Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2020 r.

Sąd Apelacyjny w (...) I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Fijałkowska

Sędziowie: Mariola Głowacka /spr./

Mikołaj Tomaszewski

Protokolant: st.sekr.sąd. Kinga Kwiatkowska

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2020 r. w (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa T. D. (1)

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 4 kwietnia 2019 r. sygn. akt I C 919/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 a w ten tylko sposób, że termin początkowy odsetek ustawowych ustala od dnia 24 kwietnia 2014 roku i oddala powództwo w zakresie odsetek ustawowych od kwoty 69.253 zł od dnia 28 lutego 2014 roku do dnia 23 kwietnia 2014 roku;

II.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Mariola Głowacka Elżbieta Fijałkowska Mikołaj Tomaszewski

UZASADNIENIE

Powódka T. D. (1) pozwem wniesionym w dniu 28 lutego 2014r. do Sądu Rejonowego (...) i J. w P. domagała się zasądzenia od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. kwoty 69.253 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 marca 2014r. do dnia zapłaty, obciążenie pozwanego kosztami niniejszego procesu w tym kosztami zastępstwa procesowego w wysokości 3.600 zł wraz z opłatą od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki zwrot kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W dalszym toku postępowania po opracowaniu opinii przez biegłych powódka pismem z dnia 13 grudnia 2017r. rozszerzyła żądanie pozwu o kwotę 23.993,27 zł i wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwotę 93.246,27 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lutego 2014r. do dnia 31 grudnia 2015r. i od 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. W związku z powyższym powódka wniosła o przekazanie sprawy do Sądu Okręgowego w (...)

Sąd Rejonowy (...) i J. w P. postanowieniem z dnia 6 czerwca 2018r. stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i przekazał niniejszą sprawę Sądowi Okręgowemu w (...) jako miejscowo i rzeczowo właściwemu.

Sąd Okręgowy w (...) wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2019r. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 93.246,27 zł oraz odsetki ustawowe od kwoty 69.253 zł od dnia 28 lutego 2014r. do dnia 31 grudnia 2015r. i odsetki za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty i odsetki za opóźnienie od kwoty 23.993,27 zł od dnia 12 czerwca 2018r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił. Kosztami procesu Sąd obciążył w całości pozwanego i z tego tytułu zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 9.080 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sąd Okręgowy w (...) kwotę 6.278,12 zł tytułem nieuiszczonych kosztów postępowania.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że L. P.-Ł. powstało w 1913r. jako pruskie lotnisko wojskowe w Ł. pod P.. Przed I Wojną Światową, a także w czasie jej trwania, na lotnisku funkcjonowała szkoła pilotów, obserwatorów i mechaników, poza tym naprawiono samoloty i składowano sprzęt lotniczy. W latach 1931-1938 nastąpiła rozbudowa cywilnej części lotniska, (...) w Ł. stał się drugim po W.-O. lotniskiem w kraju. W 1987r. powstało Przedsiębiorstwo Państwowe (...), które przejęło zarządzanie lotniskiem w Ł..

Sąd Okręgowy ustalił, że w 1993r. przystąpiono do budowy nowego terminalu pasażerskiego, uruchomiono pierwsze połączenie zagraniczne do D.. W 1996r. rozpoczęto rozbudowę i modernizację terminalu (przeprojektowanie całego obiektu, zmiana funkcjonalności pomieszczeń, połączenie hal przylotów i odlotów) oraz podpisano porozumienia w sprawie utworzenia Spółki (...). W dniu 11 lipca 1997r. utworzono Spółkę (...), której udziałowcami są Przedsiębiorstwo Państwowe (...), Miasto P. oraz Skarb Państwa. W 2000r. rozpoczęto prace przy budowie terminalu pasażerskiego, przystąpiono do modernizacji i rozbudowy płyty postojowej samolotów, uruchomiono połączenia do B. i zawarto porozumienia o współpracy z F. A.. W 2001r. oddano do użytku dwa nowoczesne terminale pasażerski i cargo oraz nową płytę postojową. W 2002r. uruchomiono połączenia do W. i F.. W 2003r. uruchomiono połączenia do K., B., W., M., L., oddano do użytkowania zmodernizowany terminal GA. W 2004r. uruchomiono połączenia do B. i M.. W latach 2005-2007 uruchomiono kolejne połączenia do L. L., L. S., D., L., S., B.-G., B., D., (...), L. G., E., P.-B., R.-C. i K.. W 2008r. przystąpiono do rozbudowy terminalu pasażerskiego i dostosowano infrastrukturę do obsługi ruchu w strefie S..

Sąd pierwszej instancji ustalił, że (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w P. w dniu 28 lutego 2011r. wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia „Rozbudowa i modernizacja (...)”. W kwietniu 2011r. rozpoczęto rozbudowę terminalu pasażerskiego - projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. W czerwcu 2011r. rozpoczęto rozbudowę płaszczyzn lotniskowych - projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. W maju 2012r. odbyły się uroczyste inauguracje rozbudowanych płaszczyzn lotniskowych - nowej równoległej drogi kołowania oraz rozbudowanej płyty postojowej oraz otwarcie rozbudowanego terminalu pasażerskiego - strefa przylotów i przyszła hala odpraw. W lipcu 2012r. rozpoczęto kontynuację rozbudowy terminalu pasażerskiego - początek prac przy budowie nowej sortowni bagażu oraz rozbudowie strefy odlotów. W 2000r. z (...) skorzystało 227.847 pasażerów przy liczbie 13.225 operacji lotniczych. W 2008r. z (...) skorzystało już 1.274.679 pasażerów, a operacji lotniczych odnotowano w liczbie 23.609. W 2012r. z (...) skorzystało 1.595.221 pasażerów i odbyło się 25.261 operacji lotniczych. Lotnisko cywilne P.-Ł. jest własnością pozwanej Spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P..

Sąd pierwszej instancji ustalił, że Sejmik Województwa (...) w dniu 30 stycznia 2012r. podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P.-Ł. w P.. Uchwała utworzyła obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska P.-Ł. w P., którego zarządcą jest (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Uchwała wyznaczyła zewnętrzną granicę obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie:

1) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych; 2) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 45 dB pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych; 3) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 50 dB pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska;

4) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 40 dB pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska.

W obszarze ograniczonego użytkowania wyodrębniono dwie strefy:

1) zewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca granicą obszaru ograniczonego użytkowania, a od wewnątrz linia będąca obwiednią izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 60 dB oraz dla nocy LAeqN = 50 dB pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych oraz izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB oraz dla nocy LAeqN = 45 dB pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska;

2) wewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca obwiednią, o której mowa w pkt 1, a od wewnątrz linia biegnąca wzdłuż granicy lotniska.

W uchwale wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania w postaci obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. W uchwale wskazano, że przez odpowiednią izolacyjność akustyczną przegród budowlanych należy rozumieć izolacyjność akustyczną określoną zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania, przeloty statków powietrznych, operacje naziemne i inne źródła hałasu związane z funkcjonowaniem lotniska, przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu, a także wymaganej izolacyjności cieplnej. Wskazano również, że przez właściwy klimat akustyczny w budynkach rozumie się poziom dźwięku zgodny z obowiązującymi Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej. Powyższa uchwała weszła w życie w dniu 28 lutego 2012r.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powódka T. D. (1) jest obecnie jedyną właścicielką nieruchomości położonej w P. przy ul (...), działka nr (...) o powierzchni 0,0408 ha dla której Sąd Rejonowy (...)w P. prowadzi księgę wieczystą nr (...), która wcześniej stanowiła przedmiot współwłasności powódki wraz z małżonkiem Z. D. zmarłym dnia 15 października 2013r. po którym spadek nabyła powódka w całości co wynika z postanowienia Sądu Rejonowego-P. i J. w P. z dnia 28 marca 2014r. Nieruchomość powódki zabudowana jest domem mieszkalnym jednorodzinnym w zabudowie bliźniaczej i garażem dobudowanym. Teren działki jest ogrodzony i zagospodarowany. Nieruchomość ta stanowi fragment terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Ł., północną część Osiedla (...), na obszarze którego przeważa zabudowa mieszkalna jednorodzinna zwarta i półzwarta (bliźniacza oraz szeregowa zrealizowana głównie w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych). Nieruchomość powódki jest położona w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania. Wartość nieruchomości z uwagi na objęcie jej powyższą strefą spadła o 47.757 zł. Nakłady jakie należy ponieść, aby zapewnić w budynku mieszkalnym właściwy komfort akustyczny wynoszą 45.489,27zł i obejmują konieczność wymiany okien, drzwi i obłożenie ścian wełną mineralną twardą o podwyższonej izolacyjności akustycznej o grubości 5 cm na ruszcie drewnianym.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo w przeważającym zakresie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy za niesporne w niniejszej sprawie uznał następujące okoliczności:

- nabycie przez powódkę spadku po dotychczasowym współwłaścicielu przedmiotowej nieruchomości Z. D. (przedtem powódka i Z. D. byli jej współwłaścicielami na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej),

- wykorzystywanie nieruchomości wyłącznie na potrzeby mieszkaniowe rodziny,

- istnienie lotniska cywilnego Ł. począwszy od 1913r.,

- objęcie nieruchomości powódki położonej przy ul (...) w P. wewnętrzną strefą ograniczonego użytkowania wprowadzoną uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia 30 stycznia 2012r., która weszła w życie dnia 28 lutego 2012r.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że powódka T. D. (1) w niniejszej sprawie na podstawie art. 129 ust. 2, art. 135 ust. 1 i 2 i art. 136 ust. 3 ustawy Prawo o ochronie środowiska (p.o.ś.) wywodziła dwa żądania - odszkodowanie z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości oraz z tytułu zwrotu kosztów związanych z koniecznością zapewnienia właściwego klimatu akustycznego. Odnośnie żądania zwrotu kosztów związanych z koniecznością zapewnienia właściwego klimatu akustycznego Sąd wskazał, że zgodnie z art. 136 § 3 p.o.ś. w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 § 2 tej ustawy czyli szkodą będącą w związku z ograniczeniami sposobu korzystania z nieruchomości związanymi z wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Budynek użytkowany na potrzeby mieszkaniowe wymaga ochrony akustycznej, podlega zatem ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002 Nr 75 poz. 690 ze zm.). Zgodnie z § 11 ust. 2 pkt 2 w/w rozporządzenia jedną z uciążliwości, przed którą należy chronić budynki przeznaczone na pobyt ludzi jest hałas. Stosownie do § 323 ust. 2 pkt 1 tegoż rozporządzenia budynki mieszkalne należy chronić przed hałasem zewnętrznym przenikającym do pomieszczenia spoza budynku. W myśl zaś § 325 ust. 1 budynki mieszkalne należy sytuować w miejscach najmniej narażonych na występowanie hałasu i drgań, a jeżeli one występują i poziomy ich przekraczają wartości dopuszczalne określone w przepisach o ochronie przed hałasem i drganiami, należy stosować skuteczne zabezpieczenia. Poziom hałasu reguluje Polska Norma - § 326, a przegrody zewnętrzne i wewnętrzne oraz elementy budowlane powinny mieć określoną w Polskiej Normie izolacyjność akustyczną - § 326 ust.2. Sąd podkreślił, że w uchwale Sejmiku Województwa (...) z dnia 30 stycznia 2012r. nr (...)w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P.-Ł. w P. wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania w postaci obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. W przedmiotowej uchwale wskazano, że przez odpowiednią izolacyjność akustyczną przegród budowlanych należy rozumieć izolacyjność akustyczną określoną zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania, przeloty statków powietrznych, operacje naziemne i inne źródła hałasu związane z funkcjonowaniem lotniska, przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu, a także wymaganej izolacyjności cieplnej. Wskazano również, że przez właściwy klimat akustyczny w budynkach rozumie się poziom dźwięku zgodny z obowiązującymi Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej.

Sąd Okręgowy podkreślił, ze bezpośrednim uszczerbkiem powódki związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania są również koszty związane z zapewnieniem w jej budynku mieszkalnym właściwego klimatu akustycznego, zgodnie bowiem z dyspozycją art. 136 ust. 3 p.o.ś. w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Sąd uznał, że nie stoi na przeszkodzie zasądzeniu na rzecz powódki kosztów rewitalizacji akustycznej budynku pomimo faktu, iż powódka takich kosztów jeszcze nie poniosła. Sama wykładnia językowa art. 136 ust. 3 p.o.ś. nie prowadzi do wniosku, że tylko w przypadku poniesienia przedmiotowych nakładów można żądać ich zwrotu. Ustawodawca użył określenia „także koszty poniesione”, co mogłoby wskazywać na koszty już wydatkowane w celu wypełnienia wymagań technicznych. Jednak odwołanie do art. 129 ust. 2 oraz słowo „także” wskazują, że jest to tylko jedna ze szkód, które podlegają naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. Przy dokonaniu wykładni wskazanego przepisu Sąd zwrócił uwagę, że celem uregulowań z art. 129 i 136 p.o.ś. jest ułatwienie osobom poszkodowanym w wyniku wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. W ocenie Sądu należy zatem przyjąć, że wskazanie na koszty poniesione w celu spełnienia wymagań technicznych przez istniejące budynki miało wyeliminować spory co do objęcia tych kosztów obowiązkiem naprawienia szkody. Jako element szkody uznano „także szkody poniesione”, a nie „wyłącznie koszty już poniesione”, stąd też przepisu art. 136 ust. 3 p.o.ś. nie można traktować jako zawężającego zakres odszkodowania wskazanego w art. 129 ust. 2 tejże ustawy.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że konieczność poniesienia nakładów w pomieszczeniach budynku oraz ich wysokość została wykazana poprzez opinię biegłego M. B. - specjalisty m.in. z dziedziny budownictwa ogólnego, fizyki budynków i budowli. Zdaniem biegłego zależność między izolacyjnością akustyczną przegrody traktowanej jako wyrób budowlany, a izolacyjnością akustyczną jaką uzyskuje ta przegroda w budynku można przedstawić w postaci ogólnego schematu, który pokazuje, że izolacyjność jaką będzie się charakteryzować ściana w budynku zależy od stopnia bocznej transmisji dźwięku między pomieszczeniami oraz od jakości wykonawstwa samej ściany i połączenia jej z przegrodami bocznymi. W związku z tym, jak podał biegły, aby było możliwe prawidłowe zaprojektowanie budynku pod względem akustycznym projektant winien posiadać wiedzę na temat parametrów akustycznych konkretnych rozwiązań przegród budowlanych ocenianych na podstawie badań laboratoryjnych oraz znać zasady prognozowania izolacyjności akustycznej w budynku na podstawie parametrów akustycznych elementów budowlanych. Biegły przedstawił szczegółowe wymagania izolacyjności akustycznej przegród wewnętrznych wskazując, jakie normy mają tutaj zastosowanie. Na podstawie wyników badań poziomu hałasu prowadzonych przez pozwanego i również na podstawie własnych badań prowadzonych w okolicy ulicy (...) biegły uznał, iż dla zapewnień właściwego klimatu akustycznego wymagana jest wymiana okien o większych parametrach akustycznych, wymiana drzwi wejściowych oraz obłożenie ścian budynku wełną mineralną twardą o podwyższonej izolacyjności akustycznej o grubości 5 cm na ruszcie drewnianym, przedstawiając szczegółowy kosztorys tych nakładów. Pozwany nie negując sposobu ustalenia wysokości nakładów podnoszących komfort akustyczny zanegował wykonanie przez biegłego pomiarów akustycznych okien, drzwi, nadto podniósł, że do ewentualnej wymiany należało zakwalifikować tylko te elementy, co do których istniałyby niedobory w zakresie izolacyjności akustycznej, stąd ze względów akustycznych wymiana wszystkich okien i drzwi w budynku powódki nie jest konieczna. Biegły M. B. w trakcie składania zeznań szczegółowo ustosunkowywał się do zarzutów pozwanego przedstawionych w piśmie z dnia 4 września 2017r., udzielał odpowiedzi na pytania i wątpliwości zgłaszane przez pozwanego. Biegły podał, że w przypadku podnoszenia izolacyjności okien standardową procedurą jest wymiana okien na okna o podwyższonej izolacyjności akustycznej składające się z trzech szyb zamiast dwóch lub z dwóch szyb z których jedna ma większą grubość. Tak więc nie spełni swego zadania jedynie wymania uszczelek w oknie, ponieważ są to zupełnie inne profile okienne. Budynek jest z lat 70-ych, nie można również stosować do niego wymagań określonych w rozporządzeniu z 2002r. o warunkach technicznych jakim powinny odpowiadać budynki. Budynek stanowiący własność powódki został wybudowany zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami, przy projektowaniu budynku zazwyczaj stosuje się izolację akustyczną na poziomie 35 dB, gdy tymczasem w obszarze ograniczonego użytkowania hałas wynosi 40 dB .W ocenie biegłego hałas lotniczy od ul. (...), która ma ekrany od trasy drogowej wyraźnie się wyróżnia spośród innych źródeł hałasu. Biegły również samodzielnie prowadził badania, pomiary dwoma urządzeniami decybelomierzami, poza danymi pozwanego co do poziomu hałasu (pozwany przyznał przekroczenie poziomu hałasu o 10 dB). Wskazano także prognozy wzrostu dźwięku, hałas w 2034r. będzie trzy razy wyższy niż w stanie aktualnym. Zdaniem Sądu opinia biegłego, jak i jej pisemne uzupełnienie, zeznania biegłego tworzą całość i nie budzą wątpliwości Sądu. Stąd Sąd uznał w/w opinię za w pełni przydatny i wiarygodny materiał dowodowy. Biegły jest m.in. specjalistą z dziedziny fizyki budynków. Jest to dziedzina szersza od akustyki, która jest jej niewielkim fragmentem. W ocenie Sądu brak jest jakichkolwiek podstaw do podważenia wiarygodności w/w opinii. Negowanie przez pozwanego opinii tylko dlatego, ze zawiera ona niekorzystne dla sytuacji procesowej pozwanego wnioski, nie może być przez Sąd uwzględnione. Koszty związane z koniecznością poniesienia wskazanych przez biegłego nakładów (wymiana okien, drzwi budynku i obłożenie ścian wełną mineralną twardą) stanowią kwotę 45.489,27 zł i taką kwotę Sąd uznał za zasadną. Sąd jak chodzi o opinię biegłego Z. B. podkreślił, że obie strony zanegowały przydatność tejże opinii, gdyż nie udzielała ona odpowiedzi na pytania zawarte w tezie dowodowej, zawierała jedynie dyspozycje biegłego, co należy zrobić, aby on mógł dokonać wyceny nakładów podnoszących komfort akustyczny budynku. Pismo biegłego z 23 lutego 2016r. nazwane opinią techniczną nie stanowi opinii merytorycznej w temacie objętym tezą dowodową postanowienia skierowanego do biegłego. Wobec powyższego Sąd uznał, że nie mogło być ono poddane ocenie jako opinia biegłego specjalisty.

Sąd pierwszej instancji odnośnie roszczenia w zakresie spadku wartości nieruchomości wskazał, że na podstawie przepisów art. 129 ust. 2, art. 135 ust. 1 i 2 i art. 136 ust. 3 p.o.ś. powódka domagała się również odszkodowania z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości. Sąd podkreślił, że ustawodawca na podstawie w/w przepisów daje podstawy do żądania odszkodowania za szkodę spowodowaną spadkiem wartości nieruchomości. Ten spadek został ustalony przez biegłego A. A. - rzeczoznawcę majątkowego. Biegły ustalając wartość nieruchomości powódki położonej w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania dokonał szczegółowej analizy rynku obrotu nieruchomościami i zwrócił uwagę na fakt, iż bodźcami kształtującymi świadomość uczestników rynku nieruchomości na obszarze ograniczonego użytkowania lotniska wpływającymi na ceny nieruchomości stała się informacja o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania lotniska cywilnego w związku z ponadnormatywnym hałasem na tym obszarze i związanymi z tym ograniczeniami. (...) mieszkaniowe położone na obszarze na którym nie ma możliwości zachowania jakości standardów środowiska w związku z działaniami portu lotniczego, są narażone na stałe oddziaływanie ponadnormatywnego hałasu. Zachowanie odpowiedniego klimatu akustycznego wewnątrz budynków jest możliwe ze względu na współczesne możliwości techniczne, jednak ograniczenie czy wyłączenie niekorzystnego wpływu hałasu związanego z działaniami lotniska oddziaływującego na nieruchomość poza budynkiem jest przy współczesnym stanie techniki niemożliwe. Zatem zdaniem biegłego uchwała Sejmiku Województwa (...) tworząca obszar ograniczonego użytkowania stała się bodźcem, który wywarł i wywiera decydujący wpływ na zachowania uczestników rynku obrotu nieruchomościami na obszarze ograniczonego użytkowania uświadamiając im przyczynę jego utworzenia jaką jest ponadnormatywny hałas na tym terenie, co skutkuje spadkiem i niższymi cenami uzyskiwanymi za nieruchomości położone na tym obszarze w stosunku do cen uzyskiwanych za inne podobne nieruchomości położone poza obszarem. Wartość rynkowa nieruchomości to szacunkowa kwota jaką w dniu wyceny można uzyskać za nieruchomość w transakcji sprzedaży zawieranej na warunkach rynkowych między kupującym a sprzedającym, którzy mają stanowczy zamiar zawarcia umowy, działają z rozeznaniem i postępują rozważnie oraz nie znajdują się w sytuacji przymusowej (art. 152 ustawy o gospodarce nieruchomościami). Biegły podał, że obowiązujące uwarunkowania oraz kierując się ustaleniami płynącymi z przeprowadzonej analizy rynku, dla określenia wartości nieruchomości powódki zasadnym było przyjęcie podejścia porównawczego. W w/w podejściu są trzy metody - porównywania parami, korygowania ceny średniej, analizy statystycznej rynku. W niniejszej sprawie biegły przyjął podejście porównawcze i metodę korygowania ceny średniej. Istotę podejścia porównawczego w szacowaniu nieruchomości stanowi modelowe zachowanie się rynku poprzez porównanie nieruchomości wycenianej o znanych cechach, lecz nieznanej cenie z podobnymi nieruchomościami o oznaczonej cenie i znanych cechach, które zostały sprzedane na wolnym rynku. (...) porównawcze, jak wskazał biegły, są wybierane ze względu na podobieństwo do obiektu będącego obiektem szacowania. Ich cechy sprzedaży są następnie dostosowywane ze względu na różnice w stanie poszczególnych przyjętych cen porównywalnych. Metoda ta bada różnice w prawnych, fizycznych, ekonomicznych i lokalizacyjnych cechach obiektów z uwzględnieniem dat sprzedaży. W rezultacie wartość rynkowa szacowanej nieruchomości, na co biegły wskazał w swej opinii, jest określana w tej metodzie na podstawie poprawionych cen sprzedaży nieruchomości porównawczych i wynosi, jak wynika z przeprowadzonej analizy porównawczej trendów w zakresie zmian cen nieruchomości zabudowanych obserwowanych po wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania, w poszczególnych strefach ograniczonego użytkowania i poza nią 43.297 zł. Biegły składając zeznania ustosunkował się do zarzutów zgłoszonych przez pozwanego zawartych w piśmie z dnia 23 czerwca 2015r. Biegły złożył opinię uzupełniającą kierując się zarzutami co do przyjętej metodologii. Oczywistym jest, że dobór metodologii należy do biegłego dokonującego szacowanie danej nieruchomości, że metodologia przyjęta przez biegłego w opinii głównej jest jedną ze stosowanych metodologii. Zdaniem Sądu wobec powyższego nie można mówić o przyjęciu przez biegłego błędnej metodologii . Niemniej jednak biegły w opinii uzupełniającej zaprezentował inną metodologię wyceny mianowicie polegającą na porównaniu cen nieruchomości podobnych na obszarze ograniczonego użytkowania i poza tym obszarem na podstawie analizy konkretnych transakcji sprzedaży nieruchomości, a nie na podstawie i jak w opinii głównej analizy trendów zmian cen na rynku nieruchomości. W obu sposobach wyceny, zdaniem biegłego, nie ma potrzeby przyjmowania dodatkowego współczynnika korygującego w postaci wcześniejszego istnienia lotniska w tym samym miejscu, bowiem istotne są okoliczności i potrzeba ich oceny po zaistnieniu zdarzenia jakim jest utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania, a nie analiza okoliczności istniejących wcześniej. Zmniejszenie się wartości nieruchomości według drugiej metody szacowania wynosi 47.757 zł .Jak podał biegły uwzględniając poziom oszacowanej utraty wartości, wnioski płynące z przeprowadzonej analizy cech rynkowych dla przeprowadzonego segmentu nieruchomości zabudowanych badanego obszaru aglomeracji (...), szacowany poziom tej utraty wynoszący 10,2 % wpisuje się w ogólne zależności rynkowe wykazane w trakcie przeprowadzonej analizy rynku i wynikające z usytuowania nieruchomości w obszarze obciążonym hałasem lotniczym (strefa wewnętrzna obszaru ograniczonego użytkowania) w porównaniu do rynków na których takie obciążenie nie występuje. Biegły dla porównań przyjął dane z lat 2012-2016, zarejestrowana w tym okresie liczba danych rynkowych pozwala na obiektywne, w ocenie biegłego, postawienie tezy o utracie wartości rynkowej przedmiotowej nieruchomości na skutek wprowadzenia strefy. Uzyskany wynik w zakresie spadku wartości jest bardzo zbliżony do wniosków zawartych w opinii z kwietnia 2015r. - 9,64 %, mimo zastosowania odmiennej metody wyceny. Pewne różnice w poziomie szacowania wartości są pochodną zmian zachodzących na lokalnym rynku nieruchomości (druga opinia została opracowana po roku od dnia opracowania pierwszej).

Sąd pierwszej instancji obie opinie biegłego A. A. uznał za pełne, wiarygodne, rzetelne, uzupełnione zeznaniami biegłego przed Sądem. Biegły bardzo rzeczowo i precyzyjnie wyjaśniał wątpliwości, które zostały zgłoszone przez pozwanego. Zdaniem Sądu prowadzi to do wniosku, że biegły w sposób rzetelny i profesjonalny ustosunkował się do wszystkich zarzutów zgłaszanych przez pozwanego, który więcej pytań i wątpliwości nie zgłaszał poprzestając na dotychczasowej taktyce procesowej tj. wnioskowaniu o kolejnego biegłego. W ocenie Sądu wniosku tego nie sposób było uwzględnić, gdyż pozwany nie zdołał zgłoszonymi zarzutami podważyć merytorycznie w/w opinii. W konsekwencji Sąd uznał roszczenie za zasadne co do kwoty 45.489,27 zł tytułem kosztów rewitalizacji akustycznej i co do kwoty 47.757 zł tytułem spadku wartości nieruchomości. Sąd uwzględnił wysokość spadku wartości nieruchomości na podstawie opinii uzupełniającej opracowanej w związku z zarzutami pozwanego. Zdaniem Sądu przyjęcie przez biegłego w opinii uzupełniającej innej metodologii wyceny mianowicie polegającej na porównaniu cen nieruchomości podobnych na obszarze ograniczonego użytkowania i poza tym obszarem na podstawie analizy konkretnych transakcji sprzedaży nieruchomości, a nie na podstawie jak w opinii głównej analizy trendów zmian cen na rynku nieruchomości, było w pełni zasadne i bardziej miarodajne, bardziej precyzyjne dla ustalenia rzeczywistego spadku wartości przedmiotowej nieruchomości.

Sąd pierwszej instancji oddalił wnioski o przeprowadzenie dowodu z fragmentów opinii biegłej B. H. opracowanej w innej sprawie uznając, że fragmenty opinii nie są całością, często mogą wypaczyć spojrzenie na problem i doprowadzić do wysunięcia nieprawidłowych wniosków. Poza tym każda opinia jest zindywidualizowana i dotyczy konkretnej nieruchomości, stąd trudno o miarodajne porównania. Dowód z zeznań świadka T. D. Sąd uznał za mało przydatny dla istotnych dla sprawy kwestii. Sąd podkreślił, że nie neguje, iż pozwany podejmuje działania zmierzające do zmniejszenia odczuwalności hałasu w obrębie lotniska, niemniej jednak podejmowanie takich działań nie zwalnia pozwanego jako portu lotniczego z odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania.

Sąd pierwszej instancji o odsetkach od zasądzonej należności głównej orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. zgodnie z którym to przepisem jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie (od dnia 1 stycznia 2016r., a do dnia 31 grudnia 2015r. należą się odsetki ustawowe). Roszczenie o odszkodowanie jest roszczeniem bezterminowym, a zatem staje się ono wymagalne z uwagi na brzmienie przepisu art. 455 k.c. po wezwaniu dłużnika do zapłaty. W niniejszej sprawie powódka pismem nadanym listem poleconym w dniu 20 lutego 2014r. zgłosiła pozwanemu roszczenie z tytułu spadku wartości nieruchomości oraz z tytułu odpowiedniego komfortu akustycznego nieruchomości w kwocie łącznej 100.000 zł, która to kwota miała być płatna w terminie 3 dni od doręczenia w/w pisma. Pozwany nie zaspokoił roszczenia, a powódka w dniu 28 stycznia 2014r. wniosła pozew o zapłatę kwoty 69.253 zł. Sąd podkreślił, że pomimo zapewnień pozwanego składanych we wszystkich tego rodzaju sprawach o możliwości wszczęcia wspomnianej procedury nie podjął faktycznie on żadnych konkretnych działań, a w toku niniejszego postępowania negował opinie biegłych z dziedziny budownictwa, fizyki budowli i szacowania nieruchomości opóźniając rozstrzygnięcie w zakresie zgłoszonych przez powódkę roszczeń. Zdaniem Sądu taka postawa pozwanego jest nie do zaakceptowania, jest ewidentnie wyrazem złej woli pozwanego, takich działań nie sposób premiować. Konsekwencją powyższego działania pozwanego są obciążające go odsetki ustawowe związane z opóźnieniem od dnia 28 stycznia 2014r. od kwoty pierwotnie zgłoszonej w pozwie w wysokości 69.253 zł, a od kwoty rozszerzonej od dnia doręczenia pozwanemu pisma o rozszerzeniu powództwa czyli od dnia 12 czerwca 2018r. Sąd w pozostałym zakresie roszczenia powódki oddalił.

Sąd pierwszej instancji o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. obciążając kosztami w całości pozwanego, który uległ co do nieznacznej części żądania. Koszty powódki obejmowały opłatę od pierwotnego pozwu w wysokości 3.463 zł, koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3.617 zł (na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych obowiązującego w momencie wytoczenia powództwa, zaliczkę na pokryje kosztów opinii biegłych w wysokości 2.000 zł. Koszty pozwanego to koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3.617 zł. Koszty Skarbu Państwa obejmują opłatę od rozszerzonego powództwa w kwocie 1.200 zł i koszty nie uiszczonych wydatków na opinie biegłych w łącznej kwocie 5.078,12 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. zaskarżając wyrok w części tj. w zakresie w jakim Sąd uwzględnił powództwo oraz postanowienia o kosztach procesu, a więc co do rozstrzygnięć zawartych w pkt 1, 3 i 4 wyroku. Pozwany zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

1) art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2018r. poz. 799 ze zm. dalej jako „p.o.ś.") poprzez jego błędną wykładnię polegającą na bezzasadnym przyjęciu, że odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana w tym przepisie obejmuje spadek wartości nieruchomości spowodowany emisją hałasu związanego z eksploatacją portu lotniczego, a także spadek wartości nieruchomości spowodowany zawężeniem prawa własności powstałym wskutek wejścia w życie uchwały wprowadzającej obszar ograniczonego użytkowania, które to zawężenie prawa własności nie musi polegać na ograniczeniu dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości powódki w sposób określony w regulacji wprowadzającej obszar ograniczonego użytkowania podczas, gdy prawidłowa wykładnia wskazanych przepisów prowadzi do wniosku, iż odszkodowanie na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. należne jest jedynie z tytułu poniesienia szkody wynikłej z ograniczeń w dotychczasowym korzystaniu
z nieruchomości przewidzianych w uchwale wprowadzającej obszar ograniczonego użytkowania;

2) art. 129 ust. 2 p.o.ś. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że
w przedmiotowej sprawie wystąpiła szkoda pomimo, iż w obecnym stanie rzeczy nie jest możliwe skuteczne oszacowanie wysokości tej szkody, gdyż stanowi ona wyłącznie szkodę ewentualną, która może urealnić się dopiero w późniejszym czasie np. na etapie sprzedaży nieruchomości należącej do powódki;

3) art. 129 ust. 2 p.o.ś. w zw. z art. 136 ust. 3 p.o.ś. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że odszkodowanie z tytułu poniesionych wydatków na rewitalizację akustyczną należne jest bez względu na to, czy strona powodowa w rzeczywistości poniosła koszty rewitalizacji akustycznej swojej nieruchomości podczas, gdy wykładnia tychże przepisów prowadzi do wniosku, iż aby móc skutecznie dochodzić odszkodowania konieczne jest faktyczne poniesienie wydatków na rewitalizację akustyczną;

4) art. 361 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że naprawieniu podlega szkoda, która jeszcze nie powstała tak jak
w niniejszej sprawie w której nie doszło jeszcze do utraty składników majątkowych czy też do poniesienia przez  powódkę nieplanowanych (niezgodnych z jej wolą) wydatków;

5) art. 129 ust. 2 p.o.ś. w zw. z art. 136 ust. 3 p.o.ś. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że przepisy te określają dwie odrębne szkody
w majątku powódki podczas, gdy już wprost z treści tych przepisów wynika, że są to tylko różne postaci tej samej szkody;

6) art. 129 ust. 2 p.o.ś. w zw. z art. 136 ust. 3 p.o.ś. poprzez ich błędną wykładnię i nieuwzględnienie zjawiska rekurencji, co w efekcie doprowadziło do zawyżenia sumy odszkodowania należnego stronie powodowej;

7) art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz art. 363 § 2 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że roszczenie
o zapłatę odszkodowania stało się wymagalne z dniem wniesienia pozwu podczas, gdy skoro odszkodowanie zostało obliczone według cen aktualnych tj. cen z daty jego ustalania (orzekania), stało się ono wymagalne dopiero z datą wyrokowania i najwcześniej od tej daty dłużnik (pozwany) pozostaje w opóźnieniu uzasadniającym zapłatę odsetek.

Pozwany zarzucił także naruszenie przepisów postępowania polegające na naruszeniu:

1) art. 227 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji, że wystąpienie szkody dochodzonej na gruncie art. 129 ust. p.o.ś. oraz rozmiar takiej szkody zostały w niniejszej sprawie udowodnione przez powódkę pomimo, iż powyższe okoliczności nie zostały udowodnione w szczególności nie zostały udowodnione ze względu na wadliwość przedstawionych w sprawie opinii biegłego;

2) art. 244 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dokonanie przez Sąd pierwszej instancji ustaleń sprzecznych z treścią dokumentu urzędowego w postaci decyzji (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w P. z dnia 28 lutego 2011r. (...)
i Raportu o oddziaływaniu na środowisko „Rozbudowa i modernizacja (...) Spółka z o.o. im. H. W. oraz poprzez odmówienie mocy dowodowej wskazanym dokumentom;

3) art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przerzucenie na biegłych obowiązku dokonania części ustaleń faktycznych i dokonania wykładni prawa (w zakresie dotyczącym interpretacji postanowień art. 129 p.o.ś. i art. 136 p.o.ś.), a z drugiej strony na bezkrytycznym oparciu się na stanowisku biegłych w tym zakresie przy wydawaniu rozstrzygnięcia;

4) z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oparcie się przy rozstrzyganiu sprawy na dowodach z opinii biegłych zawierających zasadnicze błędy metodologiczne, które uniemożliwiają potraktowanie ich jako rzetelnego środka dowodowego mającego za zadanie wyjaśnienie okoliczności wymagających wiadomości specjalnych;

5) art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oparcie się w skarżonym wyroku na treści opinii przedstawionych w niniejszej sprawie, a przygotowanych przez biegłych nie mających dostępu do dziennika budowy, pełnej dokumentacji projektowej i powykonawczej, a także decyzji o pozwoleniu na budowę wraz z dokumentacją udowadniającą stan nieruchomości na datę 28 lutego 2012r., które to dokumenty są konieczne dla rzetelnego określenia stanu faktycznego w tym technicznego nieruchomości powódki;

6) art. 217 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie wniosku dowodowego strony pozwanej o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego rzeczoznawcy majątkowego w sytuacji, gdy strona pozwana w toku postępowania podnosiła szereg merytorycznych zarzutów do opinii biegłego, a wnioskowane dowody miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy;

7) art. 217 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez całkowite pominięcie zastrzeżeń pozwanego względem przedstawionych w sprawie opinii biegłych oraz pominięcie wniosków dowodowych zmierzających do wykazania wadliwości metodologicznej oraz merytorycznej przedmiotowych opinii, czym Sąd pierwszej instancji doprowadził do faktycznego pozbawienia strony pozwanej możliwości obrony jej praw;

8) art. 157 ust. 1 w zw. z art. 157 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2018r. poz. 121 ze zm. dalej jako „u.g.n.") w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i oparcie się w niniejszej sprawie na dowodzie z opinii rzeczoznawcy majątkowego – operacie szacunkowym, który nie mógł już być wykorzystywany do celu dla którego został sporządzony;

9) art. 157 ust. 1 u.g.n. w zw. z art. 157 ust. 3 u.g.n. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i niepoddanie opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości pod ocenę organizacji zawodowej skupiającej rzeczoznawców majątkowych w sytuacji, gdy strona pozwana w toku postępowania podnosiła szereg merytorycznych zarzutów do tej opinii, które poddawały w wątpliwość płynące z niej wnioski;

10) art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 244 k.p.c., poprzez nie zawarcie w uzasadnieniu wyroku przyczyn dla których Sąd odmówił mocy dowodowej dowodom powołanym przez stronę pozwaną w tym w szczególności decyzji (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w P. z dnia 28 lutego 2011r. (...) i Raportu o oddziaływaniu na środowisko „Rozbudowa
i modernizacja (...) Spółka z o.o. im. H. W.”, a także przyczyn dla których Sąd Okręgowy wyprowadził ustalenia sprzeczne z treścią wskazanych dokumentów;

11) art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez niedostateczne wyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku przyczyn ze względu na które Sąd nie przychylił się do wniosku strony pozwanej o powołanie innego biegłego z dziedziny szacowania wartości nieruchomości,

12) art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak odniesienia się do formułowanych w pismach procesowych strony pozwanej zarzutów do opinii biegłych w sposób pozwalający na przeprowadzenie kontroli instancyjnej rozumowania Sądu Okręgowego w tym zakresie.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w całości, jak również o zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony pozwanej zwrot kosztów procesu w pierwszej instancji w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego zwrot kosztów postępowania apelacyjnego w tym zwrot kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Z ostrożności procesowej pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji oraz pozostawienie temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego w tym kosztach zastępstwa procesowego.

Powódka T. D. (1) w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie w nieznacznym zakresie dotyczącym daty początkowej odsetek ustawowych od kwoty 69.253 zł, w pozostałym zaś części została oddalona.

Podkreślić należy, że w niniejszej sprawie to T. D. (1) jest powódką, a nie powodowie jak to wskazywał Sąd pierwszej instancji w części rozważeniowej uzasadnienia. Pozwany zaś w apelacji zarzuty formułował w odniesieniu do powoda. Sąd Apelacyjny zarówno rozważania Sądu pierwszej instancji jak i zarzuty apelacji przedstawił uwzględniając okoliczność, że w rozpatrywanej sprawie powództwo wniosła powódka, a nie powodowie czy powód.

Nie był trafny zarzut przytoczony w apelacji naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 328 § 2 k.p.c. Wskazać należy, że naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. z reguły nie ma wpływu na treść wyroku, gdyż uzasadnienie sporządzane jest po jego wydaniu (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2015r. II UK 220/14 LEX nr 1771525). W orzecznictwie wskazuje się, że o skutecznym postawieniu zarzutu naruszenia przywołanego przepisu można mówić jedynie wówczas, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera elementów pozwalających na weryfikację stanowiska przyjętego przez Sąd, braki uzasadnienia w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że okoliczności determinujące wydanie orzeczenia pozostają nieujawnione, bądź są co prawda ujawnione, lecz w sposób uniemożliwiający poddanie ich ocenie instancyjnej. Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może odnieść skutek jedynie w tych wyjątkowych sytuacjach w których treść uzasadnienia orzeczenia Sądu pierwszej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania zaskarżonego orzeczenia (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001r. IV CKN 970/00, LEX nr 52753, wyrok Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 30 kwietnia 2015r. IACa 1067/14, LEX nr 1711373). W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny nie dostrzegł, aby sporządzone przez Sąd pierwszej instancji uzasadnienie wyroku obarczone było rażącymi błędami czy też, aby zawierało braki wykluczające przeprowadzenie jego kontroli instancyjnej.

Pozwany zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 244 k.p.c. upatruje w tym, że Sąd Okręgowy w uzasadnieniu do wyroku nie zawarł przyczyn dla których miał odmówić mocy dowodowej dowodom powołanym przez stronę pozwaną w tym w szczególności decyzji (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w P. z dnia 28 lutego 2011r. i Raportu o oddziaływaniu na środowisko Rozbudowa i modernizacja (...) Spółki z o. o. z siedzibą w P. im. H. W., a także przyczyn dla których Sąd wyprowadził ustalenia sprzeczne z treścią wskazanych dokumentów. Wbrew zarzutowi przytoczonemu w apelacji Sąd pierwszej instancji nie odmówił mocy dowodowej w/w dokumentom, lecz nie ocenił ich mocy dowodowej. Sąd odwoławczy jest sądem meritii, stąd Sąd Apelacyjny mógł odnieść się do tej kwestii. Powyższe dokumenty są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c., których żadna ze stron niniejszego procesu nie kwestionowała. Stąd Sąd Apelacyjny dał im wiarę w całości. Podkreślić należy, że w/w dokumenty w ogóle nie odnosiły się do spadku wartości nieruchomości w szczególności spadku wartości nieruchomości powódki, toteż nie mogły podważyć wniosków biegłego sądowego A. A.. Ponadto z decyzji (...) Dyrektora Ochrony Środowiska, z „raportu środowiskowego", jak również z faktu sporządzenia tych dokumentów wywieść należy wnioski, które potwierdzają słuszność stanowiska Sądu Okręgowego. Dokumenty te stanowią bowiem element procedury zakończonej ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. Decyzja (...) Dyrektora Ochrony Środowiska z 28 lutego 2011r. stwierdza konieczność utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania w związku z przedsięwzięciem „Rozbudowa i modernizacja (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością im. H. W..” Wynika więc z tego, że utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wiązało się nie tylko z koniecznością prawnego uregulowania stanu już istniejącego, ale przede wszystkim stanu przyszłego związanego z planami inwestycyjnymi pozwanego. Istotą wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania jest zaś brak możliwości dotrzymania standardów jakości środowiska - art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (j.t. Dz. U. 2017 poz. 519 z późn. zm.) zwanej dalej p.o.ś., a z tej to okoliczności powódka wywodzi swoje roszczenie z tytułu spadku wartości nieruchomości. Podkreślić należy, że zarzut prawie tej samej treści został sformułowany w pkt 2.2 zarzutów apelacji (vide: k. 646 akt), gdzie zarzucono naruszenie przez Sąd pierwszej instancji art. 244 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd pierwszej instancji ustaleń sprzecznych z treścią dokumentu urzędowego w postaci decyzji (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w P. z dnia 28 lutego 2011r. (...) i Raportu o oddziaływaniu na środowisko „Rozbudowa i modernizacja (...) Spółka z o.o. im. H. W.” oraz poprzez odmówienie mocy dowodowej wskazanym dokumentom. Zdaniem Sądu Apelacyjnego brak jest podstaw do uznania, że Sąd Okręgowy poczynił ustalenia sprzeczne z w/w dokumentami.

Pozwany w apelacji w trybie art. 380 k.p.c. w związku z art. 382 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. wniósł o rozpoznanie postanowienia Sądu Rejonowego (...) i J. w P. z dnia 1 grudnia 2017r. o oddaleniu wniosku dowodowego pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu wyceny i szacowania nieruchomości i w konsekwencji dopuszczenie i przeprowadzenie tego dowodu na okoliczności wyszczególnione w pkt 3 wniosków apelacji (vide: str. 5 - 6 apelacji - k. 647 akt). Zdaniem Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie brak było podstaw do przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu szacowania wartości nieruchomości. Sąd w odniesieniu do dowodu z opinii biegłego ma obowiązek ocenić czy dowód ten ze względu na swoją treść, zakres, poziom merytoryczny, przyjętą przez biegłego metodologię, kompletność odniesienia się do zgromadzonego materiału dowodowego i zastosowane na jego podstawie założenia, jest dowodem przydatnym dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu do wyroku dokonał oceny opinii sporządzonej przez biegłego sądowego A. A. i ocena tego dowodu skutecznie nie została w apelacji podważona przez pozwanego. Specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna kontrolowana jest przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności tej opinii z zasadami doświadczenia życiowego, logiki i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez Sąd do tych kryteriów oceny stanowi należyte i wystarczające uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłego za przekonywującą (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2005r. II CK 572/04 LEX nr 15656). Niezadowolenie strony z opinii biegłego nie może stanowić wyłącznej podstawy do uwzględnienia wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego. Granicę obowiązku prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego wyznacza ocena czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy, zaś okoliczność, że opinia nie ma treści odpowiadającej stronie nie stanowi wystarczającego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego. Potrzeba powołania nowego biegłego na tożsamą okoliczność powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. Stąd też o dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego na tożsame okoliczności nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę poddające w wątpliwość. W przeciwnym wypadku wniosek taki musi być uznany za zmierzający wyłącznie do nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu, co powinno skutkować jego pominięciem w świetle art. 217 § 3 k.p.c. (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 1999r. I PKN 20/99, OSNP 2000, Nr 22, poz. 807 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w (...) z 5 czerwca 2002r. III AUA 811/02, OSA 2003, Nr 9, poz. 35). W ocenie Sądu Apelacyjnego podniesione przez pozwanego w apelacji zarzuty okazały się niewystarczające do podważenia wniosków płynących z opinii biegłego A. A..

Po raz pierwszy w apelacji pozwany wniósł o zobowiązanie powódki do przedstawienia dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia opinii biegłego tj. księgi wieczystej, dokumentacji geodezyjnej, map ewidencyjnych, dokumentów z rejestru gruntów, pełnej dokumentacji projektowej oraz powykonawczej dotyczącej nieruchomości powódki, a także decyzji o pozwoleniu na budowę, decyzji o pozwoleniu na użytkowanie lub innego aktu administracyjnego z którego uprawnienie do użytkowania wynika (pkt 3.4 wniosków apelacji – k. 647 akt). Dowody te po raz pierwszy zostały zgłoszone w apelacji, stąd Sąd Apelacyjny na podstawie art. 381 k.p.c. te nowe dowody pominął, gdyż pozwany mógł je powołać w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, a w apelacji nie wykazał, a nawet nie przedstawił twierdzeń, że potrzeba powołania tych dowodów wynikła dopiero po wydaniu wyroku przez Sąd Okręgowy. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko zaprezentowane przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 13 lutego 2001r. II CKN 372/00 (LEX nr 1167580), że okoliczność, iż pełnomocnik przejął sprawę dopiero w postępowaniu odwoławczym nie może uzasadniać wniosku o przeprowadzenie przez Sąd drugiej instancji dowodów, które strona mogła powołać w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji. W konsekwencji nie był także trafny zarzut naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c. (pkt 2.5 zarzutów apelacji) przy czym w zarzucie tym zarzucono, że biegli nie mieli dostępu do dziennika budowy, pełnej dokumentacji projektowej i powykonawczej, a także decyzji o pozwoleniu na budowę wraz z dokumentacją uzasadniającą stan nieruchomości na dzień 28 lutego 2012r. Jednakże pozwany w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji nie wnosił o przeprowadzenie dowodu z dziennika budowy, pełnej dokumentacji projektowej i powykonawczej, a także z decyzji o pozwoleniu na budowę. Przy czym jak chodzi o dziennik budowy to wniosek o przeprowadzenie dowodu z dziennika budowy nie został nawet zgłoszony w apelacji. Biegły A. A. w pisemnej opinii z dnia 30 kwietnia 2015r. oraz w opinii uzupełniającej sporządzonej w dniu 29 września 2016r. przedstawił stan nieruchomości powódki na dzień 28 lutego 2012r. i tenże stan nie był kwestionowany przez pozwanego w toku postępowania przed Sądem Okręgowym. Nic nie stało na przeszkodzie, żeby w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji zwrócić się do Sądu o wyjaśnienie przez biegłych kwestii, które zresztą po raz pierwszy poruszone zostały w uzasadnieniu do apelacji w pkt 12.3 uzasadnienia (str. 34 apelacji - k. 661 akt), a więc np. w jaki sposób biegły M. B. dokonał ustalenia i weryfikacji zastosowanych w budynku powódki rozwiązań technicznych, konstrukcyjnych i użytych materiałów oraz w jaki sposób biegły A. A. ustalił, że fundamenty budynku są żwirobetonowe, a ściany zewnętrzne zbudowane są z pustaków i sitoreksu. Biegły A. A. na rozprawie w dniu 30 września 2016r. złożył wyjaśnienia do sporządzonej opinii i pełnomocnik pozwanego, obecny na tej rozprawie, nie zadał biegłemu pytania czy pytań dotyczących kwestii poruszonych w apelacji. Wręcz przeciwnie w protokole sporządzonym z przebiegu rozprawy odnotowano, że pełnomocnicy stron nie zgłaszają dalszych pytań do biegłego (vide: k. 399 akt). Również w piśmie procesowym z dnia 14 października 2016r. stanowiącym ustosunkowanie się do opinii uzupełniającej sporządzonej przez biegłego A. A. tej treści wątpliwości w ogóle nie podniesiono. Nie znalazły się one również w piśmie procesowym pozwanego z dnia 4 września 2017r. (vide: k. 494 akt) stanowiącym ustosunkowanie się do opinii biegłego M. B..

Pozwany w apelacji zarzucił, że Sąd pierwszej instancji naruszył art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oparcie się przy rozstrzyganiu sprawy na dowodach z opinii biegłych zawierających zasadnicze błędy metodologiczne, które uniemożliwiają potraktowanie ich jako rzetelnego środka dowodowego mającego za zadanie wyjaśnienie okoliczności wymagających wiadomości specjalnych; Sąd Okręgowy w uzasadnieniu do zaskarżonego wyroku podał motywy z powodu których opinie sporządzone w niniejszej sprawie przez biegłego sądowego A. A. oraz M. B. uznał za materiał będący podstawą dokonywania ustaleń faktycznych w sprawie i dokonał oceny wiarygodności oraz mocy tych dowodów. W apelacji ocena tych opinii nie została skutecznie zakwestionowana. Z kolei jak chodzi o naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. to do skutecznego postawienia zarzutu naruszenia tego przepisu skarżący obowiązany jest wykazać, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu Sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. W celu wykazania naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. strona nie może jedynie ograniczyć się do przytoczenia treści tegoż przepisu, lecz musi wykazać jakich dowodów Sąd nie ocenił lub które z dowodów ocenił wadliwie. W uzasadnieniu do apelacji do tego zarzutu pozwany odniósł się wyłącznie do opinii sporządzonej przez biegłego A. A., w ogóle nie odniósł się do opinii biegłego M. B. (vide: pkt 14 str. 36-37 apelacji – k. 662 - 663 akt). Uznać więc należy, że opinia sporządzona przez biegłego M. B. nie została zakwestionowana przez pozwanego w apelacji, gdyż w odniesieniu do niej nie zgłoszono zarzutów i pozwany nie wniósł o przeprowadzenie dowodu z innego biegłego z zakresu akustyki. Jak chodzi o opinię biegłego A. A. to kwestionowanie jej w apelacji sprowadza się do zarzutu, że B. H. (2) w sporządzanych opiniach ustaliła niższy procentowy wskaźnik spadku nieruchomości zlokalizowanych w niedużej odległości od nieruchomości powódki. Sąd Okręgowy postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 11 marca 2019r. oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłej B. H. (2) wydanej w innej sprawie (vide: k. 608 akt). Pełnomocnik pozwanego obecny na tej rozprawie w trybie art. 162 k.p.c. nie zwrócił uwagi Sądu na uchybienie przepisom i nie wniósł zastrzeżenia do protokołu. Nadto w apelacji w ogóle nie zgłoszono jakiegokolwiek zarzutu do tego postanowienia, w ogóle się do niego nie odniesiono. W tej sytuacji oparcie zarzutu na opiniach sporządzonych w innych sprawach przez B. H. (2) nie mogło odnieść zamierzonego skutku. Nadto podkreślić należy, że pozwany w apelacji nie podał w czym konkretnie mają się przejawiać błędy metodologiczne popełnione przez A. A. przy wydawaniu opinii, nie wskazał i nie wyjaśnił w czym upatruje naruszenie przez Sąd pierwszej instancji art. 233 § 1 k.p.c. przy ocenie tego dowodu. W apelacji nie wyspecyfikowano treści merytorycznych zarzutów pozwanego do opinii A. A.. Stąd zarzuty przytoczone w pkt 2.6 i 2.7 oraz 2.11 i 2.12 zarzutów apelacji nie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 9 lutego 2000r. III CKN 434/00 (LEX nr 530599) wskazał, że art. 227 k.p.c. nie może być przedmiotem zarzucanego Sądowi naruszenia, bowiem nie jest on źródłem jakichkolwiek jurysdykcyjnych obowiązków ani nawet uprawnień Sądu, a jedynie określa wolę ustawodawcy wyrażającą się ograniczeniem kręgu faktów, które mogą być przedmiotem dowodu w postępowaniu cywilnym. Stąd nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów postępowania tj. art. 227 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu do wyroku z dnia 21 marca 2019r. wydanego w sprawie II CSK 54/18 Sąd Najwyższy oceniając zarzut naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c. (zgłoszony w niniejszej sprawie w pkt 2.3 zarzutów apelacji) mający polegać na przerzuceniu na biegłego obowiązku dokonania części ustaleń faktycznych i wykładni prawa mając na względzie istotę dowodu z opinii biegłego uznał ten zarzut za bezzasadny. Sąd Najwyższy podkreślił, że ustalenie czy w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. - Ł. w P. nastąpił spadek wartości nieruchomości i w jakim rozmiarze, wymagało wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 § 1 k.p.c.

Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do zwrócenia się do organizacji rzeczoznawców majątkowych celem oceny prawidłowości sporządzenia opinii przez biegłego sądowego A. A.. Powołany jako jedna z podstaw zarzutu art. 157 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2015r. poz. 1774 ze zm. zwanej dalej „u.g.n.”) dopuszcza ocenę prawidłowości sporządzenia wyłącznie operatu szacunkowego. Nie przewiduje on oceny prawidłowości opinii biegłego, nawet jeżeli w tej opinii znajdują się elementy takiego operatu. Z art. 156 u.g.n. wynika, że operatem szacunkowym jest sporządzona na piśmie opinia o wartości nieruchomości. W art. 4 pkt 6 a u.g.n. wskazano, że przez określenie wartości nieruchomości należy rozumieć określenie wartości nieruchomości jako przedmiotu prawa własności i innych praw do nieruchomości. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do postanowienia z dnia 15 maja 2018r. II CSK 2/18 (LEX nr 2497594) wskazał, że sporządzenie przez biegłego w postępowaniu sądowym opinii dotyczącej wartości nieruchomości po uwzględnieniu ograniczeń wynikających z ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania jest operatem szacunkowym w rozumieniu przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami i co do zasady może podlegać sprawdzeniu przez organizację zawodową rzeczoznawców; jednakże ocena środka dowodowego w postaci opinii biegłego przysługuje wyłącznie Sądowi, a zajęte przez Sąd stanowisko o braku podstaw do poddania przeprowadzonej w sprawie opinii biegłego weryfikacji organizacji zawodowej rzeczoznawców majątkowych mieści się w granicach należącej do Sądu oceny tego środka dowodowego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego sporządzona w niniejszej sprawie opinia przez biegłego sądowego A. A. spełnia wymogi dotyczące operatu szacunkowego, zawiera informacje niezbędne przy dokonywaniu wyceny nieruchomości przez rzeczoznawcę majątkowego, określa podstawy prawne i uwarunkowania dokonanych czynności, rozwiązań merytorycznych, przedstawia tok obliczeń dokonanych przez biegłego oraz wynik końcowy. W ocenie Sądu nie ma podstaw do zastosowania art. 157 ust.3 u.g.n. w przypadku, gdy wartość nieruchomości wynika z treści opinii biegłego sądowego wydanej na zlecenie Sądu spełniającej wymogi operatu szacunkowego. Ocena środka dowodowego w postaci opinii biegłego sądowego przysługuje wyłącznie Sądowi. Nie może on w tym zakresie wyręczać się innymi podmiotami. Sąd prowadzący postępowanie dowodowe weryfikuje zebrany materiał dowodowy w tym opinię biegłego i musi dokonać jego oceny z zachowaniem zasad wskazanych w treści art. 233 k.p.c. (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 13 marca 2013r. VACa 10/13, LEX nr 1321920). W razie wątpliwości co do prawidłowości obranej przez biegłego metodologii czy sformułowanych wniosków jedyną drogą, przewidzianą przepisami procesowymi, jest dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego, bądź też przeprowadzenie opinii uzupełniającej.

Powyższe stanowisko zostało zresztą potwierdzone przez (...) Federację Stowarzyszeń (...) w piśmie z dnia 29 stycznia 2016r. nadesłanym do sprawy XVIII C 588/15 Sądu Okręgowego w (...) (sygn. akt IACa 167/17 Sądu Apelacyjnego w(...), o czym Sądowi Apelacyjnemu wiadomym jest z urzędu. Sąd Okręgowy w (...) w w/w sprawie zarządzeniem z dnia 18 listopada 2015r. zwrócił się do (...) Federacji Stowarzyszeń (...) o dokonanie w trybie art. 157 u.g.n. oceny prawidłowości operatu szacunkowego sporządzonego przez biegłego K. R. w dniu 13 marca 2015r. (vide: k. 377 akt XVIII C 588/15). (...) Federacja Stowarzyszeń (...) w piśmie z dnia 29 stycznia 2016r., które wpłynęło do Sądu Okręgowego w (...) w dniu 5 lutego 2016r. poinformowała o braku podstaw prawnych i kompetencji do podjęcia przez stowarzyszenie oceny opinii biegłego sądowego K. R., gdyż tryb wskazany we wniosku Sądu wynikający z art. 157 u.g.n. dotyczy operatu szacunkowego, natomiast przedmiotem wniosku o ocenę jest faktycznie opinia biegłego sądowego wydana na zlecenie Sądu (vide: k. 402 akt XVIII C 588/15 Sądu Okręgowego w (...)). W sytuacji, gdy w sprawie została sporządzona opinia biegłego zawierająca elementy operatu szacunkowego nie został naruszony art. 156 ust. 3 u.g.n. W konsekwencji nieuzasadnionym okazały się zarzuty sformułowane w pkt 2.8 i 2.9 zarzutów apelacji.

Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutów pozwanego przytoczonych w apelacji, że Sąd Okręgowy naruszył prawo materialne tj. art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (j.t. j.t. Dz. U. z 2020r. poz. 1219 ze zm.) zwanej dalej p.o.ś. Nie ma podstaw, aby z punktu widzenia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego ignorować rozwój lotniska wyrażający się w zwiększeniu ogólnej liczby lotów z 76 w 2010r. do prognozowanych 132 w 2034r. Oceniając zasadność roszczenia przewidzianego w art. 129 ust. 1 i 2 p.o.ś. Sąd jest obowiązany poddać całościowej analizie rozmiar ingerencji lotniska w prawo własności sąsiednich nieruchomości. Ingerencja ta wyraża się w ograniczeniu korzystania z nieruchomości w sposób niezakłócony, wolny od immisji przy czym ani obowiązujące normy prawne, ani względy słuszności nie pozwalają na wniosek, że ograniczenie lotów w porze nocnej może zniwelować równoległe i systematyczne zwiększanie operacji w ciągu dnia. Przyjęcie przez lotnisko określonej, ostatecznej liczby operacji nocnych wynika z dostosowania się do wymogów decyzji (...) Dyrektora Ochrony Środowiska. Przytoczone ograniczenie chroni interesy okolicznych mieszkańców, jednak nie zmierza do odwrócenia ogólnego negatywnego dla nich trendu rozwoju portu lotniczego. W ostatecznym rozrachunku liczba operacji lotniczych w ciągu czternastu lat ma zwiększyć się o ponad 70%, co niewątpliwie wpływa na ograniczenie prawa własności sąsiednich nieruchomości, a co za tym idzie, na ich wartość. Okoliczność, że lotnisko funkcjonuje od wielu lat i emitowało hałas także wcześniej, nie pozbawia powódki roszczenia odszkodowawczego. Nie ulega wątpliwości, że drogę do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. otworzyło powódce objęcie jej nieruchomości obszarem ograniczonego użytkowania ustanowionym uchwałą Sejmiku Województwa (...). Ten akt prawa miejscowego wiąże się z rozwojem lotniska i z brakiem możliwości dochowania standardów środowiska, co wprost oddziałuje na sytuację powódki jako właścicielki nieruchomości. Z tego też względu nie jest słuszne stanowisko pozwanego, który kwestionuje związek przyczynowy między wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania a szkodą powódki. Skoro uchwała Sejmiku Województwa (...) prawnie usankcjonowała niekorzystną sytuację powódki otwierając jednocześnie pozwanemu drogę do legalnego, godzącego w prawa powódki rozwoju lotniska, to związek między wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania a szkodą powódki jest oczywisty. Podkreślić należy, że Sąd Najwyższy w analogicznych sprawach toczących się przeciwko pozwanemu zarzut naruszenia art. 129 ust. 2 p.o.ś. uznał za nieuzasadniony (vide: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2016r. II CSK 113/16 i II CSK 100/16; postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2017r. II CSK 450/16, z dnia 22 maja 2017r. II CSK 781/16 i z dnia 11 września 2017r. II CSK 129/17).

W uzasadnieniu do w/w wyroku z dnia 23 marca 2018r. II CSK 306/17 Sąd Najwyższy wskazał, że w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru, lecz także obniżenie jej wartości wynikające z tego, że na skutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 i 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania; właściciel, który przed wejściem w życie rozporządzenia mógł żądać zaniechania immisji przekraczającej standard ochrony środowiska został w wyniku ustanowienia obszaru możliwości takiej pozbawiony; szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. jest więc także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że właściciel musi znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (vide: tudzież uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010r. III CZP 128/09, LEX nr 578138). O ile bowiem wcześniej tj. przed wejściem w życie rozporządzenia (obecnie uchwały) właściciel mógł żądać zaniechania immisji (hałasu) przekraczającej standard ochrony środowiska, o tyle w jego wyniku możliwości tego typu został pozbawiony. Bez znaczenia pozostaje okoliczność, że hałas lotniskowy nie pojawił się w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania. Właściciel nieruchomości może doznać szkody, o której stanowi art. 129 ust. 2 p.o.ś., jeżeli akt prawa miejscowego wprowadza nowe lub zwiększa dotychczasowe ograniczenia co do sposobu korzystania z nieruchomości lub przedłuża na kolejny okres ograniczenia wprowadzone wcześniej na czas oznaczony (vide: wyroki Sądu Najwyższego z 27 czerwca 2012r. IV CSK 28/12, niepubl. oraz z dnia 21 sierpnia 2013r. II CSK 578/12, OSNC 2014/4/47). Zdaniem Sądu Apelacyjnego ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania wokół lotniska stygmatyzuje na rynku nieruchomości objęte tym obszarem jako trwale dotknięte niedogodnościami związanymi z sąsiedztwem lotniska. W odbiorze potencjalnych nabywców akt prawa miejscowego niweczy perspektywę zmniejszenia się oddziaływania czy nawet utrzymania się immisji na dotychczasowym poziomie. Nie jest przy tym najistotniejsze w jakim stopniu w określonym momencie operator lotniska korzysta z przyznanych mu praw. Doświadczenie życiowe wskazuje, że inwestycje w nieruchomości mieszkaniowe są z reguły długoterminowe i przemyślane, toteż samo otwarcie legalnej drogi do zwiększenia liczby operacji lotniczych odstrasza nabywców, a w konsekwencji powoduje spadek wartości nieruchomości.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 29 listopada 2012r. II CSK 254/12 (LEX nr 1294477) wyjaśnił, że nie ma podstaw do przypisywania uregulowaniu art. 129 ust. 2 p.o.ś. roli ograniczenia szkody związanej z koniecznością dostosowania budynków do wprowadzonych wymagań technicznych jedynie do kosztów poniesionych; przepis art. 136 ust. 3 p.o.ś. nie wyłącza obowiązku naprawienia szkody jeśli konieczne prace remontowe nie zostały jeszcze wykonane.

Również zarzuty naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 129 ust. 2 p.o.ś. w związku z art. 136 ust. 3 p.o.ś. poprzez nieuwzględnienie zjawiska rekurencji nie były trafne. Pozwany w apelacji zarzucił występowanie zjawiska określanego przez niego jako rekurencja odszkodowania. Z informacji zamieszczonych w Internecie ( (...)) wynika, że rekurencja, zwana jest także rekursją – odwoływanie się np. funkcji lub definicji do samej siebie. W logice wnioskowanie rekurencyjne opiera się na założeniu istnienia pewnego stanu początkowego oraz zdania (lub zdań) stanowiącego podstawę wnioskowania (przy czym, aby cały dowód był poprawny, zarówno reguła, jak i stan początkowy muszą być prawdziwe). Istotą rekurencji jest tożsamość dziedziny i przeciwdziedziny reguły wnioskowania, wskutek czego wynik wnioskowania może podlegać tej samej regule zastosowanej ponownie. W ocenie Sądu Apelacyjnego z takim znaczeniem tego pojęcia nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie, gdyż według pozwanego spadek wartości nieruchomości zawiera już w sobie ewentualne koszty adaptacji akustycznej budynku. Z tym stanowiskiem nie można się zgodzić. Rozmiar szkód, jakie były przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie, badany był bowiem według stanu nieruchomości z dnia wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, co dotyczyło zarówno wysokości koniecznych nakładów inwestycyjnych, jak i spadku wartości nieruchomości. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 21 sierpnia 2013r. II CSK 578/12 wskazał, że odrzucić należy zarzut, że pomiędzy odszkodowaniem z tytułu umniejszenia wartości nieruchomości a odszkodowaniem rekompensującym konieczne wydatki na stworzenie w budynku właściwego klimatu akustycznego, zachodzi zależność uniemożliwiająca odrębne orzekanie o każdym z tych roszczeń. W konsekwencji nie był także trafny zarzut naruszenia przepisów postępowania tj. art. 227 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. (pkt 2.1 zarzutów apelacji).

Częściowo zasadny okazał się zarzut naruszenia art. 481 § 1 k.c. W świetle art. 481 § 1 k.c. i art. 455 k.c. kwestia stanu opóźnienia się dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego i w konsekwencji zasądzenia odsetek za czas opóźnienia zależy od konkretnych okoliczności faktycznych sprawy. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 17 czerwca 2010r. III CSK 308/09 (LEX nr 852671) wskazał, że w przypadku świadczenia pieniężnego w postaci obowiązku zapłaty odszkodowania ma zastosowanie zasada zawarta w art. 363 § 2 k.c. według której jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu to wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba, że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili. Sąd Najwyższy nadto wskazał, że warunkiem istnienia stanu opóźnienia dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego jest to, aby dłużnik znał treść obowiązku jaki ma spełnić (wysokość świadczenia pieniężnego) względnie czynniki, które pozwalają ustalić wysokość tego świadczenia. Analogiczny pogląd został wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 7 lipca 2011r. w sprawie II CSK 635/10 w którym wskazano, że w przypadku nieotrzymania odszkodowania pieniężnego w terminie płatności wierzyciel może żądać od dłużnika, zgodnie z art. 481 § 1 k.c., zapłaty odsetek za opóźnienie liczonych od upływu tego terminu; może on żądać skutecznie ich zapłaty wtedy, gdy odszkodowanie w takiej wysokości rzeczywiście mu się w tym terminie należy, nie zawsze zatem wymagalność roszczenia jest równoznaczna ze stanem opóźnienia dłużnika, gdyż o opóźnieniu tym można mówić wtedy, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia niespornego co do zasady i wysokości, niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela (vide: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 1998r. III CKN 330/97, niepubl., z dnia 15 stycznia 2004r. II CSK 352/02, niepubl.). Podobnie Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 10 lutego 2010r. w sprawie V CSK 269/09 (OSNC 2010/9/127) wskazał, że stan opóźnienia dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego zachodzi wówczas, gdy z czynności prawnej lub innego zdarzenia prawnego wynika zarówno obowiązek jak i wysokość świadczenia pieniężnego dłużnika.

Powódka do pozwu dołączyła sporządzony w dniu 20 lutego 2014r. przez D. P. (vide: k. 26-47 akt) operat szacunkowy oraz opinię sporządzoną także w dniu 20 lutego 2014r. przez D. P. dotyczącą określenia spadku wartości nieruchomości (vide: k. 62 -73 akt). Z opinii tej wynika, że odszkodowanie z tytułu spadku wartości nieruchomości powódki D. P. ustalił na 43.771 zł (vide: k. 73 akt). Powyższe koresponduje z odszkodowaniem ustalonym przez biegłego sądowego A. A. z tytułu spadku wartości nieruchomości w wysokości 45.489,27 zł, którą to kwotę Sąd pierwszej instancji z tego tytułu zasądził od pozwanego na rzecz powódki. Do pozwu nadto dołączono dokumenty dotyczące odszkodowania z tytułu zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w postaci oferty z dnia 24 lutego 2014r. (vide: k. 19 akt). Żaden z tych dokumentów nie został załączony do wezwania do zapłaty. Zdaniem Sądu Apelacyjnego pozwany w terminie 7 dni licząc od daty doręczenia odpisu pozwu wraz z załącznikami, co nastąpiło w dniu 16 kwietnia 2014r., znał już wysokość odszkodowania, które należało się powódce. Stąd pozwany popadł w opóźnienie w spełnieniu kwoty 69.253 zł od dnia 24 kwietnia 2014r. Biorąc powyższe pod rozwagę na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok w pkt 1a zmieniono o tyle tylko, że termin początkowy odsetek ustawowych ustalono od dnia 24 kwietnia 2014r. i oddalono powództwo w zakresie odsetek ustawowych od kwoty 69.253 zł od dnia 28 lutego 2014r. do dnia 23 kwietnia 2014r.

Podstawę prawną roszczeń zgłoszonych przez powódkę stanowią przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (j.t. Dz. U. z 2020r. poz. 1219 ze zm.), a nie - jak to podawał Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu do zaskarżonego wyroku - przepisy ustawy Prawo o ochronie środowiska. Ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji, jako znajdujące uzasadnienie w materiale zgromadzonym w aktach sprawy Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne. Wnioski płynące z tych ustaleń Sąd Apelacyjny akceptuje z wyłączeniem tego, że:

- odsetki ustawowe od kwoty 69.253 zł winny być zasądzone od dnia 28 lutego 2014r.,

- pozwany uległ co do nieznacznej części żądania, gdyż to powódka w nieznacznym zakresie uległa żądaniu.

Sąd Apelacyjny z wyżej zaprezentowanych przyczyn nie aprobuje też argumentacji Sądu pierwszej instancji dotyczącej zasądzenia odsetek ustawowych od kwoty 69.253 zł od dnia 28 lutego 2014r. W pozostałym zakresie, stosownie do art. 385 k.p.c., apelację pozwanego oddalono.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800) obciążając nimi pozwanego.

Mariola Głowacka Elżbieta Fijałkowska Mikołaj Tomaszewski