Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 stycznia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:

Przewodniczący Sędzia Janusz Madej

po rozpoznaniu w dniu 4 stycznia 2021 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

odwołania: A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 20 kwietnia 2020 r., znak: (...)

w sprawie: A. K.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę socjalną

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy A. K. prawo do renty socjalnej od 1 marca 2020 r.
do 28 lutego 2023 r.,

2)  stwierdza odpowiedzialność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za
nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

VI U 1746/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 kwietnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. - po rozpatrzeniu wniosku A. K. z dnia 15 stycznia 2020 r. – odmówił wnioskodawcy prawa do ranty socjalnej na dalszy okres. W uzasadnieniu tej decyzji organ rentowy – powołując się na art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej – wyjaśnił, iż Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 9 kwietnia 2020 r. orzekła, iż wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł wnioskodawca A. K., zarzucając tej decyzji:

- naruszenie art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej poprzez orzeczenie jego zdolności do pracy,

- niezgodność stanowiska organu rentowego ze zgromadzonym materiałem dowodowym.

W uzasadnieniu tych zarzutów wnioskodawca podnosił, iż od 20 lat choruje na schizofrenię paranoidalną i w tym czasie był wielokrotnie hospitalizowany w różnych szpitalach psychiatrycznych. Wciąż kontynuuje on leczenie psychiatryczne w (...) w B., a w okresach pogorszeń w Szpitalu (...) w Ś.. Odwołujący wskazywał przy tym, iż przewlekłość jego choroby i częste jej zaostrzenia uniemożliwiają mu podjęcie stabilnej, normalnej pracy.

Wskazując na powyższe podstawy zaskarżenia wnioskodawca wnosił o zmianę kwestionowanej odwołaniem decyzji, pozbawiającej go prawa do renty socjalnej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania, powołując argumenty przedstawione uprzednio w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, iż powód był uprawniony do renty socjalnej do dnia 29 lutego 2020 r., a od dnia 1 marca 2020 r. wypłata świadczenia została wstrzymana.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

Wnioskodawca A. K. (urodz. (...)) do dnia 29 lutego 2020 r. miał przyznane prawo do renty socjalnej. W dniu 15 stycznia 2020 r. złożył on wniosek o przyznanie tego świadczenia na dalszy okres. Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił A. K. przyznania renty socjalnej na dalszy okres, powołując się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS, którym wnioskodawca nie został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy.

W celu zweryfikowania stanowiska organu rentowego opartego na orzeczeniu Komisji Lekarskiej ZUS Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych – specjalisty psychiatry i psychologa, którzy w opinii z dnia 3 września 2020 r. (k. od 23 do 27 a.s.) rozpoznali u badanego przewlekłą chorobę psychiczną – schizofrenię paranoidalną. Na podstawie analizy zebranej w aktach sprawy dokumentacji dotyczącej leczenia A. K. oraz jego badania przedmiotowego biegli sądowi stwierdzili, iż aktualnie - ze względu na zły stan zdrowia badanego – procesy poznawcze funkcjonują u niego w sposób zaburzony. Opiniowany nie ujawnia zaburzeń pamięci, ale zdradza duże trudności w koncentracji uwagi, która łatwo ulega rozproszeniu. Jego myślenie i działanie jest podporządkowane doznaniom psychotycznym, dziwaczne, nielogiczne, a otaczającą go rzeczywistość postrzega w sposób zaburzony. W ocenie biegłych analiza linii życiowej badanego wskazuje, iż początkiem jego problemów psychicznych było uzależnienie od środków psychoaktywnych. W wyniku ich stosowania pojawiły się psychozy narkotykowe, które z czasem stały się czynnikiem spustowym choroby psychicznej z kręgu schizofrenii. W 2002 r. rozpoznano u niego przewlekłą chorobę psychiczną pod postacią schizofrenii paranoidalnej. Pojawiły się doznania psychotyczne pod postacią urojeń ksobno – prześladowczych oraz omamów słuchowych imperatywnych, komentujących. Pod ich wpływem ujawniał się silny lęk, niepokój, doświadczał on poczucia zagrożenia, a jego zachowanie było dziwaczne i niezrozumiałe dla otoczenia. Z tego powodu był wielokrotnie hospitalizowany psychiatrycznie i leczony farmakologicznie. Mimo to nadal w relacjach interpersonalnych jest powierzchowny, nieufny, ksobny, podejrzliwy. Urojeniowo interpretuje otoczenie i występują u niego halucynacje słuchowe. Wyraźnemu zubożeniu uległa sfera emocjonalno – motywacyjna. Dominują u niego jednostajność afektu i zobojętnienie emocjonalne. Ponadto zubożeniu uległa także sfera uczuciowości wyższej, obserwuje się spadek napięcia dążeń, zainteresowań. Niewątpliwie czynnikiem negatywnie wpływającym na stan psychiczny opiniowanego jest fakt stosowania przez niego środków psychoaktywnych. Biegli wskazali też, że schizofrenia jest chorobą przewlekłą, negatywnie wpływająca na rozwój osobowości i funkcjonowanie społeczne A. K.. Podjęta terapia psychiatryczna nie skutkuje na chwilę obecną stabilnością stanu psychicznego opiniowanego. Nadal jest owładnięty psychozą, czuje się prześladowany, obserwowany, śledzony. Obawia się o swoje życie, przeżywa lęk, niepokój, poczucie zagrożenia. Jego poczucie choroby jest bardzo powierzchowne i z tego powodu nierzadko porzuca leczenie. Funkcjonowanie społeczne opiniowanego jest mało satysfakcjonujące. W chwili obecnej nie jest on w stanie podjąć aktywności zawodowej, gdyż doświadczanie doznań psychotycznych zniekształca odbiór otoczenia, a zachowania motywowane tymi przeżyciami są dziwaczne i niezrozumiałe dla innych. W codziennym funkcjonowaniu, zwłaszcza w stanach psychozy, wymaga wsparcia ze strony najbliższych.

Biegli sądowi podkreślili ponadto, iż odwołujący pracuje wprawdzie w zakładzie pracy chronionej, ale w przypadku osoby chorej na schizofrenię praca może być traktowana jako rehabilitacja, a nie źródło dochodu. Osoba taka może w każdej chwili, z powodu zaostrzenia procesu chorobowego, porzucić pracę, wejść w konflikt z otoczeniem albo z przełożonymi. Nie można zatem w jej przypadku mówić o zdolności do pracy jako takiej, jak u ludzi zdrowych, zwłaszcza że ma teraz lęki o swoje zdrowie, że nie wie jak skończy się ta praca. Boi się wykonywać ten zawód (pracownika ochrony).

W końcowych wnioskach omawianej opinii biegli sądowi uznali A. K. za całkowicie niezdolnego do pracy na okres 3 lat, od dnia 1 marca 2020 r., zaznaczając iż niezdolność ta powstała w trakcie nauki w szkole średniej w latach od 1 września 2002 r. do czerwca 2004 r. Dodatkowo biegli wskazali, ż podstawą uznania niezdolności do pracy badanego były te same dowody, którymi dysponował organ rentowy w postępowaniu administracyjnym, plus przeprowadzone przez nich badanie odwołującego się.

W piśmie procesowym z dnia 7 października 2020 r. ( k. – 42 a.s. ) organ rentowy zgłosił zastrzeżenia do powyższej opinii biegłych sądowych, wskazując że z opinii specjalisty psychiatry – konsultanta ZUS - wynikało, że nastąpiła poprawa stanu zdrowia ubezpieczonego, w trakcie badania nie prezentował on objawów wytwórczych, nie wypowiadał się w sposób, z którego można było wywnioskować, że ma myśli samobójcze, deklarował abstynencję, w wywiadzie podawał uzależnienie mieszane, można było stwierdzić cechy defektu niewielkiego stopnia. Pozwany organ rentowy – na podstawie opinii Przewodniczącego Komisji Lekarskich ZUS – nie podzielił opinii biegłych sądowych w zakresie uznania powoda za całkowicie niezdolnego do pracy od 1 marca 2020 r. na okres 3 lat w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym w trakcie nauki w szkole średniej. Opis stanu psychicznego sporządzony przez biegłego sądowego pozostaje w sprzeczności z opisem sporządzonym przez lekarza konsultanta ZUS. Dodatkowo organ rentowy podnosił, iż całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonego przeczy jego aktywność zawodowa na stanowisku pracownika ochrony.

Z uwagi na rozbieżności w ocenie stanu zdrowia psychicznego powoda, organ rentowy wnioskował o powołanie innego zespołu biegłych sądowych z dziedziny psychiatrii, a w przypadku odrzucenia tego wniosku, o oddalenie odwołania.

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności opinii biegłych sądowych specjalisty psychiatry i psychologa klinicznego z dnia 3 września 2020 r. poprzez dyrektywy wskazane w art. 233 § 1 K.p.c., Sąd Okręgowy uznał, iż dowód ten posiada taką moc dowodową, która pozwalała na dokonanie na jego podstawie ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia sporu. Spór ten dotyczył kwestii, czy wnioskodawca spełnia ustawowe warunki nabycia prawa do renty socjalnej, wskazane w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1455). Przepis art. 4 ust. 1 tej ustawy stwierdza, iż renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: po pierwsze - przed ukończeniem osiemnastego roku życia, po drugie - w trakcie nauki w szkole lub
w szkole wyższej przed ukończeniem dwudziestego piątego roku życia, po trzecie - w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Z kolei przepis ust.2 art. 4 powołanej ustawy stanowi, iż osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1 przysługuje renta socjalna stała, jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała, renta socjalna okresowa, jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa. Podkreślić zatem w tym miejscu należy, iż opinia biegłych sądowych zawierała szczegółową i precyzyjną argumentację odnoszącą się do oceny stanu zdrowia powoda. Biegli w treści opinii przeanalizowali etiologię schorzenia na które cierpi wnioskodawca, przedstawili także wyczerpująco w ujęciu chronologicznym jego rozwój i aktualny wpływ schizofrenii paranoidalnej na możliwości wykonywania przez wnioskodawcę pracy. Odnieśli się także do kwestii aktywności zawodowej powoda, zatrudnionego jako pracownik ochrony, i w sposób przekonujący wyjaśnili, iż praca w zakładzie pracy chronionej powinna być traktowana jako forma rehabilitacji i nie może świadczyć o jego zdolności do pracy na otwartym rynku pracy. W przypadku ubezpieczonego nie można mówić o zdolności do pracy takiej, jak u ludzi zdrowych. W tym stanie rzeczy wniosek organu rentowego o kontynuowanie postępowania dowodowego nie zasługiwał na uwzględnienie, tym bardziej iż zastrzeżenia organu zgłoszone do opinii biegłych sądowych nie zawierały istotnych merytorycznie argumentów natury medycznej, mogących podważyć jej ustalenia i wnioski końcowe, lecz stanowiły wyłącznie polemikę z w pełni przekonującym stanowiskiem biegłych. Polemika ta odwoływała się do odmiennej oceny stanu zdrowia powoda sformułowanej przez psychiatrę – lekarza konsultanta ZUS, a to nie wystarczyło - w ocenie Sądu - do podważenia mocy dowodowej tej opinii.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 K.p.c. w związku z art. 148 ¹ § 1 K.p.c., uznając iż wystąpiły wskazane w tym ostatnim przepisie przesłanki wyrokowania na posiedzeniu niejawnym.

O odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji orzeczono w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 53 ze zm.),bowiem organ rentowy w momencie wydawania zaskarżonej decyzji dysponował wszystkimi niezbędnymi dowodami, umożliwiającymi mu wydanie prawidłowej decyzji, uwzględniającej w ujęciu obiektywnym aktualny stan całkowitej niezdolności do pracy powodowego wnioskodawcy.

Sędzia Janusz Madej