Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: I C 1086/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2019 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSR Małgorzata Żelewska

Protokolant:

stażysta Agnieszka Bronk-Marwicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 kwietnia 2019 r. w G.

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko M. B. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do powódki A. P., umowę przeniesienia własności nieruchomości stanowiącej odrębną własność, położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą (...), zawartą przez pozwaną M. B. (1) i dłużnika D. P. w dniu 18 listopada 2016r. z pokrzywdzeniem powódki, której przysługuje wierzytelność w wysokości 57.000 zł z odsetkami ustalona:

II.  - wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku II Wydział Cywilny Rodzinny z dnia 23.01.2013r., sygn. akt IIC 4634/10 zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 25.04.2013r.

III.  - wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku II Wydział Cywilny Rodzinny z dnia 23.01.2013r., sygn. akt IIC 4634/10 zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 20.06.2013r.

IV.  - postanowieniem o nadaniu klauzuli wykonalności Sądu Okręgowego w Gdańsku II Wydział Cywilny Rodzinny z dnia 25.04.2013r., sygn. akt IIC 4634/10

V.  - postanowieniem o nadaniu klauzuli wykonalności Sądu Okręgowego w Gdańsku II Wydział Cywilny Rodzinny z dnia 20.06.2013r., sygn. akt IIC 4634/10;

VI.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

VII.  nakazuje ściągnąć od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 2850 zł (dwa tysiące osiemset pięćdziesiąt złotych) tytułem opłaty sądowej od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona.

Sygn. akt I C 1086/17

UZASADNIENIE

Powódka A. P. wniosła pozew przeciwko M. B. (1) o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niej umowy przeniesienia własności nieruchomości stanowiącej odrębną własność, położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), zawartej przez pozwaną M. B. (1) i dłużnika D. P. w dniu 18 listopada 2016r. z pokrzywdzeniem powódki, której przysługuje wierzytelność w wysokości 57.000 zł wraz z odsetkami ustalona:

-

wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 stycznia 2013r. w sprawie o sygn. akt II C 4634/10, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności z dnia 25 kwietnia 2013 roku,

-

wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 stycznia 2013 roku w sprawie o sygn. akt II C 4634/10, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności z dnia 20 czerwca 2013 roku,

-

postanowieniem o nadaniu klauzuli wykonalności Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 25 kwietnia 2013 roku w sprawie o sygn. akt II C 4634/10,

-

postanowieniem o nadaniu klauzuli wykonalności Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 20 czerwca 2013 roku w sprawie o sygn. akt II C 4364/10,

a także zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że przeciwko dłużnikowi D. P. toczy się postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułu wykonawczego stanowiącego wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 stycznia 2013 roku wydanego w sprawie o sygn. akt II C 4634/10, nakładającego na dłużnika obowiązek zapłaty kwoty po 3.000 zł miesięcznie tytułem alimentów na rzecz powódki, która później wniosła o podwyższenie tej kwoty. Po tym czasie dłużnik dokonał zbycia przedmiotowej nieruchomości na rzecz swojej żony – pozwanej M. B. (1), z którą pozostawał w ustroju małżeńskiej rozdzielności majątkowej. Powódka o fakcie zbycia nieruchomości dowiedziała się z postanowienia z dnia 10 kwietnia 2017 roku oddalającego wniosek o wpisanie wzmianki o toczącej się egzekucji z tej nieruchomości. Następnie komornik w sprawie Kmp 5/17 umorzył egzekucję z przedmiotowej nieruchomości. Zdaniem powódki dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, albowiem w chwili zbycia nieruchomości był niewypłacalny. Natomiast pozwana M. B. (1) uzyskała w ten sposób korzyść majątkową.

(pozew – k. 4-8)

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu. W pierwszej kolejności pozwana podniosła, że w przypadku czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem przyszłego wierzyciela należy udowodnić, że dłużnik miał zamiar pokrzywdzenia wierzyciela. W przedmiotowej sprawie natomiast powódka tego nie udowodniło. Nadto, zdaniem pozwanej powódka nie wykazała istnienia wierzytelności wobec D. P. w takiej wysokości. Wedle pozwanej przedmiotowa nieruchomość jest obciążona hipoteką na kwotę 668.189,86 zł. Nadto wskazała, że nie była i nie jest żoną D. P., lecz ma z nim dwójkę dzieci. Wskazywała na nieformalny charakter ich związku, określając go jako „burzliwy romans”. Pozwana podniosła, że nie posiadała wiedzy o zaległościach finansowych D. P., choćby dlatego, że oferta sprzedaży nieruchomości została upubliczniona już w 2016 roku. W związku z tym pozwana zaprzeczyła, aby wiedziała o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli albo że mogła przy zachowaniu należytej staranności się o tym dowiedzieć.

(odpowiedź na pozew – k. 76-90)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na mocy umowy przeniesienia nieruchomości z dnia 18 listopada 2016 roku sporządzonej w formie aktu notarialnego przez notariusza M. D. (rep. A 10719/2016) D. P. przeniósł na rzecz pozwanej M. B. (1) własność nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) – w celu zwolnienia się z długu wobec pozwanej powstałego na skutek braku zwrotu zaliczki w kwocie 990.000 zł (stanowiącej 99 % ceny zakupu) wpłaconej przez pozwaną w związku z zawarciem umowy przedwstępnej sprzedaży z dnia 3 stycznia 2015 roku na poczet nabycia udziału wynoszącego 1/2 części w prawie własności nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Kartuzach prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), zobowiązującej do zawarcia umowy przyrzeczonej do dnia 15 lipca 2016 roku, do czego jednak nie doszło.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o akt notarialny - umowę przeniesienia nieruchomości z dnia 18.11.2016r. Rep. A nr 10719/2016 – k. 143-148)

Powyższa nieruchomość jest obciążona hipoteką umowną na kwotę 668.189,86 zł z tytułu wierzytelności (...) Banku SA w W. w związku z umową pożyczki hipotecznej z dnia 25 września 2013 roku. Hipoteka została wpisana do działu IV. księgi wieczystej nr (...) na podstawie wniosku z dnia 14 listopada 2013r. Aktualnie, w dziale III. księgi wieczystej wpisane jest roszczenie o zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży za cenę 820.000 zł na rzecz A. L..

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: wydruk z KW nr (...) z dnia 13.12.2016r. k. 34-38, wydruk z KW nr (...) z dnia 28.03.2017r. k. 32-33, odpis zwykły z KW nr (...) z dnia 09.01.2019r. k. 240-243)

Na podstawie tytułów wykonawczych w postaci:

-

wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 stycznia 2013 roku w sprawie o sygn. akt II C 4634/10, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności dnia 25 kwietnia 2013 roku,

-

wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 stycznia 2013 roku w sprawie o sygn. akt II C 4634/10, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności dnia 20 czerwca 2013 roku,

-

postanowienia o nadania klauzuli wykonalności Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 25 kwietnia 2013 roku w sprawie o sygn. akt II C 4634/10,

-

postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 20 czerwca 2013 roku w sprawie o sygn. akt II C 4364/10,

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gdyni T. D. prowadził z wniosku powódki A. P. postępowanie egzekucyjne przeciwko D. P. pod sygnaturą akt Kmp 5/17. Zobowiązanie dłużnika D. P. wobec powódki A. P. dotyczyło alimentów na jej rzecz w kwocie 3.000 zł miesięcznie od kwietnia 2017 roku, które w toku postępowania egzekucyjnego zostały obniżone do kwoty 2.500 zł miesięcznie. W toku postępowania egzekucyjnego Komornik dokonał zajęcia rachunków bankowych dłużnika D. P., wierzytelności z zasiłku chorobowego, udziałów i zysków w spółce, a także nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Zaległość D. P. wobec powódki na dzień 26 października 2018 roku wynosiła 87.500 zł, a odsetki 8.947,76 zł.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wezwanie do zapłaty z dnia 15.03.2017r. – k. 10, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 15.03.2017r. – k. 11, zawiadomienie o zajęciu nieruchomości z dnia 15.03.2017r. – k. 12, zajęcie wierzytelności z dnia 15.30.2017r. – k. 13, zawiadomienie o zajęciu rachunków bankowych z dnia 20.03.2017r. – k. 14, 15, zawiadomienia o zajęciu wierzytelności z zasiłku chorobowego z dnia 20.03.2017r. – k. 17, 18, zawiadomienie o zajęciu udziałów i zysków w spółce z dnia 26.06.2017r. – k. 19, informacja o stanie zaległości z dnia 26.10.2018r. – k. 198, postanowienie Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 08.06.2018r. w sprawie o sygn. akt III RC 556/15 – k. 199-199v., zeznania powódki A. P. – k. 257-258)

Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2017 roku Referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni oddalił wniosek ww. Komornika T. D. o wpis wzmianki o toczącej się egzekucji z ww. nieruchomości z wniosku wierzyciela – powódki A. P..

Postanowieniem z dnia 9 maja 2017 roku Komornik umorzył prowadzone postępowanie egzekucyjne w zakresie egzekucji z tej nieruchomości.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: postanowienie z dnia 10.04.2017r. – k. 39, postanowienie z dnia 09.05.2017r. – k. 40)

Pozwana starała się zbyć przedmiotową nieruchomość.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o wydruk ogłoszenia – k. 22-24, 26-31, e-mail – k. 24, 25, zeznania świadka D. P. – k. 116v.-117v., płyta CD – k. 120, odpis zwykły księgi wieczystych z dnia 09.01.2019r. – k. 240-243)

D. P. w latach 2000-2014 był mężem powódki A. P.. Natomiast pozwana M. B. (1) od końca 2014 roku do początku 2018 roku była konkubiną dłużnika. Z tego związku pozwana i dłużnik mają dwójkę dzieci – obecnie w wieku około 1 roku oraz 3 lat. Pozwana była prokurentem w spółce (...). Posiadała wiedzę o kondycji finansowej D. P., a w szczególności zobowiązaniu wobec powódki w postaci alimentów. Zobowiązania D. P. wobec podmiotów i osób trzecich przewyższają wartość jego aktywów.

(dowód: zeznania świadka D. P. – k. 116v.-117v., płyta CD – k. 120, zeznania świadka Z. P. – k. 118-118v., płyta CD – k. 120, częściowo zeznania świadka E. B. – k. 118v.-119, płyta CD – k. 120, zeznania świadka J. B. – k. 119, płyta CD – k. 120, zeznania świadka M. B. (2) – k. 119, płyta CD – k. 120, pozew – k. (...)- (...), protokół rozprawy z dnia 30.11.2016r. w sprawie Sądu Rejonowego w Gdyni o sygn. akt III RC 556/15, zeznania powódki A. P. – k. 257-258)

Pozwana M. B. (1) prowadziła sprawy finansowe D. P..

(dowód: zeznania świadka D. P. – k. 116v.-117v., płyta CD – k. 120, zeznania świadka B. M. – k. 117v.-118, płyta CD – k. 120, zeznania świadka Z. P. – k. 118-118v., płyta CD – k. 120, protokół rozprawy z dnia 30.11.2016r. w sprawie Sądu Rejonowego w Gdyni o sygn. akt III RC 556/15, wydruki z (...) k. (...), (...), tytuł wykonawczy – k. (...)- (...), zeznania powódki A. P. – k. 257-258)

W dniu 16 listopada 2018 roku pozwana M. B. (1) przed notariuszem A. W. złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych czynności będącej przedmiotem niniejszego postępowania z uwagi na działanie wówczas pod wpływem błędu, co miało polegać na braku świadomości, co do kondycji finansowej D. P., jego zobowiązaniach wobec (...) sp. z o.o. w G. w kwocie 429.282 zł, Urzędu Skarbowego w G. w kwocie 750.000 zł oraz kredytu hipotecznego w (...) Bank S.A.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: oświadczenie z dnia 16.11.2018r. – k. 221-221v. wraz z dowodami nadania – k. 222)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, a także zeznań świadków oraz powódki A. P..

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności wyżej wskazanych dokumentów. Podkreślić bowiem należy, iż dowody w postaci orzeczeń sądowych, odpisów z ksiąg wieczystych, dokumentów zawartych w aktach komorniczych czy też aktów notarialnych – mają charakter dokumentów urzędowych, które zgodnie z treścią art. 244 k.p.c. korzystają z domniemania autentyczności i domniemania zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń. Powyższe domniemania przysługujące powyższym dokumentom urzędowym nie zostały skutecznie obalone w trybie art. 252 k.p.c.

W ocenie Sądu, brak było podstaw do kwestionowania zeznań powódki A. P. oraz świadków, które były szczere, logiczne, spontaniczne i zbieżne, co w przekonaniu Sądu świadczy o ich zgodności z prawdą. Przede wszystkim wszystkie te zeznania korelują ze sobą wzajemnie oraz z treścią zgromadzonych w sprawie dokumentów, a tym z protokołami rozpraw w sprawie o alimenty prowadzonym przed Sądem Rejonowym w Gdyni o sygn. akt III RC 556/15. Pomiędzy zeznaniami poszczególnych świadków występowały jedynie niewielkie rozbieżności, dotyczące okoliczności, które nie były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Przykładowo, świadek E. B. (matka pozwanej) zeznała, że pozwana tylko pomieszkiwała z D. P. w mieszkaniu przy ul. (...) w G.. Tymczasem pozwana zeznając w sprawie III RC 556/15, podała, że mieszka „u siebie” jedynie z uwagi na wizytę swojej mamy tj. świadka E. B.. Stąd zapewne przeświadczenie tego świadka, co do miejsca zamieszkania pozwanej. Natomiast świadek J. B. (ojciec pozwanej) nie był w stanie jednoznacznie stwierdzić, gdzie pozwana mieszkała. Bywał on bowiem zapraszany przez córkę zarówno do mieszkania przy ul. (...) w G., jak i do mieszkania przy ul. (...) w G.. Odnośnie wiedzy pozwanej co do kondycji finansowej D. P. świadek ten snuje jedynie przypuszczenia. Z kolei świadek M. B. (2) zeznał, że pozwana mieszkała w mieszkaniu na ul. (...), a do mieszkania przy ul. (...) wracała, kiedy pokłóciła się z D. P., a po dojściu z nim do porozumienia, powracała znów do mieszkania przy ul. (...) w G.. Natomiast zeznania D. P. nie zawierają rozbieżności w tym zakresie. Nie jest on obecnie w bliskich relacjach z pozwaną, a wręcz przeciwnie, widoczny jest konflikt między dłużnikiem a pozwaną. Nie mniej świetle przeprowadzonych dowodów, brak było podstaw do kwestionowania wartości dowodowej jego zeznań.

Sąd pominął natomiast dowód z zeznań pozwanej M. B. (1), albowiem nie stawiła się na wyznaczonym terminie rozprawy i nie usprawiedliwiła swojej nieobecności.

Odnosząc się do kwestii formalnych w pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że Sąd nie widział podstaw do odroczenia terminu rozprawy wyznaczonej na dzień 2 kwietnia 2019 roku. Pełnomocnik pozwanej złożył taki wniosek z uwagi na obowiązki służbowe pozwanej, jednak poza tym, że pozwana „gdzieś wyjechała” nie był w stanie nic więcej powiedzieć. Trudno zatem uznać, aby tak lakoniczne oświadczenie było wystarczającym usprawiedliwieniem nieobecności. Poza tym, to pozwana winna dostosować swoje obowiązki do terminów wyznaczonych przez Sąd, nie zaś odwrotnie. Wobec tego należało uznać, że zachowanie pozwanej zmierzało jedynie do wydłużenia postępowania, czemu Sąd miał obowiązek przeciwdziałać, aby nie doprowadzić do przewlekłości postępowania. Zauważyć również należy, iż zastrzeżenie do protokołu złożone przez pełnomocnika pozwanej w trybie art. 162 k.p.c. nie wskazywało na naruszenie konkretnego przepisu postępowania cywilnego.

Podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 527 § 1 k.c., zgodnie z którym, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. W świetle powyższego przepisu do przesłanek warunkujących możliwość skorzystania przez uprawnionego z ochrony pauliańskiej należą:

1) istnienie godnego ochrony interesu wierzyciela w postaci wierzytelności;

2) dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią;

3) pokrzywdzenie wierzyciela wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika;

4) dokonanie przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela;

5) uzyskanie wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią;

6) działanie osoby trzeciej w złej wierze.

Sąd doszedł do przekonania, że strona powodowa wykazała wszystkie przesłanki o jakich mowa w art. 527 k.c. i powództwo zasługiwało na uwzględnienie całości. Przede wszystkim, nie ulegało wątpliwości, że powódce przysługiwała względem dłużnika D. P. wierzytelność z tytułu zaległych alimentów. Przedmiotowa wierzytelność wynikała z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 stycznia 2013 roku w sprawie o sygn. akt II C 4634/10, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 25 kwietnia 2013 roku, wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 stycznia 2013 roku w sprawie o sygn. akt II C 4634/10, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 20 czerwca 2013 roku, postanowienia o nadania klauzuli wykonalności Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 25 kwietnia 2013 roku w sprawie o sygn. akt II C 4634/10 oraz postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 20 czerwca 2013 roku w sprawie o sygn. akt II C 4364/10. Na podstawie wskazanych powyżej tytułów wykonawczych Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gdyni T. D. prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi o sygnaturze Kmp 5/17. Z informacji tego Komornika z dnia 26 października 2018 roku wynika, że obecna zaległość dłużnika D. P. wynosi 87.500 zł, zaś odsetki od nich 8.947,76 zł.

