Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 218/20

1.

2.WYROK

2.1.W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2020 r.

4.Sąd Apelacyjny w Szczecinie II Wydział Karny w składzie:

5. Przewodniczący: SSA Andrzej Olszewski

6. Sędziowie: SA Piotr Brodniak (spr.)

7. SA Janusz Jaromin

8. Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Pajewska

9.przy udziale prokuratora Prokuratury Regionalnej w Szczecinie Marcina Lorenca

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2020 r. sprawy

S. K. i M. P.

10.oskarżonych z art. 280 § 2 kk i inne

11.na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych

12.od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim

13.z dnia 4 czerwca 2020 r. sygn. akt II K 111/19

I.  uchyla zawarte w punktach III i VII części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku orzeczenia o karach łącznych wymierzonych M. P. i S. K.;

II.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że przyjmuje, iż czyny opisane w punktach II i IV części wstępnej wyroku, a przypisane M. P. i S. K. w punktach II i V części dyspozytywnej wyroku, stanowią wykroczenie z art. 11 § 1 kw w zw. z art. 49a § 1 kw i za wykroczenie to, na podstawie art. 11 § 3 kw w zw. z art. 49a § 1 kw, wymierza M. P. i S. K. kary grzywny w kwotach po 1000 (jednym tysiącu) złotych;

III.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

IV.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. W. K. i adw. B. K. kwoty po 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych z VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu odpowiednio, oskarżonym S. K. i M. P. w postępowaniu odwoławczym, a nadto zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. W. K. kwotę 185,55 (sto osiemdziesiąt pięć i 55/100) złotych tytułem zwrotu kosztów dojazdu do siedziby Sądu Apelacyjnego w Szczecinie;

V.  zwalnia oskarżonych od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym.

SSA Janusz Jaromin SSA Andrzej Olszewski SSA Piotr Brodniak

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 218/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 4 czerwca 2020 r., sygn. akt II K 111/19

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 7 kpk przez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającego na uznaniu przez Sąd I instancji, że dowód z opinii pisemnej i ustnej biegłej z zakresu antropologii D. M., opinia z badań chemicznych i zeznania biegłego A. K., opinie z badań genetycznych i zeznania biegłych Ł. W. oraz N. N. są wystarczające do przypisania winy oskarżonemu S. K. podczas, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie można wysunąć takich samych wniosków wobec wątpliwości, które winny być rozstrzygnięte na korzyść oskarżonego. Powyższe przełożyło się na błędne uznanie przez Sąd I instancji, że oskarżony S. K. jest winny zarzucanych mu czynów od III do V, a opisanych w części wstępnej wyroku tj. w pkt III, IV i V,

2. naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 410 kpk w zw. z art. 7 kpk w zw. z art. 5 § 2 kpk, polegające na oparciu orzeczenia w przedmiotowej sprawie tylko na części materiału dowodowego, która zdaniem Sądu potwierdziła oskarżenie, z pominięciem dowodów, które je podważały, co było skutkiem przekroczenia granicy swobodnej oceny dowodów, dokonaniem tej oceny w sposób dowolny, sprzeczny z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego w sposób uniemożliwiający ustalenie prawdy obiektywnej i sformułowania w ramach tej oceny niesłusznych merytorycznie wniosków, iż oskarżony dokonał zarzucanego mu czynu, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego w sprawie nie pozwala na przyjęcie jego sprawstwa,

3. rażąca niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego S. K. kary pozbawienia wolności polegającą na nie uwzględnieniu przez Sąd I instancji przy wymiarze kary okoliczności łagodzących, mających wpływ na wymiar kar jednostkowych, w efekcie czego Sąd wymierzył kary rażąco niewspółmierne do wagi popełnionych przez oskarżonego czynów, podczas gdy uwzględnienie przez Sąd okoliczności łagodzącej takiej jak konieczność utrzymania rodziny powinno wpłynąć na niższy wymiar kar jednostkowych,

4. rażąca niewspółmierność orzeczonej kary pozbawienia wolności bez całkowitej absorpcji kary łącznej wobec oskarżonego S. K. w odniesieniu do całokształtu przedmiotowych i podmiotowych okoliczności zarówno czynu, jak i niniejszej sprawy - w szczególności z powodu braku uwzględnienia okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego, konieczności utrzymania rodziny, wewnętrznej niesprawiedliwości wyroku, pominiecie otwartego katalogu dyrektyw wymiaru kary, istnienia podstawy do zastosowania zasady całkowitej absorpcji przy wymierzaniu kary łącznej,

5. naruszenie art. 21 § 1 kk poprzez zaniechanie przytoczenia w uzasadnieniu wyroku okoliczności, które sąd miał na względzie przy wymiarze kary w stosunku do oskarżonego S. K. poprzez zbiorcze wskazanie okoliczności obciążających oraz łagodzących dotyczących obu oskarżonych w sytuacji, gdy wymiar kary w stosunku do oskarżonych jest znacznie zróżnicowany, w konsekwencji naruszenie przez Sąd I instancji zasady indywidualizacji odpowiedzialności karnej.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W związku z tym, że obrońca M. P., jak i sam oskarżony (aktualnie już skazany) nie złożyli wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku, a złożył takowy wniosek obrońca S. K., poniższe rozważania, na podstawie art. 423 § 1a kpk w zw.
z art. 457 § 2 kpk, ograniczono do problematyki poruszonej w apelacji wnioskodawcy. Apelacja ta jest zaś bezzasadna i to w stopniu oczywistym, aczkolwiek inicjatywa odwoławcza obrońcy S. K., mimo wszystko, musiała skutkować zmianą zaskarżonego orzeczenia. Zanim jednak o tej zmianie, wskazać należy, że ustosunkowanie się do omawianej apelacji jest wysoce utrudnione. Taki stan rzeczy jest zaś konsekwencją charakteru owej apelacji a obrazując go wypada zaakcentować, że apelacja ta nie jest nawet polemiczna. Jej autor nie przytacza w niej bowiem, a co więcej, nie podejmuje nawet próby zaprezentowania swojej własnej, zsubiektywizowanej oceny dowodów oraz ewentualnych, alternatywnych, czy też hipotetycznych ustaleń, które to mogłyby z tej oceny wynikać. Natomiast kwestionując sprawstwo i winę S. K., skarżący formułuje dwa zarzuty (zarzuty przedstawione w punktach 1 i 2 apelacji), które to prima facie, są obszerne i z tego względu materializują wrażenie o ich istotności i doniosłości dla oceny zasadności decyzji odzwierciedlonej w zaskarżonym wyroku. Tymczasem lektura owych zarzutów oraz części motywacyjnej apelacji prowadzi do oczywistego w swej wymowie wniosku, że zarówno te zarzuty, jak i ich uzasadnienie są nad wyraz ogólnikowe oraz powierzchowne i to do tego stopnia, że zdaniem Sądu odwoławczego, uprawniona jest konkluzja, iż zarzut wyspecyfikowany w punkcie 2 apelacji, właśnie ze względu na swą ogólnikowość, może być wykorzystany w każdej sprawie i to niezależnie od specyfiki uwarunkowań dowodowych istniejących w tej, czy w innej sprawie. Z kolei zarzut opisany w punkcie 1 apelacji sprowadza się do tezy, że Sąd Okręgowy dowolnie ocenił zgromadzony materiał dowodowy, ponieważ uznał, „(…) że dowód z opinii pisemnej i ustnej biegłej z zakresu antropologii D. M., opinia z badań chemicznych i zeznania biegłego A. K., opinie z badań genetycznych i zeznania biegłych Ł. W. oraz N. N.
są wystarczające do przypisania winy oskarżonemu S. K. podczas, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie można wysunąć takich samych wniosków wobec wątpliwości, które winny być rozstrzygnięte na korzyść oskarżonego (…).” (strona 1 apelacji). Abstrahując od tego, że w ramach tej tezy, skarżący prawdopodobnie tylko przez przeoczenie, ale jednak mimo wszystko, bezzasadnie sugeruje, że opinie uzyskane przez Sąd Okręgowy nie stanowią części materiału dowodowego, wypada zauważyć,
że wymieniony nie wskazuje, ani nawet nie podejmuje próby wskazania, jakiego to rodzaju wątpliwości rodzą się na tle zgromadzonych dowodów i jakie to inne wnioski niż te sformułowane przez Sąd meriti, z tych dowodów, czy też wątpliwości, można wyprowadzić. W uzasadnieniu apelacji również nie sposób doszukać się wspomnianych wątpliwości czy też wniosków, a także, chociażby informacji, które to dowody materializują owe wątpliwości. Co więcej, lektura części motywacyjnej skargi pozwala się zorientować, że dla uzasadnienia wyżej wymienionej tezy, autor tej skargi, po raz wtóry ją przytacza we wskazanej jej części
i swoją w tym zakresie „argumentację”, w rzeczywistości ogranicza wyłącznie do takiego „zabiegu redakcyjnego”. A zatem, w obliczu takiej a nie innej specyfiki omawianej apelacji nie można się zorientować, na czym faktycznie ma polegać, sugerowana przez apelującego, rzekoma wadliwość oceny dowodów, której dokonał Sąd Okręgowy. W tej sytuacji, dla zdeprecjonowania tej sugestii, de facto, należałoby powtórzyć całą argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, aczkolwiek jest to zbędne, jako
że jest ona doskonale znana skarżącemu. W konsekwencji takiego stanu rzeczy wystarczy więc jedynie odwołać się do owej argumentacji, a mając ją w polu widzenia stwierdzić należy, że Sąd pierwszej instancji zgromadził wszystkie dostępne mu dowody, bezbłędnie je ocenił a w oparciu o tę ocenę poczynił jak najbardziej poprawne ustalenia faktyczne. Ów Sąd dokonał również prawidłowej subsumcji czynów opisanych w punktach IV i V części wstępnej zaskarżonego orzeczenia i na właściwym poziomie ukształtował karę pozbawienia wolności wymierzoną oskarżonemu za ciąg tych przestępstw. Trudno jednak o inną w tym zakresie konstatację skoro z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że określając wysokość
tej kary, Sąd meriti miał na uwadze wszystkie, a więc zarówno podmiotowe, jak
i przedmiotowe okoliczności wspomnianych przestępstw. Czyniąc te uwagę wypada jednocześnie zauważyć, że okoliczności te, w przypadku obu oskarżonych, są niemalże tożsame, w związku z tym, ich „zbiorcze” wskazanie w uzasadnieniu kwestionowanego orzeczenia nie narusza, nie tylko zasady indywidualizacji odpowiedzialności karnej,
ale również żadnej innej przewidzianej ustawowo reguły.

Inicjatywa odwoławcza obrońcy S. K., jak zasygnalizowano to już na wstępie, mimo wszystko musiała jednak skutkować zmianą zaskarżonego wyroku w zakresie wyrażonego w nim rozstrzygnięcia, które dotyczy czynu opisanego w punkcie IV części wstępnej tego wyroku a przypisanego oskarżonemu w punkcie V części dyspozytywnej orzeczenia. Z treści jego uzasadnienia wynika, że Sąd Okręgowy uznał, iż „zachowanie obu oskarżonych (S. K. i M. P.), działających w tym wypadku wspólnie, polegające na próbie przekroczenia granicy państwa z pominięciem obowiązkowej kontroli granicznej i celnej (…)” stanowi podstęp przewidziany w art. 264 § 2 kk. (strona 11 uzasadnienia zaskarżonego wyroku). Rzecz jednak w tym, że ów podstęp należy rozumieć jako kwalifikowaną formę wprowadzenia w błąd wymagającą podjęcia specjalnych zabiegów, takich jak podszycie się pod inną osobę, ukrycie się itp. (Arkadiusz Lach - Komentarz do art. 264 kodeksu karnego, System Informacji Prawnej „LEX”). Tymczasem, według prawidłowych ustaleń poczynionych przez Sąd pierwszej instancji, oskarżeni, po tym jak dotarli do granicy polsko - ukraińskiej, „(…) posiadanymi nożycami przecięli ogrodzenie znajdujące się przy torach kolejowych, przeszli przez nie i skierowali się wzdłuż nasypu kolejowego w stronę rzeki B. i granicy państwowej. Około godz. 1:15, gdy znajdowali się 150 m od granicy państwa, na wysokości znaku granicznego 288, położyli się w trawie, gdyż widzieli zbliżających się pograniczników. W miejscu tym zostali zatrzymani.” (strona 3 uzasadnienia zaskarżonego wyroku). A zatem, w takim, dodać trzeba ponownie, bezbłędnie ustalonym zachowaniu oskarżonych nie sposób doszukać się elementów podstępu. Jednocześnie należy zauważyć, że przestępstwo stypizowane w art. 264 § 2 kk może się zmaterializować również wtedy gdy jego sprawca popełnia je we współdziałaniu z innymi osobami, a więc
we współdziałaniu z co najmniej dwiema osobami. Tymczasem oskarżeni usiłowali przekroczyć granicę państwową we dwóch, a więc każdy z nich współdziałał w tym przedsięwzięciu tylko z jedną osobą. W tym stanie rzeczy, jest więc oczywistym, że S. K. a i M. P. również, swoim bezprawnym a wskazanym powyżej zachowaniem nie wyczerpali znamion przestępstwa przewidzianego w art. 264 § 2 kk,
lecz znamiona wykroczenia stypizowanego w art. 11 § 1 kw w zw. z art. 49a § 1 kw. Zważywszy na datę jego popełnienia oraz treść art. 45 § 1 kw, stwierdzić zaś trzeba,
że karalność tego wykroczenia nie ustała. W związku z tym, Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w omawianym zakresie przypisując S. K. oraz M. P. wykroczenie kwalifikowane we wskazany wyżej sposób. Natomiast orzekając wobec oskarżonego (oraz wobec M. P.) karę grzywny w kwocie 1.000 złotych, Sąd Apelacyjny miał w polu widzenia, posiadające negatywną wymowę, okoliczności przedmiotowe czynu, a także sytuację i możliwości finansowe oskarżonego.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej S. K. przez uniewinnienie go od stawianych mu zarzutów, ewentualnie wymierzenie oskarżonemu niższej kary pozbawienia wolności z uwzględnieniem okoliczności łagodzących i zasad pełnej absorpcji przy łączeniu kar jednostkowych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek jest niezasadny z powodów zaprezentowanych powyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Czyn przypisany oskarżonemu w punkcie V części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku stanowi wykroczenie stypizowane w art. 11 § 3 kw w zw. z art. 49a § 1 kw a nie przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 264 § 2 kk.

Zwięźle o powodach zmiany

Konieczność dokonania zmiany jest konsekwencją uwarunkowań zaprezentowanych powyżej.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie wynagrodzenia z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej S. K. z urzędu w postępowaniu odwoławczym zapadło na podstawie § 2, § 4 ust. 1 i 3 oraz § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019.18 j.t.).

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

V.

Z uwagi na długoterminowy charakter kary pozbawienia wolności
orzeczonej wobec S. K., Sąd Apelacyjny, na podstawie
art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach
w sprawach karnych
(Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 ze zm.), zwolnił wymienionego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym.

7.  PODPIS

SSA Janusz Jaromin SSA Andrzej Olszewski SSA Piotr Brodniak

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca S. K..

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Sprawstwo i wina oskarżonego w zakresie przypisanych mu czynów.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana