Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Szczecin, dnia 3 czerwca 2020 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Rafał Reszka

Protokolant: Aleksandra Kałuzińska

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2020 r. na rozprawie w S.

sprawy z powództwa K. Z.

przeciwko Gmina M. S.

o ustalenie

I.  ustala, że powódce K. Z. przysługuje prawo do lokalu socjalnego;

II.  zasądza od pozwanej Gminy M. S. na rzecz powódki K. Z. kwotę 30 (trzydziestu) złotych tytułem kosztów postępowania w sprawie.

Sędzia Rafał Reszka

Sygn. akt I C 85/20

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 stycznia 2020 r., skierowanym przeciwko Gminie M. S., powódka K. