Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: II AKa 120/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący

SSA Mirosław Ziaja

Sędziowie

SSA Marek Charuza (spr.)

SSA Andrzej Ziębiński

Protokolant

Agnieszka Bargieł

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Sosnowiec – Południe w Sosnowcu Michała Dubika

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2020 r. sprawy

R. K. , s. S. i J., ur. (...) w S.

oskarżonego o czyn z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.

na skutek apelacji prokuratora, pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej i obrońcy oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 18 listopada 2019 roku, sygn. akt XXI K 89/19

1. zmienia zaskarżony wyrok w pkt 1 i 2 w ten sposób, że:

- usuwając z podstawy prawnej wymiaru kary przepis art. 60 §2 i 6 pkt 2 k.k. podwyższa do 9 (dziewięciu) lat wymierzoną oskarżonemu karę pozbawienia wolności;

- na podstawie art. 62 k.k. orzeka system terapeutyczny wykonania kary pozbawienia wolności;

- na mocy art. 63 § 1 k.k. zalicza oskarżonemu na poczet wymierzonej mu kary pozbawienia wolności okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 14 września 2018 r. godzina 13:40 do dnia 24 września 2020 roku;

2. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3. zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adwokata M. G. – Kancelaria Adwokacka w S. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23 % VAT, tytułem obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym;

4. zasądza od oskarżonego R. K. na rzecz oskarżycielki posiłkowej H. M. kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z wyboru w postępowaniu odwoławczym;

5. zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSA Andrzej Ziębiński SSA Mirosław Ziaja SSA Marek Charuza

UZASADNIENIE
Formularz UK 2	Sygnatura akt	II AKa 120/20
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:			2
CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 18 listopada 2019 r. sygn. akt XXI K 89/19

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.1.1. Kierunek i zakres zaskarżenia
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść		☒ w całości
		☒ w części	☒	co do winy
			☒	co do kary
			☐	co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
1.1.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☐	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☐	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☒	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☒	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☒	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5. Ustalenie faktów

1.1.3. Fakty uznane za udowodnione
Lp.	Oskarżony	Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi	Dowód	Numer karty
2.1.1.1.
1.1.4. Fakty uznane za nieudowodnione
Lp.	Oskarżony	Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi	Dowód	Numer karty
2.1.2.1.

1.6. Ocena dowodów

1.1.5. Dowody będące podstawą ustalenia faktów
Lp. faktu z pkt 2.1.1	Dowód	Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2	Dowód	Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków
Lp.	Zarzut
3.1.	Apelacja obrońcy oskarżonego - zarzut błędu w ustaleniach faktycznych.	☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny
	Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny
	Wbrew zdaniu skarżącego, sąd orzekający wnikliwie rozważył kwestię możliwego przyjęcia działania oskarżonego w warunkach silnego wzburzenia określonych w art. 148 § 4 k.k. Odrzucając taką możliwość Sąd Okręgowy odniósł się do wszystkich okoliczności celnie ustalonych w przedmiotowej sprawie. Podzielając racje wskazane w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku (k. 647), nie ma już potrzeby ich ponownej pełnej prezentacji. Wystarczy dobitnie przypomnieć, że działanie oskarżonego nie było spontaniczne lecz zaplanowane - na miejsce spotkania z pokrzywdzoną przyszedł on uzbrojony w nóż który wcześniej specjalnie zabrał ze swego mieszkania. Zauważyć jednocześnie wypada, że skarżący nie przedstawił w apelacji żadnych okoliczności bądź to pominiętych, bądź też błędnie ocenionych przez sąd I instancji. Apelujący skoncentrował się na przywołaniu szeregu orzeczeń oraz poglądów doktryny odnoszących się do problematyki silnego wzburzenia, które to opinie nie przystają jednak do warunków poprawnie ustalonych w rozpatrywanej sprawie.
	Wniosek
	Wniosek o zmianę wyroku poprzez przyjęcie kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego z art. 148 § 4 k.k.	☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny
	Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.
	Nietrafność zarzutu uczyniła niezasadnym wniosek skarżącego.
3.2.	Apelacja obrońcy oskarżonego - zarzut rażącej niewspółmierności kary pozbawienia wolności.	☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny
	Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny
	Argumentacja zmierzająca do złagodzenia kary oparta została na wnioskowanej zmianie kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego poprzez przyjęcie występku z art. 148 § 4 k.k.
	Wniosek
	Wniosek o złagodzenie wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności.	☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny
	Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.
	Nieuwzględnienie podstawowego wniosku o zmianę kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego, uczyniło bezzasadnym wniosek o złagodzenie wymiaru kary.
3.3.	Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego - zarzut obrazy przepisu art. 7 k.p.k.	☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny
	Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny
	Przeprowadzona przez sąd orzekający ocena wyjaśnień oskarżonego nie wykroczyła w niczym poza granice zakreślone kardynalną zasadą z art. 7 k.p.k. Oskarżony przekonująco przedstawił finansowe tło jego sporu z pokrzywdzoną, a zacytowane przezeń słowa pokrzywdzonej, że nie dostanie od niej żadnych pieniędzy nie wykluczają tego, że była mu winna wskazaną sumę. Zauważyć wypada, że materiał dowodowy nie przynosi innego niźli materialny motywu czynu oskarżonego.
	Wniosek
	Wniosek o przyjęcie obrazy art. 7 k.p.k. odnośnie oceny wyjaśnień oskarżonego w zakresie w jakim wskazywał on na zobowiązanie pokrzywdzonej do zwrotu mu kwoty 5 000 złotych.	☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny
	Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.
	Nietrafność zarzutu uczyniła bezzasadnym wniosek apelującego.
3.4.	Apelacja pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej - zarzut błędu w ustaleniach faktycznych.	☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny
	Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny
	Odnośnie kwestii rozliczeń finansowych między oskarżonym a pokrzywdzoną, wskazana wyżej poprawność oceny wyjaśnień oskarżonego doprowadziła do poczynienia przez Sąd Okręgowy celnych ustaleń faktycznych w tym zakresie. Na bazie trafnych ustaleń faktycznych dokonano właściwej kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego jako zbrodni zabójstwa z art. 148 § 1 k.k. W warunkach przedmiotowej sprawy materialne tło zajścia nie daje podstaw do przyjęcia, aby z tego powodu czyn oskarżonego stanowił sugerowaną przez skarżącego zbrodnię z art. 148 § 2 pkt 3 k.k. Podkreślić wypada, że każde zabójstwo stanowi niegodziwość zasługującą na surowe potępienie. Jednakże zachowanie oskarżonego tak w czasie zdarzenia jak i bezpośrednio po nim, nie było na tyle wyjątkowe, aby w kontekście czynów polegających na pozbawieniu życia człowieka dawało podstawę do przyjęcia, że zostało ono dokonane w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie. Podjęta przez oskarżonego próba samobójcza została trafnie ustalona przez sąd orzekający (zeznania policjantów P. R. i R. Ż., treść opinii sądowo-lekarskiej dot. oskarżonego), a zatem w tym przedmiocie nie doszło do błędu w ustaleniach faktycznych. Odrębną kwestią jest znaczenie tej okoliczności dla kwestii wymiaru kary – o czym jeszcze poniżej.
	Wniosek
	Wniosek o przyjęcie w wyżej wskazanym zakresie błędu w ustaleniach faktycznych.	☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny
	Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.
	Nietrafność zarzutu uczyniła bezzasadnym wniosek skarżącego.
3.5.	Apelacja pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej - zarzut rażącej niewspółmierności kary.	☐ zasadny ☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny
	Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny
	Podzielić należało zdanie skarżącego, że sąd orzekający w niedostatecznym stopniu uwzględnił zaistniałe w przedmiotowej sprawie okoliczności obciążające rzutujące na wymiar kary - bezpośredni zamiar po stronie oskarżonego, wcześniejsze uzbrojenie się przezeń w nóż, działanie pod wpływem alkoholu, zadanie ciosów kobiecie w miejscu publicznym w środku dnia, całkowity brak zainteresowania jej stanem po zadaniu ciosów nożem. Jednocześnie zbyt duże znaczenie nadano demonstracyjnej próbie samobójczej oskarżonego.
	Wniosek
	Wniosek o podwyższenie do 12 lat wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności.	☐ zasadny ☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny
	Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.
	Wniosek o podwyższenie kary uznać należało za częściowo zasadny. Szereg wskazanych wyżej okoliczności obciążających sprzeciwia się zastosowaniu wobec oskarżonego instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary. Jednocześnie, biorąc pod uwagę ograniczoną poczytalność oskarżonego, jego dotychczasową niekaralność, pozytywną opinię w miejscu zamieszkania ( treść wywiadu kuratora sądowego k.207-208), a także, choć w niezbyt dużym stopniu, emocje oskarżonego wywołane postawą pokrzywdzonej odmawiającej zwrotu pieniędzy, zaostrzono karę do racjonalnego wymiaru 9 lat pozbawienia wolności.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU
4.1.	Orzeczenie systemu terapeutycznego odbywania kary pozbawienia wolności.
	Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności
	W opinii sądowo - psychiatrycznej, wydanej po obserwacji oskarżonego, zawarto wniosek o zastosowanie wobec R. K. środka zabezpieczającego w postaci terapii uzależnień ( art. 93a pkt 3 k.k.) - k. 384 t. II, k.593-594. Jednakże w zaskarżonym wyroku nie orzeczono tego środka zabezpieczającego, a wyrok w tym zakresie nie został zaskarżony na niekorzyść oskarżonego. W tej sytuacji w postępowaniu odwoławczym niedopuszczalna stała się zmiana wyroku Sądu I instancji poprzez orzeczenie środka zabezpieczającego z art. 93a pkt 3 k.k. Aby umożliwić realizowanie wobec oskarżonego celów terapeutycznych wskazanych w opinii sądowo - psychiatrycznej, możliwe a zarazem konieczne stało się orzeczenie na zasadzie art. 62 k.k. systemu terapeutycznego wykonania kary pozbawienia wolności.
ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO
1.7. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji
5.1.1.	Przedmiot utrzymania w mocy
	Rozstrzygnięcie w przedmiocie winy i kwalifikacji prawnej.
	Zwięźle o powodach utrzymania w mocy
	Trafność dokonanych ustaleń faktycznych oraz przyjętej kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego.
1.8. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji
5.2.1.	Przedmiot i zakres zmiany
	Rozstrzygnięcie w zakresie kary - usunięcie z podstawy wymiaru kary przepisów art. 60 § 1 i 6 pkt 2 k.k., podwyższenie do 9 lat wymiaru kary pozbawienia wolności oraz na zasadzie art. 62 k.k. orzeczenie systemu terapeutycznego wykonania tej kary.
	Zwięźle o powodach zmiany
	Niezasadność zastosowania wobec oskarżonego instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary oraz częściowa trafność wniosków apelacji prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego zmierzających do podwyższenia wymiaru kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonego. Nadto uwzględnić należało wnioski opinii sądowo - psychiatrycznej co do konieczności poddania oskarżonego terapii uzależnień, poprzez możliwe w niniejszym postępowaniu odwoławczym orzeczenie systemu terapeutycznego odbywania kary pozbawienia wolności.

