Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V ACa 443/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Leszek Jantowski (spr.)

Sędziowie: SA Wiesław Łukaszewski

SA Anna Strugała

po rozpoznaniu w dniu 12 października 2020 r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w W.

przeciwko Skarbowi Państwa – Prezydentowi Miasta T.

o ustalenie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu

z dnia 9 marca 2020 r., sygn. akt I C 2375/19

1.zmienia zaskarżony wyrok:

a) w punkcie 1. (pierwszym) w ten sposób, że oddala powództwo;

b) w punkcie 3. (trzecim) w ten sposób, że dodatkowo, ponad kwotę 6.480 zł zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 4.320 zł (cztery tysiące trzysta dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

c) w punkcie 4. (czwartym) poprzez jego uchylenie;

2.zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 8.100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Anna Strugała SSA Leszek Jantowski SSA Wiesław Łukaszewski

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 443/20

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w K. wniosła pozew przeciwko Skarbowi Państwa Prezydentowi Miasta T. o ustalenie, że odmowa zmiany wysokości stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) jest niezasadna.

W uzasadnieniu podniesiono, że wnioskodawca domagał się obniżenia stawki z 3% do 1% ze względu na zmianę przeznaczenia tej nieruchomości. W toku postępowania powód sprecyzował, że żądanie obejmuje ustalenie, iż opłaty winny być określone przy zastosowaniu 1% stawki.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Na rozprawie w dniu 4 września 2019 r. (k. 176) powód wskazał, że domaga się ustalenia niezasadności odmowy zmiany stawki procentowej i żąda zmiany stawki na 1% za rok 2016 i następne.

Wyrokiem z dnia 9 marca 2020 r. Sąd Okręgowy w Toruniu:

1 . ustalił, że odmowa zmiany stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, zawarta w piśmie Prezydenta Miasta T. z dnia 12 stycznia 2017 r. jest nieuzasadniona częściowo i ustalił wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu stanowiącego nieruchomość położoną przy ulicy (...), (...) i (...) w T. (działki numer (...), (...) i (...)) o pow. łącznej 0,8666 ha, dla której Sąd Rejonowy w Toruniu Wydział VI Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), przy zastosowaniu stawki procentowej 1% od dnia 1 stycznia 2019 roku

2. oddalił powództwo w pozostałej części

3. zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej kwotę 6.480,00 (sześć tysięcy czterysta osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

4. zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta T. na rzecz powoda kwotę 3.849,30 (trzy tysiące osiemset czterdzieści dziewięć złotych trzydzieści groszy) tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane na podstawie następujących ustaleń i rozważań:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w K. była użytkownikiem wieczystymi nieruchomości gruntowej stanowiącej własność Skarbu Państwa składającej się z działek nr (...), (...), (...), (...), (...), (...),(...), (...), (...), (...), (...) i (...) położonych w T. przy ul. (...) /(...) dla której Sąd Rejonowy w Toruniu prowadził księgę wieczystą o nr KW (...). Z tytułu użytkowania wieczystego wnoszona była opłata roczna w wysokości 3 % ceny.

W dniu 30 grudnia 2016 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w K. złożyła do Prezydenta Miasta T. wniosek o obniżenie stawki procentowej na 1 % ze względu na zmianę sposobu korzystania z nieruchomości od 1 sierpnia 2016 r. Pismem z dnia 12 stycznia 2017 r. Prezydent Miasta T. odmówił zmiany stawki procentowej.

Pismem z dnia 14 lutego 2017 r. użytkownik wieczysty złożył wniosek o ustalenie niezasadności odmowy zmiany stawki procentowej z tytułu użytkowania wieczystego.

Orzeczeniem z dnia 8 czerwca 2017r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze ( dalej: SKO) oddaliło wniosek o zmianę stawki procentowej. Użytkownik wieczysty dnia 26 czerwca 2017 r. wniósł sprzeciw.

Dalej Sąd Okręgowy ustalił, że użytkownik wieczysty w dniu 20 grudnia 2017 r. złożył wniosek o pozwolenie na budowę. Decyzją z dnia 28 marca 2018 r. Prezydent Miasta T. zatwierdził projekt budowlany i udzielił pozwolenia na budowę. Decyzja obejmowała budowę budynku wielorodzinnego z garażem i infrastrukturą na działkach nr (...), (...) i (...). W uzasadnieniu wskazano, że działki (...), (...) i (...) znajdują się w obrębie jednostki planistycznej, dla której ustalono przeznaczenie podstawowe: usługi i zabudowa wielorodzinna mieszkaniowa. Stwierdzono też zgodność projektu zagospodarowania z ustaleniami planu miejscowego. Pouczono nadto, że inwestor ma obowiązek powiadomienia o zamierzonym terminie rozpoczęcia robot budowlanych i że do użytkowania obiektu budowlanego można przystąpić po zawiadomieniu odpowiedniego organu o zakończeniu budowy. Inwestor przed przystąpieniem do użytkowania obowiązany jest uzyskać decyzję o pozwoleniu na użytkownie.

Obecnie nieruchomość, dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) obejmuje działki o numerach (...) i (...). Użytkownikiem wieczystym tej nieruchomości jest nadal (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w K.. Dla pozostałych działek utworzono dwie nowe księgi wieczyste. Księga wieczysta o numerze KW (...) obejmuje działki (...), (...) i (...). Księga wieczysta o numerze KW (...) obejmuje działki: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i (...). Jako użytkownik wieczysty w nowych księgach ujawniona jest (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w R..

Na działce nr (...) i (...) widoczny jest wielomieszkaniowy budynek w trakcie budowy – wzniesiony obecnie do 4 kondygnacji. Na działce nr (...) aktualnie jest budowany podziemny garaż jako element budynku – widoczny jest strop tego garażu. Na jego dachu będą się znajdować ogródki. Na działce (...) będzie nadto droga dojazdowa. Na pozostałych działkach (wchodzących w skład nieruchomości, dla których są prowadzone KW (...) i KW(...)) nie są prowadzone jakiekolwiek prace, nie ma na nich fundamentów, nie ma żadnych wykopów.

Przeniesienie prawa użytkowania wieczystego na nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta KW(...) przez powoda na (...)spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w R. nastąpiło w dniu 2 sierpnia 2018 r. mocą umowy w formie aktu notarialnego. Przeniesienie prawa użytkowania wieczystego na nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta KW (...) przez powoda na (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w R. nastąpiło w dniu 16 listopada 2018 r. mocą umowy w formie aktu notarialnego.

W dniu 21 czerwca 2018 roku powód złożył zawiadomienie do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w T. o zamierzonym terminie rozpoczęcia prac budowlanych związanych z budową budynku wielorodzinnego z garażem podziemnym i infrastrukturą techniczną na działkach nr (...),(...) i (...). Zamierzony termin rozpoczęcia prac oznaczono na dzień zgłoszenia. Dnia 6 czerwca 2018 r. wydano dziennik budowy. Plac budowy przekazano pod budowę 21 czerwca 2018 r. Następnego dnia przedsiębiorstwo (...)weszło na teren budowy, celem wykonania wykopu pod budowę budynku mieszkalnego.

Sąd Okręgowy ustalił także, że opłata przekształceniowa nie została ustalona ani pobrana od powoda lub jego następcy.

Przechodząc do rozważań Sąd I instancji wyjaśnił, że powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i aktach administracyjnych SKO (...) oraz teczce zastępczej (...) (...)Dokumenty te Sąd uznał za wiarygodne, gdyż ich prawdziwość nie budziła wątpliwości żadnej ze stron.

Dalej Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że w niniejszej sprawie spornym było jaką stawkę procentową opłaty za użytkowanie wieczyste nieruchomości powinien wnosić powód, poczynając od 1 stycznia 2016 r.

Sąd zwrócił uwagę, że poza sporem jest, iż wnioskiem z 30 grudnia 2016 r. powódka wniosła o obniżenie stawki procentowej na 1% od 1 stycznia 2016 r., oraz że Prezydent Miasta T. odmówił zmiany stawki procentowej, natomiast pismem z dnia 14 lutego 2017 r. użytkownik wieczysty złożył wniosek o ustalenie niezasadności odmowy zmiany stawki procentowej z tytułu użytkowania wieczystego. Sprawa wskutek sprzeciwu skierowana została do sądu powszechnego, zgodnie z art. 80 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.tj. 2018 poz. 2204, zwanej dalej w skrócie u.g.n.)

Sąd I instancji odwoła się do treści art. 72 ust. 3 pkt. 4 u.g.n, zgodnie z którym wysokość stawek procentowych opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego jest uzależniona od określonego w umowie celu, na jaki nieruchomość gruntowa została oddana i wynosi za nieruchomości gruntowe oddane na cele mieszkaniowe, na realizację urządzeń infrastruktury technicznej i innych celów publicznych oraz działalność sportową - 1 % ceny. Za pozostałe nieruchomości gruntowe stawka wynosi 3% (poza nieruchomościami wymienionymi w pkt 1-3a i 4a).

Z pisma Prezydenta Miasta T. z 12 stycznia 2017 r. wynika, że wojewoda (...) wydając w roku 1998 r. decyzję uwłaszczeniową ustalił opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego (na rzecz (...) SA), jednakże nie określił celu oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Opłata roczna wynosi od tego czasu 3% ceny nieruchomości. Prezydent odmówił zmiany stawki do 1% podnosząc, że użytkownik nie dowiódł trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości. Zgodnie z nowym planem zagospodarowania przestrzennego – na co zwrócił uwagę Prezydent - podstawowym przeznaczeniem dla przedmiotowej nieruchomości są usługi i zabudowa wielorodzinna mieszkaniowa. Okoliczność, że nowy użytkownik wieczysty (którym stał się powód) nabył nieruchomość w celu realizacji budownictwa mieszkaniowego jeszcze nie świadczy o trwałej zmianie sposobu korzystania z nieruchomości. O tym mogłaby świadczyć dopiero decyzja o pozwoleniu na użytkowanie budynku.

Sąd pierwszej instancji przytoczył treść art.73 ust.2 u.g.n., zgodnie z którym „jeżeli po oddaniu nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste nastąpi trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości, powodująca zmianę celu, na który nieruchomość została oddana, stawkę procentową opłaty rocznej zmienia się stosownie do tego celu”.

Z tego też względu zdaniem Sądu Okręgowego należało odpowiedzieć na pytanie, czy rzeczywiście nastąpiła zmiana sposobu korzystania z nieruchomości. Sąd zwrócił uwagę, że nie jest możliwe odpowiedzenie na pytanie czy nastąpiła zmiana „celu”, w jakim zostało ustanowione użytkowanie wieczyste, bowiem w umowie nie określono celu oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste.

Sąd Okręgowy przyjął przy tym, że powodowi przysługuje nadal legitymacja czynna, pomimo, że w toku procesu przeniósł prawo użytkowania wieczystego części nieruchomości na inny podmiot. Na dzień wniesienia pozwu powód był użytkownikiem wieczystym nieruchomości, dla której prowadzona jest KW nr (...). Obecnie nieruchomość ta - poł. przy ul. (...), (...) i(...) - obejmuje jedynie działki o numerach (...) i (...) o pow. łącznej 0.0101 ha. Wyodrębniona nieruchomość poł. przy ul. (...),(...) i (...) dla której prowadzona jest KW nr (...) ma pow. 0,8666 ha i jej użytkownikiem wieczystym poczynając od 2 sierpnia 2018 r. jest (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w R.. Druga wyodrębniona nieruchomość poł. przy ul. (...) i(...), dla której prowadzona jest KW nr (...) ma pow. 3,4539 ha i jej użytkownikiem wieczystym poczynając od 16 listopada 2018 r. także jest (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w R..

W ocenie Sądu pierwszej instancji, z uwagi na normę z art.192 pkt 3 k.p.c., zbycie przez powoda części praw do działek, których dotyczył wniosek o zmianę stawki procentowej opłaty rocznej nie powinno mieć wpływu na postępowanie.

Dalej Sąd wyjaśnił, że nie było sporne, iż umowa o oddaniu nieruchomości w użytkowanie wieczyste nie określała, na jaki cel nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste. Z poczynionych ustaleń wynika, że na przedmiotowej nieruchomości do roku 2018 nie były prowadzone żadne prace - poza pracami porządkującymi nieruchomość. Wniosek o pozwolenie na budowę powód złożył dopiero 20 grudnia 2017 r. Przedmiotem działalności powoda jest nie jest prowadzenie robót związanych z budową budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Dlatego samo nabycie praw przez ten podmiot nie świadczy automatycznie, że nastąpiła zmiana sposobu korzystania z nieruchomości –na cele mieszkaniowe.

Cel użytkowania wieczystego w umowie nie był określony. Zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego nieruchomość może być wykorzystywana pod usługi i zabudowę wielorodzinną mieszkaniową. Nie było kwestionowane, że od początku zamierzeniem powoda było wznoszenie budynków mieszkalnych na przedmiotowej nieruchomości. Nie świadczy to jednak o dokonaniu trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości.

Odwołując się do judykatury Sąd Okręgowy wyjaśnił, że uzyskanie pozwolenia na budowę (nie jest samo w sobie momentem, z którym należy wiązać trwałą zmianę sposobu korzystania z nieruchomości w rozumieniu art.73 ust.2 u.g.n. Takie zezwolenie administracyjne nie nakłada na użytkownika obowiązku (inwestora) rozpoczęcia prac. Nadto może ono wygasnąć w razie bezczynności użytkownika. Ocena czy nastąpiła trwała zmiana przeznaczenia gruntu uzasadniająca zmianę stawki opłaty rocznej winna być dokonana z uwzględnieniem szeregu okoliczności sprawy. Sąd pierwszej instancji podzielił wyrażony w orzecznictwie pogląd, że o trwalej zmianie sposobu korzystania z gruntu świadczyć może wszczęcie robót budowlanych, jeśli działania z tym związane prowadzone są systematycznie, są zaawansowane i zmierzają do zakończenia budowy. Dlatego przystąpienie przez użytkownika wieczystego do budowy domu mieszkalnego, systematyczne prowadzenie tych prac, może oznaczać trwałą zmianę sposobu korzystania z nieruchomości, jeżeli z całokształtu okoliczności z dużym prawdopodobieństwem wynika, że wykorzystanie gruntu na cele mieszkaniowe nie ulegnie zmianie.

Za utrwalone w orzecznictwie przyjął Sąd pierwszej instancji stanowisko, że ustaleń czy doszło do rozpoczęcia prac i czy są one kontunuowanie – a w konsekwencji czy doszło do trwałej zmiany sposobu korzystania z gruntu należy dokonać według stanu rzeczy istniejącego na dzień zamknięcia rozprawy. Powód udowodnił, że prace na części działek są prowadzone. Zostały wszczęte w toku procesu, co jest okolicznością niesporną. W dnia 21 czerwca 2018 r. zawiadomiono inspektorat o zamiarze rozpoczęcia prac i tego dnia plac budowy przekazano pod budowę. Następnego dnia przedsiębiorstwo (...) weszło na teren budowy, celem wykonania wykopu pod budowę budynku mieszkalnego. Prace są kontunuowanie, co stwierdzono także podczas oględzin dokonanych przez sąd z udziałem biegłego geodety. Podczas oględzin budynek miał kilka kondygnacji, rozpoczęto tam nadto prace związane z powstaniem garaży podziemnych. Zgodnie z oświadczeniem peł. powoda złożonym na ostatniej rozprawie - niekwestionowanym przez stronę przeciwną – stan uległ zmianie o tyle, że dobudowano wyższe kondygnacje. Innych prac – na innych działkach - nie rozpoczęto. Budowa dotyczy więc działek (...), (...) (budynek mieszkalny) i (...) (garaż z drogą dojazdową). Aktualnie na opisanej nieruchomości trwają prace budowlane. Skoro zaś prace postępują bez zbędnych zwłok i przerw – to można mówić o trwałej zmianie sposobu korzystania z gruntu., Zważywszy, iż powód jest zainteresowany postępem w budowie, jej ukończeniem, a także uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie budynku i niezwłoczną sprzedażą lokali, to mało prawdopodobne – aby mając na uwadze stan prac - nastąpiła jakaś zmiana w sposobie korzystania z nieruchomości. W ocenie sądu zmiana nie jest tymczasowa czy przejściowa. Tym samym zdaniem Sądu pierwszej instancji nieruchomość ta przeznaczana jest na cele mieszkaniowe.

Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska powoda, że uzyskanie prawa użytkowania wieczystego tego terenu z zamiarem wykorzystania go przez powoda pod budownictwo mieszkaniowe stanowiło o zmianie sposoby korzystania z gruntu (uprzednio były tam zakłady mięsne, działalność była produkcyjna). Wówczas powód był dopiero na etapie podejmowania decyzji związanych z planem realizowania przedsięwzięcia. Niespornie zaś w sprawach tego rodzaju chodzi o zmianę faktyczną, a nie daleko hipotetyczną.

Sąd pierwszej instancji nie podzielił również zarzutu pozwanego, że trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości następuje dopiero z chwilą uzyskania pozwolenia na użytkowanie budynku. Nie chodzi tu bowiem o rozumienie tego pojęcia w aspekcie czysto formalnym, zależnym jedynie od pojawienia się w przestrzeni określonego dokumentu. Nie wynika to z treści art. 72 u.g.n , który odwołuje się jedynie do nieruchomości „oddanych na cele mieszkaniowe”. Zdaniem Sądu Okręgowego, z trwała zmianą sposobu korzystania z gruntu mamy do czynienia z momentem rozpoczęcia prac budowlanych, chyba że zostaną one przerwane. W ocenie Sądu okoliczności sprawy wskazują, że starający się o stawkę preferencyjną powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w K. rozpoczął prace budowlane (czerwiec 2018), które obecnie prowadzi jego następca prawny (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w R. (użytkownik od sierpnia i listopada 2018). Spółka prowadzi na gruncie prace zmierzające do wybudowania budynku mieszkalnego i nic nie wskazuje na to, że prace te zostaną przerwane. Dlatego istnieją podstawy do uznania, że nastąpiła trwała zmiana sposobu korzystania z gruntu, że wykorzystanie gruntu na cele mieszkaniowe w toku zaawansowanego procesu inwestycyjnego nie ulegnie już zmianie. W takiej sytuacji odmowa przyznania użytkownikowi wieczystemu opłaty rocznej w wysokości 1% do czasu, aż uzyska on decyzję o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego, nie ma uzasadnienia. Istniały zatem podstawy do ustalenia, że decyzja Prezydenta miasta T. z dnia 12 stycznia 2017 r. odmawiająca zmiany stawki opłaty za wieczyste użytkowanie była nieuzasadniona w części.

W skład nieruchomości objętej wnioskiem pierwotnym, dla której prowadzono KW nr (...), obecnie wchodzą tylko działki o nr (...) i (...). Niegdyś nieruchomość ta miała pow. 4.3306 ha. Obecnie obejmuje obszar 0.0101 ha. Użytkownikiem tej nieruchomości jest powód. Niespornie na tej nieruchomości nie są prowadzone żadne prace. Z nieruchomości pierwotnej wydzielono dwie inne nieruchomości, wyodrębniono też nowe działki.

I tak: KW nr (...) obejmuje działki (...), (...) i (...), a KW nr (...) obejmuje działki: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i (...). Jako użytkownik wieczysty w nowych księgach ujawniona jest (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w R. – następca prawny powoda. Niespornie jedynie na wszystkich działkach wchodzących w skład KW nr (...) prowadzone są zaawansowane prace budowlane (działki nr: (...), (...) i (...) - pow. łączna 0.8666 ha). Nie są prowadzone (i nigdy nie były) żadne prace na nieruchomości, dla której jest prowadzona KW nr (...) (powierzchnia jej to 3.4539 ha). Podobnie jak na dwóch działkach wchodzących dalej w skład nieruchomości o KW (...)

Tym samym konsekwentnie przyjmując jako istotną okoliczność fakt rozpoczęcia i prowadzenia systematycznych prac budowlanych, dojść należało do wniosku, że żądanie powoda mogło zostać uwzględnione jedynie co do działek (...), (...) i (...) stanowiących nieruchomość, dla której prowadzona jest KW nr (...). Tylko na tych działkach doszło do trwałej zmiany sposobu korzystania z gruntu. I tylko w tym zakresie żądanie powoda było uprawnione co do zasady, aczkolwiek nie od daty oznaczonej pozwem.

Powód żądał zmiany stawki od 1 stycznia 2016 i na lata następne. Sam stał się użytkownikiem wieczystym w 2015 r. Do czerwca 2018 r. na nieruchomościach nie podjęto żadnych prac budowlanych. Z tego powodu Sąd za nieuzasadnienie uznał żądanie powoda wprowadzania stawki preferencyjnej poczynając od 1 stycznia 2016 r. Zmiana sposobu korzystania z gruntu (z jego części o pow. 0.8666ha) nastąpiła w połowie roku 2018. Zgodnie z art. 71 ust. 4 u.g.n. opłatę roczną wnosi się do 31 marca każdego roku z góry. W dacie zaistnienia obowiązku wniesienia opłaty za rok 2018 (tj. 31 marca) nie nastąpiła jeszcze zmiana sposobu korzystania z gruntu. Powód miał zatem obwiązek wniesienia opłaty w dotychczasowym wymiarze tj. 3% ceny. Nowa wysokość stawki obwiązuje od następnego roku, tj. z upływem roku, w którym nastąpiło zdarzenie, skutkujące tym, że aktualizacja stała się dopuszczalna, możliwa i podstawna. To oznacza, że wysokość opłaty według stawki preferencyjnej obowiązywać może od 1 stycznia 2019 r. Za okres poprzedzający tą datę, jak też co do żądania dotyczącego innych gruntów aniżeli działki (...),(...) i(...) Sąd żądanie oddalił, uznając w tym zakresie odmowę Prezydenta Miasta T. za uzasadnioną.

W pozostałej części Sąd pierwszej instancji żądanie powoda uwzględnił na mocy art. 73 ust. 2 w zw. z art. 72 ust. 3 pkt 4 u.g.n.

Sąd Okręgowy miał na uwadze, że stan prawny dotyczący wieczystego użytkowania uległ w międzyczasie zmianie o tyle, że zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. 2018.1716 ze zm.) i wg jej art. 1 ust 1: „z dniem 1 stycznia 2019 r. prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe przekształca się w prawo własności tych gruntów”.

Zgodnie jednakże z art. 7 ust. 1 tej ustawy „z tytułu przekształcenia nowy właściciel gruntu ponosi na rzecz dotychczasowego właściciela gruntu opłatę. Wysokość opłaty jest równa wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, która obowiązywałaby w dniu przekształcenia (art. 7 ust.2).

Dniem przekształcenia jest dzień 1 stycznia 2019 r. Z tym dniem, w ocenie sądu, winna obowiązywać stawka preferencyjna 1% co do gruntów o pow. 0.8666 ha. W rezultacie zdaniem Sądu zaistniały przesłanki do tego, aby ustalić wielkość stawki na dzień 1 stycznia 2019 mimo, że z tym dniem prawo używania przekształciło się w prawo własności. Powód posiadał bowiem interes prawny w tym rozstrzygnięciu, jako że od wysokości stawiki za użytkowanie wieczyste na dzień 1 stycznia 2019 r. (dzień przekształcenia) uzależniona jest wysokość opłaty, o której mowa w art. 7 ust. 2 cyw. wyżej ustawy.

Nie było przy tym kwestionowane przez pozwanego, że opłata przekształceniowa nie została jeszcze ani ustalona ani pobrana od powoda lub jego następcy.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 99 k.p.c. W ocenie Sądu Okręgowego powód wygrał proces w 20 %, przegrał w 80 %.

Powyższe ustalono mając na uwadze, że powód żądał zmiany stawki na preferencyjną co do powierzchni gruntów 4.3306 ha. Wygrał proces co do gruntów o powierzchni 0.8666ha, bo co do tej powierzchni sąd ustalił stawkę 1%. Stanowi to 20% od 4.330 ha.

Odrębnie zostały rozliczone koszty sądowe i koszty zastępstwa procesowego (z uwagi na reprezentację Prokuratorii Generalnej RP). Po stronie pozwanego koszty sądowe nie powstały. Koszty sądowe powoda, to wykorzystana zaliczka na biegłego 661,37 zł i opłata od pozwu, łącznie 19.246,37 zł. Iloczyn 19.246,37 zł x 20% = 3.849,30 zł. Taką sumę pozwany Skarb Państwa Prezydent Miasta T. winien zwrócić powodowi tytułem poniesionych kosztów sadowych, o czym orzeczono w punkcie 4 wyroku.

Pozwany był reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczpospolitej Polskiej i koszty zastępstwa winny być rozliczone między powodem a tym podmiotem. Koszty zastępstwa procesowego po obu stronach wynosiły po 10.800 zł. Koszty powoda : 10800 zł x 20 % = 2160 zł, zaś koszt Prokuratorii 10.800 zł x 80% = 8.640 zł. Po wzajemnej kompensacji Sąd w punkcie 3 wyroku zasądził o powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej RP kwotę 6.480 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części , tj.: punkt 1 sentencji tegoż wyroku — w całości; punkt 3 o tyle jedynie, o ile Sąd a quo pominął zasądzenie od powódki na rzecz Skarbu Państwa — Prokuratorii Generalnej kosztów zastępstwa procesowego w dalszej kwocie 4320 zł; punkt 4 - w całości;

Zaskarżonemu wyrokowi w części dotyczącej punktu 1 zarzucił naruszenie prawa materialnego:

a) art. 81 ust. 1, 2, 4 i 5 w związku z art. 73 ust. 2 zdaniem drugim ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (t. jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 121, dalej: u.g.n.) poprzez ich błędne zastosowanie polegające na wzięciu pod uwagę okoliczności zaistniałych po dacie złożenia przez powodowego użytkownika wieczystego wniosku o zmianę stawki opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości, podczas gdy wymienione przepisy obligują tak samorządowe kolegium odwoławcze jak i sąd powszechny do badania według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego aktualizację stawki, tj. w tym wypadku na dzień 31 grudnia 2016 roku;

b) art. 73 ust. 2 w związku z art. 72 ust. 3 pkt 4 u.g.n. w związku z art. 6 k.c. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że powódka udowodniła okoliczności podpadające pod sformułowanie „trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości, powodująca zmianę celu użytkowania wieczystego”, w postaci celu mieszkalnego, podczas gdy daleko jest jeszcze do takiej trwałej zmiany sposobu korzystania wedle materiału dowodowego zaoferowanego przez powódkę i ustalonych realiów, co uniemożliwia dokonaną przez Sąd a quo subsumpcję;

c) art. 73 ust. 2 w związku z art. 81 ust. 4 u.g.n. w związku z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (t. jedn. Dz. U. z 2020 roku, poz. 139 ze zm., dalej: ustawa przekształceniowa) w związku z art. 189 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że możliwe jest ustalenie stawki opłaty za użytkowanie wieczyste na gruncie zabudowanym na cele mieszkalne z dniem 1 stycznia 2019 roku, podczas gdy w dniu tym ex lege prawo użytkowania wieczystego już materialnie nie istniało, zatem nie była możliwa zmiana treści tegoż prawa rzeczowego w zakresie stawki opłaty datowana z tymże dniem, a co powodowało konieczność oddalenia powództwa co do dnia 1 stycznia 2019 roku i następnych;

Skarżący zarzucił także wyrokowi naruszenie prawa procesowego w rozliczeniu kosztów procesu w postaci:

a) art. 100 k.p.c. poprzez jego zastosowanie oraz art. 99 w związku z art. 98 k.p.c. przez ich błędną wykładnie co polegało na przyjęciu, że powódka ostała się w 20 % żądania, podczas gdy porównanie długości okresu, dla którego nastąpiło ustalenie po myśli pozwu, z długością okresu, dla którego nastąpiło oddalenie powództwa wymaga stwierdzenia, że powódka przegrała sprawę w całości lub w przeważającej mierze;

b) art. 100 k.p.c. w związku art. 32 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 roku o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (t. jedn. Dz.U. z 2020 roku poz. 762, dalej: ustawa o PGRP) w związku z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 roku o zasadach zarządu mieniem państwowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 735, dalej: ustawa o zarządzie) poprzez błędne zastosowanie polegające na skompensowaniu należności przypadającej powódce od Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta T. z należnością Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej, podczas gdy potrącenie z wierzytelności Skarbu Państwa przysługującej danemu podmiotowi reprezentującemu Skarb Państwa może być dokonane, jeżeli potrącana wierzytelność wzajemna przysługuje wobec tego samego podmiotu reprezentującego Skarb Państwa.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

1.zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za pierwszą instancję według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Toruniu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego;

2.zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wg norm przepisanych na rzecz Skarbu Państwa — Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Apelacja była uzasadniona.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne, co czyni zbędnym ich ponowne przytaczanie, jednak z prawidłowych ustaleń faktycznych Sąd pierwszej instancji wyprowadził błędne wnioski co do wykazania spełnienia przesłanek zmiany wysokości stawki procentowej za użytkowanie wieczyste. W istocie zresztą zarzuty apelacji nie kwestionowały poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych a jedynie ich subsumpcję do określonych norm prawa materialnego.

Przechodząc do poszczególnych zarzutów, w pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu naruszenia art. 81 ust. 1, 2, 4 i 5 w związku z art. 73 ust. 2 zdaniem drugim ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (t. jedn. Dz.U z 2020 poz. 65, zwanej dalej w skrócie u.g.n.), które miało polegać na ich błędnym zastosowaniu polegającym na uwzględnieniu okoliczności zaistniałych po dacie złożenia przez użytkownika wieczystego wniosku o zmianę stawki opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości, podczas gdy należałoby badać stan na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego aktualizację stawki, tj. w tym wypadku na dzień 31 grudnia 2016 roku.

Zgodnie z art.73 ust.2 u.g.n., jeżeli po oddaniu nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste nastąpi trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości, powodująca zmianę celu użytkowania wieczystego, z wnioskiem o zmianę celu użytkowania wieczystego występuje właściwy organ albo użytkownik wieczysty. Aktualne brzmienie cytowanego przepisu obowiązuje od 15 sierpnia 2019 r. i ustalone zostało na podstawie art.10 pkt 5 lit a) ustawy z 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy o Krajowym Zasobie Nieruchomości oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1309). W poprzednim brzmieniu przepis odnosił się do zmiany celu, na który nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste. Przed 15 sierpnia 2019 r. przepis ten przesądzał, że w takim przypadku stawkę procentową opłaty rocznej zmienia się stosownie do tego celu, a przy dokonywaniu zmiany stawki procentowej stosuje się tryb postępowania określony w art. 78–81 u.g.n.

Z kolei zgodnie z art.81 u.g.n.:

1.Użytkownik wieczysty może żądać dokonania aktualizacji opłaty rocznej, jeżeli wartość nieruchomości uległa zmianie, a właściwy organ nie podjął aktualizacji. Doręczenie żądania powinno nastąpić w formie pisemnej w terminie do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego aktualizację opłaty rocznej. W przypadku odmowy aktualizacji opłaty rocznej użytkownik wieczysty może, w terminie 30 dni od dnia otrzymania odmowy, skierować sprawę do kolegium. W przypadku nierozpatrzenia żądania w terminie 30 dni użytkownik wieczysty może, w terminie 90 dni od dnia doręczenia żądania, skierować sprawę do kolegium. Przepisy art. 77-80 stosuje się odpowiednio.

2. Ciężar dowodu, że istnieją przesłanki do aktualizacji opłaty, spoczywa na użytkowniku wieczystym.

3. W przypadku oddalenia wniosku przez kolegium obowiązuje opłata dotychczasowa.

4. Nowa wysokość opłaty rocznej, ustalona w wyniku uwzględnienia żądania, o którym mowa w ust. 1, albo w wyniku prawomocnego orzeczenia kolegium lub zawarcia ugody, obowiązuje, począwszy od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym użytkownik wieczysty zażądał jej aktualizacji.

5. Przepisy ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio, jeżeli sprawę rozstrzygnięto prawomocnym wyrokiem sądu lub zawarto ugodę sądową, w następstwie wniesienia sprzeciwu.

Argumentacja skarżącego odwoływała się do m.in. do poglądu wyrażonego w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2019 r., sygn. akt V ACa 742/18, LEX nr 2707274, w którego uzasadnieniu wskazano, że przesłanka trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości powinna być spełniona najpóźniej w dacie złożenia wniosku, skoro ma prowadzić do zmiany wysokości stawki ze skutkiem co do zasady prospektywnym, począwszy od następnego okresu rozliczeniowego oraz, że brak jest podstaw do korygowania przez Sąd momentu ewentualnego ziszczenia się przesłanek z art. 73 ust. 2 u.g.n. w oderwaniu od faktycznego żądania, zgłoszonego przez powoda w ramach procedury unormowanej w art. 78-81 u.g.n., której wyczerpanie uruchamia dopiero etap postępowania sądowego.

Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie podziela jednak stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy – w uzasadnieniu przytoczonego przez Sąd Okręgowy wyroku z dnia 6 listopada 2009 r. w sprawie I CSK 109/09 ( LEX nr 57011), wedle którego Sąd - zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. - jest zobowiązany brać pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Wykładnia funkcjonalna art. 81 u.g.n. w zw. z art. 73 ust. 2 u.g.n. przemawia również za takim rozumieniem tych przepisów, że wprawdzie nowa wysokość opłaty rocznej obowiązuje począwszy od dnia pierwszego stycznia roku następnego po roku, w którym użytkownik wieczysty zażądał zmiany, jednak jest to data najwcześniejsza z możliwych do przyjęcia. Nie oznacza to, iż nie może to być data późniejsza, w sytuacji, gdy toku postępowania zaistnieją przesłanki materialnoprawnych do zmiany wysokości stawki, oceniane na dzień zamknięcia rozprawy. Innymi słowy, przesłanki te mogą ziścić się już po złożeniu wniosku przez użytkownika o zmianę stawki, co skutkować winno przesunięciem daty początkowej obowiązywania nowej stawki na później, począwszy od daty zaistnienia okoliczności uzasadniających zmianę – tak jak uczynił to Sąd pierwszej instancji (podobnie Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 9 grudnia 2015 r. w sprawie I ACa 1247/15, LEX nr 2433284).

Z tych też względów wyżej wskazane zarzuty naruszenia prawa materialnego należało uznać za chybione.

Odnośnie do zarzutu naruszenia art. 73 ust. 2 w związku z art. 72 ust. 3 pkt 4 u.g.n. w związku z art. 6 k.c. które miało polegać na ich błędnej wykładni polegającej na przyjęciu, że strona powodowa udowodniła okoliczności uzasadniające wniosek o „trwałej zmianie sposobu korzystania z nieruchomości, powodującej zmianę celu użytkowania wieczystego”, to zarzut ten koncentrował się na wykazaniu błędnego – zdaniem skarżącego – uznania przez Sąd pierwszej instancji, iż poczynione ustalenia dają podstawę do wniosku o trwałej zmianie sposobu korzystania nieruchomości i przeznaczenia jej na cel mieszkaniowy.

Wykładnia językowa art.73 ust.2 u.g.n. (w brzmieniu sprzed 15 sierpnia 2019 r.) wskazuje, że zmiana stawki procentowej opłaty za grunt już oddany w użytkowanie wieczyste może nastąpić w przypadku „trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości, powodującej zmianę celu, na który nieruchomość została oddana”. Z kolei wykładnia funkcjonalna przemawia za uznaniem, że wyrażenie „trwała zmiana” oznacza, iż powinna być to zmiana realna, faktyczna, rzeczywista, powiązana z obiektywnie weryfikowalną zmianą celu, na który nieruchomość została oddana, w tym przypadku na cel mieszkaniowy.

W ostatnim orzecznictwie zwrócono uwagę na rozbieżność dotycząca sposobu rozumienia przesłanki trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości, z dotychczasowego na mieszkaniowy. Z jednej strony prezentowany jest pogląd, że do trwałej zmiany sposobu korzystania z gruntu dochodzi dopiero z chwilą administracyjnego dopuszczenia obiektu do użytkowania, na co zwracała uwagę strona skarżąca. Z drugiej strony wyrażano stanowisko, że trwała zmiana sposobu korzystania z gruntu następuje z dniem uzyskania pozwolenia na budowę. (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2018 r., II CSK 532/17, LEX nr 2549441 i tam powołane orzecznictwo).

Zgodzić należy się z tymi poglądami, które akcentują, że pierwsze z prezentowanych stanowisk jest zbyt restrykcyjne, zaś drugie – zbyt liberalne (zob. uzasadnienie powołanego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2018 r., II CSK 532/17).

Według dominującego stanowiska, pojęcie „trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości” powinno być interpretowane z uwzględnieniem okoliczności faktycznych danej sprawy, z uwzględnieniem zachowania samego użytkownika wieczystego i stopnia intensyfikacji jego przedsięwzięć podejmowanych w ramach nowego sposobu wykorzystania nieruchomości. Przy ocenie, czy nastąpiła trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, nie można opierać się wyłącznie na kryteriach formalnych, takich jak treść planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji administracyjnych w postaci ustalenia warunków zabudowy, pozwolenia na budowę czy na użytkowanie budynku po zakończeniu budowy lub tylko na kryteriach faktycznych, jak np. przystąpienie do budowy, czy określony stopień zaawansowania prac budowlanych. Wskazuje się, że przesłanki „trwałości” nie można identyfikować z „nieodwracalnością”. Wystarczające jest bowiem ustalenie takich okoliczności, które w świetle zasad doświadczenia życiowego rokują w dłuższej perspektywie czasowej ciągłością i stabilnością nowego sposobu korzystania z gruntu (zob. uzasadnienie cytowanego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2018 r., II CSK 532/17, także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2017 r., II CSK 798/16, LEX nr 2407822 i tam powołane orzecznictwo).

Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy, zgodzić należało się z zarzutami skarżącego, że Sąd I instancji dokonał błędnej wykładni powołanego przepisu w kontekście rozumienia pojęcia „trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości” zart.73 ust.2 u.g.n.

Z poczynionych ustaleń wynika wprawdzie, że na przedmiotowej nieruchomości widoczny jest wielomieszkaniowy budynek w trakcie budowy – wzniesiony obecnie do 4 kondygnacji, niezakończony; budowany jest także aktualnie podziemny garaż – widoczny jest strop tego garażu. Na działce numer (...) dopiero ma powstać droga dojazdowa, jednak w ocenie Sądu Apelacyjnego, to zbyt mało, aby można mówić o trwałej zmianie sposobu korzystania z nieruchomości na cele mieszkaniowe. Zgodzić należy się z tymi poglądami wyrażonymi w orzecznictwie, że w przypadku zabudowy wielomieszkaniowej o takiej zmianie można mówić w razie postawienia na podstawie ważnego pozwolenia na budowę budynku, którego bryła architektoniczno - konstrukcyjna oraz struktura wewnętrzna wraz z instalacjami doprowadzającymi media, wskazuje na faktyczne wyodrębnienie pomieszczeń w formie lokali o charakterze mieszkalnym i techniczną możliwość realizacji w nich robót wykończeniowych, przy uwzględnieniu także definicji budynku z art.3 pkt 2 prawa budowlanego (t. jedn. Dz.U. z 2020 poz.1333).Dopiero istnienie takiego stanu budynku uzasadnia określenie nowej stawki opłaty, począwszy od 1 stycznia następnego roku. Jednym z kryteriów pozwalających w drodze domniemania faktycznego przyjąć, że nastąpiła trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości jest także zawarcie umów deweloperskich z przyszłymi nabywcami lokali mieszkalnych (zob. uzasadnienie wyroku SN z 18 października 2017 r. II CSK 798/16, LEX nr 2407822).

Z poczynionych ustaleń nie wynika, aby strona powodowa osiągnęła już ten etap, w szczególności aby poza niepełną bryłą architektoniczną zostały doprowadzone do budynku media i osiągnięto etap technicznej możliwości realizacji w wyodrębnionych lokalach mieszkalnych robót wykończeniowych.

Z oświadczenia złożonego na ostatniej rozprawie (k.209, 00:00:50 – 00:03:13) wynika, że w od czasu oględzin dobudowano kilka kondygnacji, brak jest natomiast danych pozwalających na ustalenie, że budynek osiągnął stan surowy zamknięty (art. 3 ust.2 prawa budowlanego)

W konsekwencji żądanie pozwu z tego względu należało uznać za przedwczesne.

Niezależnie od tego, podzielić należało także zarzut naruszenia art. 73 ust. 2 w związku z art. 81 ust. 4 u.g.n. w związku z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (t. jedn. Dz. U. z 2020 roku, poz. 139 ze zm., zwanej dalej ustawą przekształceniową) w zw. z art. 189 k.p.c. mający polegać na ich błędnym zastosowaniu poprzez przyjęcie, że możliwe jest ustalenie stawki opłaty za użytkowanie wieczyste na gruncie zabudowanym na cele mieszkalne z dniem 1 stycznia 2019 roku.

Zgodnie z art. 1. ust.1 tej ustawy z dniem 1 stycznia 2019 r. prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe przekształca się w prawo własności tych gruntów; przez grunty zabudowane na cele mieszkaniowe należy rozumieć nieruchomości zabudowane wyłącznie budynkami:

1)mieszkalnymi jednorodzinnymi lub

2)mieszkalnymi wielorodzinnymi, w których co najmniej połowę liczby lokali stanowią lokale mieszkalne, lub

3) o których mowa w pkt 1 lub 2, wraz z budynkami gospodarczymi, garażami, innymi obiektami budowlanymi lub urządzeniami budowlanymi, umożliwiającymi prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków mieszkalnych (art. 1 ust.2 ustawy przekształceniowej).

Podzielić należało argumentację skarżącego, że strona powodowa nie mogła skutecznie domagać się ustalenia stawki procentowej użytkowania wieczystego na dzień 1 stycznia 2019 r., skoro z tym dniem użytkowanie wieczyste uległo ex lege przekształceniu w prawo własności. Innymi słowy – jak trafnie zauważył skarżący w odpowiedzi na apelację - z tym dniem istniała już w obrocie prawnym ewentualnie własność w miejsce użytkowania wieczystego, o ile oczywiście grunty będące przedmiotem użytkowania wieczystego były zabudowane na cele mieszkaniowe w rozumieniu art. 1 ustawy przekształceniowej. Trafnie zatem skarżący zwrócił uwagę, że zakładając, iż z dniem 1 stycznia 2019 r. użytkowanie wieczyste już nie istniało, to ustalenie stawki opłaty rocznej z tytułu takiego nieistniejącego prawa jest bezprzedmiotowe.

Wprawdzie rzeczywiście, zgodnie z art. 7 ust.1 ustawy przekształceniowej „z tytułu przekształcenia nowy właściciel gruntu ponosi na rzecz dotychczasowego właściciela gruntu opłatę, zaś wysokość opłaty jest równa wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, która obowiązywałaby w dniu przekształcenia” (ust.2), to jednak nie zmienia to faktu, iż ustalenie stawki opłaty za użytkowanie wieczyste może nastąpić tylko wtedy, gdy – co trafnie zauważył skarżący - istnieje substrat prawny, do którego przedmiotowa stawka się odnosi.

Brak jest zatem interesu prawnego (art. 189 k.p.c.) w ustaleniu stawki użytkowania wieczystego na poziomie 1 % za okres obowiązujący od dnia, gdy prawo użytkowania wieczystego przekształciłoby się ex lege w prawo własności, gdyby przesłanki do obniżenia stawki do poziomu 1 % zostały spełnione, co jednak w niniejszej sprawie i tak nie zostało wykazane.

Z tych też względów na podstawie wyżej cytowanych przepisów oraz art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo.

Konsekwencją zmiany merytorycznej wyroku była także zmiana rozstrzygnięcia o kosztach procesu, o których orzeczono na podstawie wyrażonej w art. 98 k.p.c. zasady odpowiedzialności za wynik procesu.

Skoro powództwo zostało oddalone, Sąd zasądził od strony powodowej na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej koszty zastępstwa procesowego (art.32 ust.3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, t. jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 762). Zgodnie z brzmieniem tego przepisu koszty zastępstwa zasądzone lub przyznane Skarbowi Państwa w sprawie, w której zastępstwo Skarbu Państwa wykonuje Prokuratoria Generalna, przysługują Skarbowi Państwa - Prokuratorii Generalnej. Wysokość tych kosztów wynosiła 10.800 zł i ustalona została na podstawie §2 pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, (Dz.U. z 2018 r. poz. 265), przy uwzględnieniu podanej wartości przedmiotu sporu (k.22). W konsekwencji, ponad zasądzoną w punkcie 3. (trzecim) kwotą 6.480 zł, Sąd Apelacyjny dodatkowo zasądził kwotę 4.320 zł oraz zmienił punkt 4. ( czwarty) poprzez jego uchylenie.

O kosztach postępowania apelacyjnego również orzeczono zgodnie z wyrażoną w art.98 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Skoro apelacja została uwzględniona w całości, Sąd zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej koszty zastępstwa procesowego, których wysokość wynosiła 8.100 zł i ustalona została na podstawie §2 pkt. 7 w zw. z § 10 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U. z 2018 r. poz. 265.

SSA Wiesław Łukaszewski SSA Leszek Jantowski SSA Anna Strugała

Na oryginale właściwe podpisy.