Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 496/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 19 czerwca 2020 roku w sprawie IV Ka 308/20.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.1.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2. Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5. Ustalenie faktów

1.1.3. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

B. G.

Weryfikacja tezy obrońcy, że oskarżony w czasie wypadku doznał przemijającego ataku niedokrwiennego mózgu

(T. ).

Opinia Instytutu - (...) w Ł.

k 561-573

2.1.1.2.

B. G.

Zachowanie się oskarżonego zaraz po wypadku.

zeznania świadka M. M. ze śledztwa

k 608 odw., k 8-9

1.1.4. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6. Ocena dowodów

1.1.5. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Opinia Instytutu - (...) w Ł.

Opinia Instytutu jest jasna, pełna, fachowa, zrozumiała. Przedstawił on końcowe wnioski alternatywnie w zakresie sformułowanych pytań przez organ procesowy, pozostawiając przy tym ocenę wiarygodności osobowych źródeł dowodowych uprawnionemu organowi procesowemu.

zeznania świadka M. M. ze śledztwa

Początkowe zeznania M. M. ze śledztwa wskazują na zachowanie oskarżonego zaraz po wypadku, co ma znaczenia dla ustalenia przyczyn jego zaistnienia. Świadek zeznawał wówczas w bliskości czasowej od zajścia, jego twierdzenia są szczere, obiektywne i zasługują na wiarę.

1.1.6. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obraza przepisów postępowania karnego, mająca wpływ na treść orzeczenia - art. 193 § 1 kpk w zw. z art. 210 kpk polegającą na nieuwzględnieniu wniosku obrońcy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu kardiologii i neurologii na okoliczność stwierdzenia, czy u B. G. mógł wystąpić zespół (...) ( T. A. ) oraz czy w bezpośrednio przez lub w trakcie zdarzenia stanowiącego przedmiot niniejszej sprawy doznał przemijającego ataku niedokrwiennego mózgu, na skutek zaburzenia krążenia mózgowego ( T. ) oraz czy w przypadku wystąpienia powyższego schorzenia u oskarżonego, był on poczytalny w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu zabronionego, a także weryfikacji opinii lekarskiej dr n. med. A. W..

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Obrońca oskarżonego na rozprawie głównej ( k 367 ) złożył opinię lekarską „prywatną” dr n. med. A. W. z dnia 15 czerwca 2020 roku, która podniosła w niej, iż z dużym prawdopodobieństwem B. G. podczas przedmiotowego zdarzenia mógł doznać przemijającego ataku niedokrwiennego mózgu ( T. ), wywołanego napadowym migotaniem przedsionków, arytmią serca, lub innymi zaburzeniami rytmu serca czy zaburzeniami w przepływie krwi do mózgu. Przemijające zespoły niedokrwienne mózgu są w stanie wyłączyć świadomość pacjenta na kilka sekund nie pozostawiając trwałych ubytków. Oskarżony zgłasza obecnie złe samopoczucie ( pobolewa go serce, potrzebuje zjeść coś słodkiego ). Postulowała, iż oskarżony powinien być diagnozowany w kierunku T. przez kardiologa, neurologa, ewentualnie diabetologa.

Należy zauważyć, że opinia dr n. med. A. W. jest w rzeczywistości opinią pozaprocesową, powstałą poza ramami postępowania dyscyplinarnego, a zatem, co do zasady, nie jest dowodem z opinii biegłego w ujęciu art. 193 kpk. Została jednak przedłożona do akt przedmiotowego postępowania przez obrońcę oskarżonego. Dokument ten nie może zastąpić procesowej opinii biegłego medyka, a zatem w konsekwencji, nie powinien stanowić podstawy do ustaleń faktycznych. Skoro jednak ta pozaprocesowa opinia została przedłożona, stanowi dokument będący informacją o dowodzie, którego nie można pominąć, gdyż nie jest pozbawiony znaczenia dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy.

Jak podnosi się w orzecznictwie, sąd zawsze powinien wypowiedzieć się odnośnie do przedłożonej mu w postępowaniu opinii pozaprocesowej i wskazać w uzasadnieniu wyroku, co sądzi o tym dokumencie i jak go ocenia. Innymi słowy, treść takiej opinii - ujawnionej w trybie art. 393 § 3 kpk - może dać asumpt do rozważenia potrzeby powołania nowych ekspertów lub zażądania od powołanego już w postępowaniu biegłego, uzupełnienia swej opinii w określonym, niezbędnym zakresie, w trybie art. 201 kpk (por. Kodeks postępowania karnego. Komentarz, pod red. A. Sakowicza, Warszawa 2015, s. 484 - 485, 846 - 847; T. Grzegorczyk. Kodeks postępowania karnego. Komentarz, wyd. 5, Warszawa 2008, s. 451, teza 13; postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 24 stycznia 2008 r., II KK 290/07, z dnia 21 sierpnia 2008 r, V KK 133/08, z dnia 4 stycznia 2005 r, V KK 388/04, OSNKW 2005, z. 1, poz. 12). Biegli powoływani są postanowieniem organu procesowego prowadzącego postępowanie. Dopiero takie postąpienie konstytuuje biegłych w procesie. Opinia wykonana bez polecenia organu procesowego, na zlecenie osoby zainteresowanej, nie ma waloru środka dowodowego. Opinia taka nie może być zaliczona w poczet materiału dowodowego jako dowód z dokumentu, bo art. 393 § 3 kpk zezwalający na odczytywanie na rozprawie dokumentów prywatnych powstałych poza postępowaniem karnym i nie dla jego celów, nie dotyczy prywatnej opinii. Taka ekspertyza może informować sąd o celowości dopuszczenia dowodu z opinii biegłego, ale nie może takiej opinii zastępować, bo nie pochodzi od osoby bezstronnej, skoro między zlecającą stroną a jej autorem istnieje stosunek obligacyjny, oparty na więzi finansowej.

Na bazie tej opinii obrońca na rozprawie w dniu19 czerwca 2020 roku ( k 376 ) złożył wniosek o zweryfikowanie opinii prywatnej przez powołanie biegłych sądowych z zakresu „tej specjalności”.

Sąd I instancji nie uwzględnił wniosku obrońcy, albowiem złożona w tej sprawie opinia bieglej pneumonolog ( k 365-366 ) jest jasna pełna i nie ma w niej sprzeczności, a ponadto wniosek obrońcy opiera się o prywatną opinię, która nie została zaliczona w poczet materiału dowodowego.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku sąd rejonowy nie odnosił się już do w/w opinii prywatnej.

W przedmiotowej sprawie, sąd I instancji nie dokonał wnikliwej analizy załączonej do akt sprawy pozaprocesowej, mimo że zwróciła uwagę na kwestie podlegające weryfikacji specjalistycznej. Opinia bieglej pneumonolog ( k 365-366 ) miała jednak inny zakres opiniowania i nie dało się na jej podstawie przyjąć, iż wyjaśnia ona kwestie medyczne podniesione w opinii prywatnej sugerujące możliwość wystąpienia u oskarżonego w czasie czynu zespołu (...).

Z uwagi na aktualne brzmienie art. 452 § 2 kpk oraz treść art. 167 kpk, regułą jest obecnie prowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego przed sądem II instancji i orzekanie reformatoryjne, zaś uchylenie wyroku sądu meriti w oparciu o przesłankę z art. 437 § 2 kpk powinno mieć miejsce jedynie w sytuacjach wyjątkowych, kiedy bez ponowienia wszystkich dowodów nie jest możliwe wydanie trafnego rozstrzygnięcia. Poza podstawami oddalenia wniosku dowodowego określonymi w art. 170 § 1 kpk i w art. 452 § 2 kpk sąd odwoławczy nie jest blokowany innymi ograniczeniami w przeprowadzaniu dowodów, co umożliwia merytoryczne orzekanie także na podstawie dowodów przeprowadzonych w II instancji. W tej sytuacji sąd odwoławczy uznał, że zachodzi potrzeba poszerzenia i weryfikacji materiału dowodowego o opinię Instytutu na okoliczność możliwości wystąpienia w czasie czynu u oskarżonego zespołu (...), samodzielnie ten materiał uzupełnił, a następnie dokonał jego stosownej oceny, czym konwalidował podniesione w zarzucie uchybienie sądu I instancji.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu, ewentualnie o zmianę wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonego kary 2 lat pozbawienia wolności, albo o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Radomsku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nie można mówić o istnieniu jakiejkolwiek realnej potrzeby ponownego rozpoznania sprawy, w sytuacji możliwości wykorzystania przez sąd II instancji inicjatywy dowodowej nadanej mu przez treść art. 452 § 2 kpk. Jeśli zatem sąd okręgowy uznał, że zachodzi potrzeba poszerzenia i weryfikacji materiału dowodowego o opinię biegłych medyków, to samodzielnie winien ten materiał uzupełnić, a następnie dokonać jego stosownej oceny, zwłaszcza, że w sprawie niniejszej nie występowały ograniczenia z art. 454 kpk do wydania orzeczenia reformatoryjnego.

W ocenie sądu odwoławczego brak jest podstaw faktycznych i prawnych do zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia oskarżonego albo złagodzenia mu kary.

3.2.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mających wpływ na treść wyroku poprzez wyrażenie błędnego poglądu, iż dowody ujawnione na rozprawie i ustalone na ich podstawie okoliczności są wystarczające do uznania za udowodniony fakt popełnienia przez oskarżonego zarzucanego mu czynu, podczas gdy te dowody i okoliczności, a zwłaszcza błędnie ocenione przez sąd wyjaśnienia oskarżonego, zeznania świadków M. S., T. S., Y. V. i T. F. oraz prywatnej opinii lekarskiej specjalisty patomorfologa dr n. med. A. W. prowadzą do jednoznacznego wniosku, że oskarżony nie popełnił zarzucanego mu przestępstwa, z uwagi na wystąpienie okoliczności wyłączającej odpowiedzialność karną oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Błędne ustalenia faktyczne są konsekwencją wadliwych wniosków wywiedzionych z właściwie ocenionych dowodów lub pominięcia wynikających z tych dowodów okoliczności. Nie jest więc wewnętrznie spójne zarzucanie jednocześnie dowolnej oceny dowodów i błędu w ustaleniach faktycznych co do tego samego rozstrzygnięcia. Aby wykazać błąd ustaleń faktycznych lub naruszenie standardów swobodnej oceny i interpretacji dowodów nie wystarczy subiektywne przekonanie skarżącego o niesprawiedliwości orzeczenia. Konieczne jest wykazanie, że w zaskarżonym wyroku poczyniono ustalenie faktycznie nie mające oparcia w przeprowadzonych dowodach, albo że takiego ustalenia nie dokonano, choć z przeprowadzonych dowodów określony fakt jednoznacznie wynika, bądź wykazanie, że tok rozumowania sądu I instancji był sprzeczny ze wskazaniami doświadczenia życiowego, prawami logiki czy z zasadami wiedzy.

Apelacja jest skonstruowana nie w pełni prawidłowo, bo te same kwestie raz podnosi w ramach zarzutów obrazy prawa procesowego, a następnie powtarza pod postacią zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych. Przypomnieć więc trzeba, że zasadniczo winno stawiać się zarzut główny, tzw. pierwotny, a jego dalsze konsekwencje winny być wykazywane w uzasadnieniu środka odwoławczego. Dla przykładu wskazać można, że zarzut obrazy art. 4 kpk, art. 7 kpk, art. 410 kpk wyprzedza zarzut dokonania błędu w ustaleniach faktycznych; wybór wiarygodnych źródeł dowodowych determinuje w istocie dalsze ustalenia.

Z opinii Instytutu Akademii Medycznej w Ł. ( k 561- 573 ) wynika, iż atak niedokrwienny mózgu jest to zespół kliniczny ogniskowych zaburzeń czynności mózgu, który charakteryzuje się tym, że: występuje nagle, ustępuje samoistnie, objawy utrzymują się krócej niż 24 godziny. W około 80% przypadków epizody przemijającego ataku niedokrwiennego trwają kilkanaście minut, ale należy pamiętać, że mogą trwać również kilka godzin. Do przyczyn przemijających ataków niedokrwiennych należą między innymi:

- zakrzepy w obrębie tętnic doprowadzających krew do ośrodkowego układu nerwowego;

- miażdżyca powodująca zawężenie tętnic doprowadzających krew do mózgu;

-zaburzenia rytmu serca;

- chwilowy spadek ciśnienia tętniczego;

- zbyt duża liczba płytek krwi lub krwinek czerwonych;

- choroby tętnic szyjnych, kręgowych i wewnątrzczaszkowych.

Przemijający atak niedokrwienny występuje także częściej u osób z tzw. czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego, do których należą: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, cukrzyca, palenie tytoniu, otyłość typu brzusznego, starszy wiek ( mężczyźni powyżej 55 roku życia ), naczyniowa chorób mózgu, choroba niedokrwienna serca.

Objawy T. są ogniskowe i zależą od obszaru mózgu, który ulega niedokrwieniu, stąd mogą być rożne. Najczęściej zaburzenia ukrwienia występują w obszarach mózgu zaopatrywanych przez przednią część koła tętniczego mózgu i manifestują się zaburzeniami mowy o charakterze afazji, niewyraźnej „bełkotliwej mowy”, niedowładem i zaburzeniami czucia, przemijającego zaniewidzenia na jedno oko. Rzadziej spotykamy objawy z obszarów zaopatrywanych przez tylną część koła tętniczego. Będą to wówczas: zawroty głowy, niezgrabność i trudności z koordynowaniem ruchów, podwójne widzenie. Objawy te są mniej typowe dla udaru czy T..

Natomiast z uwagi na to, że objawy w przebiegu T. mają charakter ogniskowy, zazwyczaj nie manifestuje się on omdleniami lub zasłabnięciem.

Zdaniem biegłych z Instytutu materiał zgromadzony w aktach sprawy nie pozwala ani jednoznacznie potwierdzić, ani jednoznacznie wykluczyć, że u B. G. doszło do przemijającego ataku niedokrwiennego mózgu ( T. ). Z dostępnej dokumentacji medycznej nie wynika, żeby u oskarżonego występowały czynniki ryzyka T. za wyjątkiem wieku ( w chwili zdarzenia miał 57 lat ), co nie oznacza, że do takiego zaburzenia nie doszło. Należy jednak zaznaczyć, iż w przebiegu T. z reguły nie występują omdlenia i zasłabnięcia, co pozwala stwierdzić, że najprawdopodobniej nawet, gdyby u oskarżonego doszło w czasie wypadku do przemijającego ataku niedokrwiennego, to i tak nie tłumaczyłoby to jego zjechania na przeciwległy pas ruchu i zderzenia z nadjeżdżającym pojazdem. Tłumaczyć to mogło ewentualnie zaniewidzenie na jedno oko, ale o tym oskarżony ani razu nie wspomniał w swoich wyjaśnieniach.

Rolą sądu jest dokonywanie oceny wiarygodności dowodów, w tym przypadku wyjaśnień oskarżonego, a opinie biegłych, podobnie jak i inne dowody, w tym zeznania świadków, są jedynie w tym pomocne. Sądy odwoławczy uznał wydaną w postępowaniu odwoławczym opinię Instytutu za pełną i jasna, a obrońca nie wykazał, aby należało ją oceniać odmiennie ( nie wnosił o jej uzupełnienie ). T. nie musi pozostawić zmian w mózgu; nawet jeżeli takie zmiany by u oskarżonego stwierdzono, nie przesądzałoby to o ich wystąpieniu akurat w trakcie przedmiotowego zdarzenia.

Kwestia uzupełnienia tej opinii nie była podnoszona w toku postępowania odwoławczego, a sąd odwoławczy nie znalazł podstaw, aby dopuszczać z urzędu, przy bierności strony, dowód z uzupełniającej opinii Instytutu.

Ustalenie istnienia u oskarżonego symptomów, określanych jako T., na podstawie dowodów osobowych, nie wymaga wiadomości specjalnych, a zatem sąd czyniąc samodzielne ustalenia w powyższym zakresie na podstawie zeznań świadków i opinii Instytutu, w ocenie sądu odwoławczego, nie narusza art. 193 kpk.

Biegli rozgraniczyli treść swojej opinii na część „badawczą” i dopiero na podstawie wniosków wysnutych z tej części, przedstawił końcowe wnioski w zakresie sformułowanych pytań przez organ procesowy, pozostawiając przy tym ocenę wiarygodności osobowych źródeł dowodowych uprawnionemu organowi procesowemu.

W tym kontekście sąd odwoławczy musi podnieść, iż:

- oskarżony dopiero w wyjaśnieniach na rozprawie wskazał, że „doszedł do wniosku, że musiał zasnąć, albo zrobiło mu się słabo” ( k 354 odw. ). W postępowaniu przygotowawczym podał, że „ w pewnym momencie …. zjechał na przeciwległy pas ruchu”. Na pytanie: czy zasnął jadąc jako kierujący?, odpowiedział: „nie wie czy zasnął, nigdy mu to się nie zdarzyło”. Nie wie czy chciał wykonać manewr wyprzedzania, może chciał a może nie, po prostu nie wie, nie pamięta dlaczego znalazł się na przeciwległym pasie ruchu. ( k 37 odw.). Nie wie co się stało. Nie ma nic do dodania ( k 42 ). Udzielał pomocy koledze, w ten sposób, że go trzymał. „Nie powiem, że nie i nie powiem, że tak, czy zasnąłem” ( k 45-46 ). Wyjaśnienia oskarżonego nie są spójne. Nie podawał przyczyny zjechania na przeciwległy pas drogi, dopiero podczas kolejnego przesłuchania na rozprawie głównej w dniu 20 maja 2020 roku podniósł, iż „musiał zasnąć, albo zrobiło mu się słabo”. Jednakże taka wersja wzajemnie się wyklucza, bowiem zaśnięcie nie jest zbieżne jakościowo ze „słabością”, która poprzedzona jest odczuwaniem dolegliwości fizycznych, a tych oskarżony nie wskazał i zachowaną chociażby częściowo świadomością. Przedstawiony przez niego opis swojego stanu bardziej odpowiada „omdleniu”, jednakże „zasłabnięcie” i „omdlenie oskarżony potrafiłby zróżnicować. Skutki tych stanów oskarżony powinien odczuwać jeszcze później i zgłosić je na przesłuchaniu. Tymczasem z jego wyjaśnień wyłania się jedynie „dziura” pamięciowa, nie związana z żadnymi dolegliwościami, co zdecydowanie charakteryzuje zaśnięcie kierowcy za kierownicą. Zasłabnięcia oskarżony nie sygnalizował pasażerowi, zarówno gdy jej odczuwał, jak i po fakcie, co jest mało realne. Zasłabnięcie nie musiało wiązać się ze zmianami toru jazdy i byłoby odczuwalne przez oskarżonego, dawało możliwość hamowania. Z kolei omdlenie ( powiązane z utratą świadomości ) wiązałoby się ze zmianą sposobu zachowania kierowcy, utratą kontroli nad swoim ciałem, zdolności kierowania pojazdem i utrzymania innych parametrów jazdy ( nie tylko określonego kierunku poruszania się ), co z pewnością powinno być zauważone przez pasażera pojazdu. Oskarżony przyznał, iż po wypadku udzielał pomocy koledze, w ten sposób, że go trzymał. Natomiast M. M. ( pasażer ) zeznał w postępowaniu przygotowawczym, że zaraz po zderzeniu oskarżony „coś krzyczał”. Okoliczności te podważają tezę o omdleniu sprawcy, gdyż natychmiast po wypadku kierowca zareagował krzykiem, a potem pomocą pasażerowi.

- opinia Instytutu nie wykluczając takiej możliwości, wskazuje, że wystąpienie u oskarżonego T. w zaprezentowanej przez niego postaci jest bardzo mało prawdopodobne, na granicy nieprawdopodobieństwa i swoje stanowisko biegli przekonująco uzasadnili;

- oskarżony nigdy wcześniej nie zgłaszał takich dolegliwości, także nie wskazywał, że tego typu ataki miał później. Podał, że wcześniej chorował na astmę, która nie wpływała na sposób prowadzenia przez niego samochodu;

- nie należy do grupy ryzyka T.;

-po wypadku został poddany badaniom TK; krwawienia wewnątrz czaszkowego ani zmian ogniskowych w mózgowiu nie uwidoczniono;

- w areszcie śledczym skarżył się na dolegliwości w klatce piersiowej, bóle kręgosłupa i dolegliwości psychiatryczne. W ocenie sądu odwoławczego były one przede wszystkim uwarunkowane sytuacyjnie, przeżywaniem skutków tego wypadku i stosowaniem izolacyjnego środka zapobiegawczego;

