Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2014 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

przy udziale interwenienta ubocznego po stronie pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 19 sierpnia 2013 r., sygn. akt X GC 207/13

oddala apelację i zasądza od powódki na rzecz pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V ACa 838/13

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka Akcyjna w W. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 330.178,44 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 grudnia 2012 r. oraz od kwoty 659.974,74 zł za okres od dnia 17 listopada 2012 r. do 27 grudnia 2012 r. w wysokości kwoty 9.637,44 zł, a nadto kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu podniosła, że dnia 15 kwietnia 2012 r. w pociągu nr (...) relacjiB. – I.na stacji R. doszło do wykolejenia wagonu, w którym złamała się pierwsza oś drugiego wózka. Bezpośrednią przyczyną zdarzenia było złamanie osi pomiędzy kołem bosym a maźnicą czopa drugiego zestawu w drugim wózku prawej strony zgodnie z kierunkiem jazdy. W części IV protokołu w tabeli nr (...) określono rozmiar i charakter zniszczeń w torze i urządzeń srk. Dnia 4 lipca 2012 r. został spisany protokół na okoliczność odpowiedzialności za straty powstałe w związku z zaistniałym wypadkiem z udziałem obydwu stron, w którym (...) S.A. Zakład (...) w T. podał wysokość poniesionych strat na łączna kwotę 660.317,20 zł (straty w nawierzchni kolejowej, straty w pionie automatyki, koszty pociągu ratunkowego).

(...) S.A. ustalił wysokość poniesionej przez powódkę szkody na łączną kwotę 329.796,30 zł, której jednak nie wypłacił ze względu na franszyzę redukcyjną w kwocie 600.000 zł. Dnia 26 października 2012 r. powódka wystawiła notę obciążeniową na kwotę 809.474,74 zł. Następnie powódka wystawiła notę księgową uznaniową z dnia 31 grudnia 2012 r. na kwotę 149.500 zł. Kwota w wysokości 329.796,30 zł została wpłacona przez pozwaną w dniu 28 grudnia 2012 r. Mimo wezwania do dobrowolnej zapłaty pozostałej części odszkodowania pozwana nie uregulowała należności.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania.

Pozwana podniosła, iż nie kwestionuje swojej odpowiedzialności za skutki wypadku zaistniałego w dniu 15 kwietnia 2012 r. na stacji R., jednakże kwestionuje wysokość szkody, która była przedmiotem weryfikacji przez profesjonalny podmiot, tj. ubezpieczyciela (...) S.A. Żądane przez powódkę odszkodowanie zostało obniżone z kwoty 809.474,74 zł do kwoty 329.796,30 zł.

Po zamknięciu rozprawy i ogłoszeniu wyroku (...) Spółka Akcyjna w W. zgłosiła swój udział w sprawie po stronie pozwanej w charakterze interwenienta ubocznego. Wniosła o oddalenie powództwa i obciążenie powódki kosztami procesu.

Interwenient uboczny podniósł, że nie kwestionuje odpowiedzialności pozwanej za powstałą szkodę. Kwestionuje jednak jej wysokość. Z wyliczeń dokonanych przez firmę (...) Sp. z o.o. wynika, że kwota, której domaga się powódka tytułem odszkodowania jest rażąco zawyżona, a rzeczywisty koszt naprawienia szkody wyniósł 329.796,30 zł.

Wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2013 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 7.217 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, iż dnia 15 kwietnia 2012 r. w pociągu nr (...) relacjiB.– I. na stacji R. w km 136,843 linii (...) C. – T. doszło do wykolejenia wagonu nr (...), w którym złamała się pierwsza oś drugiego wózka. Bezpośrednią przyczyną zdarzenia było złamanie osi pomiędzy kołem bosym a maźnicą czopa drugiego zestawu w drugim wózku prawej strony zgodnie z kierunkiem jazdy w wagonie nr (...).

Protokół ustaleń końcowych z dnia 23 maja 2012 r. został podpisany przez członków komisji kolejowej, w której uczestniczyli przedstawiciele zarówno powódki, jak i pozwanej. W części IV protokołu, w tabeli nr (...), określono rozmiar i charakter zniszczeń w torze i urządzeń srk.

Dnia 4 lipca 2012 r. został spisany protokół na okoliczność odpowiedzialności za straty powstałe w związku z zaistniałym wypadkiem w dniu 15 kwietnia 2012 r. z udziałem obydwu stron, w którym (...) S.A. Zakład (...) w T. podał wysokość poniesionych strat na łączną kwotę 660.317,20 zł (straty w nawierzchni kolejowej, straty w pionie automatyki, koszty pociągu ratunkowego), z kolei pozwana ustaliła straty wynikające z uzdatnienia do transportu oraz koszty pomiarów i oględzin wagonu na kwotę 8.075,81 zł, natomiast straty spowodowane naprawą wagonu miała określić po jej wykonaniu. W protokole tym reprezentanci pozwanej wskazali, że nie są w stanie ocenić rzeczywistej wartości szkody.

Pismem z dnia 19 lipca 2012 r. powódka wystąpiła do pozwanej o zwrot poniesionych kosztów w kwocie 660.317,20 zł.

(...) Spółka Akcyjna ustalił wysokość poniesionej przez powódkę szkody na łączną kwotę 329.796,30 zł. Wypłacenie odszkodowania przez interwenienta ubocznego nie było możliwe, gdyż zgodnie z polisą nr (...) została ustanowiona franszyza redukcyjna na poziomie 600.000 zł w każdej szkodzie rzeczowej oraz w czystej stracie finansowej. Tym samym wysokość przedmiotowej szkody nie przekracza franszyzy redukcyjnej. Kwota w wysokości 329.796,30 zł została wypłacona przez pozwaną powódce w dniu 28 grudnia 2012 r.

Mimo wezwania do dobrowolnej zapłaty pozwana nie uregulowała pozostałej części należności.

Stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, których wiarygodności nie kwestionowała żadna ze stron.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek dowodowy powódki w przedmiocie opinii biegłego jako spóźniony w świetle treści art. 207 § 6 k.p.c., bowiem brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, iż po stronie powódki istniały jakiekolwiek przeszkody do złożenia wniosku dowodowego na wcześniejszym etapie postępowania, czyli w pozwie. Sąd Okręgowy stwierdził, że już na etapie wnoszenia niniejszego powództwa spornym była wysokość żądanego przez powódkę odszkodowania. Bezspornym bowiem było, że (...) Spółka Akcyjna ustalił wysokość poniesionej przez powódkę szkody na łączną kwotę 329.796,30 zł, tymczasem powódka pierwotnie oszacowała szkodę na kwotę 809.474,74 zł, a następnie, po wystawieniu noty uznaniowej, na kwotę 659.974,74 zł. Skoro pozwana przed wytoczeniem powództwa uiściła na rzecz powódki jedynie kwotę 329.796,30 zł, to powódka mając na uwadze kwestionowanie przez pozwaną wysokości poniesionej przez powódkę szkody, winna była już na etapie wytaczania powództwa zawnioskować o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność konieczności i zakresu przeprowadzonej naprawy uszkodzonego toru.

Wobec oddalenia wniosku powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego Sąd Okręgowy oddalił wszystkie pozostałe wnioski dowodowe stron jako bezprzedmiotowe, bowiem wobec braku wiadomości specjalnych niemożliwym byłoby dokonanie oceny stanowisk stron i zgłoszonych przez nich dowodów w zakresie wysokości poniesionej przez powódkę szkody.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał żądanie powódki za nieudowodnione.

Spór dotyczył wysokości poniesionej przez powódkę szkody, do jakiej doszło w dniu 15 kwietnia 2012 r. na skutek wykolejenia wagonu nr (...).

Sąd Okręgowy uznał, że obowiązek wykazania wysokości poniesionej szkody spoczywał na powódce (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). Powódka w oparciu o przedstawione przez nią protokoły, faktury VAT oraz kalkulacje podnosiła, iż poniesiona przez nią szkoda wyniosła 659.974,74 zł. Pozwana z kolei zakwestionowała konieczność naprawy uszkodzonego przez nią toru przy zastosowaniu nowych materiałów, jak również wysokość cen, które przyjął wykonawca robót. Pozwana podnosiła, iż z wyliczeń dokonanych przez firmę (...) Sp. z o.o. na zlecenie (...) S.A. wynika, że kwota, której domaga się powódka tytułem odszkodowania jest rażąco zawyżona, a rzeczywisty koszt naprawienia szkody wyniósł 329.796,30 zł, którą też kwotę pozwana uiściła na rzecz powódki w dniu 28 grudnia 2012 r.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że niezbędnym było przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność konieczności i zakresu przeprowadzonej naprawy uszkodzonego toru, a także kosztów tejże naprawy, gdyż sporne okoliczności stanowią wiadomości specjalne. Tymczasem złożony przez powódkę wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego został sprekludowany. Wobec zaś braku wiadomości specjalnych nie możliwym było dokonanie oceny stanowisk stron i zgłoszonych przez nich dowodów w zakresie wysokości poniesionej przez powódkę szkody.

Za istotne Sąd Okręgowy uznał, iż powódka była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika. Zatem od powódki należało wymagać, by już na etapie pozwu sformułowała wszelkie twierdzenia oraz wnioski dowodowe uzasadniające jej roszczenie. Istotnym jest przy tym, że powódka od samego początku była świadoma jakie okoliczności pozostają sporne między stronami. Pozwana bowiem przed wytoczeniem powództwa uiściła na rzecz powódki kwotę 329.796,30 zł, która jej zdaniem pokryła całość poniesionych przez powódkę kosztów usunięcia szkód.

Nadto podkreślił, że dowód z opinii biegłego z uwagi na składnik w postaci wiadomości specjalnych jest dowodem tego rodzaju, iż nie może zostać zastąpiony inną czynnością dowodową, np. przesłuchaniem świadka. Wobec powyższego bezprzedmiotowym były wnioski dowodowe powódki o przesłuchanie świadków, jak również przedłożone przez nią faktury oraz kalkulacje, zakwestionowane przez stronę pozwaną.

W konsekwencji Sąd Okręgowy stwierdzając brak przesłanek z art. 415 k.c. powództwo oddalił.

Sąd Okręgowy oddalił także, powołując się na brak podstaw z art. 481 k.c., żądanie powódki w zakresie zasądzenie odsetek od zapłaconej przez pozwaną kwoty 329.796,30 zł za okres od dnia 17 listopada 2012 r. do dnia 27 grudnia 2012 r., gdyż zauważył, że wprawdzie (...) S.A. w piśmie z dnia 4 października 2012 r. ustaliła wysokość poniesionej przez powódkę szkody na kwotę 329.796,30 zł, ale z pisma z dnia 16 grudnia 2012 r. skierowanego przez (...) Sp. z o.o. do powódki wynika, że pomiędzy stronami nadal trwała korespondencja w zakresie wypłaty należnego powódce odszkodowania od ubezpieczyciela pozwanej. Powódka nie wykazała zatem, kiedy ostatecznie nastąpiło ustalenie braku odpowiedzialności ubezpieczyciela pozwanej, a w konsekwencji, w jakiej dacie pozwana uzyskała wiedzę o konieczności pokrycia przez nią poniesionej przez powódkę szkody.

O kosztach Sąd Okręgowy orzekł na mocy art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożyła powódka, wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Powódka zarzuciła naruszenie:

- art. 127 k.p.c. przez nieuwzględnienie jego treści, iż w pismach przygotowawczych należy między innymi wypowiedzieć się co do twierdzeń strony przeciwnej i dowodów przez nią powołanych, wskazać dowody, które mają być przedstawione na rozprawie lub je załączyć – przy uznaniu wniosku dowodowego w przedmiocie opinii biegłego za spóźniony;

- art. 207 § 6 k.p.c. przez uznanie, że zgłoszenie wniosku dowodowego w piśmie przygotowawczym powódki z dnia 02.07.2013 r. o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego jest spóźnione, pomimo, że konieczność powołania tego dowodu wynikła na skutek zakwestionowania wysokości szkody i powołanych świadków, przez pozwaną w odpowiedzi na pozew;

- art. 217 § 1 k.p.c. przez nieuwzględnienie, iż strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej;

- art. 217 § 2 k.p.c. przez pominięcie wniosków dowodowych powódki pomimo, że ich uwzględnienie nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy;

- art. 212 § 1 k.p.c. przez niewypełnienie przesłanek niniejszego przepisu, w związku z nie dążeniem do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy, które są sporne oraz do tego, aby strony, w tym powód, przytoczyły lub uzupełniły twierdzenia i lub dowody na ich poparcie;

- art. 232 k.p.c. przez przyjęcie, iż powódka nie udowodnił faktów mających istotne znaczenie dla sprawy.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie odniosła zamierzonego skutku i jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Jej zarzuty sprowadzają się do wyrażenia naruszeń prawa procesowego w zakresie postępowania dowodowego, które zostało przez Sąd Okręgowy ograniczone poprzez oddalenie znacznej części wniosków dowodowych powódki. Sformułowane zarzuty naruszenia art. 127, art. 207, art. 217, art. 212 i art. 232 k.p.c. odnoszą się stricte do oddalenie wniosków dowodowych o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego i następczo z zeznań świadków oraz dokumentów obrazujących dokonywaną przez powódkę kalkulację szkody i wypłaconych należności z tytułu naprawy. Postanowienia Sądu Okręgowego o oddaleniu tych wniosków wydane zostały na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2013 r., a obecny na niej pełnomocnik profesjonalny strony powodowej nie złożył zastrzeżenia z art. 162 k.p.c. wobec tych czynności procesowych. W tej sytuacji strona nie może skutecznie zarzucać w apelacji uchybienia przepisom postępowania, dotyczącym decyzji o oddaleniu wniosków dowodowych, jeżeli nie zwróciła uwagi sądu na to ewentualne uchybienie w trybie art. 162 k.p.c. (por. uchwały i wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., sygn. akt III CZP 55/05; z dnia 27 czerwca 2008 r., sygn. akt III CZP 50/08; z dnia 3 czerwca 2009 r., sygn. akt IV CSK 96/09; z dnia 26 lutego 2009 r., sygn. akt IV CSK 409/08; z dnia 15 czerwca 2007 r., sygn. akt II CSK 96/07; z dnia 10 sierpnia 2006 r., sygn. akt V CSK 237/06; z dnia 30 września 2004 r., sygn. akt IV CK 710/03; z dnia 29 sierpnia 2013 r., sygn. akt I CSK 713/12).

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy, celem wskazanego wyżej przepisu jest pobudzenie inicjatywy procesowej stron, zapobieganie ich nielojalności przez zobligowanie do zwracania na bieżąco uwagi sądu na wszelkie uchybienia procesowe w celu ich niezwłocznego wyeliminowania i niedopuszczenie do celowego tolerowania przez strony takich uchybień z zamiarem późniejszego wykorzystania ich w środkach odwoławczych (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2006 r., sygn. akt II CSK 229/06 oraz z dnia 29 sierpnia 2013 r., sygn. akt I CSK 713/12). U podstaw regulacji zawartej w art. 162 k.p.c. leży założenie zapewnienia prawidłowości postępowania, do której osiągnięcia zmierza sąd, jednakże przy współudziale stron, w drodze usuwania i eliminowania wszelkich uchybień w toku postępowania, które w konsekwencji mogłyby skutkować wzruszenie orzeczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2006 r., sygn. akt V CSK 237/06).

W tej sytuacji należało uznać, że zarzuty apelacji nie mogły doprowadzić do zmiany zakresu postępowania dowodowego, a w konsekwencji do poczynienia innych ustaleń faktycznych niż uczynił to Sąd Okręgowy, który dopuścił jedynie dowód z raportu stanowiącego wyliczenie szkody dla potrzeb postępowania likwidacyjnego prowadzonego przez ubezpieczyciela. W pozostałej części okoliczności faktyczne przytoczone przez Sąd Okręgowy były niesporne. Dokument w postaci raportu końcowego stanowi oczywiście, jak przytacza to strona apelująca, dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. i tylko w takim zakresie Sąd Okręgowy uznał go za wiarygodny. Wnioskiem z niego płynącym jest ustalenie, że wysokość szkody ubezpieczyciel pozwanej określił na kwotę 329.796,30 zł i taką sumę pozwana przekazała powódce tytułem odszkodowania. Sąd Okręgowy nie stwierdził natomiast, że wystąpiła szkoda w tak określonej wysokości, ale, iż powódka nie wykazała, a na niej spoczywał ciężar dowodzenia tej okoliczności, że szkoda przewyższała kwotę wypłaconą przez pozwaną. Biorąc pod uwagę zebrany materiał dowodowy, należy się z tą konkluzją zgodzić.

W apelacji natomiast strona powodowa nie zgłosiła żadnych zarzutów ani nie przytoczyła żadnych argumentów na poparcie żądania zapłaty kwoty stanowiącej skapitalizowane odsetki od zapłaconej przez pozwaną należności, stąd należało uznać, że nie kwestionowała merytorycznie tego rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., obciążając nimi powódkę jako stronę przegrywającą. Wobec tego powódka została zobowiązana do zwrotu pozwanej kosztów przez nią poniesionych, na które złożyło się wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 5.400 zł.