznych budynku mieszkalnego oraz wymagalną izolacyjność przegród zewnętrznych. Ponadto biegły przedstawił tabelę obrazującą wymaganą izolacyjność akustyczną według norm PN-B- (...)-3:2015 oraz PN-B- (...)-3:1999 wskazując, iż wartości wymaganej izolacji według ww. norm różnią się nieznacznie. W obu wypadkach nie są spełnione wymagania dla wszystkich pomieszczeń mieszkalnych w budynku. Jednocześnie w odpowiedzi na zarzuty dotyczące opinii uzupełniającej wskazał, iż opis procedury kalibracyjnej przedstawiono w pkt 2.8 wydanej opinii oraz, że do wskazań przyrządów pomiarowych nie stosowano korekt, ze względu na poprawny wynik pomiaru kalibracyjnego i przedstawił jednocześnie wartości pomiarów kalibracyjnych. Biegły wskazał także, iż zarzut pozwanego dotyczący obliczenia wypadkowej izolacyjności akustycznej na podstawie nieobowiązującej normy jest bezzasadny jako, że obliczenia izolacyjności akustycznej przeprowadzono zgodnie z obowiązująca normą PN-EN ISO 140-5. Sposób obliczeń wypadkowej akustycznej według normy PN-B- (...)-3:1999 oraz PN-B- (...)-3:2015 jest tożsamy [opinia uzupełniająca nr 2 k. 637-647].

W odpowiedzi na opinię uzupełniającą nr 2 strona pozwana podtrzymała dotychczasowe zarzuty [zarzuty do opinii uzupełniającej biegłego akustyka k. 660-661]. Strona powodowa nie podniosła zastrzeżeń co do opinii uzupełniających nr 1 i 2 [pismo k. 665-668].

W opinii uzupełniającej nr 3 biegły podtrzymał dotychczas wyrażone uwagi odnośnie zarzutów strony pozwanej [opinia uzupełniająca k 683-697].

W odpowiedzi na opinię uzupełniającą nr 3 strona pozwana zgłosiła zarzuty oraz wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii (...) ,,Analiza opinii biegłego” autorstwa dr. I.. A C. oraz mgr M. B. 14 marca 2018 r. na potwierdzanie prawidłowości zgłoszonych zarzutów [zarzuty do opinii biegłego akustyka 5.01.2018 r. k.707-7089].

Na rozprawie w dniu 12 czerwca 2018 r. biegły złożył wyczerpująca ustną opinię uzupełniającą, odnosząc się spójny i przejrzysty w sposób do zastrzeżeń podniesionych przez strony [ protokół rozprawy k. 736-737].

W ocenie Sądu biegły akustyk M. Z. sporządził opinię zasadniczą rzetelnie, bazując na obowiązujących normach i przepisach. Biegły przeprowadził dokładne pomiary akustyczne, na podstawie których sformułował stanowcze wnioski. Ponadto biegły w sposób kompleksowy i spójny odniósł się do kolejno zgłaszanych zastrzeżeń stron, co do sporządzanych opinii. W konsekwencji Sąd oparł się na wnioskach wynikających z powyższych opinii przy ustalaniu stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Ponadto należy wskazać, iż strona pozwana wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu ze sprawozdania pt. ,,Zbiorcze wyniki pomiarów hałasu lotniczego w latach 2013-2016” na okoliczność hałasu lotniczego emitowanego przez lotnisko na Nieruchomości i aktualnego braku normatywnych uciążliwości z tym związanych, natomiast w piśmie dotyczącym opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa wniosła o dopuszczenie nowych dokumentów w sprawie w postaci sprawozdań ,, Ocena zasięgu hałasu lotniczego. (...)” za okres od stycznia do lipca 2016 r. na okoliczność braku przekroczeń norm hałasowych na nieruchomości powoda, a tym samym braku konieczności zwiększenia akustyczności przegród zewnętrznych budynku [wniosek dowodowy pozwanego wraz załącznik k. 278-279, 283-293, pismo z załączonymi sprawozdaniami k. 497-542].

Sąd odmówił wiarygodności dowodom z dokumentów prywatnych w postaci sprawozdania pt. ,,Zbiorcze wyniki pomiarów hałasu lotniczego w latach 2013-2016” (k. 283-293), ,,Analizy nt. Opinii Biegłego z dziedziny akustyki M. Z.” wykonanej przez akustyka dr. I.. A. C. (k. 416-420), opinii (...) ,,Analiza opinii biegłego” autorstwa dr. I.. A C. oraz mgr M. B. 14 marca 2018 (k. 709 -711) i sprawozdań ,, Ocena zasięgu hałasu lotniczego. (...)” za okres od stycznia do lipca 2016 r. ( k. 502-542) zgłoszonych przez stronę pozwaną celem podważenia wniosków wynikających z opinii biegłego. Dokumenty te zostały sporządzone na zlecenie jednej ze stron postępowania, przez co były pozbawione mocy dowodowej w niniejszej sprawie.

Kolejną opinię sporządził T. M. biegły sądowy z zakresu budownictwa, badania i oceny stanu technicznego, ekonomiki, cen, rozliczeń i kosztorysowania na okoliczność rodzaju prac budowlanych i ich kosztu (wartości prac), jakie powód musi ponieść lub poniósł w celu zwiększenia izolacyjności ścian zewnętrznych, okien, dachu, stropodachu oraz drzwi w celu zabezpieczenia zapewniającego odpowiedni poziom hałasu w pomieszczeniach, dostosowania budynku położonego w N. (...) do wymagań technicznych przewidzianych w Uchwale numer (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 czerwca 2012 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego W.. Biegły winien uwzględnić obowiązujący podatek VAT oraz braku konieczności zastosowania dodatkowych zabezpieczeń zapewniających dopuszczalne poziomy hałasu w wyniku ustanowienia (...) w budynku mieszkalnym powoda.

Celem określenia stanu technicznego Budynku biegły przeprowadził dwie wizje lokalne. Pierwsza wizja odbyła się w dniu 15 lipca 2016 r. i wzięli w niej udział powód wraz pełnomocnikiem, biegły oraz przedstawiciel pozwanego. Drugą wizję biegły przeprowadził samodzielnie w dniu 2.08.2016 r. celem wykonania pomiarów technicznych budynku, mających na celu sporządzenie inwentaryzacji budowalnej budynku będącego przedmiotem opinii. Powód nie przedłożył biegłemu żadnej dokumentacji technicznej dotyczącej swojego budynku mieszkalnego, w szczególności zatwierdzonych projektów budowalnych, pozwolenia na budowę, czy też pozwolenia na użytkowanie obiektu. Wobec czego w celu ustalenia zasadności nakładów koniecznych do poniesienia dla zapewnienia wymaganego komfortu akustycznego, jak również do obliczenia ich wysokości konieczne było dokonanie przez biegłego własnych ustaleń stanu technicznego budynku. Podczas obydwu oględzin biegły zapoznał się ze stanem technicznym budynku. Podczas drugiej wizji lokalnej biegły wykonał pomiary inwentaryzacyjne całego budynku. Pomierzone zostały wszystkie pomieszczenia znajdujące się na parterze oraz poddaszu. Zmierzono także główne wymiary budynku oraz ogólną powierzchnię parteru i poddasza. Z uwagi na brak dokumentów wskazujących na istnienie prawomocnego pozwolenia na powiększenie budynku, biegły nie objął obliczeniami kosztowymi zawartymi w opinii dobudówki do budynku, którą powód wykonywał w okresie przeprowadzania wizji lokalnych.

Biegły we wnioskach końcowych twierdził, iż dostosowanie budynku do zwiększonych wymagań akustycznych spowodowanych nadmiernym hałasem powstającym podczas eksploatacji (...), niezależnie od innych prac koniecznych do doprowadzenia budynku do stanu zgodnego z przepisami budowalnymi i wymaganymi technicznymi, wymaga realizacji następujących robót budowanych:

1)  zwiększenie izolacji akustycznej ścian przyziemia (ściany fundamentowe),

2)  dodatkowe wygłuszenie ścian zewnętrznych (elewacja),

3)  dodatkowe wygłuszenie dachu,

4)  zamontowanie okien i drzwi o podwyższonej izolacyjności akustycznej,

5)  zamontowanie instalacji klimatyzacyjnej.

Wartość robót koniecznych do wykonania w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w Budynku wynosi 184.631 zł brutto.

[opinia k. 428-465].

Do ww. zastrzeżenia wniosła strona pozwana zarzucając jej nierzetelne sporządzenie i wskazując na uchybienia biegłego polegające na:

1) nienależytym przeprowadzeniu inwentaryzacji budynku mieszkalnego, oparciu się biegłego na oświadczeniach powoda a nie na dokumentacji budowlanej – projekcie budowalnym wraz z decyzją go zatwierdzającą i wywodzenie z tego skutków korzystnych dla strony powodowej przez przyjęcie mieszkalnego charakteru poddasza, podczas gdy nie wynika on z żadnych dokumentów, jak również sposobu użytkowania, który jest i był w dacie wejścia w życie użytkowy;

2) oszacowania kosztów nakładów na elementy niepodlegające rewitalizacji akustycznej- piwnicy i poddasza, polegających na izolacji fundamentów i ścian przyziemia, izolacji nadziemia, izolacji dachu, podczas gdy rewitalizacji podlegają jedynie pomieszczenie na parterze Budynku przeznaczone do przebywania ludzi tj. pokój nr (...), pokój nr (...), kuchnia i pokój nr (...) co potwierdza opinii akustyka, który zlecił jedynie wymianę okien i zamontowanie wentylacji/klimatyzacji. W ocenie pozwanej opinia biegłego dotyczy zbyt szerokiego zakresu robót, których nie wskazał biegły akustyk. Strona pozwana podważyła także metodę oszacowania ewentualnych nakładów zastosowaną przez biegłego, wskazując, iż biegły powinien był oszacować wartość prac wskazanych w opinii biegłego akustyka to jest oszacować je jako iloczyn ceny okien przez ich wymiar. Ponadto w opinii biegłego zabrakło szczegółowego kosztorysu prac;

3) przyjęciu konieczności zamontowania klimatyzacji, podczas gdy zdaniem pozwanego nakład ten jest zbędny z punktu widzenia zapewnienia właściwego klimatu akustycznego wewnątrz Budynku. Funkcję przewietrzania wnętrza można uzyskać przez montaż nawiewników;

4) nieuprawnionym rozszerzeniu zakresu przedmiotowego opinii o budynek gospodarczy, który nie podlega rewitalizacji;

5) naruszenia zasady równości stron przez niezawiadomienie pozwanego o kolejnych terminach oględzin;

6) twierdzenia biegłego, że zgodnie z wynikami badań na nieruchomości dochodzi do przekroczenia norm hałasowych (s. 27 opinii), ponieważ zgodnie z wyniki prowadzonych ciągłych pomiarów hałasu nie dochodzi do nich na obszarze nieruchomości powoda.

Strona pozwana wniosła jednocześnie o przedłożenie oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z projektu budowalnego budynku o charakterze mieszkalnym, którego dotyczy sprawa położonego na nieruchomości powoda oraz ostatecznej decyzji administracyjnej zatwierdzającej projekt celem wskazania jakie parametry techniczne oraz jaki sposób jego użytkowania, w szczególności w zakresie poddasza i umożliwienie weryfikacji, czy został legalnie wzniesiony na nieruchomości powoda z uwzględnieniem prawa budowalnego, w tym norm budowlanych w zakresie izolacji akustycznej budynku, które obowiązywały w czasie budowy, a tym samym określenie czy istnieje konieczność dokonania rewitalizacji akustycznej z uwagi na wprowadzony (...), a w razie braku projektu budowalnego – wykonania inwentaryzacji na koszt powoda.

[pismo pozwanego dot. opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa k. 497-501]

Przedłożenie projektu budowalnego budynku mieszkalnego nie było jednakże możliwe. Wnioskowana przez pozwanego dokumentacja nie znajdowała się ani w archiwach prywatnych powoda, ani też w archiwum zakładowym Urzędu Gminy P.. [pismo k. 580-581, pismo k. 720].

Odnosząc się do zastrzeżeń strony pozwanej biegły potwierdził prawidłowość i aktualność ustaleń zawartych w opinii zasadniczej. Ustosunkowując się szczegółowo do kolejnych zarzutów do opinii biegły wskazał co następuje.

W zakresie zarzutu nr 1 biegły wskazał, iż dane dotyczące wymiarów Budynku wskazane w opinii zasadniczej opierają się na pomiarach dokonanych przez biegłego. Na oświadczeniach powoda opierają się jedynie ustalenia w zakresie rodzaju wbudowanych materiałów. Sygnalizowany przez biegłego brak dokumentacji budowlanej nie zmienia faktu, iż Budynek użytkowany jest jako mieszkalny, a zatem odnoszą się do niego zapisy uchwały ustanawiającej (...). Pomieszczenia na poddaszu posiadają odpowiednie cechy kwalifikujące do użytkowania, jako mieszkalne. Stąd poprawne jest ich ujęcie w inwentaryzacji budowanej. Niedostarczenie przez powoda projektów budowlanych nie oznacza, iż należy pominąć pomieszczenia znajdujące się na poddaszu.

Ustosunkowując się do zarzutu nr 2 biegły wskazał, iż elementy Budynku takie jak: izolacje przeciwdźwiękowe fundamentów, ścian przyziemia, izolacja nadziemia oraz izolacja dachu wymagają renowacji właśnie ze względu na konieczność zapewnienia należytego komfortu akustycznego pomieszczeń po wprowadzeniu strefy (...). Elementy te stanowiąc system izolacji akustycznej pomieszczeń mieszkalnych wymagają poprawienia dotychczas istniejących parametrów, co jest zgodne z zapisami Uchwały Sejmiku (...). Przy obliczaniu wysokości nakładów finansowych niezbędnych do poniesienia w celu wzmocnienia izolacji pomieszczeń mieszkalnych prawidłowo odniesiono się do powierzchni użytkowej całego budynku. Pozbawione sensu technicznego byłoby ograniczenie renowacji wyłącznie do fragmentów budynku bezpośrednio przylegających do pomieszczeń podlegających renowacji. Nie uchroniłoby to przed przenikaniem dźwięku do chronionych pomieszczeń. Domaganie się pełnomocnika pozwanego wykonania szczegółowego kosztorysu budowlanego i deprecjonowanie metody opartej na zagregowanych szczegółowych pozycjach kosztorysowych jest niesłuszne i świadczy o niewystarczającym przeanalizowaniu zastosowanej metody obliczeniowej. Do renowacji akustycznej nie zakwalifikowano zbyt szerokiego zakresu prac. Fakt, iż biegły akustyk nie wymienił literalnie wszystkich elementów budowlanych podlegających renowacji akustycznej nie oznacza, iż należy je pominąć przy dostosowywaniu obiektu do wymagań technicznych określonych w uchwale o ustanowieniu (...).

Odnośnie zarzutów nr 3 i 4 biegły wskazał, iż zamontowanie systemu klimatyzacyjnego jest konieczne przy szczelnych, nieotwieralnych drzwiach, a budynek gospodarczy nie został zakwalifikowany do rewitalizacji akustycznej.

W zakresie zarzutu nr 5 biegły wskazał, iż podczas pierwszych oględzin przeprowadzonych w obecności powoda, pełnomocnika powoda oraz przedstawiciela pozwanego, w których nie brała udziału pełnomocnik pozwanego powód poinformował biegłego, iż nie dysponuje projektami dotyczącymi budowy domu. Wobec czego biegły wskazał, iż wykona samodzielnie bez udziału stron pomiary inwentaryzacyjne, do czego strony nie wniosły zastrzeżeń.

Odnośnie zarzutu nr 6 biegły powołał się na analizy wykonane przez biegłego akustyka potwierdzające przekroczenie dopuszczalnych norm hałasu na nieruchomości powoda.

[opinia uzupełniająca k. 787 -798].

W odpowiedzi na opinię uzupełniającą strona pozwana wskazała, iż wykonane opracowanie nie rozstrzyga niejasności opinii zasadniczej dotyczących omawianej problematyki. Pozwany wskazał, iż biegły powinien był się zapoznać projektem budowlanym, obliczeniami, założeniami projektowymi, obliczeniami izolacji akustycznej oraz kartą techniczną materiałów. Biegły powinien zweryfikować następującą dokumentację: projekt budowalny, czy budynek został postawiony pod nadzorem kierownika budowy, kierownika robót z uprawnieniami i czy etapy prac były nadzorowane i odbierane po zakończeniu każdego etapu, czy budynek został postawiony systemem gospodarczym, czy budynek został odebrany i posiada decyzję ,,pozwolenie na budowę”, czy posiada wymagane przeglądy. Pozwany podtrzymał, iż biegły w sposób nienależyty przeprowadził inwentaryzację, a swoją opinię oparł wyłącznie na oświadczeniach powoda, a nie na dokumentacji budowlanej- projekcie budowlanym wraz z decyzją go zatwierdzającą. Brak wymaganej dokumentacji świadczy o tym, iż budynek mieszalny nie jest wykonany zgodnie ze sztuką budowlaną, przez co nie można ustalić odpowiednich parametrów, które byłyby podstawą rzetelnej opinii. Przy braku dokumentacji nie też podstaw do przyjęcia, iż pomieszczenia na poddaszu posiadają odpowiednie cechy kwalifikujące do użytkowania, skoro w chwili obecnej i w momencie wejścia w życie (...) pomieszczenia to było nieużytkowe. Ponadto na chwilę obecną nie wiadomo, jaki materiał do postawienia ścian zewnętrznych założył projektant w swoich obliczeniach i założeniach projektowych odnoście izolacji akustycznej. Biegły natomiast wskazał, iż jest to gazobeton będący jednym z materiałów budowalnych o bardzo niskiej izolacji akustycznej. Nie wiadomo jak została pomurowana ściana z gazobetony, czy zostały należycie i dokładnie wypełnione szczeliny między bloczkami, kilka szczelin i niedokładność wypełnienia ściany powodują straty izolacjo akustycznej w przedziale 20-30 %. Strona pozwana podniosła także, iż wskazane przez biegłego ceny są mocno zawyżone, albowiem izolacja dachu zdaniem biegłego wyniesie 101,97 zł netto, podczas gdy izolacja dachu z zastosowaniem piany P. według cen rynkowych to koszt 50-55 zł netto. Koszt izolacji ścian zewnętrznych według biegłego to kwota 175 zł, podczas gdy ceny rynkowe kształtują się w zakresie 130-140 zł. Strona pozwana podtrzymała także, iż zastosowanie klimatyzacji nie jest konieczne, ponieważ można zastosować nawiewniki ścienne o podwyższonej izolacji akustycznej spełniające wymagane normy, które zapewnią właściwy klimat akustyczny wewnątrz budynków. Zdaniem pozwanego klimatyzacja nie jest standardowym elementem wykończenia domów w strefie klimatycznej, w której leży Polska. Pozostałe uwagi pozwanego dotyczyły w istocie okoliczności, na którą opinię sporządził biegły akustyk, nie zaś biegły z zakresu budownictwa, wobec czego podlegały pominięciu jako spóźnione [pismo procesowe k. 818-822]

Strona powodowa nie wniosła żadnych zastrzeżeń wobec opinii sporządzonych przez biegłego z zakresu budownictwa [pismo procesowe k.834-837].

W ocenie Sądu biegły T. M. sporządził opinię zasadniczą rzetelnie, bazując na fachowej wiedzy z zakresu budownictwa, badania i oceny stanu technicznego, ekonomiki, cen, rozliczeń i kosztorysowania Jednocześnie biegły w sposób wyczerpujący i niepozostawiający wątpliwości odniósł się do zastrzeżeń do opinii zasadniczej wniesionych przez stronę pozwaną. Sąd nie znalazł podstaw, aby negować miarodajność wniosków sformułowanych przez biegłego. W szczególności, należy wskazać, iż biegły oparł się na danych, które uzyskał dzięki przeprowadzeniu samodzielnie pomiarów inwentaryzacyjnych całego Budynku. Nie było także podstaw do podważania prawdziwości oświadczeń powoda w zakresie rodzaju wbudowanych materiałów, przyjętych przez biegłego w ustaleniach poczynionych w opinii zasadniczej. Sporządzając opinię zasadniczą biegły prawidłowo uwzględnił całościowo powierzchnię użytkową w Budynku, gdyż bez tego nie byłoby możliwe obliczanie wysokości nakładów finansowych niezbędnych do poniesienia w celu wzmocnienia izolacji pomieszczeń mieszkalnych. Sąd podziela także wnioski biegłego odnośnie konieczności zamontowania klimatyzacji. Zapewnienie odpowiedniego poziomu hałasu w budynku mieszkalnym wiąże się bowiem z uszczelnieniem drzwi i okien oraz niemożnością ich otwierania celem przewietrzenia pomieszczeń mieszkalnych, co implikuje konieczność zapewnienia wymiany zużytego i świeżego powietrza w inny sposób. Odpowiednio zaprojektowany system wentylacji pozwoli na taką wymianę powietrza, jednakże nie zapewni temperatury powietrza potrzebnej dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka w upalne dni. W ocenie Sądu konieczność zapewnienia komfortowej temperatury powietrza pozostaje w ścisłym związku z obowiązkiem zabezpieczenia odpowiedniego poziomu hałasu w Budynku. Niedopuszczalnym byłoby pozbawienie powoda możliwości otwarcia okien i drzwi przy jednoczesnym niezapewnieniu mu odpowiedniego klimatu termicznego. W konsekwencji Sąd oparł się na wnioskach wynikających z opinii biegłego przy ustalaniu stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Sąd odmówił natomiast wiarygodności dowodowi z dokumentu prywatnego w postaci wyciągu z opinii w zakresie akustyki budowalnej dla Sądu Rejonowego dla m.st W. w W. sporządzonej przez instytut naukowy – Politechnikę (...), Wydział Elektroniki, Katedrę Akustyki i Multimediów z dnia 21 lutego 2018 r. zgłoszonego przez stronę pozwaną na okoliczność braku konieczności montażu klimatyzacji w Budynku. [pismo procesowe pozwanego z zał. k. 726-736]. Dokument ten dotyczył innego budynku położonego w strefie (...), wobec czego Sąd nie przyznał mu mocy dowodowej w niniejszej sprawie.

Ostatnią opinię w sprawię sporządziła M. G. biegły sądowy z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność:

a)  czy, w jakim stopniu i jakiej kwocie położenie nieruchomości powoda na obszarze ograniczonego użytkowania utworzonego Uchwałą numer (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 czerwca 2012 r. wpłynęło na utratę wartości tych nieruchomości od dnia wejścia w życie w/w uchwały do dnia wydania opinii, oraz czy ograniczenia zabudowy wpływają na obniżenie wartości nieruchomości, a jeśli tak to w jakim stopniu i w jakiej kwocie;

b)  czy położenie nieruchomości w pobliżu portu lotniczego - zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody - i konieczność znoszenia ponadnormatywnego hałasu, zanieczyszczenia powietrza, zmieniającego się przeznaczenia terenów z mieszkalnych na użytkowe/przemysłowe, a co za tym idzie ograniczanie infrastruktury towarzyszącej terenom mieszkalnym jak również występujące w okolicy lotniska zakłócenia fal radiowych, telewizyjnych oraz sieci komórkowych mają wpływ na wartość nieruchomości, a jeśli tak to w jakim stopniu i w jakiej kwocie;

c)  braku spadku wartości nieruchomości powoda, na skutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania (dalej (...)), w razie ustalenia tego spadku – braku związku między nim a ustanowieniem (...);

Jak już Sąd wskazał, biegła stwierdziła, iż rzeczywista utrata wartości Nieruchomości z tytułu wprowadzenia (...), w zakresie całkowitej powierzchni działki o nr. ew. (...) oraz części działki o nr ew. (...) leżącej w (...), wynosi 99 306 zł. Pozostałe działki leżące na Nieruchomości nie utraciły wartości wskutek wprowadzenia (...). Uchwalenie planu sankcjonującego wprowadzenie (...) nie spowodowało zmiany korzystania z tych gruntów w porównaniu z przeznaczeniem określonym w Studium . [opinia biegłego M. G. k.934-991] .

Do ww. opinii zastrzeżenia wniosła strona pozwana zarzucając liczne wątpliwości co do formalnych i merytorycznych aspektów opracowania. Strona pozwana podniosła, iż:

a.  biegła wyliczając współczynnik upadku wartości dla nieruchomości o przeznaczeniu mieszkaniowym na kwotę 8,90 % oparła się na własnych wcześniej sporządzanych opiniach. Biegła powinna była przedstawić dokonaną analizę, która wykazała poszczególne spadki wartości. Mając na uwadze skrajne wartości współczynników od 2,9 % do aż 19,7%, które dają średnią na poziomie 8,9 % dokonana analiza budzi duże wątpliwości;

b.  przy szacowaniu wartości nieruchomości budzi wątpliwości przyjęcie ceny jednostkowej przeliczonej przez pow. gruntu, ponieważ kluczowym jest istniejąca zabudowa znajdująca się na działce, nie jest to wartość dodana do działki jako niezabudowanej. Do oszacowania wartości przyjęta została cecha” konstrukcja, stan techniczny i wielkość budynku mieszkalnego. Trudno określić co biegła miała na myśli odnośnie konstrukcji, ponieważ w każdej ze skali ocen wpisany został budynek murowany, ponadto tak naprawdę w jednej cesze umieszczone zostały aż 3 elementy. Drugi obiekt przyjęty do porównania został oceniony przy tej cesze jako bardzo dobry tj. pow. zabudowy 60-90 m2 i 2 kond., natomiast zgodnie z opisem budynek ma pz 112 i 2 kond. Zachodzi więc pewna niespójność. Czy budynki o porównywalnej powierzchni zabudowy i ilości kondygnacji zostałyby tak samo ocenione, gdyby ostatnia była pełna (stropodach) i stanowiłyby poddasze? Ponadto stan techniczny budynku nie jest tożsamy ze standardem wykończenia, co nie zostało uwzględnione. Zastosowana została poprawka na wielkość działki, która połączona została z cechą ,,stan zagospodarowania”. Te same wielkości działek mogą być ocenione inaczej z uwagi na stan zagospodarowania. Cechy te nie powinny być połączone. Wartość oszacowana na poziomie 400 000 zł wydaje się być jedną z wyższych porównując do transakcji przedstawionych w tabeli nr 3. Zaledwie dwie transakcję mają wyższą cenę Waga cechy na zabudową gospodarczą w wysokości 15 % wydaje się być mała z uwagi na wielkości obiektów tj. transakcja nr 1 przyjęta do bezpośredniego porównania dotyczy nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym oraz trzema dużymi budynkami gospodarczymi o pz 108,88,117 m2(łącznie 313 m2), w czego budynek o pz 117 m2 jest dwukondygnacyjny. Zgodnie z dokonaną oceną biegłej budynki są w dobrym stanie technicznym. W związku z tym mają duży wpływa na wartość, a tym samym osiągniętą cenę sprzedaży;

c.  zakres cenowy przy transakcji gruntami niezabudowanymi jest bardzo duży – od 35 zł aż do 102 zł- cena maksymalna stanowi trzykrotność ceny minimalnej. Nie można się zgodzić z biegłą, iż ceny skrajne zostały odrzucone. Cena maksymalna powinna być odrzucona, ponieważ na tym poziomie jest tylko jedna transakcja, przeważająca ilość transakcji kształtuje się w cenie 35-65 zł, są też dwie w cenie 73 i 88 zł. Do porównania powinny zatem zostać przyjęte najbardziej podobne transakcje, czyli z przedziału 25-65 zł, bez pojedynczych skrajnych cech.;

d.  wskazane w opinii cechy ,, uwarunkowania urbanistyczne” i ,,ograniczenia” zostały połączone w jedną cechę, co wprowadza zamieszanie. Dlaczego biegła przy cesze: uwarunkowania urbanistyczne, ograniczenia, oceniła inaczej obie działki. Z opisu oceny wnika, iż może posiadać cechy oceny bardzo dobrej lub średniej, ocena dobra niczego nie wnosi, nie jest stanem pośrednim pomiędzy ceną bardzo dobrą, a dobrą, a ich połączeniem. Teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i usługowej nie może być gorszy niż teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej – posiada równorzędne funkcje.

[pismo procesowe k. 1010-1011].

W opinii uzupełaniającej biegła podtrzymała opinię zasadniczą w całości. Odnosząc się do zarzutu z pkt. a biegła wskazała, iż przeprowadzona analiza rynku wykazała, iż brak jest obecnie transakcji sprzedaży nieruchomości o przeznaczeniu mieszkalnym w obszarze objętym strefą (...), co wyklucza możliwość dokonania oszacowania na bazie rynku lokalnego. W związku z tym w opinii zasadniczej biegła przyjęła empiryczny współczynnik wartości – k, który został oszacowany w oparciu o rynek równoległym – obszary znajdujące się w otoczeniu L. im. F. C. w W., na obszarze których została wprowadzona strefa (...) Uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 20.06.11 r. Uzyskiwane poziomy spadków wartości dla wycenianych nieruchomości o przeznaczeniu mieszkaniowych, w dokonywanych wycenach nieruchomości położonych strefie Z1, Z2 i części obszary (...) znajdującego się blisko tych stref, zawierały się w przedziale od 2,90% do 19,70 %. W związku z tym przyjęto empiryczny współczynnik utraty wartości – k na poziomie średniej arytmetycznej poszczególnych wartości, wynoszący 8,90%. Poszczególne wartości uzyskane zostały w wycenach na potrzeby postepowań dla Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Zastosowanie średniej arytmetycznej do oszacowania wielkości współczynnika jest najbardziej właściwe i sprawiedliwe dla przyjęcia ubytku wartości i najbardziej obiektywne.

Ustosunkowując się do zarzutu z pkt b. biegła wskazała, iż przyjęcie parametru porównawczego w wycenie nieruchomości poprzedzone zostało dogłębną analizą rynku nieruchomości. Na podstawie zebranej i przeanalizowanej bazy danych, w szczególności cech zabudowy istniejącej na gruncie, ustalono cechy rynkowe różnicujące, które zostały opisane w tabeli nr 4 na str., 34 opinii zasadniczej w postaci pięciu cech zagregowanych. W ten sposób zostały ustalone cechy rynkowe wpływające na wartości i zgodnie z tymi cechami, ich opisem i stopniowaniem każdej z cech zostały przyjęte cechy dla nieruchomości wycenianej raz dla nieruchomości przyjętych do porównania. Czynność ta została poprzedzona dokonaniem oględzin nieruchomości wycenianej oraz nieruchomości przyjętych do porównania. Cechy i ich opis dla każdej z nieruchomości zostały przyjęte prawidłowo i wynikają z oceny danej nieruchomości na tle innych znajdujących się w próbce reprezentatywnej. Otrzymany wynik wartości rynkowej wynika z porównania nieruchomości wycenianej z nieruchomościami przyjętymi do próbki reprezentacyjnej i następnie z nieruchomościami przyjętymi do porównania a nadto w głównej mierze od cech jakie posiada nieruchomość wyceniana na tle nieruchomości sprzedawanych na rynku. W wycenie zostały uwzględnione wszystkie istotne cechy rynkowe różnicujące wpływające na wartość tego typu nieruchomości, w tym lokalizacja nieruchomości, wielkość, stan techniczny zabudowy zarówno mieszkalnej jak i gospodarczej znajdujących się na gruncie. W przyjętych do próbki reprezentatywnej transakcjach występowały różnice w stanie technicznym budynków mieszkalnych i budynków gospodarczych, stąd dla stanu zabudowy zostały przyjęte dwie odrębne cechy.

W zakresie zarzutu z pkt c. biegła wskazała, iż nie podziela stanowiska, iż błędnie przyjęła zakres cen transakcyjnych przyjętych do próbki reprezentacyjnej i powinna odrzucić ceny skrajne i przyjąć rozpiętości cen 35-65 zł. Jak zostało to przedstawione w analizie na stronach 28-29 opinii zasadniczej i w tabeli nr 1 przytoczonej w opinii uzupełniającej, na obszarze badanego rynku ceny gruntów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i mieszkaniowo-usługową zawierały się w przedziale 24,82 zł/m2 – 154 zł/m2. Najniższa cena uzyskana została za grunt o dużej powierzchni12.089 m2, zaś najwyższa za grunt o powierzchni 1.101 m2, położony w centralnej części P., co jest potwierdzeniem, że do próbki reprezentatywnej zostały przyjęte transakcje z najbardziej typowego przedziału cen, właśnie po odrzuceniu cen skrajnych.

Odnośnie zarzutu z pkt d. biegła wskazała, iż przyporządkowanie opisu cechy dla poszczególnych działek zostało dokonane w oparciu o analizę wszystkich cech jakie posiadały poszczególne działki wchodzące w skład nieruchomości, opisane dokładnie w pkt 5.2. opinii zasadniczej oraz w punkcie 6 – uwarunkowania urbanistyczne na stronach od 11 do 19. Opis cech i ich stopniowane wynika z odnotowanych na rynku transakcji i analizy, również w kontekście tego, czy wyższe ceny osiągają nieruchomości przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową czy mieszkaniowo-usługową. Na analizowanym rynku potencjalni nabywcy cenili bardziej nieruchomości położone na terenach przeznaczonych tylko pod zabudowę mieszkaniową. Na terenach gdzie występuje zabudowa mieszana tj. mieszkaniowo-usługowa i nabywany jest grunt w sąsiedztwie terenów niezabudowanych, potencjalni nabywcy muszą liczyć się z tym że w ich sąsiedztwie powstanie funkcja usługowa, która może być uciążliwością, stąd chcą ograniczyć ryzyko przyszłego sąsiedztwa decydują się na zakup droższej działki na terenie przeznaczonym tylko pod zabudowę mieszkaniową.

[opinia uzupełaniająca k. 1023-1028].

W zakresie stanowiska strony powodowej należy wskazać, iż powód przed sporządzeniem przez biegłą M. G. opinii zasadniczej, wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego K. T. powołanego przez Sąd Apelacyjny w Warszawie, Wydział VII Gospodarczy w sprawie o sygn. akt: VII Aga 1687/18 z powództwa siostry powoda E. G. (2) przeciwko pozwanemu, która toczyła się w tutejszym Sądzie pod sygn. akt XXVI GC 848/14. Działki siostry powoda sąsiadują bezpośrednio z działkami należącymi do powoda. Powód wskazał, iż Sąd Okręgowy w Warszawie, XXVI Wydział Gospodarczy oddalił powództwo siostry powoda, gdyż aż dwóch biegłych powołanych przez Sąd Okręgowy nie było w stanie policzyć spadku nieruchomości. Opinie biegłego T. i biegłej M. G. nie zostały zaakceptowane. W postępowaniu toczącym się wskutek wniesienia apelacji przez siostrę powoda Sąd Apelacyjny, Wydział VII Gospodarczy postanowił przeprowadzić dowód z opinii biegłego K. T., który bazując na tej samej metodologii co biegła M. G. sporządzająca opinię w niniejszej sprawie, wyliczył spadek wartości nieruchomości na łączną kwotę 49 816 zł, a powierzchnia nieruchomości E. G. (3) to łącznie 8.134 m2. Opinia biegłego K. T. została w pełni zaakceptowana przez Sąd Apelacyjny, który zmienił zaskarżony wyrok częściowo w ten sposób, iż zasądził od pozwanego na rzecz E. G. (3) kwotę 49 815 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10 lipca 2014 r. do dnia zapłaty ustalając, iż E. G. (3) wygrała proces w 55,97 %, a w pozostałej części oddalił apelację. Z uwagi na ekonomikę procesową powód wniósł o powołanie w niniejszej sprawi biegłego K. T. jako biegłego do spraw wyceny nieruchomości. Niemniej jednak po wydaniu przez biegłą M. G. opinii w niniejszej sprawie strona powodowa nie wniosła żadnych zastrzeżeń.

[pismo procesowe z zał. k. 840-887 , pismo procesowe z zał. k. 1039 – 1048].

W ocenie Sądu biegła M. G. wykonała opinię zasadniczą z należytą starannością i z uwzględnieniem wszystkich czynników i okoliczności mających wpływ na oszacowanie wartości rynkowej Nieruchomości i ubytku jej wartości wynikającej z położenia (...). Biegła kompleksowo ustosunkowała się także do zarzutów wniesionych przez stronę pozwaną, podtrzymując konsekwentnie sformułowane wnioski. W konsekwencji Sąd oparł się na wnioskach wynikających opinii biegłej przy ustalaniu stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Jednocześnie należy zaznaczyć, iż fakt sporządzenia przez biegłą opinii zasadniczej w dniu 10 grudnia 2019r. pozostawał bez wpływu na możliwość uwzględnienia przez Sąd wniosków sformułowanych przez biegłą przy dokonywaniu ustaleń faktycznych. Sąd nie jest bowiem związany przepisem art. 156 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) ograniczającym okres wykorzystywania operatu szacunkowego tj. pisemnej opinii rzeczoznawcy majątkowego o wartości nieruchomości. co do zasady do 12 miesięcy od daty jego sporządzenia. Wiążący charakter tego przepisu dotyczy wykorzystania operatu szacunkowego przez organy administracji publicznej, a nie przez sądy. Upływ wskazanego tam terminu nie ma znaczenia dla sądu, ponieważ nawet sporządzony później operat szacunkowy wyceniający nieruchomość nie wiąże sądu, który ustala wartość nieruchomości, a biegły i operat szacunkowy mają mu w tym jedynie pomóc (decyzję podejmuje sąd). (por. uzasadnienie do postanowienia Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 20 czerwca 2016 r. I CSK 670/12).

Należy także wskazać, iż Sąd dokonując ustaleń faktycznych odnośnie spadku wartości Nieruchomości wskutek ustanowienia (...) nie oparł się na zgłoszonym przez stronę pozwaną dowodzie z umowy darowizny z dnia 20 kwietnia 1994 r. nr rep (...) na okoliczność wartości nieruchomości, uznając ten dowód za nieprzydatny do wykazania tejże okoliczności. Ponadto Sąd odmówił wiarygodności dowodowi z dokumentu prywatnego w postaci analizy rynku z 9.05.24 r, ( k. 144-159) zgłoszonego przez stronę pozwaną celem wykazania, iż ustanowienie (...) nie miało wpływu na wartość Nieruchomości. Dokument ten został sporządzony na zlecenie jednej ze stron postępowania, przez co był pozbawiony mocy dowodowej w niniejszej sprawie. O spadku zaś wartości decydujące znaczenie miały opinie biegłych w szczególności biegłej M. G..

Ponadto przy ustalaniu stanu faktycznego sprawy Sąd nie oparł się na zgłoszonym przez stronę pozwaną dowodzie z zeznań świadka J. S. zajmującej się u pozwanego wnioskami mieszańców i dot. ochrony środowiska na okoliczność ewentualnych uciążliwości związanych z funkcjonowaniem lotniska oraz utrudnień w korzystaniu z nieruchomości położonych w obrębie obszaru ograniczonego użytkowania oraz na okoliczność częstotliwości i dolegliwości ruchu lotniczego . Sąd uznał zeznania świadka za nieprzydatne, jako że świadek nigdy nie była na nieruchomości powoda i nie miała wiedzy na temat rodzaju okien zamontowanych w budynku mieszkalnym.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd nie oparł się także na dowodzie z przesłuchania strony powodowej, uznając zeznania powoda za nazbyt ogólne i nieprzydatne do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, aczkolwiek potwierdziły one stan zabudowania nieruchomości i spostrzeżenia biegłej M. G., co do wykorzystania nieruchomości niezabudowanych pod szczątkową produkcję rolną związano z uprawą. W tym zakresie ów dowód, jako korespondujący z pozostałym materiałem dowodowym, został zaliczony w jego poczet i oceniony, co nastąpi w dalszej części uzasadnienia [protokół rozprawy k. 310-313].

Sąd zważył co następuje:

W petitum pozwu powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda w związku z utworzeniem (...) :

a)  odszkodowania w kwocie 369 000 zł wraz ustawowymi odsetkami od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty na rzecz powoda tytułem obniżenia wartości Nieruchomości;

b)  kwoty 89 000 zł tytułem odszkodowania z tytułu konieczności zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w Budynku

Następnie powód zmienił wysokość roszczeń składających się na żądanie pozwu, nie zmieniając jednocześnie wartości przedmiotu sporu i sprecyzował roszczenie odnośnie odsetek w związku z wprowadzeniem odsetek za opóźnienie w trakcie trwania sporu wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda:

a)  odszkodowania w kwocie 273 769 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia powództwa do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty tytułem obniżenia wartości Nieruchomości

B)  kwoty 184 231 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia powództwa do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty na rzecz powoda tytułem odszkodowania z tytułu konieczności zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w Budynku

[pismo k. 1050-1051].

Następnie w powód zmienił żądanie odsetkowe wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda:

a)  odszkodowania w kwocie 273 769 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 7 grudnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty tytułem obniżenia wartości Nieruchomości

B)  kwoty 184 231 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 7 grudnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty na rzecz powoda tytułem odszkodowania z tytułu konieczności zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w Budynku

Jako podstawę prawną dochodzenia odszkodowania tytułem obniżenia wartości Nieruchomości powód podał przepis art. 129 ust. 2 prawa ochrony środowiska (tj. z dnia 26 sierpnia 2013 r., Dz.U. z 2013 r. poz. 1232 dalej jako poś ), zaś odszkodowania z tytułu konieczności zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w Budynku powód żądał na podstawie przepisu art. 136 ust. 3 w zw. z art. 129 ust. 2 poś Jako subsydiarną podstawę prawną powództwa powód powołał przepis art. 435 § 1 k.c. w zw. z art. 322 poś.

Przystępując do rozważań czysto merytorycznych, dla porządku wywodu poczynić należy kilka uwag jurydycznych. I tak, należy wskazać, iż przepis art. 129 ust. 1 - 2 poś przewiduje, iż jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części (ust. 1). W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości (ust. 2).

Zgodnie zaś z przepisem ust. 4 art. 129 poś z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat (w brzemieniu z chwili wniosku, obecnie 3 lata) od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. (ust. 4). Z kolei przepis art. 136 ust 3 poś stanowi, iż w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Idąc dalej w dywagacje jurydyczne, odnośnie relacji zachodzącej pomiędzy szkodą z tytułu spadku wartości nieruchomości i z tytułu zwrotu nakładów należy wskazać, iż szkody z tytułu spadku wartości nieruchomości i z tytułu zwrotu nakładów pozostają bez wzajemnego na siebie wpływu. I tak, przy ocenie czy i w jakim stopniu właściciel poniósł szkodę na skutek spadku wartości nieruchomości przyjmuje się stan nieruchomości z dnia wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, a nie jej stan po dokonaniu ewentualnych nakładów związanych z dodatkową ochroną akustyczną. Z kolei zwrot nakładów na dodatkową ochronę akustyczną przysługiwać może tylko w granicach, w jakich konieczność taka wynika z zakwalifikowania budynku do poszczególnej strefy obszaru ograniczonego użytkowania. Odszkodowanie z tego tytułu nie może zatem obejmować kosztów doprowadzenia nieruchomości do standardów ochrony akustycznej wymaganej na podstawie powszechnie obowiązujących norm i przepisów prawa budowlanego (por. uzasadnienie do wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - I Wydziału Cywilnego z dnia 5 czerwca 2013 r., I ACa 391/13, Legalis).

W zakresie zaś przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości należy wskazać, iż ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości według art. 129 ust. 2 poś jest samo ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania (por. uzasadnienie do wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - I Wydziału Cywilnego z dnia 17 lipca 2013 r., I ACa 388/13, Legalis). Niemniej jednak odpowiedzialność odszkodowawczą, o której mowa w art. 129 p.o.ś., przewidziano nie za samo ograniczenie i nie za każde ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Odszkodowanie nie rekompensuje zmiany dotychczasowej sytuacji właściciela nieruchomości, a tym bardziej utrzymywania już istniejących ograniczeń w przypadku zmiany aktu prawnego. Odszkodowanie służy bowiem za konkretną szkodę, która powstała w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, a nie za samo ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Konieczną przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej jest więc szkoda, której źródłem jest rozporządzenie lub akt prawa miejscowego powodujący ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Szkoda ma być normalnym następstwem wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego wprowadzającego ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości. Szkoda taka może powstać, gdy akt prawa miejscowego wprowadza nowe lub zwiększa dotychczasowe ograniczenia co do sposobu korzystania z nieruchomości lub też przedłuża na kolejny okres ograniczenia, które zostały wprowadzone na określony czas. Szkoda nie powstaje, gdy kolejny akt prawny utrzymuje zakres ograniczeń na dotychczasowym poziomie (jak poprzednio obowiązujący). (uzasadnienie do wyroku Sądu Najwyższego - Izby Cywilnej z dnia 27 czerwca 2012 r. IV CSK 28/12, L.,).

Szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 poś jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że właściciel będzie musiał znosić dopuszczalne na obszarze ograniczonego użytkowania immisje. Nie budzi także wątpliwości, że ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, np. wyłączenie możliwości jej zabudowania budynkiem mieszkalnym, może w odniesieniu do konkretnej nieruchomości spowodować zmniejszenie jej wartości. Czynnik ten musi być jednak odniesiony do konkretnej nieruchomości i istniejącego sposobu jej zagospodarowania. (uzasadnienie do wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 25 maja 2012r.,
I CSK 509/1, uzasadnienie do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie - VII Wydział Gospodarczy z dnia 31 maja 2019 r., VII AGa 168/18).

Pod pojęciem szkody, o której mowa w art. 129 ust. 2 poś należy zatem rozumieć nie tylko koszty prac związanych z rewitalizacja akustyczną budynku, które zostały już poniesione ale także te, które dopiero mają zostać wykonane. Ponieważ celem uregulowań
art. 129 i 136 ww. ustawy jest ułatwienie osobom poszkodowanym w wyniku wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dochodzenia roszczeń odszkodowawczych, należy przyjąć, że wskazanie na koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych przez istniejące budynki miało wyeliminować spory co do objęcia tych kosztów obowiązkiem naprawienia szkody, skoro strona nie ma obowiązku ich ponieść. Ponieważ jako element szkody uznano „także koszty poniesione”, a nie „wyłącznie koszty już poniesione”, przepisu art. 136 § 3 ww. ustawy nie można traktować jako zawężającego zakres odszkodowania wskazany w art. 129 ust. 2 ustawy. Ten zaś mówi jedynie ogólnie o obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości (uzasadnienie do wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie - I Wydziału Cywilnego z dnia 15 maja 2015 r., I ACa 295/15).

W zakresie szkody, w rozumieniu art. 129 ust. 2 poś, może wchodzić także koszt instalacji urządzenia klimatyzującego, gdy jest to konieczne do osiągnięcia właściwego klimatu akustycznego, bez dyskomfortu powodowanego brakiem możliwości otwierania okien (uzasadnienie do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie - VI Wydział Cywilny
z dnia 18 marca 2019 r., VI ACa 1454/17).

Odnosząc powyższe rozważania do niniejszej sprawy należy wskazać, iż powód wnosząc pozew w dniu 8 lipca 2014 r. zachowała termin zawity na wystąpienie z roszczeniami określonymi w art. 129 ust. 4 poś, liczony od dnia wejścia uchwały ustanawiającej (...). Według art. 129 ust. 4 powołanej wyżej ustawy w brzmieniu obowiązującym na chwilę zgłaszania wniosku o odszkodowanie do pozwanej, z roszczeniem o odszkodowanie na podstawie art. 129 ust. 2 tej ustawy można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Dla ścisłości nadmienić należy, iż dwuletni termin określony w art. 129 ust. 4 prawa ochrony środowiska jest terminem zawitym, co oznacza, iż jego niedochowanie powoduje wygaśnięcie roszczenia, a fakt upływu tego terminu sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2008 r., II CSK 216/08, LEX nr 577165; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 578/12, OSNC 2014, nr 4, poz. 47). Nie mniej jednak, dla zachowania tego terminu wystarczające jest zgłoszenie żądania bezpośrednio obowiązanemu do zapłaty (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17 stycznia 2013 r., I ACa 1104/12, LEX nr 1271919).

Strona powodowa zgłosiła swoje roszczenie o odszkodowanie za ograniczenie korzystania z nieruchomości. Należy zauważyć, że wystąpienie z roszczeniem stosownie do art. 129 ust. 4 poś ma charakter czynności jednostronnej w odniesieniu do danego roszczenia – dokonanie tej czynności w terminie wskazanym w tym przepisie (tj. 2 lat) oznacza jego dochowanie i kończy jego bieg. Skutkiem tego jest zachowanie roszczenia przez uprawnionego, choćby na drodze sądowej dochodził on roszczenie w większym rozmiarze niż objętym wystąpieniem. W niniejszej sprawie strona powoda wystąpiła z takim roszczeniem do pozwanego 29 listopada 2013r., natomiast uchwała sejmiku nastąpiła w dniu 25 czerwca 2012 r., a więc 2 letni termin przewidziany ustawą został dochowany. Pozwany powyższej okoliczności nie kwestionował, a nadto sam zgodnie z poleceniem sądu złożył do akt wniosek roszczeniowy powodów. Słusznie zaś wskazuje strona czynna, iż roszczenie przewidziane a art. 129 ust 2 cytowanej ustawy o ochronie środowiska wobec jego prekluzyjnego terminowego zgłoszenia przedawnia się już w terminie ogólnym z art. 118 k.c. Tym samym roszczenia należało rozważyć pod względem zasadności.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, iż podnoszone zarzut pozwanego, iż na nieruchomości powodów nie dochodzi do przekroczenia norm hałasu nie mógł zostać uwzględniony. Już samo bowiem ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania przesądza o tym, że nie ma dochowanych standardów ochrony środowiska albowiem dlatego właśnie m.in. ustanawia się obszar ograniczonego użytkowania. Dzięki ustanowieniu obszaru pozwany może rozwijać swoją działalność w sposób nieskrępowany. Pozwany może zatem w każdej dowolnej chwili tak kierować ruchem samolotów czy w inny sposób oddziaływać na ten obszar i nie musi przy tym dochowywać standardów ochrony środowiska w zakresie hałasu, a jednocześnie strona powodowa musi się godzić na to, że samoloty nad nieruchomością będą przelatywały, musi je znosić i nie może podjąć żadnych działań, które mogłyby ograniczyć działalność pozwanego. Nie jest przy tym najistotniejsze w jakim stopniu w określonym momencie operator lotniska korzysta z przyznanych mu praw. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 marca 2016 r. sygn. akt VI ACa 87/15 Legalis nr 1450766).

Ponadto, jeszcze raz zaznaczyć należy, iż obniżenie wartości nieruchomości stanowi przy tym wymierną stratę, niezależnie od tego czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań, nieruchomość jest bowiem dobrem o charakterze inwestycyjnym. Naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. podlega szkoda wynikła z obniżenia wartości nieruchomości, będącego następstwem ograniczeń ustanowionych wprost w uchwale sejmikowej oraz zmniejszenie jej wartości spowodowane koniecznością znoszenia dopuszczalnych na obszarze ograniczonego użytkowania immisji przekraczających standardy jakości środowiska (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 578/12, LEX nr 1389001). W praktyce orzeczniczej zwraca się uwagę na to, że przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 p.o.ś. nie jest zbycie nieruchomości, a odszkodowanie nie jest ograniczone do rzeczywistej straty, obowiązuje bowiem zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości (wyrok SN z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, LEX nr 503415). Podkreśla się również, że szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 prawa ochrony środowiska, jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, w tym także hałas (postanowienie SN z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09, LEX nr 578138). Nie mniej jednak owe ramy odszkodowawcze winny podlegać stosownemu ograniczeniu nie tylko w aspekcie wysokości dokonanych ustaleń co do kwot, ale również w aspekcie ingerencji lotniska w prawo własności sąsiednich nieruchomości przez pryzmat ograniczenia korzystania z nieruchomości w sposób niezakłócony od pierwotnego korzystania przez ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania.

Wskazać należy, co podnosi po części strona bierna, iż owo znoszenie hałasu wpisanego w sam sens istnienia lotniska, samo w sobie nie decyduje o zasadności roszczeń o immisje, ale uwypukla się i realizuje dopiero z chwilą wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Sejmiku i to właśnie otwiera drogę do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych na podstawie art. 129 ust. 2 prawa ochrony środowiska. Ten akt prawa miejscowego wiąże się z rozwojem lotniska i z brakiem możliwości dochowania standardów środowiska, co wprost oddziałuje na sytuację strony czynnej jako właścicieli nieruchomości. Z tego też względu nie jest słuszne stanowisko pozwanego, który kwestionuje związek przyczynowy między wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, a szkodą powoda. Skoro uchwała Sejmiku prawnie usankcjonowała niekorzystną sytuację powodów otwierając jednocześnie pozwanemu drogę do legalnego, godzącego w jej prawa rozwoju lotniska, to związek między wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania a szkodą powoda jest oczywisty, z tym zasygnalizowanym wyżej ograniczeniem braku zmiany sposobu korzystania pomimo odziaływania lotniska. Zatem bez znaczenia pozostaje okoliczność, że hałas lotniskowy nie pojawił się w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, ale ów hałas na mocy uchwały sejmiku winien podlegać rekompensacie. W jakiej zaś wysokości, to w toku postępowania posiłkując się dowodami specjalistycznymi sąd doszedł do przekonania, iż w innym rozmiarze niż żądała tego strona czynna.

I tak, powód za pomocą dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości wykazał, iż rzeczywista utrata wartości Nieruchomości z tytułu wprowadzenia (...), w zakresie całkowitej powierzchni działki o nr. ew. (...) oraz części działki o nr ew. (...) leżącej w (...), wyniosła 99 306 zł. Pozostałe działki leżące na Nieruchomości nie utraciły wartości wskutek wprowadzenia (...), jako że uchwalenie planu sankcjonującego wprowadzenie (...) nie spowodowało zmiany korzystania z tych gruntów w porównaniu z przeznaczeniem określonym w Studium. Należy zauważyć, iż w przesłuchaniu stron powód wskazał, iż na działkach (...) przeznaczonych pierwotnie pod produkcje usługową i układ drogowy, nadal wykorzystuje pod siwe i uprawę zbóż. Fakt zatem, co słusznie wykazała biegła, wprowadzenia (...), nie wpływa na ich przeznaczenie i sposób korzystania. Produkcja rolna w postaci uprawy dla swego bytu nie wymaga dodatkowej ochrony środowiskowej z uwagi na hałas, czy też stosowanie maszyn rolniczych generujących wszak same w sobie dodatkowe decybele ponad normę nie powoduje, iż wpływ lotniska ma zasadnicze przełożenie na komfort pracy na tak zwanej roli. P. dowodowe zaś nie wykazało, jak w swym przesłuchaniu stwierdził powód, iż opary z samolotów powodują, że nie ma takiej wydajności, nie ma takiego plonu. Powód był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika, który nie wykazał się w tej materii wpływu oparów na plon inicjatywą dowodową, a Sąd nie znajdywał podstaw do działania z urzędu, tym bardziej, iż owa okoliczność wpływu oparów z samolotów wyjawiona została na ostatnim etapie postępowania i nigdy nie była sygnalizowana pierwotnie od chwili złożenia pozwu. Zatem roszczenie powoda o odszkodowanie tytułem obniżenia wartości Nieruchomości podlegało uwzględnieniu jedynie w części tj. co do kwoty 99 306 zł, w zakresie działki Nr (...) i częściowo nr (...). Ów spadek wartości jednoznacznie wynikał z przyjętych założeń przez biegłą M. G., a ów wywód logiczny, dla Sądu był przekonywujący. Nadto postępowanie dowodowe w postaci przesłuchania powoda wykazało, iż na przedmiotowych działkach prócz siedliska i przyszłych planów mieszkaniowych, strona czynna miała zająć się hodowlą trzody chlewnej i bydła, a jako fakt notoryjny wpływ hałasu na hodowlę zwierząt i zamieszkanie ludzi, co wykazało badanie akustyczne na bezpośredni wpływ. Skutkuje to zatem, jak ustaliła biegła spadkiem wartości przedmiotowych działek. Wszak, ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania nastąpiło właśnie w skutek hałasu emitowanego przez startujące i lądujące samoloty oraz niemożność dochowania właściwych standardów ochrony środowiska. W orzecznictwie wskazuje się na negatywny dla właścicieli nieruchomości skutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania w postaci odjęcia stanowi przekroczenia norm środowiskowych cechy bezprawnego przekroczenia i utrwalenia tego stanu rzeczy oraz swoistą „stygmatyzację” w oczach uczestników rynku, nieruchomości znajdujących się w tym obszarze. Upłynnienie zatem owych działek, przeznaczonych dla zamieszkania jako siedlisko i pod przyzagrodową hodowlę zwierząt z uwagi na panujące warunki odziaływania lotniska, przez ową „stygmatyzację” powoduje spadek wartości, co w swej opinii uwypukliła skrupulatnie biegła.

Z kolei za pomocą dowodu z opinii biegłego akustyka i biegłego z zakresu budownictwa, badania i oceny stanu technicznego, ekonomiki, cen, rozliczeń i kosztorysowania powód wykazał, iż w Budynku zarejestrowano przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku związane z działalnością (...). Dostosowanie Budynku do zwiększonych wymagań akustycznych spowodowanych nadmiernym hałasem powstającym podczas eksploatacji (...), niezależnie od innych prac koniecznych do doprowadzenia Budynku do stanu zgodnego z przepisami budowalnymi i wymaganymi technicznymi, wymaga realizacji następujących robót budowanych:

1)  zwiększenie izolacji akustycznej ścian przyziemia (ściany fundamentowe),

2)  dodatkowe wygłuszenie ścian zewnętrznych (elewacja),

3)  dodatkowe wygłuszenie dachu,

4)  zamontowanie okien i drzwi o podwyższonej izolacyjności akustycznej,

5)  zamontowanie instalacji klimatyzacyjnej.

Wartość robót koniecznych do wykonania w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego wynosi 184 631 zł brutto. Zauważyć należy, iż kwestię potrzeby rewitalizacji akustycznej, zakres i koszt robót budowlanych związanych z ustalonym do wykonania zabezpieczeniem akustycznym biegły ustalił na podstawie przeprowadzonej wizji lokalnej, zatem brak dokumentacji w tym zakresie biegły badaniem empirycznym w oparciu o opinie akustyka jednoznacznie ustalił. Skoro budynki (siedlisko, i budynek rolniczy jak wskazał biegły) nie spełnia warunków normatywnego komfortu akustycznego, służy mu prawo domagania się od pozwanego kosztów stosownej rewitalizacji. Kwestia czy roszczenie dotyczy zwrotu kosztów faktycznie już poniesionych czy też jest od tego niezależne, była już przedmiotem rozważań w praktyce sądowej. Zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem, przepis art. 136 ust. 3 cytowanej wcześniej ustawy nie wyłącza obowiązku naprawienia szkody obejmującej koszt rewitalizacji, który nie został jeszcze poniesiony (tak SN w orzeczeniu z dnia 14 lipca 2016 r., III CSK 170/16). Nadto dla porządku tej części wywodu, wskazać należy, iż co do spełnienia przez budynek „podstawowych”, powszechnie obowiązujących norm akustycznych, stwierdzić należy, że przepisy nie nakazują właścicielom dostosowywania budynków mieszkalnych od dawna istniejących do sukcesywnie pojawiających się wymogów dla budynków nowoprojektowanych. Stąd wniosek, że strona powodowa korzystając z prawa uzyskania świadczenia wyrównującego koszt rewitalizacji nie może być traktowana jako wzbogacona o to, co wydatkowałaby chcąc doprowadzić budynek do norm stosowanych przy współczesnym projektowaniu dla hałasu normatywnego. Dlatego też wystarczające było ustalenie, że dany budynek nie spełnia wymogów izolacyjności akustycznej dla hałasu emitowanego w obszarze ograniczonego użytkowania, a następnie jakie prace dostosowawcze są uzasadnione i jaki będzie ich szacunkowy koszt. Poniesienie tych nakładów pozwoli na uniknięcie ponadnormatywnego hałasu, a tym samym na korzystanie z niego zgodnie z przeznaczeniem. Ewentualne podwyższenie komfortu „jako skutek uboczny” rewitalizacji nie powinno obniżać należnego odszkodowania, bowiem właściciel budynku winien uzyskać pełną rekompensatę kosztów zapewnienia ochrony przed szkodliwym hałasem. (tak też Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie I Aca 1549/14).

W konsekwencji wobec przekonywującej i w pełni aprobowanej opinii biegłego zakresu budownictwa roszczenie powoda o zapłatę kwoty 184 231 zł tytułem odszkodowania z tytułu konieczności zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w Budynku podlegało uwzględnieniu w całości. Na marginesie wskazać należy, iż owa rewitalizacja jak wskazał biegły nie dotyczy poprawy złego stanu technicznego budynków, a tylko prace w zakresie poprawy klimatu akustycznego. Teza ta biegłego, wpisuje się w obowiązujące reguły prawne. W myśl art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Kryterium adekwatności, jakie zostało przyjęte w art. 361 § 1 k.c. odwołuje się do „normalnych” następstw działania i zaniechania wywołującego szkodę. Innymi słowy adekwatne są „normalne” następstwa działania i zaniechania, z którego szkoda wynikła. Wszystkie inne zaś są „nieadekwatne”. Dla stwierdzenia istnienia związku przyczynowego nie wystarcza, więc jakiekolwiek powiązanie przyczynowe między zachowaniem poszkodowanego, a powstaniem lub zwiększeniem szkody, gdyż musi to być związek przyczynowy normalny w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2008 r., IV CSK 127/08, M. Praw. 2009, nr 19, s. (...)). To, iż budynki są w złym stanie technicznym, a ów stan jak ustalił biegły nie wynika z samego wprowadzenia odziaływania lotniska, a jest konsekwencją zaniedbań właścicielskich nie może zdaniem Sądu spotkać się z ochroną prawną w zderzeniu z przesłanką adekwatnego związku przyczynowo – skutkowego.

R. w niniejszej sprawie, co było już sygnalizowane wyżej, nie budzi wątpliwości związek przyczynowy pomiędzy powstałą szkodą w postaci utraty wartości nieruchomości powoda, co do dwóch działek Nr (...), a wejściem w życie aktu prawnego ustanawiającego obszar ograniczonego użytkowania, jak również co omówiono przed chwilą, owa konieczność rewitalizacji akustycznej. Normalnym, typowym następstwem wejścia w życie aktu prawnego ustanawiającego obszar ograniczonego użytkowania był bowiem spadek wartości wskazanych działek powoda, na co wskazywała biegła w sporządzonej opinii i poddanej analizie we wcześniejszych rozważaniach Sądu, jak również przebudowa budynków w zakresie uzyskania odpowiedniego klimatu akustycznego.

Ze wszystkich powyższych względów, Sąd na podstawie art. 129 ust. 2 poś oraz art. 136 ust. 3 w zw. z art. 129 ust. 2 poś zasądził od pozwanego na rzecz powoda łączną kwotę 283 537 zł (dwieście osiemdziesiąt trzy tysiące pięćset trzydzieści siedem złotych) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 7 grudnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, co do wyżej wymienionej kwoty. Oddalając dalej idące roszczenie wobec argumentów przedstawionych w przedmiotowym uzasadnieniu, co do zakresu i wysokości szkody w adekwatnym związku przyczynowym.

W zakresie roszczenia odsetkowego, które zostało uwzględniane w całości, należy wskazać, iż roszczenie przewidziane w art. 129 ust. 2 poś powstaje od dnia wprowadzenia ograniczeń korzystania z nieruchomości w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania. Przepis art. 136 ust. 3 poś nie wyłącza obowiązku naprawienia szkody obejmującej usunięcie wadliwości budynku, jeżeli konieczne prace remontowe nie zostały jeszcze wykonane (por. uzasadnienie do postanowienia Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 14 lipca 2016 r.III CSK 170/16, Legalis ). Termin zaś płatności świadczenia odszkodowawczego dochodzonego na podstawie art. 129 ust. 2 oraz art. 136 ust. 1 i 3 poś, w zakresie kwot w nim żądanych i uznanych ostatecznie za uzasadnione wyznacza wezwanie dłużnika do zapłaty. Wierzyciel nie ma obowiązku wykazywania szkody poniesionej w wyniku nieterminowej zapłaty, ani udowadniania, że w chwili otrzymania wezwania dłużnik dysponował wiedzą niezbędną do oszacowania wielkości roszczenia. To na dłużniku ciąży obowiązek dowodzenia, że w tym wypadku występują szczególne okoliczności podważające powstanie stanu wymagalności roszczenia w chwili wezwania do zapłaty (por. uzasadnienie do wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 8 listopada 2016 r., III CSK 342/15, Legalis).

W konsekwencji roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie z wypłatą dochodzonego odszkodowania (obejmującego wskazane postacie uszczerbku majątkowego) może powstać jeszcze przed wydaniem wyroku zasądzającego odszkodowanie, jeżeli strona pozwana była skutecznie wzywana przez powódkę do wypłaty odszkodowania przed takim wyrokiem (art. 455 k.c. ). W tym zakresie wyrok zasądzający ma charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego. Zasądzenie odszkodowania za szkodę określoną w art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 poś według cen z dnia jego ustalenia nie wyłącza zatem przyznania odsetek za opóźnienie od dnia powstania stanu opóźnienia (por. uzasadnienie do postanowienia Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 14 lipca 2016 r. III CSK 170/16, Legalis, uzasadnienie do Uchwały Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 8 listopada 2019 r., III CZP 32/19, Legalis ).

Wobec powyższego o odsetkach za opóźnienie orzeczono na podstawie przepisu art. 481 § 1 i § 2 k.p.c. w zw. z art. 455 k.c. W świetle przepisu art. 455 k.c. pozwany powinien był spełnić świadczenie bez nieuzasadnionej zwłoki. W ocenie Sądu termin 7-dniowy od dnia otrzymania wniosku powoda o wypłatę odszkodowania był wystarczający na dokonanie przez pozwanego wypłaty z tego tytułu. Pozwany odebrał wniosek powoda o wypłatę odszkodowania w dniu 29 listopada 2013 r. W konsekwencji Sad przyjął za początkową datą naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie dzień 7 grudnia 2013 r.

Na podstawie przepisu art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. Sąd ustalił stosunkowo, iż powód wygrał w zaokrągleniu w 62 %, a szczegółowe wyliczenie kosztów postępowania powierzył Referendarzowi sądowemu. Wynik zaś procentu wygrania strony czynnej jest stosunkiem matematycznym wyliczenia kwoty żądanej, do kwoty faktycznie zasądzonej i zastosowaniem normy przybliżenia, zgodnie z zasadą zaokrąglania przyjętą w matematyce, przy ułamkach okresowych.

sędzia Łukasz Klimowicz

ZARZĄDZENIE

(...)

sędzia Łukasz Klimowicz