1.9. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji
1.1.7. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia
5.3.1.1.1.			☐ art. 439 k.p.k.
	Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.	Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości		☐ art. 437 § 2 k.p.k.
	Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.	Konieczność umorzenia postępowania		☐ art. 437 § 2 k.p.k.
	Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.			☐ art. 454 § 1 k.p.k.
	Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku		Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku	Przytoczyć okoliczności
pkt 5 wyroku	Na zasadzie art. 624 § 1 k.p.k., z uwagi na trudną sytuację materialną oskarżonego, skazanego na długoletnią karę pozbawienia wolności, zwolniono go od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego

PODPIS

SSA Andrzej Ziębiński SSA Mirosław Ziaja SSA Marek Charuza

1.11. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika					1
Podmiot wnoszący apelację					Obrońca oskarżonego
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja					Wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 18 listopada 2019 r. sygn. akt XXI K 89/19
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść		☒ w całości
		☐ w części	☒		co do winy
			☒		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
1.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☐	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☐	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☐	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☒	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☒	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów
1.4. Wnioski
☐	uchylenie			☒	zmiana

1.12. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika					2
Podmiot wnoszący apelację					Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja					Wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 18 listopada 2019 r. sygn. akt XXI K 89/19
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść		☒ w całości
		☐ w części	☐		co do winy
			☐		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
1.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☐	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☐	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☒	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☒	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☒	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów
1.4. Wnioski
☐	uchylenie			☒	zmiana

II AKa 120/20

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE