Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 września 2020 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. dokonał rozliczenia renty z tytułu niezdolności do pracy M. D., w związku z przychodem osiągniętym za granicą w roku 2019 w okresie od 1 stycznia 2019 roku do 31 sierpnia 2019 roku.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że łączny przychód osiągnięty przez wnioskodawczynię za granicą, po przeliczeniu z waluty obcej na PLN, w rozliczanym okresie wyniósł łącznie 45 298,14 zł, a po zastosowaniu proporcji okresów ubezpieczenia w Polsce w stosunku do łącznych okresów w Polsce i za granicą wyniósł 20 749,27 zł. Niższa kwota graniczna dla tego okresu, tj. 27 023,60 zł, ustalona z zastosowaniem proporcji okresów wynosi 12 378,43 zł. Przychód 20 749,27 zł przekroczył o 8 370,84 zł niższą kwotę graniczną przychodu tj. kwotę 12 378,43 zł. Osiągnięty przez skarżącą przychód uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za rozliczany okres o kwotę maksymalnego zmniejszenia ustalonego z zastosowaniem proporcji okresów ubezpieczenia, tj. o 1 635,05 zł. Po dokonaniu rozliczenia za rozliczany okres organ rentowy ustalił, że skarżąca pobrała nienależnie świadczenie w kwocie 1 635,05 zł. W decyzji wskazano, że nienależnie pobrane świadczenia, tj. 1 635,05 zł należy wpłacić na rachunek Oddziału ZUS w terminie jednego miesiąca od daty doręczenia decyzji.

(decyzja – k. 13-15 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła M. D. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wskazano, że zaskarżona decyzja narusza art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Skarżąca nie została pouczona przez organ rentowy o braku prawa oraz konsekwencjach pobrania świadczeń nienależnych. Działała w zaufaniu do organu rentowego, będąc przekonaną, że ten wypłaca jej świadczenie w prawidłowej wysokości. Dla ustalenia obowiązku zwrotu wymagane są świadomość i premedytacja ubezpieczonego co do tego, że pobrał świadczenie bezprawnie. Obowiązek zwrotu świadczenia wypłaconego i pobranego bez podstawy prawnej obciąża więc tego, kto przyjął je w złej wierze, wiedząc, że mu się nie należy. Formularz rozliczenia dochodów za 2019 rok ubezpieczona otrzymała dopiero w lipcu 2020 roku, co spowodowane było sytuacją epidemiologiczną we W. wywołaną (...)19 i po otrzymaniu przesłała go do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie wskazano, że nie było intencją ubezpieczonej M. D. wprowadzenie w błąd organu rentowego ani też pobranie nienależnych świadczeń, ale przepisy ubezpieczeń społecznych są skonstruowane w sposób wykluczający zastosowanie zasad współżycia społecznego i tym samym uznanie, że skoro nie ponosi winy za to, iż otrzymała od pracodawcy rozliczenie za 2019 rok dopiero w miesiącu lipcu, to nie powinna być zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Co więcej, M. D. od września 2019 roku zrezygnowała z pobierania renty, co związane było z uprzednio wydanymi wobec niej decyzjami z dnia 6 września 2019 r. (...), zaskarżonymi w sprawie VIII U 4768/19.Wnioskodawczyni składała dokumenty, które zostały wielokrotnie weryfikowane i zaakceptowane przez organ. Ubezpieczona nie zataiła żadnych informacji, a wszelkie jej działania były podejmowane w dobrej wierze. Nadto, nigdy nie podała nieprawdziwych danych. Domaganie się przez organ rentowy zwrotu nienależnie pobranego świadczenia może nastąpić tylko wówczas gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę. Tym samym, nie można przyjąć, że skarżąca w jakikolwiek sposób zawiniła i wprowadziła w błąd organ rentowy, a w konsekwencji że mogłaby zostać zobowiązana do zwrotu nadpłaty.

(odwołanie – k. 3-4 verte)

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podniesiono, że wnioskodawczyni pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną decyzją z dnia 19.08.2015 r., która ustalona jest według proporcji: 71 miesięcy pracy w Polsce, do 155 miesięcy łącznej pracy z uwagi na ubezpieczenie za granicą. Renta z tytułu niezdolności do pracy, przyznana została decyzją z dnia 19.08.2015 r., która w punktach VI i VII zawiera pouczenie o zasadach rozliczenia świadczeń z tytułu osiąganego przychodu z zatrudnienia, w tym w punkcie VI pouczenia zawiera informację, że świadczenie podlega zawieszeniu, bądź zmniejszeniu również z powodu osiągania przychodu za granicą.

Pismem z dnia 26.06.2020 r. odwołująca została poinformowana, iż nie dopełniła obowiązku, wynikającego w postanowień art. 127 ustawy z 17.12.1998 r. i została poproszona o nadesłanie zaświadczenie o wysokości uzyskanych przychodów brutto w 2019 r.

Na podstawie nadesłanych dokumentów dokonano rozliczenia uzyskanego przychodu w roku 2019 r. ustalono, że, po przeliczeniu z waluty obcej na PLN, przychód, uzyskany w okresie od 01.01.2019 r. do 31.08.2019 r., wyniósł łącznie 45298,14 zł, po zastosowaniu proporcji okresów ubezpieczenia w Polsce, w stosunku do łącznych okresów ubezpieczenia w Polsce i za granicą, przychód wyniósł 20749,27 zł.

Niższa kwota graniczna dla tego okresu tj. 27023,60 zł ustalona z zastosowaniem proporcji okresów wynosi 12378,43 zł.

Przychód osiągnięty przez M. D. w okresie od 01-08.2019 r. wyniósł 20749,27 zł i przekroczył o 8370,84 zł niższą kwotę graniczną przychodu tj. kwotę 12378,43 zł i uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za rozliczany okres o kwotę maksymalnego zmniejszenia ustalonego z zastosowaniem proporcji okresów ubezpieczenia tj. o 1635,05 zł.

Wobec powyższego odwołująca pobrała za rok 2019 nienależne świadczenie w kwocie 1635,05 zł.

Jednocześnie należy wskazać, że decyzją z dnia 06.09.2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. dokonał rozliczenia renty z tytułu niezdolności pracy M. D. w związku z przychodem osiągniętym za granicą w 2016 roku. Kolejną decyzją z dnia 06.09.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. dokonał rozliczenia renty z tytułu niezdolności do pracy M. D. w związku z przychodem osiągniętym za granicą w 2017 roku. Kolejną decyzją z dnia 06.09.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. dokonał rozliczenia renty z tytułu niezdolności do pracy Pani M. D. w związku z przychodem osiągniętym za granicą w 2018 roku.

Odwołanie od ww. decyzji rozliczających osiągnięty przychód w 2016 roku i 2018 wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi, VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28.04.2020r. sygn. akt VIII U 4767/19 zostało oddalone. Odwołująca wniosła apelację do Sądu Okręgowego w Łodzi sygn. akt III AUa 1612/20.

(odpowiedź na odwołanie – k. 7-7 verte)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Trzema decyzjami ZUS z dnia 6 września 2019 roku, organ rentowy dokonał rozliczenia renty z tytułu niezdolności do pracy przysługującej skarżącej w związku z przychodem osiągniętym za granicą w 2016 roku, 2017 roku i 2018 roku.

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawczyni złożyła odwołania od wskazanych decyzji o rozliczenie renty z tytułu niezdolności do pracy za rok 2016 i 2018

(okoliczność bezsporna)

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi, VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 kwietnia 2020 roku w sprawie o sygn. akt VIII U 4767/19 oddalono odwołania.

(okoliczność bezsporna)

Od wskazanego wyroku wnioskodawczyni złożyła apelację. Sprawa toczyła się przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi pod sygn. III AUa 1612/20. W dniu 13 stycznia 2021 roku zapadł wyrok oddalający apelację skarżącej.

(okoliczność bezsporna)

Pismem z dnia 26 czerwca 2020 roku wnioskodawczyni została poinformowana przez organ rentowy, iż wobec niewpłynięcia zaświadczenia o wysokości uzyskiwanych przez nią przychodów brutto za okres od 1 stycznia 2019 roku do 31 grudnia 2019 roku uzyskanych z tytułu wykonywania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej za granicą podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych w 2019 roku winna ona w terminie 1 miesiąca od otrzymania przedmiotowego pisma nadesłać owe zaświadczenie wraz z rozbiciem uzyskanego przychodu brutto na poszczególne miesiące. Jednocześnie wskazano, że o ustawowym obowiązku zgłaszania osiąganych przychodów odwołująca została pouczona w decyzjach wydawanych w sprawie jej świadczenia, w których została zawarta, również, szczegółowa informacja dotycząca zasad zawieszenia i zmniejszania świadczeń w związku z osiągnięciem przychodu oraz ich rozliczania.

(pismo – k. 1 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W odpowiedzi na zobowiązanie, skarżąca złożyła stosowny dokument , potwierdzający wysokość uzyskanych przez nią przychodów brutto we W..

(korespondencja e-mail – k. 2-2 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W wyniku rozliczenia złożonych dokumentów o przychodach za rok 2019 ujawniono nadpłatę renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 1 stycznia 2019 roku do 31 sierpnia 2019 roku w kwocie 1635,05 złotych. Jednocześnie wskazano, że nadpłata powstała z powodu przekroczenia przychodu.

(notatka w sprawie zatrudnienia – k. 10, informacja – k. 11, notatka w sprawie ujawnienia nadpłaty i przyczyn jej powstania – k. 12 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił na podstawie, zgromadzonych dowodów w postaci dokumentacji ZUS, załączonej do sprawy, której Sąd przyznał w pełni walor wiarygodności uznając, że jest ona rzetelna, kompletna i może stanowić podstawę ustaleń faktycznych w przedmiotowej sprawie. Wskazać należy, iż w przedmiotowej sprawie pełnomocnik wnioskodawczyni nie kwestionował okoliczności faktycznej, a dotyczącej wysokości uzyskanego przez nią przychodu brutto za granicą (Włochy) w 2019 roku.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stan faktyczny sprawy jest, pomiędzy stronami, bezsporny. Pełnomocnik skarżącej stał na stanowisku, iż zwrotu nienależnie pobranego świadczenia można domagać się tylko wówczas gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę. Odwołująca nie wprowadziła w błąd organu rentowego i tym samym nie może zostać zobowiązana do zwrotu nadpłaty.

Zgodnie z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2021.0.291 t.j.), prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105 zmniejszenie renty rodzinnej, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 okresy składkowe ust. 1 pkt 4 i 6.

Za działalność, podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 1, uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności, z uwzględnieniem ust. 3 (ust.2).

Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również do emerytów i rencistów osiągających przychód z tytułu działalności wykonywanej za granicą (ust.3).

Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (ust.7).

W razie osiągania przychodu, w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą, jednak, niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. w wysokości:

1) 24 % kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. - dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;

2) 18 % kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 - dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy;

3) 20,4 % kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 - dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba (ust.8).

Zwrot nienależnie pobranych świadczeń i rozumienie pojęcia „świadczenie nienależne” reguluje art. 138 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z art. 138 ust. 1 i ust. 2 wskazanej ustawy, osoba, która nienależnie pobrała świadczenie, obowiązana jest do jego zwrotu, przy czym za nienależnie pobrane świadczenia uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania, bądź też świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się również świadczenia wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu (ust.3). Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata, z zastrzeżeniem ust. 5 (ust. 4). Kwoty nienależnie pobranych świadczeń w związku z osiągnięciem przychodów, o których mowa w art. 104 ust. 1, podlegają zwrotowi za okres nie dłuższy niż 1 rok kalendarzowy poprzedzający rok, w którym wydano decyzję o rozliczeniu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca to świadczenie powiadomiła organ rentowy o osiągnięciu przychodu, w pozostałych zaś przypadkach - za okres nie dłuższy niż 3 lata kalendarzowe poprzedzające rok wydania tej decyzji (ust.5). Organ rentowy może odstąpić od żądania zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, zmniejszyć wysokość potrąceń, ustaloną zgodnie z art. 140 ust. 4 pkt 1, lub zawiesić dokonywanie tych potrąceń na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności (ust.6).

Zgodnie z art. 127 ust. 1 w/w ustawy, emeryt lub rencista jest zobowiązany zawiadomić organ rentowy o podjęciu działalności, o której mowa w art. 104 ust. 1-4, i o wysokości osiąganego z tego tytułu przychodu, a po upływie roku kalendarzowego - o wysokości tego przychodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym. Obowiązek określony w ust. 1 nie dotyczy emerytów, którzy wiek emerytalny 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni) osiągnęli przed podjęciem działalności, o której mowa w art. 104 ust. 1–4 (ust.1a).

A zatem, podstawą uznania świadczenia za nienależne jest zaistnienie okoliczności, powodujących ustanie lub zawieszenia prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Chodzi tu o okoliczności, które nie istniały, w chwili przyznania świadczenia, natomiast powstały w czasie jego pobierania.

Nie ulega wątpliwości Sądu Okręgowego, że nie było intencją wnioskodawczyni wprowadzenie w błąd organu rentowego, ani też pobranie nienależnych świadczeń. Skarżąca nie ukrywała przed organem rentowym faktu zatrudnienia na terenie W., a na żądanie ZUS złożyła dokumenty odnoszące się do wysokości uzyskiwanych przez nią przychodów brutto za okres od 1 stycznia 2019 roku do 31 grudnia 2019 roku.

Nie budzi, również, wątpliwości Sądu, że powstała nadpłata renty z tytułu niezdolności do pracy skarżącej, za okres od 1 stycznia 2019 roku do 31 sierpnia 2019 roku, z uwagi na dochody osiągane, przez nią, na terenie W..

Nadmienić należy, iż wnioskodawczyni była pouczona o ustawowym obowiązku zgłaszania, osiąganych przychodów, w otrzymywanych decyzjach, wydawanych w sprawie jej świadczeń, w których zawarto także informację o zasadach zawieszania i zmniejszania świadczeń w związku z osiąganiem przychodów oraz ich rozliczania. Informację taką zawarto w treści pisma ZUS z dnia 26 czerwca 2020 roku adresowanego do wnioskodawczyni, a dotyczącego konieczności nadesłania przez nią zaświadczenia o wysokości osiąganego przez nią przychodu brutto w spornym okresie za granicą. Sądowi Okręgowemu, nie umknął, również, fakt, wniesienia przez wnioskodawczynię odwołań od decyzji ZUS z dnia 6 września 2019 roku, a dotyczących rozliczenia jej renty z tytułu niezdolności do pracy za rok 2016 i 2018. Wskazana sprawa toczyła się przed Sądem Okręgowym w Łodzi w sprawie o sygn. akt VIII U 4767/19. W wyniku jej rozpoznania sąd wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2020 roku oddalił odwołania skarżącej. Następnie na skutek złożonej przez odwołującą apelacji od wskazanego wyroku, Sąd Apelacyjny w Łodzi (sprawa o sygn. akt III AUa 1612/20) wydał w dniu 13 stycznia 2021 roku, wyrok oddalający apelaję.

W świetle cytowanych przepisów, oraz na tle ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd, decyzja organu rentowego zobowiązująca skarżącą do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 1635,05 złotych w związku z przychodem osiągniętym przez nią za granicą w 2019 roku w okresie od 1 stycznia 2019 roku do 31 sierpnia 2019 roku jest całkowicie zasadna. Fakt pobrania nienależnego świadczenia, po dokonaniu prawidłowego wyliczenia przez organ rentowy, wydaje się nie budzić żadnych wątpliwości.

W związku z powyższym, brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do uwzględnienia odwołania skarżącej.

W świetle tych okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł, jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

Odpis uzasadnienia doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni