Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ka 313/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Artur Bobiński (spr.)

Sędziowie : Sędzia Sądu Okręgowego Magdalena Dąbrowska

Sędzia Sądu Okręgowego Ryszard Warda

Protokolant : Ilona Wojtkowska

przy udziale prokuratora Prokuratury Okręgowej w Radomiu Anny Majchrzak - Szczepanowskiej;

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 marca 2021 r.

w sprawie W. M. oskarżonego z art. 228 § 1 kk.

apelacji prokuratora od wyroku Sądu Rejonowego w Ostrołęce

z dnia 17 grudnia 2019 r. w sprawie sygn. akt. II K 571/18,

I.  zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

II.  koszty procesu przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

I Ka 313/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sadu Rejonowego w Ostrołęce z dnia 17 grudnia 2019r. w sprawie II K 571/18

Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

Granice zaskarżenia

Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

Wnioski

uchylenie

Zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

Ocena dowodów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzut naruszenia art. 4 kpk w zw. z art.7 kpk, art. 410 kpk

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Rejonowy nie naruszył zasady obiektywizmu, zebrane dowody ocenił w zgodzie z zasada swobodnej oceny dowodów wyrażonej i miał na uwadze całokształt materiału dowodowego.

Wniosek

Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W sprawie brak jest bezspornych dowodów winy oskarżonego W. M.. Oskarżony konsekwentnie przeczył stawianym mu zarzutom. Taka postawa sama przez się nie przesądza, że oskarżony jest niewinny, a jego wyjaśnienia wiarygodne. Wskazać jednak należy, że dowód z wyjaśnień oskarżonego jest takim samym dowodem jak inne i podlega tym samym regułom oceniania. Aby odmówić wiary wyjaśnieniom oskarżonego i przełamać chroniąca go zasadę domniemania niewinności inne dowody ponad wszelką wątpliwość powinny wskazywać na sprawstwo oskarżonego.

Jedynym dowodem winy oskarżonego W. M. miałyby by być zeznania świadka Z. B.. Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy wykonał zalecenia Sądu Okręgowego w Ostrołęce zawarte w uzasadnieniu wyroku uchylającego poprzedni wyrok skazujący oskarżonego. Dowód z zeznań świadka Z. B. Sąd Rejonowy ocenił w zgodzie z art. 7 kpk. Nie naruszył przy tym wskazań art. 4 kpk. Miał na uwadze całokształt materiału dowodowego. Sąd Rejonowy miał na uwadze dyrektywy oceny dowodu z pomawiających zeznań świadka zawartych w cytowanym wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 stycznia 2017 r. w sprawie II AKa 356/16 wskazującego na pomocnicze kryteria oceny wiarygodności dowodu z pomówienia. Sąd Rejonowy zasadnie przyjął, że kryteria te nie pozwalają na przypisanie przymiotu wiarygodności zeznaniom świadka Z. B.. Zeznania tego świadka nie znalazły bowiem potwierdzenia w żadnym innym dowodzie, a nadto były nielogiczne o czym niżej. Z jej zeznań miałoby wynikać, że o konieczności „rozliczenia się” z dyrektorem szpitala w O., W. M. miała dowiedzieć się od A. P., który w firmie (...) wcześniej opiekował się tym terenem. Świadek A. P. przeczył, aby przekazywał świadkowi Z. B. informacje o zaległej łapówce w kwocie 5.000 zł dla dyrektora szpitala w O.. Zeznania świadka Z. B. i A. P. są zatem sprzeczne. Oczywiście trudno przyjąć, że świadek A. P. miałby przyznać się przed organami wymiaru sprawiedliwości do dawania łapówek w szpitalu w O.. Zeznania świadków A. P. i Z. B. należy jednak oceniać, na co trafnie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, w kontekscie dowodu z dokumentu wewnętrznego firmy (...) w postaci sprawozdania z wizyty w O. jaką Z. B. odbyła w dniu 18 lutego 2000r. Sąd Rejonowy wysnuł prawidłowe wnioski płynące z jego treści. W dokumencie tym świadek Z. B. relacjonowała przełożonym wzajemne oczekiwania stron. Brak jest w nim jakiejkolwiek sugestii co do oczekiwań W. M. z tytułu jakichś zaległych zobowiązań o charakterze korupcyjnym zaciągniętych wobec oskarżonego jeszcze przez A. P.. Gdyby przypisać wiarę zeznaniom świadka Z. B. takie zobowiązania miałyby pozostać nierozliczone, czego obie strony miały mieć świadomość. Istnienie takiego zobowiązania o charakterze korupcyjnym, w postaci lup operacyjnych świadek w w.w dokumencie zawarła wprost co do dyrektora J.. Gdyby zatem jakiekolwiek zobowiązania korupcyjne wobec oskarżonego W. M. były, świadek takie okoliczności zawarłaby, choćby po to by przełożonym w przyszłości mieć możliwość sygnalizowania konieczności uzyskania środków finansowych z przeznaczeniem na łapówkę dla dyrektora W. M.. Tymczasem w dokumencie tym znajduje się zapis wręcz przeczący jej zeznaniom aby pomiędzy dyrektorem W. M. a firmą (...) jakieś korupcyjne zobowiązania istniały. Tak należy bowiem interpretować zapis, że „okaże się wkrótce czy coś chce I może w naszej sprawie” (k.171v.). Przyjąć zatem należy, że co najmniej do18 lutego 2000r. nie było takich zobowiązań i dyrektor W. M. nie sugerował konieczności zapłacenia łapówki. Jest to tyle istotne, że firma (...) startowała w nowym przetargu. Trudno zatem przypuszczać, że aby zyskać w nim przychylność decydentów, w tym dyrektora J., który miał mieć decydujący głos w przetargu, a według zeznań świadka Z. B. wraz z dyrektorem W. M. mieli tworzyć układ korupcyjny, świadek nie zawarłby w notatce dla swoich przełożonych, informacji o zaległej łapówce i sugestii o konieczności jej wręczenia by liczyć na przychylność „układu korupcyjnego” w nowym przetargu.

Warto też zwrócić uwagę na kontekst w jakim świadek Z. B. podała przesłuchującemu ją policjantowi informacje o łapówce dla dyrektora szpitala w O.. Informacja ta nie wypłynęła od świadka spontanicznie. Była reakcją na przebieg przesłuchania jej w charakterze podejrzanej. Okazano jej podczas przesłuchania oryginał umowy o dzieło datowanej dnia 3 września 2002r. Świadek podczas przesłuchania miała wyjaśnić de facto okoliczności wyprowadzenie z majątku Firmy (...) kwoty 6.979,97 zł. Na tę okoliczność została zawarta umowa o dzieło z A. K., sąsiadem Z. B.. Nie można zatem wykluczyć, że pomówienie dyr. W. M. o przyjęcie kwoty 5000 złotych miało na celu ukrycie przed organami ścigania i pracodawca firmą (...) rzeczywistego przeznaczenia kwoty, która została przelana na rzecz sąsiada A. K.. Taki wniosek jest tym bardziej uprawdopodobniony, że łapówka miała zostać przekazana dyrektorowi przez Z. B. w czasie gdy terenem na którym znajdował się szpital w O. opiekowała się świadek A. W.. Z. B. nie miała już żadnych formalnych obowiązków związanych z wizytami w szpitalu w O.. Po cóż zatem miałaby wręczać łapówki, skoro już nie odpowiadała za teren O.. Ewentualny sukces w postaci wzrostu sprzedaży w O. poszedłby na konto A. W., a nie jej. Trudno nadto przyjąć, że osoba o cechach charakterologicznych Z. B., która uczestniczyła w procederze korumpowania dziesiątek osób miałaby mieć, jak twierdzi skrupuły i rzekomo chronić uczciwość A. W.. Przeczą temu również zeznania świadka A. W., która miała wręcz przeciwne odczucia, gdzie zeznała, że fakt, „wsadzenia” jej do O. świadczy, że nikt jej nie chronił.

Prokurator obdarzając bezgranicznym zaufaniem zeznania świadka Z. B., nie rozważył, czy pomawiając dyr. W. M. o łapówkę, świadek nie ukrywała wyłudzenia pieniędzy na szkodę firmy (...) przez Z. B. przy pomocy sąsiada A. K.. Tej okoliczności nie można wykluczyć. Świadek Z. B. mogła mieć zatem interes w takim przedstawieniu okoliczności wyprowadzenia z firmy (...) kwoty 6.979, 97 zł., że stanowiły one jakąś zaległą jeszcze z czasów, gdy szpitalem w O. opiekował się świadek A. P., łapówkę. Okoliczność ta dla przełożonych Z. B. była bowiem niesprawdzalna z uwagi na niezbyt przyjazne rozstanie się świadka A. P. z firmą (...). W takiej sytuacji trudno byłoby oczekiwać, że świadek A. P. przyzna się do dawania łapówek przed firmą (...), w sytuacji gdy już w niej nie pracował. Powyższe ułatwiało Z. B. wyprowadzane w.w kwoty i „dorobienie” we wrześniu 2002 r. do tego działania swoistej legendy w postaci konieczności zapłaty po ponad dwóch latach jakiejś zaległej łapówki w Szpitalu w O. sprzed 2000r. z czasów A. P..

Należy również wskazać, że zeznania świadka Z. B., z postępowania przygotowawczego złożone w dniu 1 marca 2006r. dotyczące łapówki odnoszą się do okresu sprzed co najmniej 6 lat. Jej zeznania dotyczyły ogromnej liczby zdarzeń z udziałem wielu osób. Trudno przypuszczać by świadek wszystkie okoliczności skrupulatnie pamiętała i odtwarzała. Nie można wykluczyć, że z uwagi choćby na liczbę zdarzeń i osób podawanych przez świadka, nie odnoszą się do innych miejsc i osób.

Wątpliwości, w świetle zeznań świadka Z. B., budzi określenie daty zarzuconego oskarżonemu czynu. Według zarzutu postawionego przez prokuratora oskarżony miał żądać i przyjąć łapówkę w kwocie 5.000 zł w okresie od września do października 2002r. Gdyby zaś przypisać wiarę zeznaniom świadka Z. B. oskarżony W. M. łapówki miałby zażądać od A. P. na długo przed 18 lutego 2000 r. tj. datą jej wizyty w szpitalu w O., zaś zapłata tej zaległej łapówki miałaby nastąpić za czasów gdy terenem tym opiekowała się świadek A. W., co miało miejsce w świetle zeznań tego świadka pomiędzy 2001-2003r. Tymczasem przetarg, którego wygranie miałoby być uzależnione od rozliczenia się z dyrektorem W. M. z zaległej łapówki miał mieć miejsce niedługo po wizycie Z. B. w dniu 18 lutego 2000r., Przyjąć zatem należy, że miał miejsce w 2000 r. Zeznania świadka Z. B. są zatem sprzeczne ze sobą i nielogiczne. Świadek Z. B. nie mogła przekazać łapówki by uzyskać przychylność dyrektora W. M. przy przetargu w 2000 r., za czasów gdy terenem opiekowała się A. W., pieniędzmi uzyskanymi na podstawie umowy o dzieło z A. K. datowanej dopiero na 3 września 2002r., a więc ponad 2 i pół roku po przetargu. Data zarzutów nie znajduje zatem potwierdzenia nawet w zeznaniach świadka Z. B., które są nielogiczne. Data zarzutów została zapewne dopasowana do jednego z dwóch dowodów z dokumentów tj. okazanej świadkowi Z. B. podczas przesłuchania w dnu1 marca 2006 r. umowie o dzieło datowanej na 3 września 2002r. zawartej z A. K.. Z uwagi jednak na przestępczy charakter działań świadka Z. B., A. F. (1), skazanego przez Sąd Rejonowego dla Miasta Stołęcznego Warszawy w sprawie III K 946/16 czy A. K. i ta data również nie może być pewna.

Zarzut apelacji prokuratora w postaci nieuwzględnienia wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 22 marca 2017 r. w sprawie III K 956/16, w świetle zasady samodzielności jurysdykcyjnej określonej w art. 8 § 1 kpk jest niezasadny. Wskazać należy przede wszystkim, że opisany w pkt 51, a przypisany oskarżonemu A. F. (2) w w.w wyroku sposób działania A. F. (1) polegał na współdziałaniu z inną osobą. Zdaniem Sądu Okręgowego z okoliczności sprawy wynika, że chodziło o świadka Z. B., co wynikla z jej zeznań złożonych w sprawie. Z tego typu opisu czynu przypisanego A. F. (1) nie wynika, że udzielił on korzyści finansowej dyrektorowi Szpitala w O. W. M.. A. F. (1) taki zamiar miał i na ten cel przekazał pieniądze. Z opisu czynu przypisanego mu nie wynika jednak by to A. F. (1) miał osobiście wręczyć łapówkę dyrektorowi Szpitala w O.. Takie ustalenie Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy, w świetle art. 8 § 2 kpk rzeczywiście byłoby dla Sądu Rejonowego w Ostrołęce wiążące o tyle że kształtowałoby stosunek prawny w postaci skazania A. F. (1) za takie zachowanie. Ze wskazywanego wyroku taka okoliczność nie wynika. Wynika z niego jedynie, że A. F. (1), swoim zachowaniem zrealizował znamiona czynu z art. 229 § 1 kk. W okolicznościach jego sprawy, w świetle zeznań Z. B. działania sprawcze tj. skorumpowanie polegało na zaakceptowaniu przekazania pieniędzy z przeznaczeniem na łapówkę dla dyrektora Szpitala w O.. W świadomości A. F. (1) kwota ta była przeznaczona na łapówkę dla dyrektora Szpitala w O., co wcale nie oznacza, że Z. B. taką łapówkę przekazała oskarżonemu W. M.. Wyżej wykazane zostało, że kwota ta nie mogła być przeznaczona na zapłatę hipotetycznej łapówki, o przyjęcie której oskarżony został W. M.. Orzeczenie to nie wpływało zatem na prawidłowość ustaleń Sądu Rejonowego.

Zasadnie zatem Sąd Rejonowy uznał, że chroniąca oskarżonego zasada domniemania niewinności nie została skutecznie obalona, co skutkowało uniewinnieniem oskarżonego.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Rejonowego w Ostrołęce z dnia 17 grudnia 2019 r. w sprawie II K 571/18

Zwi ęź le o powodach utrzymania w mocy

Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwi ęź le o powodach zmiany

Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z art. 632 pkt 2 kpk

PODPIS

Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana