Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 lipca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. stwierdził, że K. W. (1) nie podlega od dnia 1 kwietnia 2020 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek – (...) Spółka z o.o. w Ł. podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z opieką nad dzieckiem, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy. Organ rentowy podkreślił, że przed zgłoszeniem do ubezpieczeń społecznych z tytułu spornego zatrudnienia K. W. (1) była zatrudniona w (...) sp. z o.o. w okresie od 1.06.2007 r. do 31.03.2020 r. (porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę zostało zawarte w dniu 9.12.2019 r.), przy czym ww. okresie od 23.03.2020 r. do 31.03.2020 r. przebywała ona na zasiłku opiekuńczym. Natomiast w dniu 1.04.2020 r. ubezpieczona zawarła umowę o pracę, ale nie podjęła zatrudnienia, gdyż od 1.04.2020 r. do 24.05.2020 r. przebywała na zasiłku opiekuńczym. (decyzja k. 80 – 81 verte akt ZUS)

Od powyższej decyzji płatnik składek reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika złożył w dniu 13 sierpnia 2020 r. odwołanie do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że K. W. (1) podlega od dnia 1 kwietnia 2020 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek – (...) Spółka z o.o. w Ł.. Nadto wniósł o zasądzenie od organu rentowego kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniósł, że wbrew twierdzeniom organu rentowego, umowa o pracę została zawarta przez strony w celu rzeczywistego nawiązania stosunku pracy. Odwołujący podkreślił, że intencją pracownika i pracodawcy było podjęcie przez pracownika pracy od dnia l kwietnia 2020 r., jednakże stało się to niemożliwe z uwagi na stan epidemii w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 wywołującego chorobę (...) 19. Pracodawca chciał mieć pewność, że po ustaniu stanu epidemii będzie miał zapewnionego pracownika. Od 25 maja 2020r., do chwili obecnej ubezpieczona świadczy pracę na rzecz płatnika. Do obowiązków K. W. (1) należy komunikacja z klientami spółki (za pomocą e - maili, telefonów i wiadomości sms), sprzedaż towarów oraz wszystkie czynności poprzedzające sprzedaż takie jak: prezentacja asortymentu spółki, pomoc w dobrze, przedstawienie oferty, prowadzenie negocjacji z klientami spółki. (odwołanie k. 3 -7 verte)

W odpowiedzi na odwołanie profesjonalny pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 17 - 19)

Ubezpieczona K. W. (1) przyłączyła się do stanowiska płatnika składek. (protokół rozprawy z dnia 29.01.2021 r. oświadczenie zainteresowanej 00:01:28)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił co następuje:

Zainteresowana K. W. (1) urodziła się w dniu (...), legitymuje się wyższym wykształceniem, z zawodu jest ekonomistą. (okoliczności bezsporne)

W okresie od 1.06.2007 r. do 31.03.2020 r. ubezpieczona była zatrudniona na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Spółce z o.o. w W. jako asystentka działu promocji, od 01.01.2008 r. – (...) Koordynator Marketingu Bezpośredniego, od 01.01.2010 r. – R. Field (...) a od 1.11.2014 r. – Field (...) Manager. z wynagrodzeniem ostatnio w kwocie 10.000 zł. (świadectwo k. 15 akt ZUS, zeznania zainteresowanej 00:01:41 w zw. z 00:48:12, płyta CD k. 51)

(...) Spółka z o.o. w Ł. została zawiązana w dniu 29 czerwca 1992 r., przeważającym przedmiotem jej działalności jest sprzedaż hurtowa i detaliczna wyrobów włókienniczych. Firma zajmuje się sprzedażą dodatków krawieckich. Prezesem zarządu spółki jest wnioskodawca K. W. (2). (odpis z KRS k. 9 – 10 verte, zeznania zainteresowanej 00:01:41 w zw. z 00:48:12, płyta CD k. 51)

Zainteresowana K. W. (1) jest córką wnioskodawcy K. W. (2). (okoliczność bezsporna)

K. W. (1) pod koniec 2019 r. podjęła decyzję o zmianie miejsca pracy. W dniu 9 grudnia 2019 r. poinformowała w trakcie tzw. rozmowy rocznej o tym zamierzeniu pracownicę pracodawcy – firmy (...) Spółki z o.o. – J. I.. Ubezpieczona jako motywy swojej decyzji wskazała, że jej stanowisko pracy wymaga dużego zaangażowania i nie jest ona w stanie kontynuować pracy w takim zakresie i chce podjąć pracę w rodzinnej firmie (...) Spółka z o.o. w Ł.. Ubezpieczona chciała zmienić zatrudnienie, gdyż pracowała jako pracownik terenowy co wymagało pracy popołudniami oraz w weekendy, a chciała pracować na miejscu w Ł.. J. I. poprosiła ubezpieczoną o czas w celu rozmowy z przełożonymi o ewentualnej o możliwości zmiany zakresu pracy bądź stanowiska. Ostatecznie zainteresowana ustaliła z pracodawcą, że będzie pełniła obowiązki w spółce (...) do 31 marca 2020 r. a od 1 kwietnia podejmie nowe zatrudnienie. Strony w dniu 9 grudnia 2019 r. podpisały porozumienie wedle, którego rozwiązanie umowy o pracę miało nastąpić z końcem marca 2020 r. i ostatecznie doszło do rozwiązania stosunku pracy z tą datą. J. I. nie była zadowolona z tego powodu, gdyż chciała, by ubezpieczona była nadal pracownikiem spółki (...). ( porozumienie k. 14, zeznania świadka J. I. 00:38:45, zeznania zainteresowanej 00:01:41 w zw. z 00:48:12, płyta CD k. 51)

Wnioskodawca pod koniec 2019 r. poszukiwał nowego pracownika w związku z planowanym odejściem na emeryturę pracownicy D. M. - głównego handlowca firmy. Ubezpieczona wówczas poinformowała go, że jest zainteresowana zatrudnieniem w prowadzonej przez niego spółce i płatnik zaprzestał poszukiwań. Przed podjęciem pracy w firmie (...) Spółka z o.o. w Ł. ustalała z wnioskodawcą jakie będzie wykonywać obowiązki pracownicze i dowiedziała się podczas rozmowy z płatnikiem, że ma zastąpić pracownicę D. M.. Wnioskodawca zwołał zebranie pracowników na przełomie grudnia- stycznia i poinformował ich, że jego córka podejmie pracę w tej firmie od dnia 1 kwietnia 2020 r. ( zeznania zainteresowanej 00:01:41 w zw. z 00:48:12, zeznania wnioskodawcy 00:18:30 w zw. z 00:49:00, płyta CD k. 51, zeznania świadka A. G. (1) 00:32:35, zeznania świadka A. P. 00:43:47, płyta CD k. 51) )

W dniu 1 kwietnia 2020 r. K. W. (1) stawiła się w siedzibie pracodawcy i zawarła z firmą (...) Spółką z o.o. w Ł. reprezentowaną przez Prezesa Zarządu K. W. (2) umowę o pracę na czas nieokreślony od dnia 1 kwietnia 2020 r. na stanowisku pracownika działu sprzedaży, w wymiarze ¾ etatu z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 2.600 zł brutto. Jako miejsce wykonywania umowy wskazano siedzibę firmy mieszczącą się w Ł. przy ul. (...). (umowa o pracę k. 10 akt ZUS)

K. W. (1) przedłożyła orzeczenie podpisane przez lekarza do badań profilaktycznych o jej zdolności do pracy ważne do dnia 30.10.2021 r. (orzeczenie lekarskie k. 13 akt ZUS)

Wnioskodawczyni przed przystąpieniem do pracy odbyła wstępne szkolenie BHP. (karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP k. 16 akt ZUS, zeznania świadka A. P. 00:43:47, płyta CD k. 51)

Płatnik składek w dniu 1.04.2020 r. dokonał zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego, wypadkowego oraz zdrowotnego z tytułu zawartej umowy o pracę od dnia 1.04.2020 r. (formularz (...) k. 9 akt ZUS)

Od dnia 20 marca 2020 r. w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązuje stan epidemii w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 wywołującego chorobę (...) 19. Działalność placówek oświatowych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19 została zawieszona. W dniu 1 kwietnia 2020 r. K. W. (1) stawiła się w siedzibie pracodawcy z wymaganymi dokumentami wtedy została podpisana umowa o pracę, przyszedł także BHP -owiec. K. W. (1) nie podjęła jednak pracy od dnia 1 kwietnia 2020r. z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem spowodowaną zamknięciem przedszkoli. Na zasiłku opiekuńczym ubezpieczona przebywała już u poprzedniego pracodawcy, pomimo tego jednak strony zdecydowały się na zawarcie umowy o pracę z datą 1 kwietnia 2020 r., z uwagi na fakt, że wcześniejsza umowa o pracę z innym pracodawcą uległa rozwiązaniu z datą 31.03.2020 r. i chodziło o utrzymanie ciągłości zatrudnienia. Ubezpieczona miała faktycznie podjąć pracę już w dniu 8 kwietnia 2020 r., gdyż wtedy było planowane otwarcie przedszkoli i miał nastąpić koniec okresu zasiłkowego. Jednakże ostatecznie działalność placówek oświatowych była zawieszona, aż do maja 2020 r. ( zeznania zainteresowanej 00:01:41 w zw. z 00:48:12, zeznania wnioskodawcy 00:18:30 w zw. z 00:49:00, zeznania świadka A. G. (1) 00:32:35, zeznania świadka A. P. 00:43:47, płyta CD k. 51)

Od maja 2020 r. po otwarciu placówek oświatowych ubezpieczona podjęła wykonywanie pracy zgodnie z treścią zawartej umowy o pracę jako pracownik działu sprzedaży, tj. na stanowisku, na którym wszyscy inni zaczynali pracę w tej firmie. Ubezpieczona pracowała po 8 godzin dziennie (40 godzin tygodniowo) od poniedziałku do piątku w godzinach między 9- 9:30 do 17.00-17.30 w siedzibie płatnika. Do jej obowiązków pracowniczych należało pozyskiwanie nowych klientów, obsługa istniejących klientów, tworzenie strony internetowej, promocja firmy w social mediach. Ubezpieczona współpracowała również z producentami. Z kontrahentami wnioskodawczyni kontaktowała się mailowo prowadząc z nimi stałą korespondencję, ale także telefonicznie oraz odwiedzała klientów w ich siedzibach. W początkowym okres zatrudnienia ubezpieczona była przyuczana do pracy przez pracownicę A. G. (2). Pracodawca prowadził ewidencję czasu pracy oraz wypłacał ubezpieczonej wynagrodzenie za pracę na jej rachunek bankowy. ( zeznania zainteresowanej 00:01:41 w zw. z 00:48:12, zeznania wnioskodawcy 00:18:30 w zw. z 00:49:00, korespondencja e – mailowa k. 17 – 43, zeznania świadka A. G. (1) 00:32:35, zeznania świadka A. P. 00:43:47, płyta CD k. 51, ewidencja czasu pracy k. 69 – 71, wydruk przelewów bankowych k. 66 – 68, lista płac k. 46 – 62 akt ZUS )

Ubezpieczona w okresie od 16.04.2020 r. do 14.07.2020 r. otrzymywała obniżone wynagrodzenie zasadnicze o 20 % w związku ze staniem epidemii. W sierpniu 2020 r. otrzymała natomiast podwyżkę wynagrodzenia za pracę do kwoty 4.000 zł miesięcznie plus premia zależna od wyniku sprzedażowego. ( zeznania zainteresowanej 00:01:41 w zw. z 00:48:12, zeznania wnioskodawcy 00:18:30 w zw. z 00:49:00, płyta CD k. 51, porozumienie k. 12 akt ZUS)

(...) Spółka z o.o. w Ł. w 2019 r. uzyskała łączny dochód w kwocie 141.942,67 zł zaś w 2020 r. – 73.471,16 zł. ( rachunek zysków i strat k. 45 akt ZUS)

W związku z przeprowadzoną kontrolą decyzją z dnia 20 lipca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że K. W. (1) nie podlega od dnia 1 kwietnia 2020 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek – (...) Spółka z o.o. w Ł. podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z opieką nad dzieckiem, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy. (decyzja k. 80 – 81 verte akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach sprawy, w tym w aktach osobowych wnioskodawczyni z firmy (...) Spółka z o.o. w Ł. w szczególności: umowy o pracę, orzeczenia lekarskiego o zdolności do pracy, a nadto o dokumenty w załączonych do akt sprawy aktach ZUS z przebiegu kontroli doraźnej u płatnika składek, w tym w wydruku z korespondencji e - mailowej, rachunku zysków i strat, listy płac, wydruków przelewów bankowych oraz o zeznania zainteresowanej K. W. (1) i wnioskodawcy K. W. (2) a także o zeznania świadków pracowników płatnika: A. G. (1)- bezpośredniej współpracownicy ubezpieczonej, która przyuczała ją do wykonywania czynności oraz A. P. – pracownicy kadr, która uczestniczyła w jej procesie rekrutacji.

Świadkowie ci jednoznacznie potwierdzili, że faktycznie istniała potrzeba ekonomiczna zatrudnienia w firmie płatnika nowego pracownika a proces rekrutacyjny jego pozyskania rozpoczął się w okresie znacznie poprzedzającym zamknięcie placówek oświatowych w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19.

Dodatkowo także świadek J. I. potwierdziła, że ubezpieczona już na początku grudnia 2019 r. zawarła porozumienie z poprzednim pracodawcą dotyczące terminu rozwiązania umowy o pracę określonego na dzień 31.03.2020 r.

Jak natomiast bezsprzecznie zeznali świadkowie – pracownicy płatnika zaraz po dacie ponownego otwarcia placówek oświatowych ubezpieczona wykonywała i nadal wykonuje czynności w ramach reżimu odpowiadającego stosunkowi pracy zgodnie z treścią zawartej umowy o pracę.

Sąd dał wiarę zeznaniom wyżej wymienionych osób, w których wskazywali oni na realność zawartej umowy o pracę między K. W. (2) a ubezpieczoną oraz faktyczne świadczenie przez nią pracy w ramach powyższej umowy. W ocenie Sądu zeznania wnioskodawcy, zainteresowanej oraz świadków w tym zakresie są jasne, logiczne, wzajemnie niesprzeczne i uzupełniające się oraz pozostają w zgodności z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym w postaci dokumentów.

Wskazać trzeba zaś, że na uzasadnienie swojej wersji Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przedstawił w toku procesu wiarygodnych dowodów oraz zasadnie nie podważył załączonych do akt dokumentów i zeznań wnioskodawcy, zainteresowanej oraz świadków.

W tym stanie rzeczy zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę w całości, a dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający, aby wyjaśnić sporną okoliczność – a mianowicie, czy zawarta przez K. W. (1) umowa o pracę nosiła cechy pozorności i czy została zawarta jedynie dla uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z opieką nad dzieckiem.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Odwołanie płatnika, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Wbrew twierdzeniom organu rentowego zaprezentowanym na terminie rozprawy, brak podstaw do przyjęcia, iż przedmiotowa decyzja obejmuje wyłącznie okres do 25 maja 2020 r – do zakończenia okresu zasiłku opiekuńczego przez ubezpieczoną, albowiem okoliczność ta nie wynika z treści decyzji, która wskazuje wyłącznie początkową datę wyłączenia ubezpieczonej z ubezpieczeń społecznych, zatem datę końcową wyznacza data zaskarżonej decyzji i ten okres podlegał rozpoznaniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 266 ze zmianami), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U z 2019 r., poz. 1040 ze zmianami), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy stosunku pracy z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374) w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu (...)19 ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy do dnia 28 czerwca 2020 r.

1b. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w ust. 1 i 1a, przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, albo dorosłą osobą niepełnosprawną również w przypadku otwarcia placówek, o których mowa w tych przepisach, w czasie trwania (...)19 do dnia 28 czerwca 2020 r. W okresie tym uwzględnia się okres, o którym mowa w ust. 1.

1c. W przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu (...)19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby, z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2020 r. poz. 870), przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy do dnia 28 czerwca 2020 r.

1d. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w ust. 1c, przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy oraz funkcjonariuszowi, o którym mowa w ust. 4, zwolnionemu od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, również w przypadku otwarcia placówek, o których mowa w tych przepisach, w czasie trwania (...)19 do dnia 28 czerwca 2020 r.

2. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przyznawany jest w trybie i na zasadach określonych w ustawie, o której mowa w ust. 1c, i nie wlicza się do okresu, o którym mowa w art. 33 ust. 1 tej ustawy. Za okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego, zasiłek, o którym mowa w art. 32 ust. 1 tej ustawy, nie przysługuje.

W myśl zaś art. 4a ust. 1a. W przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu (...)19, osobie, o której mowa w art. 7 ust. 1 i 2 oraz art. 16 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, przysługuje zasiłek opiekuńczy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Zgodnie zaś ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest faktycznie realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego
w L. z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika faktycznie świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W niniejszej sprawie odwołująca się – K. W. (1) zawarła z firmą (...) Spółką z o.o. w Ł. reprezentowaną przez Prezesa Zarządu K. W. (2) w dniu 1 kwietnia 2020 r. umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem umowa o pracę z dnia 1 kwietnia 2020 r. nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c. oraz nie jest ona także sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz nie zmierza do obejścia prawa w świetle art. 58 k.c.

W myśl art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Zgodnie z treścią art. 83 kc w związku z art. 300 kp nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712).

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i ją faktycznie świadczyła od maja 2020 r. (z przyczyn całkowicie niezależnych od stron umowy wykonywanie pracy we wcześniejszym okresie było wyłączone), a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. (por. wyrok SN z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 - 16/251 oraz wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235)

Już same okoliczności zawarcia spornej umowy o pracę nie świadczą o jej pozorności, bowiem K. W. (1) miała realny powód do zatrudnienia w firmie płatnika na umowę o pracę, podobnie jak i płatnik do zatrudnienia wnioskodawczyni.

Uwypuklić w tym miejscu przede wszystkim należy, że z przedłożonego dokumentu w postaci porozumienia z dnia 9.12.2019 r. oraz zeznań świadka J. I. wynika bezsprzecznie, że K. W. (1) już pod koniec 2019 r. podjęła decyzję o zmianie miejsca pracy. W dniu 9 grudnia 2019 r. poinformowała o tym zamierzeniu ówczesnego pracodawcę, tj. firmę (...) Spółkę z o.o. Motywem tej decyzji był fakt, że jej stanowisko pracy wymagało dużego zaangażowania, tj. pracy w terenie popołudniami oraz w weekendy. Wnioskodawczyni chciała pracować na miejscu w Ł. w rodzinnej firmie prowadzonej przez ojca. We wskazanej wyżej dacie strony podpisały porozumienie wedle, którego rozwiązanie umowy o pracę miało nastąpić z końcem marca 2020 r. i w tej dacie doszło do rozwiązania stosunku pracy. Natomiast z zeznań świadków wynika jednoznacznie, że płatnik poszukiwał nowych pracowników już pod koniec 2019 r. z uwagi na planowane przejście na emeryturę D. M. – głównego handlowca i wówczas ubezpieczona wyraziła wolę zatrudnienia w tej firmie. Płatnik jeszcze na przełomie grudnia i stycznia powiadomił swoich pracowników na specjalnym spotkaniu o zamiarze zatrudnienia ubezpieczonej. Zatem miało to miejsce w okresie, kiedy to na terenie RP nie obowiązywał stan epidemii w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 wywołującego chorobę (...) 19 i w związku z powyższym nie były wprowadzane a nawet planowane żadne ograniczenia, w tym w funkcjonowaniu placówek oświatowych.