- badania laboratoryjne nie wykazały u niego nieprawidłowych parametrów składników krwi;

- w ocenie sądu odwoławczego przyczyną zjechania oskarżonego na drugi pas było zaśnięcie za kierownicą, albo nieostrożnie prowadzenie pojazdu i doprowadzenie do jego zjazdu na lewą stronę. Należy podkreślić, iż z zeznań M. S. i Y. V. ( jadących za B. G. ) wynika, że oskarżony przyspieszał i zwalniał, czyli miał kontrolę nad pojazdem. Świadkowi ci oraz T. F. i T. S. wskazali, iż następnie oskarżony jadąc jednym tempem zjechał „spokojnie” na drugi pas drogi pod nadjeżdżający z przeciwka samochód. Pierwsza z wymienionych przyczyn jest korzystniejsza dla sprawcy. Wymienieni świadkowie opisują sposób jazdy oskarżonego, jednakże nie są w stanie wskazać powodów tego zjazdu. Ich relacje nie przeczą wersji przyjętej przez sąd odwoławczy.

Obrońca przecenia treść opinii prywatnej, bowiem nie dość, iż jest ona ogólnikowa, jednostronna ( narzuca aspekt T. jako przyczynę wypadku ), jest oderwana od całokształtu materiału dowodowego, w tym dokumentacji medycznej, to jednak wskazuje tylko na prawdopodobieństwo wystąpienia u oskarżonego tego zespołu. Nie była w I instancji weryfikowana procesowo. Brak mocy dowodowej opinii prywatnej powoduje, iż jej treść nie mogła być skutecznie wykorzystana przez obrońcę do postawienia zarzutu nieprawidłowej oceny zeznań wymienionych wyżej świadków, a już tym bardziej do postawienia zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych. Świadkowie ci nie znają powodów takiej jazdy oskarżonego, ich rola sprowadza się do przedstawienia okoliczności wypadku, a jego przyczyn należy się doszukiwać w analizie szerszego spektrum dowodów, o czym była mowa wyżej.

Skarżący zapomina o tym, iż biegły nie powinien formułować w swojej opinii tez odnoszących się do winy oskarżonego, albowiem formułowanie takich ocen jest tylko domeną sądu. Instytut uniknął tego rodzaju ocen, co wskazuje na jego obiektywność. To rolą sądu jest dokonywanie oceny wiarygodności zeznań świadków i oskarżonego oraz ustaleń faktycznych ważących na treści orzeczenia a będących efektem oceny zebranych dowodów, a opinie biegłych, podobnie jak i inne dowody, są jedynie w tym pomocne. Rola biegłego sprowadzała się do oceny charakterystyki konkretnego schorzenia. Natomiast ocena tychże warunków i sytuacji – z uwagi na wariantowość stanu faktycznego - należała w tym przypadku do sądu.

Instytut przedstawił końcowe wnioski alternatywnie w zakresie sformułowanych pytań przez organ procesowy, pozostawiając przy tym ocenę wiarygodności osobowych źródeł dowodowych uprawnionemu organowi procesowemu. Z tych wszystkich względów sąd odwoławczy nie podzielił tego zarzutu obrońcy.

Apelacja obrońcy podważa stanowisko sądu przede wszystkim z pozycji wyjaśnień oskarżonej oraz własnych subiektywnych ocen wymowy przeprowadzonych na rozprawie dowodów, przy wybiórczym i subiektywnym ujęciu ich zakresu, charakteru i treści.

Podniesione wyżej okoliczności, a także inne wskazane w motywach zaskarżonego wyroku dały jednak podstawę do poczynienia ustaleń faktycznych dotyczących sprawstwa oskarżonego odnośnie popełnienia przypisanego mu czynu.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.3.

Rażącą niewspółmierność ( surowość ) kary wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności wskutek nadmiernej jej wysokości, wynikającą z niedostatecznego uwzględnienia przy wymiarze kary okoliczności łagodzących.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut rażącej niewspółmierności kary jako zarzut z kategorii ocen można zasadnie podnosić, gdy kara ( zastosowana reakcja karna ), jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy – innymi słowy, gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą.

Zmiana wysokości orzeczonej kary ( reakcji karnej ) może w wyniku postępowania odwoławczego nastąpić jedynie wówczas, gdyby kara ta jawiła się jako „rażąco niewspółmierna”. Owa niewspółmierność w ustawie została poprzedzona określeniem „rażąca", co wyraźnie zaostrza kryterium zmiany wyroku z powodu czwartej podstawy odwoławczej. Określenie „rażąca" należy bowiem odczytywać dosłownie i jednoznacznie jako cechę kary, która istotnie przez swą niewspółmierność razi (oślepia).

Rażąca niewspółmierność kary zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności mających zasadniczy wpływ na jej wymiar można by przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej a karą wymierzoną w I instancji.

Sąd odwoławczy nie zgodził się z obrońcą, iż wymierzona oskarżonemu za czyn kara 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności jest rażąco surowa.

W tym kontekście należy uwzględnić, iż przestępstwo z art. 177 § 2 kk zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.

Przy przestępstwie spowodowania wypadku w komunikacji na wymiar kary niewątpliwie w znaczący sposób wpływa sposób popełnienia przestępstwa i jego skutki. Przyczyną wypadku było niewłaściwe zachowanie się oskarżonego kierującego samochodem osobowym, który wyjechał na tor jazdy innego samochodu osobowego. Ma rację sąd I instancji, iż do naruszenia zasad ruchu drogowego doszło nieumyślne, naruszenie to było jednak rażące.

Ocena prawidłowości zachowania pokrzywdzonego ma bardzo istotne znaczenie w perspektywie odpowiedzialności karnej oskarżonego, jednakże drugiemu kierowcy pojazdu uczestniczącego w wypadku nie można przypisać żadnego współprzyczynienia się. Przeciwwagą dla ciężaru wywołanego skutku w postaci poważnych następstw wypadku nie było więc zachowanie pokrzywdzonego.

Przepis art. 177 § 2 kk ujmuje alternatywnie następstwa wypadku komunikacyjnego i jest zrozumiałe, iż nie może pozostać bez wpływu na wymiar kary okoliczność, czy następstwem tym była śmierć innej osoby, czy też „tylko” ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, a także liczba pokrzywdzonych osób. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazywano, iż co do zasady okoliczności należące do znamion danego przestępstwa nie mogą być traktowane jako wpływające na zaostrzenie lub złagodzenie kary. Jednak w sytuacji, gdy okoliczności takie podlegają stopniowaniu co do ich nasilenia, jakości lub nagromadzenia, mogą być przyjmowane jako okoliczności obciążające przy wymiarze kary mimo, że należą do ustawowych znamion danego typu przestępstwa ( wyrok SN z dnia 14 listopada 2014 r., III KK 212/14, Legalis ). Z tego punktu widzenia, w sytuacji gdy znamieniem przestępstwa z art. 177 § 2 kk jest śmierć albo uszczerbek na jej zdrowiu pokrzywdzonych, dopuszczalne jest akcentowanie, jako okoliczności wpływające na zaostrzenie kary, iż następstwem wypadku spowodowanego przez skazanego była śmierć czterech osób ( i naruszenia czynności narządu ciała na czas powyżej 7 dni – piątej osoby). Sąd odwoławczy zaznacza, że przy wymiarze kary należy uwzględnić, iż skutkiem zachowania skazanego była utrata życia przez członków jednej rodziny.

Prawidłowa reakcja karna nie może służyć premiowaniu skazanego przez ograniczenie jego odpowiedzialności karnej lecz rzeczywistemu oddaniu zawartości kryminalnej czynu, jakiego się dopuścił.

Wymierzenie kary postulowanej przez obrońcę prowadziłoby do bezpodstawnego premiowania sprawcy i nie osiągałoby zakładanych celów w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej. Okoliczności łagodzące wskazane w apelacji związane z właściwościami i warunkami osobistymi sprawcy nie mają w przypadku tego rodzaju czynów tej wagi i znaczenia, aby doprowadzić do korekty orzeczonej wobec niego kary pozbawienia wolności.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.4.

Rażącą niewspółmierność ( łagodność ) kary wymierzonej oskarżonemu kary 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, albowiem sankcja ta nie zawiera adekwatnego, odpowiedniego ładunku surowości, zwłaszcza że okoliczności obciążające oskarżonego przemawiają za orzeczeniem wobec oskarżonego bezwzględnej kary pozbawienia wolności w wymiarze 6 lat.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd odwoławczy nie zgodził się z prokuratorem, iż zastosowana wobec oskarżonego reakcja karna w zaskarżonej części jest rażąco łagodna. Ocena sądu I instancji, że jest ona wystarczająca do osiągnięcia wobec oskarżonego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa jest przekonująca. Świadczy o tym postawa oskarżonego przyjęta w toku procesu, dotychczasowy poprawny sposób życia, krytyczny stosunek do popełnionego czynu. W sytuacji gdy popełnione przestępstwo było incydentem w jego życiu, sąd I instancji rozważnie ukształtował wymiar kary, w tym jej wysokość i postać. Znaczenie ma zwłaszcza uprzednia niekaralność oskarżonego, w szczególności dotycząca osoby podeszłej wiekiem, która przez kilkadziesiąt lat dorosłego życia przestrzegała porządku prawnego. Wbrew twierdzeniu oskarżyciela publicznego wymierzenie sprawcy kary 4 lat i 6 miesięcy bezwzględnej pozbawienia wolności nie jest rażąco niewspółmierne i sprzeczne z dyrektywami sądowego wymiaru sprawiedliwości i nie godzi w zasady i cele prewencji indywidualnej i ogólnej. W tym sensie tak wymierzona kara spełni potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Funkcja ogólnoprewencyjna kary nie sprowadza się wyłącznie do wymierzenia wieloletniej kary bezwzględnej. Kara ma odzwierciedlać zawartość społecznej szkodliwości czynu, ma także spełniać cele zapobiegawcze i wychowawcze wobec skazanego. Orzeczona przez sąd I instancji kara takie cele spełnia w okolicznościach przedmiotowej sprawy i nie wymaga zaostrzenia, również z uwagi właściwości i warunki osobiste oskarżonego.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu kary 6 lat pozbawienia wolności; utrzymanie zaskarżonego wyroku w pozostałym zakresie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powody zostały wskazane wyżej.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wina

Kara 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak podstaw faktycznych i prawnych do korekty zaskarżonego wyroku, o czym była mowa wcześniej.

1.8. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Sąd odwoławczy zasądził od oskarżonego rzecz każdego z oskarżycieli posiłkowyc

M. K., J. M., G. K., D. D. kwoty po 1008 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowania odwoławcze ( 840 złotych + 20% za dodatkowy termin rozprawy apelacyjnej ).

Sąd odwoławczy zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 5097,76 złotych tytułem wydatków za postępowanie odwoławcze ( w tym 5077,76 - koszt opinii Instytutu, 20 złotych - za doręczenie wezwań i pism ). Nie znalazł podstaw do zwolnienia od nich oskarżonego, uznając, iż względy wychowawcze wymagają, aby sprawca zwrócił rzeczywiście poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa wydatki w II instancji.

Sąd odwoławczy zwolnił oskarżonego od opłaty za drugą instancję, albowiem sytuacja materialna oskarżonego i inne obciążenia finansowe wynkającce z wyroku za tym przemawiają.

7. PODPIS

1.11. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika					1
Podmiot wnoszący apelację					Obrońca oskarżonego
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja					Wina, kara
0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść		☒ w całości
		☐ w części	☐		co do winy
			☒		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☐	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☐	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☒	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☒	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☒	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów
0.1.1.4. Wnioski
☒	uchylenie			☒	zmiana

1.12. Granice zaskarżenia
Kolejny numer załącznika					2
Podmiot wnoszący apelację					Prokurator
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja					Kara
0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść		☐ w całości
		☒ w części	☐		co do winy
			☒		co do kary
			☐		co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia
0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji
☐	art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu
☐	art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu
☐	art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia
☐	art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia
☒	art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka
☐	art. 439 k.p.k.
☐	brak zarzutów
0.1.1.4. Wnioski
☐	uchylenie			☒	zmiana

IV Ka 496/20

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE