Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 15/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach Wydział III Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Marcin Rak

Sędziowie: Sądu Okręgowego Roman Troll

Sądu Okręgowego Beata Majewska - Czajkowska

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2020 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa W. P. (P.)

przeciwko M. B. (B.)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 29 sierpnia 2018 roku, sygn. akt I C 1659/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 5.392,48 zł (pięć tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt dwa złote i czterdzieści osiem groszy) z odsetkami od kwot:

a)  1.100 zł (tysiąc sto złotych) ustawowymi od 11 września 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do 6 kwietnia 2016 roku;

b)  1.100 zł (tysiąc sto złotych) ustawowymi od 11 października 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do 6 kwietnia 2016 roku;

c)  1.100 zł (tysiąc sto złotych) ustawowymi od 11 listopada 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do 6 kwietnia 2016 roku;

d)  1.100 zł (tysiąc sto złotych) ustawowymi od 11 grudnia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do 6 kwietnia 2016 roku;

e)  992,48 zł (dziewięćset dziewięćdziesiąt dwa złote i czterdzieści osiem groszy) ustawowymi za opóźnienie od 11 stycznia 2016 doku do 6 kwietnia 2016 roku;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów procesu;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 1.034 zł (tysiąc trzydzieści cztery złote) z tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Beata Majewska – Czajkowska SSO Marcin Rak SSO Roman Troll

Sygn. akt III Ca 15/19

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do Sądu Rejonowego w Obornikach w dniu 10 kwietnia 2017 roku powód W. P. domagał się od pozwanego M. B. 12.000 zł z ustawowymi odsetkami od 11 września 2015 roku do 6 kwietnia 2016 roku i kosztami sporu. Dochodzona pozwem należność główna stanowiła czynsz za lokal użytkowy za okres od września 2015 roku do kwietnia 2016 roku po 1.500 zł miesięcznie. Powód wywodził, że strony od 15 października 2014 roku łączyła umowa najmu, a pozwany od września 2015 roku zaprzestał regulowania opłat na rzecz powoda pomimo, że lokal zwrócił dopiero 6 kwietnia 2016 roku (pozew k. 2, pismo precyzujące żądanie k. 26).

W dniu 8 stycznia 2016 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Obornikach wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniający w całości roszczenia pozwu.

Pozwany wniósł sprzeciw od tego nakazu zaskarżając orzeczenie w całości i wnosząc o oddalenie powództwa, po uprzednim przekazaniu sprawy według właściwości do Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim. Zarzucił, że od 26 stycznia 2016 roku, kiedy to powód wypowiedział umowę najmu, nie miał dostępu do lokalu. Zakwestionował miesięczną wysokość żądanego czynszu wskazując, że zgodnie z aneksem do umowy od 30 maja 2015 roku czynsz wynosił 1.200 zł miesięcznie, a w miesiącach wakacyjnych 500 zł miesięcznie, przy czym w lutym 2016 roku powód miał oświadczyć, że aneks ten przestał obowiązywać. Wywodził nadto, że powód samowolnie zamieścił dodatkowe treści na sporządzonych przez strony dokumentach, a to dopisał na aneksie z 30 maja 2015 roku stwierdzenie o obowiązku pozwanego do regulowania dodatkowej opłaty 300 zł miesięcznie za najem sali bocznej oraz na oświadczeniu z 28 stycznia 2016 roku (w którym pozwany uznał obowiązek spłaty zadłużenia w ratach po 500 zł) dopisał stwierdzenie, o wysokości należnych mu opłat na łącznym poziomie 1.500 zł. miesięcznie. Na protokole przekazania wyposażenia wynajmowanego lokalu dopisał też dodatkowe elementy. Pozwany oświadczył, że należności regulował przelewem bankowym , a potwierdzenia w tym zakresie zobowiązał się złożyć po ich uzyskaniu z banku.

Postanowieniem z 5 marca 2018 roku sprawa została przekazana według właściwości do Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim.

Powód odnosząc się do zarzutów sprzeciwu przyznał, że poczynił dopiski na dokumentach. Wywodził, że początkowo czynsz najmu wynosił 1.100 zł, potem aneksem z 30 maja 2015 roku podwyższył go do 1.500 zł. Przy czym ostatecznie powód aneks ten „anulował”. Podtrzymał żądanie pozwu wywodząc, że wypowiedzenie umowy najmu dokonane 26 stycznia 2016 roku zostało na prośbę pozwanego wycofane.

Wyrokiem z 29 sierpnia 2018 roku Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim oddalił powództwo.

Wyrok ten zapadł po ustaleniu, że 15 października 2014 roku strony zawarły umowę najmu lokalu użytkowego położonego w O. przy ulicy (...). Wynajmujący powód oddał lokal użytkowy z wyposażeniem pozwanemu, który zobowiązał się regulować, do 10 – go dnia każdego miesiąca, czynsz po 1.100 zł. Lokal miał służyć pozwanemu do świadczenia usług handlowo – gastronomicznych. Dnia 30 maja 2015 roku strony zawarły aneks do umowy określający czynsz miesięczny na 1.200 zł, przy czym w miesiącach czerwiec, lipiec i sierpień na 500 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy ustalił nadto, że 26 stycznia 2016 roku powód wypowiedział pozwanemu umowę najmu. Następnego dnia pozwany zwrócił się o anulowanie wypowiedzenia, na co powód przystał. Dnia 28 stycznia 2016 roku pozwany złożył pisemne oświadczenie, w którym zobowiązał się do spłaty zadłużenia w ratach po 500 zł.

Zważywszy na te ustalenia Sad Rejonowy ocenił, że w sprawie bezsporny był jedynie fakt zawarcia między stronami umowy najmu. Jednakże według Sądu Rejonowego powód nie wykazał wysokości roszczenia. Z umowy najmu wynikało bowiem, ze czynsz wynosił 1.100 zł miesięcznie, zaś z aneksu, ze 1.200 zł. Przeczyło to według Sądu Rejonowego twierdzeniom powoda, aby czynsz wynosił 1.500 zł. Dalej wskazał Sąd Rejonowy, że co prawda powód przedłożył dokument, z którego wynikał czynsz na poziomie 1.500 zł miesięcznie lecz jednocześnie powód potwierdził, że uczynił na tym dokumencie dodatkowe dopiski po tym, jak posiał go pozwany.

Okoliczności te stanowiły podstawę oddalenia powództwa na podstawie art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c..

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając orzeczenie w części oddalającej powództwo o zapłatę 9.600 zł z bliżej określonymi odsetkami zarzucając:

- naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez oddalenie powództwa z powołaniem na te przepisy gdy co do 9.600 zł roszczenie było udowodnione, a co do 6.000 zł w zasadzie bezsporne oraz poprzez pominiecie, że pozwany nie zaprzeczył skutecznie twierdzeniom o istnieniu długu i nieprzedstawił dowodów na opłacenie czynszu;

- nierozpoznanie istoty sprawy poprzez zaniechanie zbadania materialnoprawnej podstawy żądania i zaniechanie odniesienia się do zarzutu powoda co do braku zapłaty spornego w sprawie czynszu.

W uzasadnieniu wywodził, że jakkolwiek nie wykazał wysokości czynszu na poziomie 1.500 zł, to wykazał go co do kwoty 1.200 zł miesięcznie i w tej części Sąd Rejonowy powinien był powództwo uwzględnić. Nadto wywodził, że powództwo o zapłatę należności po 1.200 zł miesięcznie za okres od września 2015 roku do stycznia 2016 roku było oczywiście uzasadnione. Skoro na prośbę pozwanego powód wycofał wypowiedzenie umowy, to zasadnym był także żądanie czynszu za dalsze 3 miesiące, to jest do kwietnia 2016 roku.

Formułując te zarzuty domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz 9.600 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1.200 zł miesięcznie, liczonymi od 11 dnia każdego miesiąca do dnia zapłaty począwszy od września 2015 roku do kwietnia 2016 roku.

Pozwany nie ustosunkował się do apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zważywszy na sytuację epidemiologiczną sprawa w postępowaniu odwoławczym została skierowana do rozpoznania i rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym, a to zgodnie z art. 15zzs 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1842). Powiadomione o tym strony nie złożyły, na podstawie art. 15zzs 3 ust 2, wniosku o przeprowadzenie rozprawy.

Wyrok Sądu Rejonowego, zgodnie art. 378§1 k.p.c. i 383 k.p.c., podlegał kontroli instancyjnej tylko w zaskarżonej części i co do roszczeń zgłoszonych skutecznie w postępowaniu pierwszoinstncyjnym, to jest w zakresie obowiązku zapłaty łącznej kwoty 9.600 zł z żądanymi w apelacji odsetkami liczonymi jednak nie do dnia zapłaty lecz do 6 kwietnia 2016 roku. Zastrzec bowiem należy, że skoro w postępowaniu pierwszoinstancyjnym domagał się odsetek liczonych do dnia 6 kwietnia 2016 roku (pismo k. 26), to zważywszy na treść art. 383 k.p.c., który uniemożliwia rozszerzanie powództwa odsetkowego w postępowaniu odwoławczym, powód nie był uprawniony do żądania dalszych odsetek ponad te, o które występował wcześniej.

Dokonując oceny prawidłowości poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy miał na względzie, że ze złożonej do akt dokumentacji wynikało, iż 15 października 2014 roku strony zawarły umowę najmu bliżej określonego przez Sąd Rejonowy lokalu użytkowego. Umowa ta w §4 i §5 przewidywała czynsz w wysokości 1.100 zł, płatny do 10-go dnia każdego miesiąca (umowa najmu k. 13).

Bezspornym było, że na podstawie tej umowy pozwany objął lokal w posiadanie i rozpoczął w nim działalność.

Dalej istotnym było, że 30 maja 2015 roku strony zwarły aneks do umowy, zmieniający wysokość czynszu do 1.200 zł miesięcznie w spornym w sprawie okresie. Już po podpisaniu aneksu przez strony, powód bez porozumienia z pozwanym dopisał tam stwierdzenie o obowiązku regulowania przez najemcę dodatkowego czynszu po 300 zł miesienie za wynajem „sali bocznej” (aneks k. 66, oświadczenie powoda na rozprawie k. 69).

Następnie, dnia 26 stycznia 2016 roku powód skierował do pozwanego pismo informujące o rozwiązaniu umowy najmu z uwagi na nieregulowanie zobowiązań czynszowych. Wskazał w nim, że lokal został zamknięty na kłódkę (wypowiedzenie k. 11).

Poza sporem pozostawało też, że w piśmie z 27 stycznia 2016 roku, na wniosek pozwanego, strony postanowiły o kontynuowaniu umowy. Powód anulował wypowiedzenie, zaś pozwany zobowiązał się do spłaty zadłużenia w ratach po 500 zł tygodniowo (pismo k. 44). Kolejnym pisemnym oświadczeniem z 28 stycznia 2016 roku, podpisanym przez obie strony, pozwany ponownie zadeklarował spłatę zadłużenia po 500 zł tygodniowo. Już po podpisaniu oświadczenia przez strony powód dopisał, że czynsz za lokal główny wynosi 1.200 zł, natomiast za salę boczną 300 zł (pismo k. 68, oświadczenie powoda na rozprawie k. 69).

Wreszcie, w piśmie z 3 lutego 2016 roku, powód wskazał, że unieważnia aneks datowany na 30 maja 2015 roku m. in. wobec wadliwego wpisania w nim tejże daty, zamiast prawidłowej - 2 lutego 2016 roku. Wskazał nadto, że umowa w oryginalnej treści obowiązywała do jej wypowiedzenia 26 stycznia 2016 roku (pismo k. 67, oświadczenie powoda na rozprawie k. 68).

Rozstrzygając o zasadności zarzutów apelacji Sąd Okręgowy zważył, że pozwany – stosownie do obciążającego go w tym zakresie na podstawie art. 6 k.c. obowiązku – nie wykazał aby w jakiejkolwiek części uregulował należności z tytułu czynszu za korzystanie z lokalu między początkiem września 2015 roku a 26 stycznia 2016 roku. Fakt istnienia zaległości czynszowych w tym okresie nie mógł budzić wątpliwości zwłaszcza, że pozwany przyznał istnienie zadłużenia w pismach z 27 i 28 stycznia 2016 roku, w których zobowiązał się do jego spłaty w ratach. Bez istotnego znaczenia dla samego faktu istnienia zadłużenia miała bezsporna okoliczność poczynienia przez powoda na oświadczeniu z 28 stycznia 2016 roku samodzielnych dopisków. Dotyczyły one bowiem jedynie wysokości długu i nie ingerowały w samo oświadczenie pozwanego potwierdzające fakt nieregulowania czynszu jako takiego i istnienie nieokreślonego co do wysokości zadłużenia.

Jeżeli natomiast chodzi o wysokość czynszu, to ostatecznie powód twierdził, że obciążająca pozwanego z tego tytułu płatność wynosiła 1.200 zł miesięcznie. W związku z tym bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawał też fakt dopisania przez powoda, na datowanym na 30 maja 2015 roku dokumencie aneksu do umowy (k. 66), zastrzeżenia o powinności opłacania przez pozwanego dalszych 300 zł miesięcznie z tytułu czynszu za „salę boczną”. Powód na etapie postępowania odwoławczego nie dochodził bowiem płatności tych dodatkowych 300 zł miesięcznie.

W tym aspekcie bez znaczenia pozostawał też bezsporny fakt samowolnego dopisania przez powoda, na protokole przekazania lokalu, dodatkowych elementów wyposażenia jakie wraz z lokalem miał udostępnić powodowi. Kwestia ta nie była bowiem w żadnym zakresie związana z przedmiotem postępowania, które dotyczyło zapłaty zaległego czynszu.

Dalej w tym aspekcie Sąd Okręgowy ocenił, że skoro zasadniczym tekście umowy najmu strony ustaliły wysokość czynszu na 1.100 zł, płatne do 10-go dnia każdego miesiąca (umowa k. 13), to niewątpliwe do tej wysokości roszczenie pozwu było wykazane. Wszak pozwany przyznał, że strony łączyła opisywana umowa. Nie podważał też jej treści w pierwotnym brzmieniu. W tym więc zakresie twierdzenia powoda nie wymagały dowodu zgodnie z art. 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c.

Materiał sprawy nie pozwalał przy tym na ustalenie, aby między stronami doszło do skutecznej zmiany warunków tej umowy w zakresie stawki czynszu. Postawę taką stanowić miał bowiem, według powoda, aneks datowany na 30 maja 2015 roku, podwyższający czynsz do 1.200 zł miesięcznie. Istotnym jednak było tu, że powód ostatecznie wywodził, że finalnie aneks ten nie obowiązywał wobec skutecznego odstąpienia od jego stosowania (oświadczenie na rozprawie k. 69). Także z kierowanego do pozwanego przesądowego pisma powoda, datowanego na 3 lutego 2016 roku, wynikało, że do dnia wypowiedzenia umowy umowa najmu obowiązywała w pierwotnej treści (pismo k. 67). Oznaczać to musiało, że powód ostatecznie nie dokonał skutecznej zmiany warunków umowy, to jest nie dokonał wypowiedzenia stawki czynszowej skutkującego jej podwyższeniem do 1.200 zł miesięcznie.

Nie mogło to jednak oznaczać, że powód nie wykazał swoich roszczeń w ogóle. Prawidłowa ocena materiału sprawy prowadzić musiała bowiem do wniosku, że powód wykazał istnienie między stronami umowy określającej czynsz na 1.100 zł miesięczne.

Niezależnie od wykazania wysokości należnych opłat powód zobowiązany był też do wykazania okresu, w jakim pozwany miał możliwość korzystania z lokalu będącego przedmiotem umowy zgodnie z jej treścią. Było to o tyle istotne, że pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty wprost zarzucił, że po 26 stycznia 2016 roku nie miał dostępu do lokalu. Zarzut ten znajdował potwierdzenie w okolicznościach sprawy, w szczególności piśmie powoda z 26 stycznia 2016 roku, oznaczonym jako „wypowiedzenie umowy najmu lokalu”, gdzie powód informuje pozwanego, że tego dnia lokal został przez powoda zamknięty na kłódkę.

Powód nie odniósł się do tego zarzutu, nie złożył też wniosków dowodowych na okoliczność wykazania braku czynienia pozwanemu przeszkód w korzystaniu z lokalu po 26 stycznia 2016 roku.

Oznaczać to musiało, że powód wykazał jedynie, iż ze swoich obowiązków wynajmującego wywiązywał się względem pozwanego do 26 stycznia 2016 roku.

W konsekwencji Sąd Okręgowy ocenił, że powód wykazał, iż strony łączyła umowa najmu lokalu użytkowego obligująca pozwanego do opłacania czynszu w wysokości po 1.100 zł miesięcznie, do 10-go dnia każdego miesiąca oraz, że od 1 września 2015 roku do 26 stycznia 2016 roku, na podstawie tej umowy pozwany władał lokalem zgodnie z treścią umowy.

Roszczenie pozwu było zatem zasadne co do tej wysokości i okresu, a jego podstawę prawną stanowił art. 659 k.c. Niezasadnym, a co najmniej stanowiącym nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c., było natomiast żądanie zapłaty czynszu za okres po 26 stycznia 2016 roku. Powód nie wykazał bowiem aby w tym okresie wywiązał się z podstawowego obowiązku wynajmującego jakim jest udostępnienie lokalu najemcy i nieczynienie przeszkód w korzystaniu z przedmiotu najmu.

Oznaczało to, że apelacja była częściowo zasadna. Dlatego na podstawie art. 386§1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i zasądził sporne należności, w części w jakiej zostały wykazane. Ustalając wysokość zobowiązania pozwanego za miesiąc styczeń 2016 roku Sad Okręgowy określił je w wysokości proporcjonalnej do okresu, w jakim pozwany swobodnie władał lokalem (1.100 zł/31dni = 35,48 zł; 35,48 zł *26 dni =992,48 zł).

O kosztach postępowania pierwszo instancyjnego Sąd Okręgowy orzekł na zadzie art. 100 k.p.c., przy uwzględnieniu, że powód utrzymał się tam ze swoim żądaniem w 45% (wartość przedmiotu sporu wynosiła 12.000 zł, roszczenie było zasadne do kwoty 5.392,48 zł). Zatem na rzecz powoda należało zasądzić 270 zł jako 45% poniesionych przez niego kosztów tego postępowania, to jest kwoty 600 zł.

W pozostałej części Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną, a to na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy także orzekł na zasadzie art. 100 k.p.c., przy uwzględnieniu, że apelacja okazała się zasadna w 56% (wartość przedmiotu zaskarżenia wynosiła 9.600 zł z czego Sąd Okręgowy uwzględnił 5.392,48 zł). Koszty postępowania zostały w całości poniesione przez powoda i obejmowały opłatę od apelacji 480 zł, oraz wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości stawki minimalnej tj. 1.350 zł, odpowiedniej do wartości przedmiotu zaskarżenia (9.600 zł), ustalonej na podstawie §10 ust 1 pkt 1 w zw. z §2 ust 4 rozporządzenia z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, przy uwzględnieniu, że adwokat który wniósł i popierał apelację nie reprezentował powoda w postępowaniu przed Sądem Rejonowym. Z łącznej kwoty tych kosztów wynoszącej 1.830 zł, zasądzeniu na rzecz powoda podlegało 56% tj. 1.034 zł.

SSO Beata Majewska – Czajkowska SSO Marcin Rak SSO Roman Troll