K. W. (1) zgodnie z treścią spornej umowy o pracę miała podjąć pracę w dniu 1 kwietnia 2020r. a jej wcześniejsza umowa jak już wyżej wskazano rozwiązała się z datą 31 marca 2020 r., tj. zgodnie ze znacznie wcześniej zawartym porozumieniem. Jednakże działalność placówek oświatowych została zawieszona do maja 2020 r. w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19.

Stosownie bowiem do treści § 2 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19 z dnia 11 marca 2020 r. w okresie od dnia 12 marca 2020 r. do dnia 25 marca 2020 r. (Dz. U z 2020 r. poz. 410) w pierwotnym brzmieniu, na obszarze kraju ogranicza się funkcjonowanie publicznych i niepublicznych jednostek systemu oświaty w postaci przedszkoli.

4. W przypadkach, o których mowa w ust. 3, rodzice dzieci zachowują prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego, o którym mowa w art. 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacjami kryzysowymi (Dz.U. poz. 374).

Według § 3 pkt. 1 rozporządzenia czasowe ograniczenie funkcjonowania jednostek systemu oświaty, o których mowa w § 2 ust. 1, polega na zawieszeniu prowadzenia działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, z tym że: w dniach 12 marca 2020 r. i 13 marca 2020 r. przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły podstawowe i szkoły artystyczne realizujące kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, z wyjątkiem szkół podstawowych dla dorosłych, są obowiązane prowadzić działalność opiekuńczą.

W myśl § 5 tego aktu rozporządzenie weszło w życie z dniem ogłoszenia.

Termin ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty został zmieniony min. przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. zmieniającego rozporządzenie z 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19 i przedłużony początkowo do dnia 10 kwietnia 2020 r. a następnie do 6 maja 2020 r. i na dalszy okres do 24 maja 2020 r.

W tym stanie rzeczy nie ulega zatem wątpliwości, że powyższe rozporządzenie weszło w życie już po dacie zawarcia przez ubezpieczoną porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę z datą 31.03.2020 r. Zawarcie spornej umowy o pracę miało co prawda miejsce już po dniu 11 marca 2020 r. i podczas gdy ubezpieczona u poprzedniego pracodawcy korzystała z zasiłku opiekuńczego jednakże w ocenie Sądu Okręgowego z całokształtu zebranego materiału dowodowego bezsprzecznie wynika, że rzeczywistą wolą stron było faktyczne nawiązanie stosunku pracy. Podkreślić należy, że wobec rozwiązania umowy o pracę z datą 31.03.2020 r. uzasadnionym było, że umowa o pracę została zawarta w dniu 1 kwietnia 2020 r., by zachować ciągłość zatrudnienia. Na podkreślenie przy tym zasługuje okoliczność, że strony umowy nie mogły w żaden sposób przewidzieć, że ustalony początkowo krótki termin ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty ulegnie następnie znacznemu przedłużeniu do maja 2020 r., co było niezależne od zainteresowanej i płatnika.

Ubezpieczona w okresie od 16.04.2020 r. do 14.07.2020 r. otrzymywała obniżone wynagrodzenie zasadnicze o 20 % w związku ze staniem epidemii.

W przedmiotowej sprawie jednak ponad wszelką wątpliwość ustalono, że K. W. (1) posiadała status pracownika, bowiem bezpośrednio po dacie otwarcia placówek oświatowych, tj. od maja 2020 r. faktycznie wykonywała ona osobiście pracę określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod którego kierownictwem pozostawała i którego polecenia służbowe wykonywała, który tą świadczoną przez nią pracę przyjmował. Z tytułu wykonywanej pracy pobrała wynagrodzenie, które było adekwatne do kwalifikacji zawodowych ubezpieczonej ,rodzaju powierzonych jej obowiązków oraz stanowiska pracy.

O okoliczności, że wnioskodawczyni faktycznie wykonywała swą pracę w granicach powierzonych jej obowiązków świadczą zeznania wnioskodawcy, zainteresowanej oraz świadków – pracowników płatnika, a także dokumentacja w postaci wydruku korespondencji e - mailowej, potwierdzenia przelewów, którym Sąd dał wiarę i które nie zostały w żaden sposób obalone przez stronę przeciwną (art. 6 kc).

Z zebranego materiału dowodowego wynika, że wnioskodawczyni faktycznie podjęła zatrudnienie w firmie płatnika od maja 2020 r. zgodnie z treścią zawartej umowy o pracę. Przy czym 1 kwietnia stawiła się do pracy o została przeszkolona z zakresu bhp. Trwający stan epidemii uniemożliwił jej wykonywanie czynności pracowniczych, musiała bowiem sprawować opiekę nad dzieckiem.

Od maja 2020 r. po otwarciu placówek oświatowych ubezpieczona podjęła wykonywanie pracy jako pracownik działu sprzedaży, tj. na stanowisku, na którym wszyscy inni zaczynali pracę w tej firmie. Ubezpieczona pracowała po 8 godzin dziennie (40 godzin tygodniowo) od poniedziałku do piątku w godzinach między 9- 9:30 do 17.00-17.30 w siedzibie płatnika. Do jej obowiązków pracowniczych należało pozyskiwanie nowych klientów, obsługa istniejących klientów, tworzenie strony internetowej, promocja firmy w social mediach. Ubezpieczona współpracowała również z producentami. Z kontrahentami wnioskodawczyni kontaktowała się mailowo prowadząc z nimi stałą korespondencję, ale także telefonicznie oraz odwiedzała klientów w ich siedzibach. W początkowym okres zatrudnienia ubezpieczona była przyuczana do pracy przez pracownicę A. G. (2). Pracodawca prowadził ewidencję czasu pracy oraz wypłacał ubezpieczonej wynagrodzenie za pracę na jej rachunek bankowy.

W tym stanie rzeczy należało przyjąć, że K. W. (1) rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz firmy (...) Spółka z o.o. w Ł. w ramach umowy o pracę z dnia 1.04.2020 r. Powyższe w ocenie Sądu jest jak najbardziej wiarygodne i zostało w toku postępowania udowodnione.

W tej sytuacji zdaniem Sądu nie można podzielić stanowiska reprezentowanego przez organ rentowy, że ubezpieczona podjęła zatrudnienie jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Jak już wyżej wskazano płatnik już w miesiącu grudniu 2019 r. miał realne powody do zatrudnienia ubezpieczonej na umowę o pracę a K. W. (1) w celu podjęcia nowej pracy podpisała wówczas porozumienie z poprzednim pracodawcą.

Podkreślić ponownie należy, że rekrutacja na wolne stanowisko rozpoczęła się znacznie przed datą wejścia w życie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19 z dnia 11 marca 2020 r., natomiast w dniu zawarcia spornej umowy o pracę strony nie mogły z całą pewnością przewidzieć na jak długi okres czasu nastąpi zamknięcie placówek oświatowych. Od daty ich otwarcia ubezpieczona codzienne faktycznie wykonywała swoją pracę i otrzymała za nią wynagrodzenie. Uwzględniając wszystkie wskazane wyżej okoliczności należy uznać, że niewątpliwie brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wykazał zasadnie, że między stronami było porozumienie w tym zakresie lub zgoda stron na pozorność zatrudnienia.

Dodatkowo także zasoby finansowe pracodawcy uzasadniały zatrudnienie wnioskodawczyni w spornym okresie na umowę o pracę z umówionym wynagrodzeniem, które nie odbiegało od wynagrodzeń pozostałych pracowników zatrudnionych u płatnika na tym samym stanowisku pracy.

Mając na względzie poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w przytoczonych orzeczeniach, Sąd Okręgowy przyjął, że w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było nawiązanie stosunku pracy i doszło do faktycznego świadczenia pracy przyjmowanego przez pracodawcę za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu jej stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa bądź, że jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Podkreślić bowiem należy, że wnioskodawczyni zawarła umowę o pracę, gdy w oparciu o obowiązujące wówczas przepisy jej termin rozpoczęcia pracy miał zostać odroczony jedynie o 8 dni. Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje ona oparcia w realiach niniejszej sprawy.

Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku uznając odwołanie wnioskodawcy za zasadne.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 t.j. z późn. zm).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego, wypożyczając akta ZUS.

K.B