Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III U 460/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2021 r.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – SSO Wojciech Paluch

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Dorota Lichocka

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2021 r. w Tarnobrzegu

na rozprawie

sprawy J. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach

na skutek J. H.

od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 3 sierpnia 2020 r. znak: (...)

I.oddala odwołanie,

II.odstępuje od obciążania wnioskodawcy obowiązkiem zwrotu na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 460/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 03.08.2020r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., po rozpatrzeniu wniosku J. H. z dnia 17.07.2020r., odmówił wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury. Organ rentowy przytoczył treść przepisu art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020r. poz. 53) w związku z § 4 Rozporządzenia RM z dnia 07.02.1983r. i wskazał, że wnioskodawca na dzień 01.01.1999r. nie udokumentował 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz nie udokumentował 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy ustalił ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy w wymiarze 22 lat, 4 miesięcy i 8 dni oraz staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 2 lat, 3 miesięcy i 18 dni.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył J. H., wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury. Uzasadniał, że w okresie zatrudnienia od 01.08.1982r. do 31.03.1993r. i od 01.04.1993r. do 31.12.1998r. stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace w warunkach szczególnych, tj. prace w hamowniach przy próbach silników spalinowych. Podnosił, że praca wykonywana przez niego w spornym okresie jest pracą określoną w wykazie A, dziale III, poz. 81 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Wyjaśnił, że nie uznał okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 01.08.1982r. do 31.03.1993r. i od 01.04.1993r. do 31.12.1998r. w Wytwórni (...) Sp. z o.o., ponieważ nie określono w świadectwach pracy w warunkach szczególnych charakteru pracy wnioskodawcy w prawidłowy sposób. Podkreślił, że odwołujący nie przedstawił zarzutów w zakresie nieprawidłowości w wyliczeniu stażu ogólnego; brak okresu spornego w tym zakresie.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawca J. H., urodzony (...), osiągnął wiek emerytalny 60 lat w dniu 10.07.2020r. Na dzień 01.01.1999r. legitymuje się ogólnym stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 22 lat, 4 miesięcy i 8 dni oraz stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 2 lat, 3 miesięcy i 18 dni. Powyższe okoliczności są bezsporne.

W dniu 04.09.2017r. odwołujący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o świadczenie przedemerytalne. Decyzją z dnia 21.09.2017r. organ rentowy przyznał wnioskodawcy powyższe świadczenie. Wysokość świadczenia do wypłaty za październik 2017r. wyniosła 886,40zł.

W dniu 17.07.2020r. odwołujący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o emeryturę wcześniejszą. W załączeniu przedstawił świadectwo pracy z dnia 07.09.2007r. (k. 7 akt ZUS), z którego wynika, że wnioskodawca był zatrudniony w Wytwórni (...) Sp. z o.o. i w okresie od 01.04.1993r. do 31.12.1998r. wykonywał – stale i w pełnym wymiarze czasu – pracę w hamowniach przy próbach silników spalinowych (Dział III, poz. 81 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.) na stanowisku mechanika silników spalinowych. Zgodnie ze świadectwem pracy powyższego pracodawcy z dnia 07.09.2007r. (k. 9 akt ZUS) wnioskodawca w okresie zatrudnienia od 01.08.1982r. do 31.03.1993r. stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace w hamowniach przy próbach silników spalinowych (Dział III, poz. 81 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.) na stanowiskach mechanika silników spalinowych oraz montera mechanika silników spalinowych.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd ustalił, że w dniu 26.10.1981r. J. H. został zatrudniony w (...) na stanowisku młodszego wartownika (skierowanie do pracy, k. 65 akt osobowych). Z dniem 01.08.1982r. wnioskodawcy powierzono obowiązki mechanika silników spalinowych (zawiadomienie, k. 66 akt osobowych). Z dniem 01.04.1993r. (stosownie do art. 23 1 k.p.) wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku mechanika silników spalinowych w Wytwórni (...) (pismo, k. 2 akt osobowych).

W spornych w sprawie okresach zatrudnienia w Wytwórni (...) (i poprzednika prawnego (...)) od 01.08.1982r. do 31.03.1993r. oraz od 01.04.1993r. do 31.12.1998r. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu świadczył pracę w wydziale S-68, tj. na hamowni. We wskazanych okresach odwołujący wykonywał te same czynności – pracował przy próbach silników spalinowych. W hamowni S-68 próby silników spalinowych były prowadzone stale i nieprzerwanie. Do końca roku 1998 w hamowni były czynne 22 stanowiska do prób silników spalinowych. Na hamowni wykonywane były próby silników produkowanych w (...) na licencji firmy (...). Były to silniki wysokoprężne przeznaczone do autobusów , samochodów ciężarowych, ładowarek, kutrów rybackich i pojazdów wojskowych oraz do pojazdów i urządzeń dla kopalni. Na zmianie czynne były wszystkie stanowiska, przy próbach silników pracowało równocześnie co najmniej 22 mechaników. Odległość między stanowiskami do prób silników wynosiła około 2 metrów.

Po umieszczeniu silnika na stanowisku prób wnioskodawca podłączał przewody doprowadzające olej, wodę, paliwo oraz rurę wydechową. Następnie wnioskodawca sprawdzał szczelność silnika. Gdy nie wykrył przecieków, rozpoczynał docieranie danego silnika. Uruchamiał silnik, który w czasie próby silnik pracował podobnie jak w normalnych warunkach użytkowania w samochodzie. Docieranie silnika trwało przeciętnie około 2,5 godziny; silniki morskie i do kopalni docierane były nawet przez 20 godzin. Po zakończeniu docierania wnioskodawca schładzał dany silnik. Następnie wyciągał popychacze zaworów i dokręcał każdą głowicę silnika, regulował luzy na zaworach, zakładał wtryskiwacze. Po zakończeniu powyższych czynności wnioskodawca ponownie uruchamiał silnik i regulował zużycie paliwa, moc silnika, zadymienie.

Do czynników szkodliwych obecnych w miejscu pracy odwołującego należały opary paliwa i oleju napędowego, wysoka temperatura, przeciąg, wibracje i hałas. Wnioskodawca pobierał pieniężny dodatek do wynagrodzenia za pracę w warunkach szkodliwych.

/Dowód: - dokumenty znajdujące się w aktach organu rentowego oraz aktach osobowych dot. wnioskodawcy, pisemne zeznania świadków J. O. (k. 50-52v.) S. P. (k. 55-57v.) i S. K. (60-62v.) złożone w niniejszej sprawie, zeznania wnioskodawcy w trybie art. 299 w zw. z art. 304 k.p.c../

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020r. poz. 53 t.j.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. nr 8 poz. 43) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

3. Do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, o których mowa w ust. 1, zalicza się także okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin oraz okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, a także okresy pracy lub służby, o których mowa w § 5-10.

Zgodnie z § 2 ust. 1 powołanego wyżej Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Odwołanie J. H. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było czy wnioskodawca spełnia wymienione w cytowanych przepisach przesłanki do uzyskania prawa do emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd uznał za wiarygodne dowody przeprowadzone w niniejszej sprawie w postaci dokumentów zawartych w aktach organu rentowego oraz aktach osobowych dotyczących wnioskodawcy. Sąd uznał również za wiarygodne pisemne zeznania świadków J. O., S. P. i S. K. oraz wnioskodawcy przesłuchanego jako strona w trybie art. 299 w zw. z art. 304 k.p.c. Zeznania te były bowiem logiczne i korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Świadkowie pracowali wspólnie z wnioskodawcą w spornym okresach, mają zatem najpełniejszą wiedzę o wykonywanych przez odwołującego czynnościach i potwierdzili wykonywane przez odwołującego w spornym okresie czynności.

Sąd zważył, że wnioskodawca w spornych w sprawie okresach od 01.08.1982r. do 31.03.1993r. oraz od 01.04.1993r. do 31.12.1998r. wykonywał – stale i w pełnym wymiarze czasu – prace w warunkach szczególnych, ujęte w wykazie A, dziale III, poz. 81 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) w zw. z wykazem A, działem III, poz. 81 pkt 3 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985r. w sprawie stanowisk pracy na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz.Urz. (...) nr 1-3, poz. 1 z późn. zm.), tj. prace w hamowniach przy próbach silników spalinowych jako monter-mechanik silników spalinowych.

We wskazanych okresach odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu świadczył pracę w wydziale S-68, tj. na hamowni. W hamowni S-68 próby silników spalinowych były prowadzone stale i nieprzerwanie - do końca roku 1998 w hamowni były czynne 22 stanowiska do prób silników spalinowych; podczas zmiany wszystkie stanowiska były czynne. Po umieszczeniu silnika na stanowisku prób wnioskodawca podłączał przewody doprowadzające olej, wodę, paliwo oraz rurę wydechową. Następnie wnioskodawca sprawdzał szczelność silnika i gdy nie wykrył przecieków rozpoczynał docieranie danego silnika. Po zakończeniu docierania wnioskodawca schładzał dany silnik, wyciągał popychacze zaworów i dokręcał każdą głowicę silnika, regulował luzy na zaworach, zakładał wtryskiwacze. Po zakończeniu powyższych czynności wnioskodawca ponownie uruchamiał silnik i regulował zużycie paliwa, moc silnika, zadymienie.

Powyższe sporne okresy od 01.08.1982r. do 31.03.1993r. oraz od 01.04.1993r. do 31.12.1998r. wraz z okresem uwzględnionym przez organ rentowy jako okres pracy w szczególnych warunkach (wynoszącym 2 lata, 3 miesiące i 18 dni) stanowią łącznie znacznie ponad wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W tym miejscu podkreślić należy, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki dotyczącej legitymowania się ogólnym stażem ubezpieczeniowym (na dzień 01.01.1999r.) w wymiarze co najmniej 25 lat. Na dzień 01.01.1999r. legitymuje się ogólnym stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 22 lat, 4 miesięcy i 8 dni (karta przebiegu zatrudnienia, k. nn. akt ZUS). Powyższa okoliczność jest niesporna – na rozprawie w dniu 02.02.2021r. wnioskodawca przyznał, że może się zgodzić z zarzutem ZUS, iż nie posiadał 25 lat stażu na 1999r. Odwołujący nie wskazywał żadnych spornych okresów w tym zakresie. W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że niespełnienie powyższej przesłanki musi skutkować oddaleniem odwołania wnioskodawcy.

Na marginesie Sąd wskazuje, że wnioskodawca po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego może się ubiegać o przyznanie emerytury wraz z rekompensatą z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ustawodawca wprowadził rekompensaty dla osób, które pracowały przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, lecz nie nabyły prawa do wcześniejszej emerytury lub emerytury pomostowej.

Mając powyższe na względzie Sąd, stosownie do przepisu art. 477 14 § 1 k.p.c., oddalił odwołanie (pkt I wyroku).

W punkcie II Sąd odstąpił od obciążenia wnioskodawcy kosztami postępowania na zasadzie art. 102 k.p.c. Zgodnie z zasadą słuszności wyrażoną w tym artykule, w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej kosztami w ogóle. Artykuł 102 k.p.c. jest przepisem wyjątkowym, wymagającym wystąpienia okoliczności szczególnych, jak np. dotyczących stanu majątkowego czy też sytuacji życiowej strony. Stanowi on swoistą „furtkę”, pozostawiając sądowi pewną swobodę w przyznawaniu zwrotu kosztów procesu, gdyby stosowanie zasady odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 k.p.c.) nie dało się pogodzić z zasadami słuszności. Mając na uwadze powyższe, Sąd doszedł do wniosku, że zachodzi szczególna okoliczność o której mowa w tym przepisie, albowiem wnioskodawca utrzymuje się wraz z żoną wyłącznie ze świadczeń przedemerytalnych przysługujących ubezpieczonemu i jego żonie. Odwołujący wraz z żoną posiadają jedynie mieszkanie spółdzielcze, nie posiadają innego majątku.