Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

1Dnia 28 września 2020 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący sędzia Ewa Taberska

1.1 Protokolant p.o. stażysty Mariola Urbanowicz

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Wojciecha Kiszki

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2020r.

sprawy T. B.

oskarżonego o przestępstwo z art. 177 § 1 k.k.

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Wielkopolskiej

z dnia 9 marca 2020r. sygn. akt II K 396/19

Uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Środzie Wielkopolskiej do ponownego rozpoznania

Ewa Taberska

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 671/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Śremie z dnia 9 marca 2020 r., sygn. akt II K 396/19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

X

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXX

XXXXX

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

X

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXX

XXXXX

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

X

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXX

XXXXX

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

XXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

XXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Zarzuty oskarżyciela publicznego oraz zawarte w punktach 1b) i c) petitum apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego zostaną omówione łącznie, bowiem są tożsame.

Skarżący zarzucili Sądowi I błędną ocenę dowodów, (przede wszystkim w zakresie interpretacji opinii biegłych z zakresu rekonstrukcji zdarzenia drogowego), a w konsekwencji błędy w ustaleniach faktycznych, skutkujące uznaniem, że oskarżony swoim zachowaniem nie wyczerpał znamion zarzucanego mu czynu z art. 177 § 2 k.k., a jedynie znamiona wykroczenia z art. 86 § 1 k.w., polegające na ustaleniu, że:

-naruszenie przez oskarżonego zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym nie pozostawało w związku przyczynowym z wypadkiem,

-oskarżony używał w trakcie wykonywanego na drodze manewru żółtych świateł błyskowych, w które wyposażony był jego pojazd, a które pokrzywdzony widział.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zarzucił nadto w ww. kontekście Sądowi I instancji błędną ocenę opinii biegłych z zakresu rekonstrukcji zdarzenia drogowego, a w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych polegający na nieuzasadnionym, zdaniem apelującego przyjęciu, że pokrzywdzony miał około 13 sekund na reakcję na zaistniałą sytuację na drodze, podczas gdy biegły wskazał tę wartość w odniesieniu do możliwości wzajemnego zauważenia przez pokrzywdzonego i oskarżonego świateł pojazdów, a nie możliwości zauważania przez pokrzywdzonego stojącej w poprzek jezdni, niedostatecznie oświetlonej naczepy, zaś jako odległość dzielącą pokrzywdzonego od naczepy pojazdu oskarżonego – w momencie jej zauważenia przez poszkodowanego, biegły wyraźnie określił na zaledwie 50 metrów, natomiast czas trwania stanu zagrożenia dla pokrzywdzonego biegły ustalił na zaledwie 2,5 sekundy a nie 13 sekund. Zdaniem skarżącego, gdyby pokrzywdzony widział tę naczepę aż przez 13 sekund, to zdążyłby się bez problemu zatrzymać lub podjąć manewr obronny.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Po pierwsze wskazać należy, iż zgodnie ze wskazaniami wynikającymi z art. 2 § 1 pkt 1 i § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k., to na sądzie orzekającym spoczywa obowiązek oparcia ustaleń faktycznych na całokształcie materiału dowodowego ujawnionego w toku rozprawy głównej, przy czym ten Sąd ma mieć na względzie wszystkie okoliczności istotne dla sprawy i dążyć do ich całkowitego wyjaśnienia i w związku z tym w taki sposób prowadzić postępowanie oraz – zgodnie z wymogiem art. 424 § 1 k.p.k.– na Sądzie orzekającym spoczywa obowiązek dokonania – zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów – pełnej analizy i oceny zgromadzonego i przeprowadzonego materiału dowodowego, która winna być zgodna z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz nie zawierać błędów faktycznych ani logicznych, a przede wszystkim wynikać z kompleksowej, wnikliwej i krytycznej analizy ujawnionego materiału dowodowego.

Jednym z podstawowych obowiązków Sądu orzekającego, od którego zależy prawidłowość rozstrzygnięcia sprawy jest zatem przeprowadzenie tego postępowania nie tylko zgodnie z przepisami proceduralnymi ale również do przeprowadzenia z urzędu wszelkich dowodów potrzebnych do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia o winie osoby oskarżonej. Drugi obowiązek sprowadza się natomiast do prawidłowej oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, a więc poza zasięgiem rozważań Sądu nie mogą pozostać dowody istotne dla rozstrzygnięcia kwestii sprawstwa i winy oskarżonego lub ich braku, oceny prawnej jego czynu.

Sąd Okręgowy po zapoznaniu się z aktami niniejszej sprawy, uzasadnieniem zaskarżonego wyroku oraz treścią wniesionych apelacji podnosi, iż Sąd Rejonowy przypisując T. B. występek z art. 86 § 1 k.w.

dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, będącego wynikiem nieprawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, mimo, iż Sąd I instancji, przypisał ww. opinii biegłych z zakresu rekonstrukcji zdarzenia drogowego przymiot wiarygodności, to wyciągnął z jej treści błędne wnioski i w konsekwencji poczynił błędne ustalenia faktyczne. Mając na względzie treść opinii biegłych z ww. dziedziny w niniejszej sprawie (k. 152), jako dowolne i błędne należy ocenić rozważania Sądu I instancji co do braku związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem oskarżonego a zaistniałym wypadkiem.

W pierwszej kolejności, Sąd Odwoławczy pragnie zwrócić uwagę, jak też słusznie podniósł oskarżyciel publiczny w wywiedzionym środku zaskarżenia, Sąd Rejonowy popadł w sprzeczność z jednej strony wskazując, że oskarżony nie włączył żółtych sygnałów drogowych, w które wyposażony był ciągnik siodłowy marki (...), który to fakt uznał jako prawidłowo zresztą udowodniony (nie był on kwestionowany przez strony procesu). Z drugiej strony Sąd ten ocenił jako niezasadne „z arzucanie używania światła żółtego błyskowego”, które pokrzywdzony miał rzekomo jednak widzieć („ poruszał się z rażąco nadmierną prędkością, które nie zredukował widząc pojazd wysyłające żółte sygnały błyskowe”), co świadczyłoby o tym, że Sąd Rejonowy przyjął jednocześnie, że oskarżony światła te miał jednak włączone, zaś pokrzywdzony winien był je zauważyć, lecz jechał za szybko, co było przyczyną wypadku. Powyższe czyni ustalenia Sądu wewnętrznie sprzecznymi i tym samym nie do zaakceptowania. W pełni natomiast prawidłowe i adekwatne do omawianej sytuacji drogowej okazały się zdaniem Sądu Odwoławczego wnioski opinii biegłych sądowych, iż żółte sygnały błyskowe powinny być wysyłane przez pojazd, który ze względu na nietypowe zachowanie na drodze może zagrażać bezpieczeństwu w ruchu drogowym.

Z opinii powyższej, której wnioski Sąd Okręgowy w pełni aprobuje, wynika, że sposób sygnalizowania – ostrzegania o manewrze podjęty przez oskarżonego, kierującego zestawem ciężarowym był nieprawidłowy. Oskarżony bowiem wykonując manewr cofania i zmiany pasa ruchu włączył oświetlenie awaryjne, które zasadniczo służy do sygnalizowania postoju pojazdu silnikowego lub przyczepy z powodu uszkodzenia lub wypadku. Stąd też, pokrzywdzony dostrzegając oświetlenie awaryjne zestawu ciężarowego mógł przypuszczać, że kierowca tego zestawu sygnalizuje postój na jezdni a nie inny manewr. Dlatego też to właśnie oskarżony swoim zachowaniem na drodze w sposób źródłowy doprowadził do zaistnienia wypadku bowiem nie zasygnalizował zawczasu i wyraźnie zamiaru zmiany kierunku jazdy (k. 21- 22 opinii). Sąd Okręgowy w pełni również popiera wnioski opinii co do znaczenia ewentualnej pomocy osoby trzeciej przy wykonywaniu manewru przez oskarżonego.

Istotnie również, jak wskazał pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, Sąd I instancji popełnił błąd w ustaleniach faktycznych przyjmując, że pokrzywdzony miał ok 13 sekund na reakcję na zaistniałą sytuację na drodze. Błąd ten wynikał ponownie z nieprawidłowej interpretacji przez Sad przedmiotowej opinii. Z opinii wynika bowiem wprost, że 13 sekund to czas, jaki miały strony niniejszego postępowania na wzajemne dostrzeżenie swoich pojazdów (k. 18-19 opinii), a nie że pokrzywdzony miał ok 13 sekund na reakcję na zaistniałą sytuację na drodze. To natomiast, że pokrzywdzony widział światła mijania i awaryjne ciągnika (...) przez 13 sekund przed wypadkiem nie oznacza, że widział również stojącą w poprzek drogi, na jego pasie ruchu naczepę V. H., w którą uderzył. Biegły wyjaśnił, a opinia została oceniona przecież przez Sąd I instancji bez zastrzeżeń, że tzw. luminacja olśnienia, którą tworzyły światła reflektorów ciągnika mogła powodować, że do czasu odpowiedniego zbliżenia się, pokrzywdzony, jadący z przeciwnej strony nie dostrzegł usytuowanej ukośnie na jego pasie ruchu naczepy (k. 21).Jako wiarygodne i zasługujące na uwzględnienie należy również ocenić wnioski omawianej opinii w zakresie przyczynienia się kierującego pojazdem marki M. P. P. do powstania wypadku. P. P. jechał bowiem z nadmierną prędkością, przez co pozbawił się możliwości skutecznego zareagowania i uniknięcia zderzenia z pojazdem członowym (k. 23-24 opinii).

Sąd Odwoławczy popiera wnioskowanie oskarżyciela publicznego, iż Sąd I instancji uzasadniając zaskarżone rozstrzygnięcie co do braku możliwości przypisania oskarżonemu skutku z przepisu art. 177 § 2 k.k. sformułował twierdzenia sprzeczne z faktami uznanymi za udowodnione, formułując na ich podstawie wniosek o braku związku przyczynowego między zachowaniem oskarżonego, a skutkiem w postaci wypadku.

Zaznaczenia przy tym wymaga, że nieprawidłowe zachowanie pokrzywdzonego i jego przyczynienie się do powstania wypadku nie wyklucza ustalenia, że oskarżony popełnił przestępstwo z art. 177 § 2 k.k.

Wniosek

Wnioski skarżących o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sadowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wnioski zawarte w obu apelacjach o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sadowi I instancji do ponownego rozpoznania były zasadne z powodów opisanych powyżej. Powyżej omówione uchybienia okazały się na tyle poważne, mające istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, że nie mógł się on ostać. Konieczne zatem stało się uchylenie wyroku i przekazanie Sprawy Sądowi I instancji to ponownego rozpoznania (por. art. 437 § 2 k.p.k.).

Lp.

Zarzut

1

Zarzut pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego obrazy prawa procesowego w postaci art. 5 §2 k.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez przyjęcie nieistniejącej wątpliwości na korzyść oskarżonego co do znajomości przez pokrzywdzonego okolicy miejsca wypadku przy jednoczesnym założeniu powinności przewidzenia przez pokrzywdzonego nietypowego manewru na drodze z uwagi na zlokalizowaniu przy drodze prywatnego przedsiębiorstwa – firmy (...) oraz oparcie na tej okoliczności rozstrzygnięcia w sprawie.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego jest zasadny. Okoliczność bowiem, że pokrzywdzony miał znać okolicę miejsca wypadku (co miało implikować powinność przewidzenia przez pokrzywdzonego nietypowego manewru na drodze z uwagi na zlokalizowanie przy drodze prywatnego przedsiębiorstwa – firmy (...) ) nie można rozstrzygać w niniejsze sprawie w ramach art. 5 § 2 k.p,k. Rację ma pełnomocnik, iż nie sposób od któregokolwiek uczestnika ruchu drogowego wymagać, by posiadał wiedzę na temat hipotetycznych zagrożeń drogowych w miejscach, które nawet dobrze zna, tym bardziej, że jak to słusznie zauważa również pełnomocnik, oskarżyciel posiłkowy nie mógł się wypowiedzieć, jaki był jego stopień znajomości miejsca wypadku oraz pojazdów tam przejeżdżających czy manewrujących.

Wniosek

Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sadowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania był zasadny z powodów opisanych powyżej.

Powyżej omówione uchybienia okazały się na tyle poważne, mające istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, że nie mógł się on ostać. Konieczne zatem stało się uchylenie wyroku i przekazanie Sprawy Sądowi I instancji to ponownego rozpoznania (por. art. 437 § 2 k.p.k.).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach zmiany

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Reasumując, omówione powyżej uchybienia bez wątpienia miały istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia i dlatego Sąd Okręgowy uznał, iż wyrok ten należy uchylić i sprawę przekazać w tym zakresie Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, albowiem stosownie do art. 437 § 2 k.p.k. konieczne jest powtórzenie pierwszoinstancyjnego przewodu sądowego w pełnym zakresie.

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

4.1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

XXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

XXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

7.  PODPIS

Ewa Taberska