Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 stycznia 2021 roku

Sąd Rejonowy w Bartoszycach, I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Tomasz Idzikowski

Protokolant: stażysta Martyna Piłat

po rozpoznaniu 26 stycznia 2021 roku w Bartoszycach

na rozprawie

sprawy z wniosku E. S.

z udziałem P. K. (1), A. K. oraz W. S. (1)

o zasiedzenie

postanawia:

I.  stwierdzić, że wnioskodawczyni E. S., córki W. i K. i uczestnik postępowania W. S. (1), syn Z. i J., nabyli do wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej przez zasiedzenie z dniem 10 października 2016 roku, prawo własności części zabudowanej nieruchomości położonej w miejscowości M., gmina B. składającej się z działek gruntu oznaczonych nr geod. (...) o łącznej powierzchni 0,0783 Ha, a mianowicie prawo własności zabudowanej budynkiem gospodarczym działki gruntu nr geod. (...) o powierzchni 0,0114 Ha, dla której Sąd Rejonowy w Bartoszycach V Wydział Ksiąg Wieczysty prowadzi księgę wieczystą nr (...), zapisanej dotychczas jako własność małżonków P. K. (1) i A. K. do wspólności ustawowej;

II.  opłatą sądową od której wnioskodawczyni była zwolniona obciążyć Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Bartoszycach;

III.  przyznać radcy prawnemu Ł. C. ze Skarbu Państwa– Sądu Rejonowego w Bartoszycach kwotę w łącznej wysokości 799,70 (siedemset dziewięćdziesiąt dziewięć 70/100) złotych, w której zawiera się podatek od towarów i usług w wysokości 149,54 (sto czterdzieści dziewięć 54/100) złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu.

Sygn. akt I Ns 67/20

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni E. S. wniosła o stwierdzenie, że nabyła przez zasiedzenie, z dniem 23 października 2011 roku, własność nieruchomości położonej w miejscowości M. na działce o nr (...) o powierzchni 114 m ² w obrębie geodezyjnym D., dla której w Sądzie Rejonowym w Bartoszycach prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

W uzasadnieniu wniosku wskazała, że w 1991 roku matka wnioskodawczyni K. J. (1) otrzymała przedmiotową nieruchomość wraz z mieszkaniem od byłego PGR. Od tamtej pory wnioskodawczyni użytkowała go wspólnie z matką ponosząc wszelkie koszty związane z jego utrzymaniem. W 1996 roku wnioskodawczyni zakupiła nieruchomość sąsiednią – znajdującą się w tym samym budynku nadal jednak władając nieruchomością zasiadywaną. Matka wnioskodawczyni zmarła w 2006 roku, a w 2017 roku wnioskodawczyni odziedziczyła po zmarłej matce spadek. Wnioskodawczyni podała, że włada zasiadywaną nieruchomością w sposób nieprzerwany od 1991 roku do chwili obecnej. Dodała, że przez ponad 20 lat była przekonana, że nieruchomość znajdująca się na działce nr (...) jest jej własnością, tym bardziej, że przez te lata nikt nie podważał własności przedmiotowej nieruchomości. Nadmieniła, że do okresu posiadania należy doliczyć czas posiadania jej poprzednika tj. matki wnioskodawczyni.

Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2020 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania nieprocesowego W. S. (1) - małżonka wnioskodawczyni, który pozostaje z nią w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej (postanowienie k 48).

Ostatecznie wnioskodawczyni E. S. wniosła o stwierdzenie, że nabyła przez zasiedzenie przedmiotową nieruchomość wraz z W. S. (1) (pismo k. 74-75). Jednocześnie wskazała, że pomimo orzeczonej separacji z W. S. (1), od czasu zaślubin do chwili obecnej pozostaje z nim we wspólnym pożyciu ( wniosek k. 3 i k.35, pismo k. 46).

Uczestnicy postępowania P. K. (1) i A. K. nie poparli wniosku (k. 91v, k. 148).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Sąd Rejonowy w Bartoszycach V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr Kw (...), dla nieruchomości położonej w miejscowości M., składającej się z działek gruntu oznaczonych numerami: (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym nr (...) zabudowanej budynkiem gospodarczym, (...) niezabudowana o łącznej powiechni 0,0783 Ha z czego powierzchnia działki (...) wynosi 0,114 Ha. W dziale II w/w księgi wieczystej wpisani są uczestnicy postępowania P. i A. K. na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej.

(bezsporne a nadto dowód wydruk z księgi wieczystej Kw nr (...), dokumenty z akt księgi wieczystej Kw nr (...)).

Sąd Rejonowy w Bartoszycach V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr Kw (...), dla nieruchomości położonej w miejscowości M., składającej się z działek gruntu oznaczonych numerami: (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym, (...) zabudowanej budynkiem gospodarczym, (...) niezabudowana. W dziale II w/w księgi wieczystej wpisana jest wnioskodawczyni E. S..

(bezsporne a nadto dowód wydruk z księgi wieczystej Kw nr (...)).

Właścicielami nieruchomości położonej w miejscowości M., składającej się z działek gruntu oznaczonych numerami: (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym, (...) zabudowanej budynkiem gospodarczym i (...) niezabudowana jest wnioskodawczyni E. S. wraz ze swoim mężem W. S. (1) na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej.

(bezsporne, a nadto umowa sprzedaży z dnia 26 listopada 1996 roku k. 77-78, wyjaśnienia wnioskodawczyni k. 91-93).

Właścicielem nieruchomości składającej się co najmniej z działki oznaczonej nr geod. (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym oraz działki gruntu nr (...) zabudowanej budynkiem gospodarczym jest podmiot, którego dane nie zostały ustalone w toku postępowania

(bezsporne oraz wyjaśnienia wnioskodawczyni k. 91v-92).

Budynki mieszkalne położone na działkach gruntu (...) stanowiące odrębne części nieruchomości stanowią tzw. czworak, ponieważ kiedyś stanowiły mieszkania znajdujące się na jednej kondygnacji, ale zostały fizycznie wyodrębnione w ten sposób, że stanowią część zabudowanych nieruchomości.

(bezsporne a także dowód wyjaśnienia wnioskodawczyni k. 91v-93 kopia mapy ewidencyjnej k. 9, wydruk z księgi wieczystej Kw nr (...), Kw nr (...), umowa sprzedaży z dnia 26 listopada 1996 roku k. 77-78).

W dniu 15 października 1998 roku wnioskodawczyni E. S. zawarła związek małżeński z uczestnikiem postępowania W. S. (1). W dniu 29 stycznia 2019 roku Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny orzekł separację małżeństwa E. S. i W. S. (1)

(dowód postanowieniem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29 stycznia 2019 roku sygn. akt VI RNs 22/18).

W latach 80 – tych ubiegłego wieku budynek mieszkalny położony na działce gruntu ozn. nr geod, (...) został wyremontowany. Kierownikiem budowy w tym czasie była Ł. H..

(dowód: zeznania świadka Ł. H. k. 147 v).

W roku 1991 budynek mieszkalny posadowiony na działce gruntu (...) oraz niezabudowana działka gruntu, dla których obecnie Sąd Rejonowy w Bartoszycach V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr Kw (...) oraz działka gruntu ozn. nr geod. (...) zabudowana budynkiem gospodarczym, dla której Sąd Rejonowy w Bartoszycach V Wydział Ksiąg Wieczystych obecnie prowadzi księgę wieczystą nr Kw (...) zostały przekazane matce wnioskodawczyni K. J. (1), w drodze „przydziału” przez PGR w Ł.. W chwili przekazania w/w działek nie miały one założonych i prowadzonych ksiąg wieczystych. Wyżej wskazane działki zostały przekazane matce wnioskodawczyni z uwagi na fakt, iż budynek mieszkalny, w którym mieszkała w miejscowości B. przeznaczony był do rozbiórki. Przydział nieruchomości zbudowanej budynkiem mieszkalnym polegał na tym, że do każdego budynku mieszkalnego przyporządkowana była nieruchomość gruntowa zabudowana budynkiem gospodarczym (chlewek, który nie miał żadnego numeru) oraz niezabudowana nieruchomość gruntowa. Z każdego jednego budynku mieszkalnego, które tworzyły razem tzw. czworak była wyprowadzona szyna, na której z licznika przyporządkowanego do danego lokalu był pociągnięty kablem elektrycznym prąd do chlewka. Chlewek był tego, od którego był pociągnięty prąd kablem z danego budynku mieszkalnego. Kabel elektryczny pociągnięty z danego budynku mieszkalnego do chlewiku decydował o faktycznym korzystaniu z pomieszczenia gospodarczego. W trakcie remontu budynku w latach 80 – tych kable elektryczne nie były zmieniane, był utrzymany ich status. Przydział nieruchomości dokonywała PGR, zbierała się komisja złożona z dyrektora i przedstawiciela załogi. Z zebrania komisji sporządzany był protokół i był jakiś dokument o przydziale. Ludzie składali wnioski, ale to K. J. (2) z uwagi na rozbiórkę jej domu otrzymała działkę gruntu zabudowaną budynkiem mieszkalnym (...) wraz z działką gruntu zabudowaną budynkiem gospodarczym (chlewikiem) na działce (...) oraz niezbudowana działkę (...). Bezpośrednie przekazanie w/w działek odbywało się w obecności pracownika PGR. W przekazaniu oprócz K. J. (2) brała udział jej córka E. S. wraz z jej mężem W. S. (2).

Z działki gruntu ozn. nr geod. (...)zabudowanej budynkiem mieszkalnym pociągnięty jest kabel elektryczny do pomieszczenia gospodarczego położonego na działce gruntu nr (...).

Z działki gruntu ozn. nr geod. (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym pociągnięty jest kabel elektryczny do pomieszczenia gospodarczego położonego na działce gruntu nr (...).

Z działki gruntu ozn. nr geod. (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym pociągnięty jest kabel elektryczny do pomieszczenia gospodarczego położonego na działce gruntu nr (...).

Z działki gruntu ozn. nr geod. (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym pociągnięty jest kabel elektryczny do pomieszczenia gospodarczego położonego na działce gruntu nr (...).

Przed otrzymaniem w 1991 roku budynku mieszkalnego na działce (...), budynku gospodarczego na działce (...) i niezbudowanej działki ozn. nr geod, (...) przez matkę wnioskodawczyni K. J. (1) zamieszkiwał i użytkował je pan S..

(dowód: wyjaśnienia wnioskodawczyni k. 91v-93 wyjaśnienia uczestnika W. S. (1) k. 94-95, zeznania świadka S. K. k. 93-94, zeznania świadka E. D. (1) k. 94, zeznania świadka P. Z. k. 95-95v, zeznania świadka J. B. k. 146v, zeznania świadka Ł. H. k. 147v-148).

Po otrzymaniu przydziału działki gruntu nr (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym, działki gruntu (...) zabudowanej budynkiem gospodarczym oraz niezabudowanej działki gruntu nr (...) K. J. (2) wprowadziła się wraz ze swoimi córkami tj. E. S. i J. K. (1) oraz ich mężami. Działka gruntu oznaczona nr geod. (...) zabudowana budynkiem gospodarczym jako jedyna z działek na których znajdowały się pomieszczenia gospodarcze została ogrodzona, z uwagi na fakt, iż K. J. (2) hodowała tam kury. P. Z. pomagał W. S. (1) remontować pomieszczenie gospodarcze naprawiając jego dach, sufit. W chwili przydziału K. J. (1) w/w działek działki gruntu zabudowane budynkami mieszkalnymi nr (...) były użytkowane przez człowieka, który w chwili obecnej nie żyje. Po śmierci w/w niezidentyfikowanej osoby, działka gruntu (...) zabudowana budynkiem mieszkalnym wraz z działką gruntu nr (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym została objęta w posiadanie państwa R.. Natomiast działka gruntu nr (...) zabudowana budynkiem mieszkalnym, do której przyporządkowany był budynek gospodarczy położony na działce gruntu (...) oraz niezabudowana działka gruntu nr (...) była niezamieszkała.

(dowód: wyjaśnienia wnioskodawczyni k. 91v-93, zeznania świadka S. K. k. 93-94, zeznania świadka E. D. (1) k. 94 zeznania świadka P. Z. k. 95-95v).

Od dnia 24 października 1991 roku do dnia 04 czerwca 2006 roku K. J. (1) została zameldowana na pobyt stały w miejscowości M. (...) gmina B..

Od dnia 24 października 1991 roku do dnia 14 października 1997 roku wnioskodawczyni E. S. została zameldowana na pobyt stały w miejscowości M. (...) gmina B.

(dowód: poświadczenie zameldowania k. 76).

W dniu 10 października 1996 roku K. J. (1) nabyła od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w drodze umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego własność nieruchomości gruntowej zabudowanej, położonej we wsi M., gmina B., obr. D., oznaczonej numerem działki (...) o powierzchni łącznej 1193 m ², dla której dotychczas nie była urządzona księga wieczysta.

(dowód: umowa sprzedaży Repertorium (...) sporządzona w kancelarii notarialnej w B. notariusz H. L. w dniu 10.10,1996 roku k. 81-82v).

W dniu 26 listopada 1996 roku E. S. wraz z mężem W. S. (1) jako najemcy nabyli za fundusze dorobkowe na prawach wspólności ustawowej od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa własność nieruchomości zabudowanej, położonej we wsi M., gmina B., o powierzchni 791 m ^{( 2 )}oznaczonej numerami ewidencyjnymi (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym, (...) zbudowanej budynkiem gospodarczym, (...) stanowiącej ogródek, dal której nie była urządzona księga wieczysta.

(dowód: umowa sprzedaży Repertorium (...) sporządzona w kancelarii notarialnej w B. notariusz H. L. w dniu 26.11,1996 roku k. 77-80).

Z uwagi na potrzebę remontu budynku mieszkalnego wnioskodawczyni i jej mąż do 1999 roku zamieszkiwali wraz K. J. (1). Po tej dacie wprowadzili się do zakupionej w 1996 roku przez nich nieruchomości.

(dowód: wyjaśnienia wnioskodawczyni k. 91v -93 wyjaśnienia uczestnika W. S. (1) k. 94-94v).

W dniu 26 listopada 1996 roku Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa sprzedała najemcy S. K. własność nieruchomości zabudowanej, położonej we wsi M., gmina B., o powierzchni 783 m ^{( 2)}, oznaczonej numerami ewidencyjnymi (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym, (...) zbudowanej budynkiem gospodarczym, (...) stanowiącej ogródek, dla której nie była urządzona księga wieczysta, a S. K. oświadczył, że powyższą nieruchomość kupuje wraz z żoną J. K. (1) z majątku dorobkowego na prawach wspólności ustawowej.

(dowód: umowa sprzedaży Repertorium (...) sporządzona w kancelarii notarialnej w B. notariusz H. L. w dniu 25.11,1996 roku k. 1-3v w aktach księgi wieczystej Kw nr (...)).

Z uwagi na fakt, iż S. K. wraz z żoną J. K. (1) nabyli jako ostatni własności niezamieszkałej nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym, do której przyporządkowana była własność nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem gospodarczym oraz własność niezabudowanej działki gruntu stanowiącej ogródek to naturalnie traktowali fakt, iż nabyli własność nieruchomości będącej przedmiotem przez nich kupna. W rzeczywistości zamiast działki gruntu ozn. nr (...) zabudowanej budynkiem gospodarczym, zaczęli faktycznie korzystać jako właściciele z działki gruntu (...) zabudowanej budynkiem gospodarczym, którym połączony był z budynkiem mieszkalnym, który nabyli, zgodnie z przyjętym faktycznym przyporządkowaniem budynków gospodarczych do budynków mieszkalnych.

(dowód: zeznania świadka S. K. k. 93-95)

W dniu 04 czerwca 2006 roku zmarła K. J. (1). Po jej śmierci wnioskodawczyni wraz ze swoim mężem W. S. (1) zamieszkiwała dalej w budynku mieszkalnym na działce gruntu (...), jednocześnie dbali jako jedyni o budynek mieszkalny, w którym zamieszkiwała K. J. (1) położony na działce gruntu (...). Do dziś bez przerwy korzystają, remontują także z budynku gospodarczego położonego na działce (...). Opłacają wszelkie podatki związane z w/w nieruchomością

(dowód: wyjaśnienia wnioskodawczyni k. 91v -93 wyjaśnienia uczestnika W. S. (1) k. 94-94v, zeznania świadka E. D. (1) k. 94, zeznania świadka P. Z. k. 95-95v, zeznania świadka J. B. k. 146-146v).

Postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2017 roku, wydanym w sprawie I Ns 159/17 Sąd Rejonowy w Bartoszycach stwierdził, że spadek po niej, na podstawie ustawy nabyli: córka E. S., córka W. i K. w 3/21 częściach; syn T. J., syn W. i K. w 3/21 częściach; syn Ł. J., syn W. i K. w 3/21 częściach; córka J. K. (2), córka W. i K. w 3/21 częściach; córka E. D. (2), córka W. i K. w 3/21 częściach; córka J. K. (1), córka W. i K. w 3/21 częściach; wnuk J. J. (2), syn K. i B. w 1/21 części; wnuczka M. S., córka K. i B. w 1/21 części; wnuczka K. J. (3), córka K. i B. w 1/21 części.

(dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Bartoszycach z dnia 27 kwietnia 2017 roku sygn. akt I Ns 159/17)

Postanowieniem z dnia 7 marca 2018 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 253/17 Sąd Rejonowy w Bartoszycach dokonał działu spadku po K. J. (1), zmarłej dnia 04 czerwca 2006 r. w B., do którego prawa zostały stwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Bartoszycach z dnia 27 kwietnia 2017 r., sygn. akt I Ns 159/17, w ten sposób, że prawo własności zabudowanej nieruchomości obejmującej działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi (...) o powierzchni 0,1193 ha, położonej w M., gmina B., dla której Sąd Rejonowy w Bartoszycach prowadzi księgę wieczystą (...), o łącznej wartości 57.000 zł (pięćdziesiąt siedem tysięcy), przyznać na własność wnioskodawczyni E. S. bez obowiązku spłaty na rzecz uczestników J. J. (3), E. D. (2), Ł. J., J. K. (2), J. K. (1), J. J. (2).

(dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Bartoszycach z dnia 27 kwietnia 2017 roku sygn. akt I Ns 253/17).

W dniu 29 września 2000 roku S. K. wraz ze swoją żoną J. K. (1) sprzedali małżonkom M. R. i W. R. nieruchomość położoną we wsi M., gmina B., o powierzchni 783 m ^{( 2)}, oznaczonej numerami ewidencyjnymi (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym, (...) zbudowanej budynkiem gospodarczym, (...) stanowiącej ogródek, dla której założona i prowadzona była księga wieczysta (...).

(dowód: umowa sprzedaży Repertorium (...) sporządzona w kancelarii notarialnej notariusz K. K. (2) w dniu 29 września 2000 roku k. 2023v w aktach księgi wieczystej Kw nr (...)).

W dniu 22 września 2008 roku M. R. i W. R. sprzedali małżonkom E. i Ł. B. (1) w/w nieruchomość, dla którego prowadzona była księga wieczysta (...).

dowód: umowa sprzedaży Repertorium (...) sporządzona w kancelarii notarialnej w O. notariusz H. M. w dniu 22 września 2008 roku k. 32-34 w aktach księgi wieczystej Kw nr (...)).

Pomiędzy latami 2008 -2012 w wyniku przeprowadzonych pomiarów przy budowie sieci wodno-kanalizacyjnej E. B. wraz ze swoim mężem Ł. B. (1) uzyskali informację, że budynek gospodarczy na działce oznaczonej nr geod. (...), który był w ich faktycznym posiadaniu i użytkowaniu nie jest ich własnością, jest on własnością właściciela zabudowanej budynkiem mieszkalnym działki ozn. nr (...), z kolej działka gruntu nr (...) zabudowana budynkiem gospodarczym, a która faktycznie znajdowała się w posiadaniu i użytkowaniu właściela działki gruntu (...) jest ich własnością. Ł. B. (1) udał się do adwokata M., który wysłał do państwa S. pismo, aby zamienić się działkami zabudowanymi budynkami gospodarczymi zgodnie ze stanem określonym przy pomiarach i w akcie notarialnym. Państwo S. otrzymali pismo, jednak na nie odpowiedzieli. Sytuacja prawna w/w działek nie zmieniła się. Państwo B. z uwagi na brak środków finansowych nie wszczęli żadnego postępowania przed sądem.

(dowód: zeznania świadka E. B. k. 146v-147v, zeznania świadka Ł. B. (1) k. 172-173).

W dniu 19 stycznia 2015 roku E. B. i Ł. B. (1) sprzedali uczestnikom postępowania małżonkom P. i A. K. nieruchomość położoną we wsi M., gmina B., o powierzchni 783 m ^{( 2)}, oznaczonej numerami ewidencyjnymi (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym, (...) zbudowanej budynkiem gospodarczym, (...) stanowiącej ogródek dla której założona i prowadzona była księga wieczysta (...). Przed sprzedażą nie informowali nabywcą o nieścisłościach związanych z faktycznym korzystaniem z budynków gospodarczych (chlewików). Przed sprzedażą w/w nieruchomości Ł. B. (1) pokazał nabywcom P. i A. K. budynek mieszkalny, niezabudowaną działkę oraz budynek gospodarczy, który faktycznie korzystali tj. posadowiony na działce (...).

(dowód: umowa sprzedaży z dnia 19 stycznia 2015 roku Repertorium (...) sporządzona w kancelarii notarialnej w B. notariusz J. G. w dniu 19 stycznia 2015 roku k. 41-44v w aktach księgi wieczystej Kw nr (...) oraz zeznania świadków E. B. k. 146v-147v, Ł. B. (1) k. 172-173, oraz wyjaśnienia uczestników P. K. (1) k. 94v-95 i wyjaśnienia uczestniczki A. K. k. 148).

Uczestnicy postępowania A. i P. K. (1) przez 4 lata od nabycia nieruchomości mieszkalnej i gospodarczej zajmowali budynek gospodarczy na działce numer (...) – faktycznie należącej do wnioskodawczyni. P. K. (1) jest prezesem stowarzyszenia, które prowadzi działalność gospodarczą stolarską. Z uwagi na fakt, że działka numer (...) jest działką budowlaną chciał postawić na niej warsztat stolarski. W związku z powyższym musiał wystąpić o warunki zabudowy załączając mapkę ewidencyjną. Po otrzymaniu mapki ewidencyjnej z Wydziału (...) zorientował się, że działka numer (...) jest we faktycznym posiadaniu wnioskodawczyni i jej męża, a działka numer (...) jest we faktycznym posiadaniu uczestników postępowania. Po tym jak uczestnicy dowiedzieli się o tym fakcie, zabrali swoje rzeczy z zajmowanego budynku gospodarczego i odcięli kabel doprowadzający do niego prąd z ich budynku mieszkalnego.

(dowód: wyjaśnienia uczestnika postępowania P. K. k. 94v-95)

W dniu 20 grudnia 2019 roku P. K. (1) złożyli pozew o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zapłatę przeciwko małżonkom E. S. i W. S. (1). Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt I C 1454/19.

(bezsporne, fakty znane z urzędu).

Sąd zważył co następuję:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy oraz załączonych aktach spraw: I Ns 159/17, I Ns 253/17 Sądu Rejonowego w Bartoszycach i aktach ksiąg wieczystych numer (...). Dowody te są ze sobą zgodne, tworząc spójny obraz stanu faktycznego. Co do tych dokumentów w trakcie postępowania nie ujawniły się też żadne okoliczności podważające ich autentyczność lub wiarygodność osób je sporządzających, a część z nich, jako dokumenty urzędowe, korzysta z domniemania prawdziwości co do urzędowo stwierdzonych w nich faktów (art. 244 § 1 k.p.c.).

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom przesłuchanych w sprawie świadków albowiem ich zeznania były logiczne, jasne i korespondowały ze sobą wzajemnie. Świadkowie jako najbliższa rodzina, czy też bezpośredni sąsiedzi za wyjątkiem E. i Ł. B. (2) wskazali niesprzecznie jakie były okoliczności i moment objęcia przez K. J. (1) działki będącej przedmiotem postępowania oraz jaki był sposób korzystania z tej działki od początku objęcia jej w posiadanie przez K. J. (1), a po jej śmierci przez wnioskodawczynię i jej męża. Świadkowie E. i Ł. B. (2) dokonali tego od momentu zakupu sąsiadującej nieruchomości w 2009 roku. Sąd co do zasady dał wiarę również zeznaniom uczestników w tym też P. K. (1) i A. K.. Jedynie w zakresie w jakim uczestnicy ci dokonali oceny charakteru posiadania przez K. J. (1) a po jej śmierci także przez wnioskodawczynię i jej męża, pomieszczenia gospodarczego znajdującego się działce numer (...) Sąd opierał się na własnych ustaleniach wynikających z całokształtu zebranego materiału dowodowego.

Bezspornym w sprawie był fakt objęcia w posiadanie działki gruntu ozn. nr geod. (...) od października 1991 roku przez K. J. (1) a po jej śmierci 04 czerwca 2006 roku przez wnioskodawczynię i jej męża W. S. (1). Spornym był ocena charakteru posiadania, czy było to posiadanie samoistne, czy też zależne, także czy było ono w dobrej wierze, czy też w złej wierze. W konsekwencji spornym była tez kwestia okresu posiadania uprawniającego wnioskodawczynię i jej męża do zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości.

Wniosek wniesiony w sprawie był słuszny co do zasady, jednak inna była data nabycia zabudowanej budynkiem gospodarczym działki gruntu nr (...) przez zasiedzenie.

Na wstępie należy zauważyć, iż Sąd orzekający w sprawie o zasiedzenie samodzielnie ustala termin zasiedzenia i nie jest związany terminem wskazanym we wniosku. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 07 października 2005 roku (IV CK 133/05, LEX nr 399747) stwierdził, że wynikająca z art. 321 § 1 k.p.c. zasada rządząca rozstrzyganiem spraw w procesie cywilnym, według której zakres wyrokowania jest określony żądaniem powoda, ma – zgodnie z art. 13 § 2 k.p.c. – odpowiednie zastosowanie także w postępowaniu nieprocesowym. Z tej przyczyny w postępowaniu tym sąd, jest – co do zasady – związany żądaniem wniosku. W sprawach o zasiedzenie owo związanie granicami żądania dotyczy przedmiotu zasiedzenia (np. określenia, czy chodzi o nabycie prawa własności nieruchomości lub jej oznaczonej części, czy też o nabycie oznaczonej służebności gruntowej), nie zaś osoby, która nabyła prawo w drodze zasiedzenia, czy chwili, w której to nabycie nastąpiło. Ocena przesłanek zasiedzenia z punktu widzenia prawa materialnego należy do sądu, bez względu na to, czy wnioskodawca oznaczył we wniosku datę, w której, jego zdaniem, zasiedzenie nastąpiło.

Należy podkreślić, że własność nieruchomości nabyta przez jednego z małżonków w drodze zasiedzenia wchodzi w skład majątkowej wspólności ustawowej wówczas, gdy bieg terminu zasiedzenia zakończył się w czasie trwania wspólności ustawowej . (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28.02.1978r., sygn. akt: III CZP 7/78)

W konsekwencji Sąd Najwyższy podjął uchwałę z 19.10.2017 r., sygnatura akt III CZP 49/17 jako rozwinięcie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2015 roku, sygn. akt III CZP 112/14 zgodnie z którą stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania także wtedy, gdy z ich twierdzeń oraz ustaleń sądu wynika, że na skutek zasiedzenia nieruchomość weszła do majątku wspólnego wnioskodawcy oraz jego małżonka, którego wniosek nie dotyczył. W takiej sytuacji sąd powinien jednak zwrócić uwagę uczestników na ewentualną potrzebę zmiany wniosku.

Z uwagi na powyższe Sąd w niniejszej sprawie zobowiązany był poinformować wnioskodawczynię o potrzebie modyfikacji wniosku, co też uczyniła w piśmie procesowy z dnia 17 lipca 2020 roku.

Wskazać ponadto należy, iż Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 03 listopada 1966 r. (III CR 223/66) stwierdził, iż nabycie prawa własności w drodze zasiedzenia następuje z mocy samego prawa w chwili, kiedy spełnione zostały wszystkie wymagane przesłanki, tj. z upływem ostatniego dnia zasiedzenia. Z zasady tej wypływa wniosek, że zasiedzenie następuje na rzecz osoby, która w chwili upływu ostatniego dnia terminu zasiedzenia jest posiadaczem nieruchomości.

Zgodnie z treścią obowiązującego obecnie art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (§ 2).

Zgodnie z tym przepisem posiadacz nieruchomości niebędący właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat 20-stu, jako posiadacz samoistny, chyba, że uzyskał posiadanie w złej wierze, gdyż wówczas nabycie własności następuje po upływie lat 30-stu. Przesłankami zasiedzenia zgodnie z tym przepisem są, zatem samoistne nieprzerwane posiadanie i upływ czasu potrzebnego do zasiedzenia, albo 20 lat, albo 30, jeżeli było nabycie posiadania w złej wierze.

Odnosząc się do pierwszej przesłanki, czyli samoistnego nieprzerywanego posiadania należy wskazać, że o posiadaniu i jego rodzaju decyduje w zasadzie wyłącznie sposób władztwa nad rzeczą. Władanie w sposób odpowiadający korzystaniu z rzeczy przez właściciela, czyli władanie we własnym imieniu i dla siebie jest posiadaniem samoistnym. Definicja ustawowa posiadania samoistnego zawarta jest w artykule 336 k.c. według, którego posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada, jak właściciel, korzystając z niej z wyłączeniem innych osób, pobiera pożytki i dochody, a także uważa się za uprawnionego do rozporządzania rzeczą, w tym wypadku nieruchomością. Zgodnie przyjmuje się, że posiadanie jest stanem faktycznym przejawiającym się we władztwie nad rzeczą (corpus) oraz woli władania rzeczą dla siebie (cum animo rem sibi habendi). Pierwszy z tych elementów występuje, gdy dana osoba znajduje się w sytuacji pozwalającej jej na korzystanie z rzeczy w taki sposób, w jaki mogą to czynić osoby, którym przysługuje do rzeczy określone prawo. Natomiast drugi czynnik występuje wówczas, gdy korzystanie z rzeczy, gdy korzystający z rzeczy przejawia wolę korzystania z rzeczy dla siebie.

Posiadacz zależny natomiast włada rzeczą w zakresie innego prawa niż własność, dlatego czynnik woli (animus) stanowi kryterium, które pozwala odróżnić posiadanie samoistne od posiadania zależnego.

Ocena charakteru posiadania wiąże się z okolicznościami faktycznymi danej sprawy, z nich bowiem wynika to, czy posiadacz wykonywał czynności faktyczne wskazujące na samodzielny, rzeczywisty, niezależny od woli innej osoby stan władztwa i czy jego dyspozycje swą treścią odpowiadały dyspozycjom właściciela.

Z posiadaniem związane są trzy domniemania: posiadania samoistnego (art. 339 kc), ciągłości (art. 340 kc) i zgodności z prawem (art. 341 kc). Domniemania posiadania samoistnego i ciągłości nadają posiadaniu określone kwalifikacje, mające szczególne znaczenie dla kwestii zasiedzenia zarówno przy ustalaniu podstawowej przesłanki, jaką jest posiadanie samoistne, jak i przy obliczaniu czasu posiadania.

Wszystkie te domniemania mają charakter domniemań wzruszalnych, których obalenie jest dopuszczalne w każdym postępowaniu. Wartość tych domniemań polega na tym, że zwalniają posiadacza od konieczności prowadzenia dowodów i legitymują go do chwili obalenia przez tego, kto twierdzi, iż domniemanie jest w konkretnej sprawie nieprawdziwe. Uczestnicy postępowania P. K. (1) i A. K., przeciwko którym biegł termin zasiedzenia, w ocenie Sądu, nie obalili skutecznie żadnego z tym domniemań.

Co więcej, w toku postępowania dowodowego wykazano, iż zarówno wnioskodawczyni wraz ze swoim mężem uczestnikiem postępowania W. S. (1), jak i uprzednio matka wnioskodawczyni, władali częścią nieruchomości tj. działką nr (...), wykonując przy tym wszystkie uprawnienia, które niewątpliwie składają się na treść prawa własności.

Jednak w ocenie sądu K. J. (1) w okresie od 1991 roku do 10 października 1996 roku posiadała działkę nr (...) jako posiadacz zależny. Wynika to jednoznacznie z faktu, iż wnioskodawczyni wraz ze swoim mężem oraz każdy ze świadków za wyjątkiem E. i Ł. B. (1) jednoznacznie wskazali, że działki nr (...) zostały przekazane K. J. (1) przez PGR w Ł. w drodze przydziału. Mimo próby uzyskania dokumentów potwierdzających ten fakt, nie udało się w drodze postępowania dowodowego ich uzyskać.

Niemniej jednak uwagi na treść umów sprzedaży nieruchomości, dla których nie były założone i prowadzone księgi wieczyste, zawartych w Kancelarii Notarialnej w B., przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa z: K. J. (1) z dnia 10 października 1996 roku, E. S. i jej mężem W. S. (1) z dnia 26 listopada 1996 roku oraz z S. K. z dnia 25 listopada 2019 należy przyjąć, iż wszystkie podmioty nabywające nieruchomości legitymowały się wcześniej tytułem prawnym w postaci umowy najmu. Wynika to z bezpośrednio z zapisu umów i tak w umowie sprzedaży nieruchomości z dnia 10 października 1996 roku wskazano „ pismo (…) o sprzedaży najemcy K. J. (1)”, ponadto w umowach sprzedaży z dnia 25 listopada 1996 roku oraz 26 listopada 1996 roku widnieje zapis „w imieniu Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (…) sprzedaje najemcy”. Okoliczności powyższe jednoznacznie wskazują, iż K. J. (1) fizycznie władała działką gruntu ozn. nr (...), zabudowaną budynkiem gospodarczym w zakresie innego prawa niż własność, co charakteryzuje posiadanie zależne. Z tymże w ocenie sądu posiadanie zależne zostało przekształcone w posiadanie samoistne z momentem zawarcia przez nią w dniu 10 października 1996 roku umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego własność nieruchomości gruntowej zabudowanej, położonej we wsi M., gmina B., obr. D., oznaczonej numerem działki (...) o powierzchni łącznej 1193 m ^{( 2)}. Od tego to momentu K. J. (1), a po jej śmierci w dniu 04 czerwca 2006 roku także wnioskodawczyni i jej mąż fizycznie władali działką gruntu ozn. nr geod. (...) z wolą władania rzeczą dla siebie jak właściciel.

Ich aktywność, a w szczególności wyłączne korzystanie, remontowanie, niewątpliwie świadczą o tym, że traktowali oni tę nieruchomość jak właściciele.

Z uwagi na powyższe należy przyjąć, iż początek biegu zasiedzenia nieruchomości gruntowej ozn. nr geod. (...) zabudowanej budynkiem gospodarczym rozpoczął się z dniem 10 października 1996 roku.

Dobra lub zła wiara okazuje się być kolejnym bardzo istotnym elementem. W przypadku nieruchomości decyduje o tym, po upływie jakiego okresu czasu dojdzie do nabycia prawa własności.

Pojęcia dobrej i złej wiary nie posiadają jakichkolwiek prawnych definicji. Niemniej orzecznictwo sądów nakazuje przyjmować, że dobra wiara zasiadującego posiadacza występuje wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność rozpoczęło się w takich okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza on cudzego prawa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2014 r., II CSK 472/13, nie publ.), względnie, gdy posiadacz powołując się na przysługujące mu prawo błędnie przypuszcza, że prawo to mu przysługuje, jeśli tylko owo błędne przypuszczenie w danych okolicznościach sprawy uznać należy za usprawiedliwione. Z kolei w złej wierze jest ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo wie, że prawo to mu nie przysługuje albo też ten, kto wprawdzie ma świadomość co do nie przysługiwania mu określonego prawa, jednakże jego niewiedza nie jest usprawiedliwiona w świetle okoliczności danej sprawy. Dobrą wiarę wyłącza zarówno pozytywna wiedza o braku przysługującego prawa, jak i brak takiej wiedzy wynikający z braku należytej staranności, a więc niedbalstwa (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2017 r., I CSK 360/14, nie publ.).

Zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie należało przyjąć, iż nabycie posiadania nastąpiło w dobrej wierze.

Dla oceny dobrej wiary decydujący w tym zakresie był moment formalnego nabycia przez K. J. (1) w formie aktu notarialnego nieruchomości gruntowej składającej się z działek nr (...), a w szczególności działki nr (...) zabudowanej budynkiem gospodarczym. Była ona w sposób usprawiedliwiony błędnie przekonana, że działka gruntu ozn. nr (...), którą posiadała jako najemczyni od 1991 roku w istocie swojej stanowi działkę gruntu nr (...) zabudowaną budynkiem gospodarczym. Należy zauważyć, że każdy z podmiotów nabywających działkę gruntu zabudowaną budynkiem mieszkalnym, które łącznie tworzyły tzw. czworak tj. działki nr (...) nabywał także niezbudowaną działkę oraz działkę zabudowaną budynkiem gospodarczym (chlewikiem) odpowiednio o nr (...). Nabywcy w/w nieruchomości obejmowali je nawet kilka lat wcześniej w posiadanie zależne w drodze umowy najmu. Zatem pozostawali w usprawiedliwionym przekonaniu, że zawierając umowę ich kupna nawet po kilku latach, nabywają nieruchomości, które wcześniej najmowali. Z uwagi na powyższe nie można stwierdzić, że K. J. (1) posiadała pozytywną wiedzę o braku przysługującego prawa co do działki (...), a jej brak wiedzy nie wynikał z nienależytej staranności.

W świetle art. 176 § 1 k.c., jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w dobrej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat dwadzieścia. Przepis ten znajdzie zastosowanie wobec wnioskodawczyni i jej męża, albowiem czas posiadania nieruchomości przez nich łącznie z posiadaniem matki wnioskodawczyni przekracza 20 lat.

Należy podkreślić, że rozstrzygając, czy mamy do czynienia z posiadaniem w dobrej, czy złej wierze, uwzględnia się okoliczności z chwili objęcia rzeczy w posiadanie. Zatem nawet, jeżeli posiadacz nieruchomości przed upływem okresu 20 lat dowie się, że nabył nieruchomość od niewłaściciela, nie ulegnie wydłużeniu okres niezbędny celem zasiedzenia.

Z uwagi na powyższe należy wskazać, że czynności podjęte przez świadków E. i Ł. B. (1) w latach 2010-2012, a więc w toku biegu terminu zasiedzenia w dobrej wierze, nie skutkowały tym, że nabycie posiadania samoistnego nastąpiło w złej wierze, a w konsekwencji nie spowodowały wydłużenie okresu niezbędnego celem zasiedzenia.

Trzeba wskazać, że bieg zasiedzenia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innymi organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (art. 123 § 1 pkt 1 kc w zw. z art. 175 kc). Aby przerwać bieg zasiedzenia nieruchomości należy zamanifestować swoje prawo własności przed sądem lub właściwym w sprawie innym organem publicznym. W orzecznictwie przyjmuje się, że powinna to być akcja zaczepna, zmierzająca do pozbawienia posiadania czy do zmiany stanu prawnego nieruchomości, ukształtowania go na nowo (tak w postanowieniach Sądu Najwyższego z 12 września 2013 r., sygn. akt IV CSK 88/13 i z 22 stycznia 2010 r., sygn. akt V CSK 239/09). Nie wystarcza samo zgłoszenie zarzutów w postępowaniu wszczętym na wniosek innej osoby, czy sama obrona np. przed wywłaszczeniem (tak np. w uchwałach Sądu Najwyższego z 18 czerwca 1968 r., sygn. akt III CZP 46/68, czy 28 czerwca 2006 r., sygn. akt III CZP 35/06). Podstawowym roszczeniem właściciela nieruchomości, którą objęła w posiadanie inna osoba i które prowadzi do przerwania zasiedzenia, jest roszczenie o wydanie nieruchomości. Powództwo uczestników postępowania P. K. (1) i A. K. o wydanie nieruchomości zostało złożone po upływie terminu zasiedzenia w dobrej wierze tj. po 10 października 2016 roku, a więc nie przerwało terminu zasiedzenia działki gruntu nr (...) zabudowanej budynkiem gospodarczym. Takie skutku nie wywarły też czynności podjęte przez E. i Ł. B. (1).

Na marginesie wskazać trzeba, że właściciel nieruchomości aby mógł skutecznie przerwać bieg zasiedzenia musi wezwać jednego, jak i drugiego małżonka do wydania nieruchomości. Przerwanie biegu zasiedzenia tylko wobec jednego z małżonków nie jest tożsame z przerwaniem biegu zasiedzenia wobec drugiego małżonka, który po upływnie lat 20 lub 30 w zależności, czy uzyskał posiadanie w dobrej lub złej wierze, stanie się właścicielem przedmiotowej nieruchomości i ze względu na istniejącą wspólność majątkową wejdzie ona w skład majątku wspólnego małżonków. Rzeczona sytuacja będzie miała miejsce, gdy oboje małżonkowie posiadali samoistnie nieruchomość.

Tym samym wnioskodawczyni wraz z uczestnikiem postępowania W. S. (1) nabyli do wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej, na podstawie ww. przepisów, przez zasiedzenie część nieruchomości opisanej w punkcie I postanowienia z dniem 10 października 2016r.

Sąd orzekł – w punkcie II sentencji pos tanowienia – w oparciu o przepis z art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 2 ust. 2 i w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r., poz. 623 z późn. zm.).

Sąd orzekł w punkcie III sentencji postanowienia w oparciu o § 2, § 11 pkt 1 i 8 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2016 roku, poz. 1715).