Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: I C 548/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2020 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Asesor sądowy Szymon Śniady

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2020 roku w Łodzi

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko A. L.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego A. L. na rzecz powódki Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 23403,14 (dwadzieścia trzy tysiące czterysta trzy złote i czternaście groszy) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 19781,56 (dziewiętnaście tysięcy siedemset osiemdziesiąt jeden złotych pięćdziesiąt sześć gorszy) złotych od dnia 10 stycznia 2019 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego A. L. na rzecz powódki Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1211,17 (tysiąc dwieście jedenaście złotych siedemnaście groszy) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 548/20

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 13 maja 2019 roku powód Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. (dalej również jako: Bank lub (...) Bank) wniosła o zasądzenie na swoją rzecz solidarnie od pozwanych: A. L., K. L., E. S. kwoty 45.591,22 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 34.048,59 zł liczonym od dnia 10 stycznia 2019 roku do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu.

Strona powodowa wskazała, że dochodzona pozwem kwota stanowi zadłużenie wynikające z zawartej przez Bank z H. L. umowy pożyczki gotówkowej nr (...). Z uwagi na śmierć pożyczkobiorczyni odpowiedzialni za uregulowanie należności są jej spadkobiercy: A. L., K. L., i E. S.. Na kwotę zadłużenia 45.591,22 zł składają się: należność główna w wysokości 34.048,59 zł, odsetki umowne za okres od 30 lipca 2014 roku do 29 kwietnia 2018 roku w wysokości 7.418,90 zł, odsetki przeterminowane za okres od 1 września 2014 roku do 9 stycznia 2019 roku w wysokości 4.123,73 zł.

(pozew k. 4-5, sprecyzowanie (...) k. 94)

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym dnia 31 stycznia 2020 roku Sąd uwzględnił żądanie powoda w całości.

(nakaz zapłaty k. 102)

Od powyższego nakazu wnieśli sprzeciw wszyscy pozwani, reprezentowani przez pełnomocnika w osobie adwokata. Wnieśli oni o oddalenie powództwa w całości i zwrot kosztów procesu. W sprzeciwie strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia, z uwagi iż roszczenie stało się wymagalne już w 2014 roku wskazując, iż umowa pożyczki wygasła wraz ze śmiercią H. L.. Pozew został wniesiony w 2019 roku, natomiast w sprawie ma zastosowanie trzyletni termin przedawnienia. Strona pozwana podniosła także zarzut wygaśnięcia zobowiązania, z uwagi iż pożyczkobiorczyni zawarła z powodem umowę ubezpieczenia pożyczki na wypadek zgonu.

(sprzeciw k. 108-111)

Pismem z dnia 20 maja 2020 roku powódka cofnęła powództwo w stosunku do pozwanych K. L. i E. S. oraz dokonała modyfikacji roszczenia, wnosząc o zasądzenie od A. L. kwoty 23.403,14 zł - w tym 19.781,56 zł należności głównej, 2073,40 zł odsetek umownych oraz 1548,18 odsetek przeterminowanych – wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 34.48,59 zł od dnia 10 stycznia 2019 roku do dnia zapłaty, cofając pozew w pozostałym zakresie.

Ustosunkowując się do zarzutów pozwanych Bank wskazał, że śmierć pożyczkobiorczyni nie powodowała wygaśnięcia umowy, ale jedynie wejście spadkobierców w miejsce zmarłej jako zobowiązanych z tego stosunku prawnego. Roszczenie stało się zatem wymagalne 30 czerwca 2018 roku (tj. wraz z upływem terminu umowy). Niezależnie jednak od tej kwestii nie ulega wątpliwości, że raty należne od 30 maja 2016 roku i dalej nie są przedawnione, jako że nie upłynął jeszcze trzyletni okres przedawnienia. Należność z tego tytułu opiewa na kwotę 23.403,14 zł.

W zakresie zarzutu wygaśnięcia roszczenia w wyniku otrzymania odszkodowania z zawartej umowy ubezpieczenia powód wskazał, że sytuacja taka nie nastąpiła. Zgon pożyczkobiorczyni nie był objęty ochroną ubezpieczeniową, nastąpił bowiem wskutek jej choroby nowotworowej powstałej przez zawarciem umowy ubezpieczenia.

(pismo powoda k. 148-150)

Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2020 roku Sąd umorzył postępowanie w sprawie przeciwko K. L. i E. S. – w całości, zaś przeciwko A. L. – co do kwoty 22.188,08 zł. Nadto zasądzono od Banku na rzecz pozwanych K. L. i E. S. kwoty po 1205,66 zł z tytułu zwrotu poniesionych przez nich kosztów procesu.

(postanowienie k. 157)

W piśmie z dnia 3 sierpnia 2020 roku pełnomocnik pozwanego zakwestionował zasadność naliczania wobec pozwanego odsetek umownych i karnych, jako że nie był on stroną pożyczki. Strona pozwana wskazała ponadto, że naliczanie odsetek „przeterminowanych” podczas gdy pozwany nie miał na to żadnego wpływu jest sprzeczne z zasadą uczciwości jako obciążanie pozwanego negatywnymi konsekwencjami działań innej osoby. Pozwany zakwestionował także zasadność odmowy wypłacenia odszkodowania przez ubezpieczyciela, jako że brak było w umowie ubezpieczenia zapisu wyłączającego z jej ochrony osoby chore. W ocenie pozwanego ponadto takie działanie godzi w zasadę uczciwości jako obciążanie pozwanych negatywnymi konsekwencjami zdarzeń od nich niezależnych.

(pismo pozwanego k. 161-162)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 czerwca 2012 roku H. L. zawarła z Bankiem (...), na mocy której otrzymała ona od banku kwotę 37.000 zł. Całkowita kwota pożyczki uwzględniała także koszty prowizji (370 zł) i ubezpieczenia (8071,92 zł) wyniosła 45.441,92 zł. Łączna kwota należnych odsetek umownych, w wysokości 13,9%, przy terminowej spłacie pożyczki została określona na 22.990,69, a koszt pożyczki – na 31.432,61 Całkowita kwota do spłaty 68.452,61 zł została podzielona na 72 miesięczne raty w wysokości 933,93 zł, płatne do 30. dnia każdego miesiąca.

(umowa pożyczki k. 8-9, regulamin k. 11-12)

Wraz z umową pożyczki Bank jako ubezpieczający zawarł z Towarzystwem (...) spółką akcyjną (dalej jako: (...)) umowę ubezpieczenia spłaty pożyczki, zapewniającą ochronę ubezpieczeniową m.in. w razie zgonu pożyczkobiorcy. H. L. została wskazana jako osoba ubezpieczona. Uprawnionym do otrzymania świadczenia był Bank (...) lub Ubezpieczony bądź jego spadkobiercy w sytuacji, gdy kwota świadczenia ubezpieczeniowego przewyższała wysokość zobowiązania pozostałego do spłaty na dzień wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego. Zgodnie jednak z § 7 Warunków (...), ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za zdarzenia, które nie zaistniały w okresie odpowiedzialności (ust. 1), a także w przypadku jeżeli zdarzenie ubezpieczeniowe nastąpiło w następstwie lub w związku z konsekwencjami wypadków, które zaszły przed rozpoczęciem okresu odpowiedzialności (ust. 4).

(umowa pożyczki k. 8-9, warunki ubezpieczenia k. 130-132)

H. L. zmarła dnia 7 lipca 2014 roku. Spadek po niej nabyli: mąż A. L., syn K. L. oraz córka E. S. w 1/3 części każde z nich.

(postanowienie spadkowe k. 10)

Pismem z 29 października 2014 roku (...) odmówiło wypłaty Bankowi (...) świadczenia z tytułu zgonu ubezpieczonej H. L. z uwagi, iż jej zgon nastąpił w konsekwencji schorzenia rozpoznanego przed zawarciem umowy pożyczki i przez objęciem jej ochroną ubezpieczeniową.

(zawiadomienie k. 153)

W dniu 20 lipca 2018 roku E. S., A. L. i K. L. zawarli ugodę sądową w przedmiocie działu spadku po H. L. na mocy której przedmioty wskazane jako wchodzące w skład spadku po zmarłej zostały przyznane na wyłączną własność A. L..

(ugoda k. 137)

Pismami z dnia 10 stycznia 2019 roku Bank wezwał następców prawnych H. L. E. S., A. L. oraz K. L. do spłaty kwoty 45.591,22 zł w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Wezwania do K. L. zostało zaadresowane pod trzy adresy, z czego jedna przesyłka wróciła do adresata, jedną odebrał dorosły domownik, natomiast wezwanie wysłane pod adres na ul. (...) w Ł. zostało odebrane przez pozwanego osobiście 21 stycznia 2019 roku. E. S. odebrała wezwanie osobiście z dniem 15 stycznia 2019 roku pod adresem w Ł. (ul. (...)) natomiast wezwanie wysłane pod adres w Z. zostało zwrócone bankowi. Wezwanie adresowane do A. L. zostało mu doręczone do rąk własnych 16 stycznia 2019 roku.

(wezwania wraz z potwierdzeniami nadania k. 13-24)

Na dzień 10 stycznia 2019 roku zadłużenie z umowy pożyczki nr (...) opiewało na kwotę 45.591,22 zł, w tym 34.048,59 zł należności głównej, 7.418,90 zł odsetek umownych za okres od 30 lipca 2014 roku do 29 kwietnia 2018 roku oraz 4.123,73 zł odsetek przeterminowanych za okres od 1 września 2014 roku do 9 stycznia 2019 roku.

(wyciąg z ksiąg bankowych powoda k. 6-7)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego złożonego do akt sprawy, na który w całości złożyły dowody z dokumentów.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Po finalnym sprecyzowaniu powództwa Bank (...) domagał się zapłaty od A. L. kwoty 23.403,14 zł tytułem należności wynikającej z zawartej ze zmarłą H. L. umowy pożyczki gotówkowej nr (...) - w tym 19.781,56 zł należności głównej, 2073,40 zł odsetek umownych oraz 1548,18 zł odsetek przeterminowanych – wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 34.48,59 zł od dnia 10 stycznia 2019 roku do dnia zapłaty.

Stosownie do treści art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości

W niniejszej sprawie stan faktyczny pozostawał co do zasady bezsporny. Żadna ze stron nie kwestionowała faktu zawarcia przez H. L. umowy pożyczki na wskazanych przez powoda warunkach, wysokości roszczenia powodowego Banku, ani tego, że A. L. jest spadkobiercą pozwanej.

W toku procesu strona pozwana podniosła jednak szereg zarzutów mających prowadzić do zniweczenia powództwa. W pierwszej kolejności pozwany podniósł zarzut przedawnienia. W jego ocenie bowiem należność wynikająca z umowy pożyczki została w całości postawiona w stan wymagalności z dniem 7 lipca 2014 roku, przedmiotowa umowa uległa bowiem rozwiązaniu wskutek śmierci pożyczkodawczyni. Przy uwzględnieniu zatem niespornego w niniejszej sprawie trzyletniego terminu przedawnienia roszczenie w chwili wytoczenia pozwu było już przedawnione. Zarzut ten nie podlegał jednak uwzględnieniu. Umowa bowiem nie uległa rozwiązaniu z chwilą śmierci pożyczkodawczyni.

Jak wynika z regulacji art. 922 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi czwartej kodeksu cywilnego. Z kolei stosownie do art. 1031 § 1 k.c. w razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia, przy czym zgodnie z przepisami obowiązującymi w chwili śmierci H. L. brak oświadczenia spadkobiercy w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku (art. 1015 § 2 k.c. w brzmieniu sprzed 18 października 2015 roku stosownie do art. 6 ustawy z dnia 20 marca 2015 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw – Dz.U.2015.539 - przepisów k.c., w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, nie stosuje się do spadków otwartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.).

Z kolei stosownie do treści art. 1032 § 2 k.c. od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów. Podział długów spadkowych jest konsekwencją dokonania działu aktywów i następuje z mocy samego prawa, odpowiednio do podziału aktywów (por. Kuźmicka-Sulikowska, Komentarz do art. 1032 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka i P. Machnikowskiego, Wydanie 9, Legalis). W toku niniejszej sprawy ustalono, iż spadkobiercy dokonali takiego działu spadku w drodze ugody sądowej, na mocy której wszystkie składniki spadku przyznano A. L..

W skład spadku nie wchodzą natomiast prawa majątkowe ściśle związane z osobą zmarłego. W zakresie tego pojęcia znajdują się prawa mające służyć zaspokojeniu określonych interesów konkretnej osoby ze względu na jego indywidualną sytuację np. roszczenia alimentacyjne, uprawnienie do renty lub obowiązki, których wykonanie jest uzależnione od osobistych przymiotów zobowiązanego lub które zostały ściśle związane z osobą dłużnika. W judykaturze przyjmuje się jednak że brak jest podstaw aby jako takie prawo traktować umowę kredytową. W przypadku takiej umowy bowiem śmierć strony nie ma wpływu na dalsze istnienie danego stosunku prawnego, zawarcie tej umowy nie jest bowiem ściśle uzależnione od konkretnych przymiotów strony. Oznacza to, że spadkobiercy wstępują w wynikającą z umowy sytuację prawną spadkodawcy - strony, w szczególności przejmują jej wierzytelności i długi, ponadto zaś związani są postanowieniami umowy. Skutek w postaci wygaśnięcia umowy z chwilą śmierci strony wynika najczęściej wprost z przepisu ustawy, rzadziej zaś należy wyprowadzać go z jej istoty lub z woli stron korzystających z zasady swobody umów. Uwzględniając charakter niniejszej umowy nie można przyjąć, aby śmierć pożyczkobiorcy prowadziła do jej wygaśnięcia. W orzecznictwie dominuje podgląd, iż następca prawny dłużnika banku wstępuje w prawa i obowiązki majątkowe dłużnika, w tym także w całą sytuację prawną poprzednika prawnego. Zobowiązanie do zwrotu kredytu wchodzi w skład spadku jako dług spadkowy, przy czym obejmuje on zarówno raty kredytu wymagalnego jeszcze przed śmiercią kredytobiorcy, jak i raty, które stają się wymagalne po tej chwili. Śmierć kredytobiorcy nie wywołuje zmian w treści umowy kredytowej, a tym samym spadkobiercy zobowiązani są do zwrotu kredytu na zasadach określonych w umowie, z uwzględnieniem przewidzianego harmonogramu spłat, chyba że umowa przewiduje automatyczną wymagalność całości kredytu z chwilą jego śmierci (co w niniejszej sprawie nie miało miejsca). O ile zatem w dniu śmierci kredytobiorcy umowa obowiązuje, spadkobiercy zobowiązani są do spłaty ewentualnego zadłużenia, przy czym kolejne raty stają się wymagalne z nadejściem określonego w harmonogramie terminu. Po śmierci kredytobiorcy bank winien ustalić krąg spadkobierców i wezwać ich do wykonania umowy, zaś jej wypowiedzenie możliwe będzie dopiero po stwierdzeniu, iż pomimo podjęcia tych czynności istnieją zaległości uzasadniające rozwiązanie umowy. (por. D. Rogoń, T. Spyra Wpływ spadkobrania na bankowe stosunku umowne, Prawo Bankowe 2007.9.76, a także Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 kwietnia 2018 r. V ACa 54/17).

W konsekwencji Sąd uznał, że przedmiotowa umowa nie uległa rozwiązaniu z chwilą śmierci spadkodawczyni, a pozwany wstąpił w miejsce pożyczkobiorcy podczas trwania umowy. Dochodzone pozwem roszczenie nie uległo zatem przedawnieniu z uwagi na postawienie go w stan wymagalności z dniem 7 lipca 2014 roku.

Ustosunkowując się do powyższego zarzutu strona powodowa wskazała, że całokształt roszczenia stał się wymagalny z dniem 30 czerwca 2018 roku, kiedy to upłynął sześcioletni okres trwania umowy (72 miesiące). Stanowisko to także nie uzyskało aprobaty Sądu. Należy wskazać, że w sprawie nie doszło do wypowiedzenia umowy pożyczki i w konsekwencji postawienia jej w całości w stan wymagalności z dniem określonym w wypowiedzeniu. Umowa nie została rozwiązana. ale samoistnie wygasła wskutek upływu jej terminu. Stosownie do treści art. 723 k.c. a contrario w przypadkach, w których termin spłaty pożyczki jest oznaczony dłużnik obowiązany jest ją spłacać w tym terminie. Brak było zatem jednej daty postawienia całości roszczenia w stan wymagalności, ale stawało się one wymagalne częściami wraz z wymagalnością każdej raty pożyczki– każda rata pożyczki miała bowiem swoją osobną datę wymagalności (30. dzień miesiąca). Dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, stosownie do treści art. 118 k.c. termin przedawnienia wynosi trzy lata, zaś art. 120 § 1 k.c. wskazuje, iż początkiem tego terminu jest dzień, w którym roszczenie stało się wymagalne. Oznacza to, że dla każdej z rat biegł odrębny trzyletni termin przedawnienia. Z uwagi zatem, iż pozew został wniesiony z dniem 13 maja 2019 roku, należności postanowione w stan wymagalności przed 13 maja 2016 roku uległy przedawnieniu. Sąd zauważa, że Bank (...) uwzględnił tę możliwość w swoim stanowisku procesowym, ograniczając powództwo do kwoty 23.403,14 zł. Kwota ta stanowi bowiem sumę wymagalnych zależności obejmujących raty z terminami płatności od 30 maja 2016 roku do 30 kwietnia 2018 roku, wraz z naliczonymi należnościami ubocznymi za ten okres. Po zweryfikowaniu kalkulacji powódki przedstawionych w dokumentacji bankowej oraz piśmie z dnia 20 maja 2020 roku Sąd uznał tę kwotę za prawidłowo wyliczoną.

Pozwany podniósł także zarzut spełnienia świadczenia z uwagi na zawarcie umowy ubezpieczeniowej obejmującej zdarzenie w postaci śmierci H. L. ochroną ubezpieczeniową. W ocenie pozwanego zgon pożyczkobiorczyni spełniał wymogi zdarzenia ubezpieczeniowego, wobec czego ubezpieczyciel zobowiązany był do wypłacenia powodowi odszkodowania w wysokości aktualnego zadłużenia wynikającego z umowy i de facto spełnienia świadczenia dochodzonego pozwem. Zarzut ten nie zasługuje jednak na uwzględnienie. Sąd podkreśla, że podstawą prawną i faktyczną niniejszej sprawy jest zawarta przez H. L. z Bankiem (...) S.A. umowa pożyczki gotówkowej i wynikające z niej zadłużenie. Z uwagi na wstąpienie pozwanego w miejsce zmarłej w zakresie analizowanego stosunku prawnego, przedmiotowa sytuacja dotyczy stosunku prawnego istniejącego między Bankiem (...), a A. L.. Podnoszona przez pozwanego umowa ubezpieczenia została zawarta z (...), z zastrzeżeniem wypłaty sumy ubezpieczenia na rzecz Banku (...) tytułem ubezpieczenia należności pożyczki. Jednocześnie uwypuklenie wymaga, iż zawarcie takiej umowy nie wyłącza odpowiedzialności pozwanej z tytułu dziedziczenia po pożyczkobiorczyni. Odpowiedzialność następców prawnych i ubezpieczyciela, w przypadku gdy zajdzie zdarzenie objęte ochroną ubezpieczeniową, ma charakter odpowiedzialności in solidum i to do strony powodowej należy wybór podmiotu, który pozywa. Do odpowiedzialności in solidum należy w drodze analogii stosować te przepisy o solidarności, które odpowiadają celowi i charakterowi danego stosunku prawnego. Chodzi tu przede wszystkim o art. 366 § 1 k.c., stosownie do którego " (...) wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych". W realiach niniejszej sprawy, Bank mógł więc domagać się zaspokojenia długu bądź od spadkobierców pożyczkobiorczyni, bądź od ubezpieczyciela, względnie od obu tych podmiotów równocześnie z zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jeden podmiot zwalnia ze zobowiązania drugi.

Bezsporny w sprawie pozostaje fakt, że powód nie otrzymał wskazanego odszkodowania. (...) uzasadniło swoją decyzję okolicznością, iż z dokumentacji medycznej załączonej do wniosku o wypłatę świadczenia ubezpieczeniowego wynikało, że przyczyną zgonu H. L. była choroba rozpoznana już przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Mimo, iż przed wezwaniem pozwanego do zapłaty Bank wniósł o wypłatę świadczenia od ubezpieczyciela, otrzymał decyzję odmowną. Nie powinien zatem budzić wątpliwości fakt, że w sprawie nie doszło do zaspokojenia roszczenia, bowiem Bank nie otrzymał z tego tytułu od ubezpieczyciela żadnej kwoty. Legitymowanym do wypłaty odszkodowania było (...) i to ono wydało decyzję w tym zakresie, zaś ewentualne roszczenia o zmianę tej decyzji, czy też o roszczenie dotyczące wypłaty sumy ubezpieczenia mogą być kierowane jedynie do ubezpieczyciela, który nie jest stroną niniejszej sprawy. Na marginesie należy zaznaczyć, iż (...) uzasadniając odmowę wskazało przyczyn swojej decyzji, które to przyczyny nie zostały w żadnej mierze podważone przez stronę pozwaną.

Pozwany podniósł także, że dochodzenie od niego pokrycia należności wynikających z odsetek umownych i karnych jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, określonymi przez art. 5 k.c.. Zarzut ten także nie podlegał uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Zgodnie z normatywnym rozumieniem zasad współżycia społecznego, zasady te są normami o uzasadnieniu aksjologicznym, które należą do obowiązującego prawa. Są to mianowicie bądź tylko normy moralne, zawierające reguły postępowania w stosunkach między ludźmi, bądź również normy obyczajowe. W doktrynie trafnie jednak podkreśla się, że ze względu na funkcję, jaką w naszym prawa cywilnego pełni klauzula generalna zasad współżycia społecznego, należy przyjąć, że tylko takie obyczaje związane są zakresem pojęcia zasad współżycia społecznego, jakie zarazem obdarzone są pozytywną oceną moralną, a więc powszechnie uznawane są za obyczaje "dobre" lub "słuszne" (Z. R., M. Z. , Uwagi de lege ferenda, s. 17). Udzielenie ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c., z uwagi na jego wyjątkowy charakter musi być uzasadnione istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości.

Pozwany podniósł, że obciążanie go obowiązkiem pokrycia odsetek godzi w zasadę uczciwości, jako że ich naliczanie było niezależne od jego działania. W niniejszej sprawie nie budził wątpliwości fakt, że zmarła zawarła z powodem przedmiotową umowę pożyczki i zobowiązała się do jej spłaty – w tym naliczonych odsetek umownych od uzyskanej kwoty oraz ewentualnych odsetek karnych w przypadku jej nieterminowej spłaty. W chwili śmierci H. L. całokształt przysługującego powodowi roszczenia – wraz z naliczonymi należnościami głównymi – wszedł w skład masy spadkowej po zmarłej, zwiększając jej pasywa. Bez znaczenia pozostaje fakt, że pozwany nie miał wpływu na naliczanie odsetek. Jest on spadkobiercą zmarłej, odpowiedzialny jest zatem za całokształt pozostałych po niej zobowiązań. Na marginesie Sąd wskazuje, że odsetki za opóźnienie stosownie do przepisów kodeksu cywilnego należą się już za opóźnienie, a nie tylko za zwłokę – niezależnie od winy strony danego stosunku zobowiązaniowego. Ustalenia co do należności ubocznych, w szczególności do wysokości należnych odsetek ustawowych, stanowiły integralną część umowy pożyczki, podpisanej i zaakceptowanej przez pożyczkobiorczynię, zaś jak wskazano wyżej pozwany wstąpił z chwilą śmierci pożyczkobiorczyni w całokształt praw i obowiązków zmarłej, w tym w zobowiązanie do uiszczania odsetek. Podobnie nietrafnym był zarzut dotyczący naruszenia zasad współżycia społecznego poprzez obciążenie pozwanego skutkami odmowy wypłaty świadczenia przez ubezpieczyciela w obliczu braku możliwości kwestionowania decyzji ubezpieczyciela. Jak już wcześniej wskazano zawarta umowa ubezpieczenia nie wyłączała odpowiedzialności pozwanego jako następcy prawnego H. L.. Jednocześnie w sprawie niesporne było, iż powódka starała się uzyskać zaspokojenie swojego roszczenia od (...) i dopiero po odmownej decyzji postanowiła skierować sprawę przeciwko spadkobiercom pożyczkobiorczyni. Jednocześnie w sprawie nie wykazano, by decyzja ubezpieczyciela nie odpowiadała prawu. Z powyższych względów zachowanie Banku (...) nie można oceniać jako naruszające art. 5 k.c., gdyż powodowy Bank w pierwszej kolejności starał się uzyskać zaspokojenie od ubezpieczyciela, a dopiero w obliczu odmownej decyzji w tym zakresie zwrócił się z żądaniem przeciwko spadkobiercom. Jednocześnie

W konsekwencji Sąd ustalił, że z tytułu zawartej przez H. L. z powodem umowy pożyczki gotówkowej nr (...) A. L. obowiązany jest obowiązany do pokrycia istniejącego zadłużenia w wysokości 23.403,14 zł. Powództwo w tym zakresie podlegało zatem uwzględnieniu w całości.

O odsetkach należnych od zasądzonej w niniejszym postępowaniu kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 723 k.c. w zw. z 481 k.c. i zasądził je od dnia 10 stycznia 2019 roku do dnia zapłaty – zgodnie z żądaniem powoda. Sąd oddalił powództwo w zakresie dochodzenia odsetek od cofniętej w zakresie kwoty roszczenia głównego sumy 22.188,08 zł. Jak wynika bowiem z powyższych rozważań, roszczenie w tym zakresie uległo przedawnieniu zaś wraz z przedawnieniem należności głównej przedawnia się także roszczenie o należne od tej należności odsetki.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., stosując zasadę stosunkowego rozdziału kosztów odpowiednio do części uwzględnionych żądań stron. W toku procesu powód wydatkował łącznie kwotę 2297 zł – w tym łącznie 2280 zł opłaty od pozwu i 17 zł opłaty od pełnomocnictwa. Pozwani wydatkowali natomiast kwotę 3617 zł. Wraz z orzeczeniem w przedmiocie częściowego umorzenia postępowania Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanych K. L. i E. S. po 1205,66 zł – niepokryte wydatki pozwanego wyniosły zatem 1205,68 zł. Biorąc pod uwagę częściowe cofnięcie powództwa przez powoda – w którym to zakresie został on uznany za przegrywającego sprawę – żądanie powoda zostało uwzględnione w 68%. Zgodnie zatem z zasadą stosunkowego rozdziału kosztów postępowania 68:32 Sąd zasądził od A. L. na rzecz Banku (...) S.A. kwotę 1211,17 zł.