Nadto, bezsporny był fakt dokonania czynności prawnej, której uznania za bezskuteczną domagała się powódka. W świetle przedstawionego odpisu umowy nie ulegało bowiem wątpliwości, że na mocy aktu notarialnego z dnia 18 listopada 2016 roku sporządzonego przez notariusza M. D. dłużnik D. P. przeniósł na rzecz pozwanej M. B. (1) prawo własności nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

Kolejną przesłankę skargi pauliańskiej stanowi pokrzywdzenie wierzyciela. Zgodnie z treścią art. 527 § 2 k.c. czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. W orzecznictwie na ogół przyjmuje się, że niewypłacalność dłużnika w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. oznacza taki stan majątku dłużnika, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 19 listopada 1997 r., I ACa 737/97, Apel. W-wa 1998, nr 4, poz. 36; wyrok SN z dnia 24 stycznia 2000 r., III CKN 554/98, LEX nr 52736; wyrok SA w Katowicach z dnia 11 lipca 2013 r., I ACa 417/13, LEX nr 1349916). Zgodnie z poglądem prawnym wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 marca 2001r. V CKN 280/00 LEX nr 52793 pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać nie według chwili dokonania czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, lecz według chwili jej zaskarżenia (wystąpienia z żądaniem uznania bezskuteczności czynności prawnej).

W przedmiotowej sprawie strona pozwana broniła się podnosząc, że aktualnie sporna nieruchomość jest obciążona hipoteką umowną w kwocie 668.189,86 zł i usiłowała w ten sposób wykazać, że nie doszło do pokrzywdzenia wierzyciela, albowiem z uwagi na wysokość obciążeń powódka i tak nie byłaby w stanie zaspokoić się z tej nieruchomości. W ocenie Sądu zarzut ten okazał się chybiony. Zdaniem Sądu hipoteka stanowiąca zabezpieczenie kredytu nie ma wpływu na możliwość zaspokojenia się powoda ze spornej nieruchomości. Zważyć bowiem należy, że zgodnie z treścią przepisu art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika (hipoteka przymusowa). Zatem, gdyby nie doszło do zawarcia kwestionowanej umowy, w oparciu o posiadany tytuł wykonawczy powódka mogłaby najpierw uzyskać wpis hipoteki przymusowej (uzyskując wyższe pierwszeństwo do zaspokojenia swojego roszczenia), a dopiero w późniejszym, dogodnym dla siebie czasie wystąpić z wnioskiem o wszczęcie egzekucji z nieruchomości, np. gdy wartość nieruchomości wzrośnie (nie ulega przy tym wątpliwości, że w ostatnich latach nastąpił wzrost cen nieruchomości). Zwrócić przy należy uwagę, że kredyt był przez pewien czas spłacany, a zatem wierzytelność banku zabezpieczona hipoteką wcale nie musi odpowiadać wysokości hipoteki. Istotne jest również, że w dziale III. księgi wieczystej zostało wpisane roszczenie o zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży ww. nieruchomości, gdzie wskazana cena została określona na kwotę 820.000 zł. Oznacza to, że wartość nieruchomości jest na tyle duża, że pozwala jednocześnie na zaspokojenie zarówno wierzytelności banku, jak i wierzytelności powódki. Ponadto, w świetle zeznań D. P. nie ulega wątpliwości, że nie posiada on żadnego innego majątku, z którego powódka mogłaby uzyskać zaspokojenie. Zważyć bowiem należy, że samochody marki A. dłużnik sprzedał pozwanej, zaś udział w nieruchomości gruntowej przeniósł na syna. D. P. zeznał także, że wyzbył się również środków pieniężnych uzyskanych wskutek podziału majątku wspólnego oraz uzyskanych ze sprzedaży innych składników majątkowych. Według świadka środki te zostały spożytkowane m.in. na zakup samochodów, budowę domu (oba te składniki – jak wskazano powyżej – zostały wyprowadzone następnie z majątku dłużnika) czy zużyte na bieżące utrzymanie. Nadto, dłużnik posiada liczne zobowiązania związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Zwrócić także należy uwagę, że prowadzona przeciwko niemu egzekucja z wniosku powódki nie przyniosła zaspokojenia, co także świadczy o stanie majątku dłużnika. W tym stanie rzeczy należało uznać, że wyzbycie się tak istotnego składnika majątkowego jak prawo własności przedmiotowej nieruchomości lokalowej doprowadziło do pogłębienia stanu niewypłacalności D. P.. Na skutek zawarcia ww. umowy dłużnik wyzbył się najbardziej wartościowego składnika majątkowego nie otrzymując w zamian żadnego ekwiwalentu. Bez wątpienia aktualnie dłużnik nie posiada żadnego innego majątku umożliwiającego zaspokojenie się jego wierzycieli. Dokonana przez dłużnika i pozwaną czynność udaremniła egzekucję z nieruchomości położonej przy ul. (...), co skutkowało umorzeniem egzekucji z nieruchomości wobec dłużnika.

Kolejną przesłanką określoną w art. 527 k.c. stanowi działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W okolicznościach niniejszej sprawy nie budzi żadnych wątpliwości Sądu, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W judykaturze wskazuje się bowiem, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 527 § 1 k.c.), gdy zdaje sobie sprawę (uświadamia sobie), że wskutek dokonania czynności prawnej może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku. Pokrzywdzenie wierzycieli nie musi być zamiarem dłużnika. Wystarczy, żeby dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności. Świadomość pokrzywdzenia nie musi dotyczyć osoby konkretnego wierzyciela; wystarczy świadomość pokrzywdzenia wierzycieli w ogóle. Może ona dotyczyć innego wierzyciela (nawet tego, który został przez dłużnika później zaspokojony) niż wierzyciel, który żąda uznania czynności za bezskuteczną. Świadomość pokrzywdzenia wierzycieli jest wnioskiem, jaki osoba przeciętnie inteligentna powinna z tych dwu faktów wyciągnąć. Pokrzywdzenie jest bowiem sądem opartym na zasadach doświadczenia życiowego i znajomości prawideł rządzących obrotem prawnym, z których wynika, że wierzytelność w takich warunkach nie zostanie spłacona. Aby obalić powyższe domniemanie należałoby wykazać, że dłużnik jest niepoczytalny, czy też nie ma rozeznania pozwalającego na ocenę sytuacji i dokonywania operacji wnioskowania, bądź, że ze względu na szczególną sytuację, w jakiej dłużnik się znajdował, wniosek o krzywdzącym charakterze dokonywanej przez niego czynności był nieuzasadniony (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 19 grudnia 2013r., I ACa 621/13, L.).

Na wstępie należy wyjaśnić, że wbrew zarzutom pozwanej podniesionym w odpowiedzi na pozew, na powódce nie spoczywał ciężar wykazania, że dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli, albowiem powódki nie sposób uznać za wierzyciela przyszłego. Podkreślić bowiem należy, iż przysługująca powódce wierzytelność wynika z tytułu wykonawczego powstałego w 2013r., a więc kilka lat przed dokonaniem czynności prawnej będącej przedmiotem niniejszego postępowania. Z tego względu, na powódce spoczywał jedynie obowiązek wykazania przesłanki określonej w art. 527 kc. W świetle zeznań D. P. nie budzi wątpliwości, że wyzbywając się spornego składnika majątkowego, miał pełną wiedzę o stanie swego majątku oraz o swojej sytuacji majątkowej, w tym w szczególności o wysokości zobowiązania m.in. względem powódki. Nadto, dłużnik oraz pozwana musieli zdawać sobie sprawę z tego, że wyprowadzenie z majątku dłużnika składnika majątkowego uniemożliwi wierzycielom uzyskanie zaspokojenia. Podkreślić należy, iż zarówno dłużnik jak i pozwana są osobami, które od lat prowadzą działalność gospodarczą i posiadają z tego tytułu spore doświadczenie. Co istotne, pozwana jest księgową i jak wynika z protokołów rozpraw w sprawie rodzinnej posiada wiedzę w zakresie optymalizacji podatkowej czy redukcji kosztów. W świetle zasad doświadczenia życiowego nie ulega wątpliwości, że pozwana także doskonale się orientowała w tym, w jaki sposób uniknąć egzekucji i zapłaty zobowiązań i rozumiała, jakie skutki będzie powodowało wyprowadzenie spornego składnika majątkowego z majątku dłużnika. Bez wątpienia z uwagi na bliskie relacje z dłużnikiem wynikające z pozostawania w konkubinacie, jak też ze wspólnych relacji biznesowych także dłużnik miał świadomość co do skutków spornej transakcji.

Konieczną przesłanką do uznania czynności prawnej za bezskuteczną jest także zła wiara osoby trzeciej tj. wiedza osoby, która odniosła korzyść majątkową z dokonania zaskarżonej czynności prawnej, że dłużnik dokonał tej czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli lub też możliwość uzyskania takiej wiedzy przy zachowaniu należytej staranności. Należy zauważyć, że zgodnie z treścią art. 528 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Korzyść uzyskana bezpłatnie to korzyść, za którą osoba trzecia nie spełniła ani nie zobowiązała się spełnić ekwiwalentnego świadczenia w ramach tego samego lub innego stosunku prawnego (por. wyrok SN z 12 czerwca 2002 r., III CKN 1312/00, L.; wyrok SN z 16 września 2011 r., IV CSK 624/10, L.).

Z treści umowy z dnia 18 listopada 2016r. wynika, że przeniesienie własności nieruchomości nastąpiło w celu zwolnienia się z długu wobec pozwanej powstałego na skutek braku zwrotu zaliczki w kwocie 990.000 zł (stanowiącej 99 % ceny zakupu) wpłaconej przez pozwaną w związku z zawarciem umowy przedwstępnej sprzedaży z dnia 3 stycznia 2015 roku na poczet nabycia udziału wynoszącego 1/2 części w prawie własności nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Kartuzach prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Strona pozwana nie wykazała jednak, że faktycznie była wierzycielem dłużnika w powyższym zakresie. Brak na tę okoliczność jakichkolwiek dowodów. Nadto, jak słusznie wskazywała strona powoda, nie jest spotykane w obrocie, aby zaliczka stanowiła 99 % wartości ceny zakupu. Z pewnością, gdyby takie zdarzenie miało miejsce, znalazłoby to odzwierciedlenie w przelewie bankowym. Pozwana prowadzi działalność gospodarczą w zakresie rachunkowości, ma kilka spółek i zdrowy rozsądek podpowiadałaby jej, że ten sposób przeprowadzenia transakcji byłby najbardziej korzystny. Trudno wyobrazić sobie sytuację, w której pozwana przekazuje dłużnikowi (swojemu konkubentowi) kwotę 990.000 zł w gotówce. W rzeczywistości przeniesienie własności nieruchomości położonej przy ul. (...) w G. było ukrytą umową darowizny, natomiast zawarte w akcie notarialnym oświadczenia, co do istnienia rzekomego zobowiązania D. P. wobec pozwanej, miały stwarzać jedynie pozór, iż nie jest to czynność nieodpłatna. Z uwagi na fakt, że czynność prawna dokonana przez dłużników i pozwaną miała nieodpłatny charakter bez znaczenia było czy pozwana wiedziała o tym, że dłużnicy dokonali kwestionowanej czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli i czy miała możliwość uzyskania takiej wiedzy przy zachowaniu należytej staranności.

Niezależnie jednak od powyższego, zgodnie z treścią art. 527 § 3 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Jak podnosi się w doktrynie bliski stosunek oznacza tu nie tyle powiązania rodzinne, co faktyczne więzy uczuciowe, przyjaźń, wdzięczność itp.; ogólnie – faktyczną bliskość pozwalającą przyjąć, że osoba trzecia mogła znać sytuację majątkową dłużnika i cel jego działań. Bliska więź prawnorodzinna może stanowić jednak podstawę domniemania faktycznego, iż dane osoby pozostają w bliskim stosunku w rozumieniu art. 527 § 3 k.c. Wierzyciel musi udowodnić jedynie podstawę domniemania – istnienie bliskiego stosunku między dłużnikiem a osobą trzecią w chwili dokonywania zaskarżonej czynności (por. E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2016). Nie ulega wątpliwości, że dłużnik D. P. oraz pozwana w 2016 roku pozostawali ze sobą w szczególnie bliskich stosunkach na zasadach konkubinatu, którym pozwana w sprawie III RC 556/15 nadała znaczenie „rodziny”. Składając zeznania podczas rozprawy w sprawie Sądu Rejonowego w Gdyni o sygn. akt III RC 556/15, która miała miejsca dnia 30 listopada 2016 roku pozwana zeznała, że od 2 lat zamieszkuje z D. P. w mieszkaniu przy ul. (...). Dość szczegółowo relacjonowała kondycję finansową D. P.. Twierdziła, że utrzymywała go. Co więcej wyjaśniła, jak funkcjonowało prowadzenie ich wspólnego gospodarstwa domowego: „Jest u nas model rodziny, gdzie ja pracuję bo uwielbiam i kocham swoją pracę a D. zajmuje się bardziej dzieckiem i domem.” (vide: k. 151). Prowadziła jego księgowość, czego również wówczas nie kryła. Co do więzi w postaci pożycia, co zdaniem pozwanej jest szczególnie istotne, na co wskazuje treść jej odpowiedzi na pozew, w której starała się wyjaśnić istotę konkubinatu, okoliczność tą przyznała, o czym mowa była przytaczając określenie pozwanej, co do charakteru relacji łączącej go z D. P.. Nie ulega wątpliwości, że centrum życiowe pozwanej znajdowało się w mieszkaniu przy ul. (...) w G..

Za bezskuteczne należało uznać oświadczenie pozwanej z dnia 16 listopada 2018 roku dotyczące uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego dnia 18 listopada 2016 roku, tj. przeniesienia na jej rzecz własności nieruchomości stanowiącej odrębną własność, położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

Zgodnie z art. 84 § 1 k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny). Błąd oznacza mylne wyobrażenie o istniejącym stanie rzeczy lub mylne wyobrażenie o treści złożonego oświadczenia woli. Błąd może dotyczyć faktu lub prawa. Błąd jest to wada oświadczenia woli, polegająca na tym, że składający je działa pod wpływem niezgodnego z prawdą wyobrażenia o rzeczywistości lub jej elemencie albo pod wpływem braku takiego wyobrażenia. Natomiast przepis art. 88 § 1 k.c. wskazuje, iż uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał (§ 2).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należało zauważyć, że w istocie, o czym mowa była powyżej, przedmiotowa czynność była nieopłatna, albowiem nie istniało żadne zobowiązanie D. P. względem pozwanej, która, zobowiązana przez Sąd, okoliczności tej nie wykazała. Po drugie, o czym również mowa była powyżej, pozwana posiadała pełną wiedzę o kondycji finansowej D. P.. Nadto, po trzecie, pozwana już w 2016 roku zeznawała na temat sytuacji finansowej pozwanej, podczas rozprawy w sprawie o alimenty, a od tego czasu do złożenia oświadczenia minął okres około 2 lat, tak więc termin do uchylenia się od skutków prawnych tego oświadczenia nie upłynął. Co ciekawe, pozwana nie domagała się w tym oświadczeniu zwrotu rzekomo uiszczonej zaliczki w kwocie 990.000 zł. Poza tym, pozwana nie przeniosła własności przedmiotowej nieruchomości na D. P., zatem brak było podstaw do umorzenia postępowania i oddalenia powództwa z tej przyczyny, mając na uwadze związanie Sądu dyspozycją art. 316 § 1 k.p.c. Zdaniem Sądu oświadczenie zostało złożone jedynie na potrzeby niniejszego postępowania.

W tym stanie rzeczy należało uznać, że strona powodowa wykazała wszystkie przesłanki warunkujące możliwość skorzystania z ochrony pauliańskiej. Dlatego też w punkcie I. wyroku na mocy art. 527 k.c., Sąd uznał za bezskuteczną w stosunku do powódki A. P. umowę przeniesienia własności nieruchomości stanowiącej odrębną własność, położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), zawartą przez pozwaną M. B. (1) i dłużnika D. P. w dniu 18 listopada 2016 roku z pokrzywdzeniem powódki, której przysługuje wierzytelność w wysokości 57.000 zł z odsetkami ustalona wskazywanymi wyżej tytułami wykonawczymi.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II. wyroku na mocy art. 98 k.p.c. i uznając, że powódka wygrała niniejszy spór w całości, zasądził od pozwanej na rzecz powódki całość poniesionych przez nią kosztów procesu, na którą składało się wynagrodzenie za czynności fachowego pełnomocnika w stawce minimalnej zgodnie z § 2 ust. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) w kwocie 5.400 zł.

Natomiast w punkcie III. wyroku na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1398 ze zm.), mając na uwadze zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, jak w punkcie II. wyroku, nakazano ściągnąć od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 2.850 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona.

Stan majątkowy pozwanej w żadnym stopniu nie uzasadniał zastosowania wobec pozwanej dobrodziejstwa z art. 102 k.p.c.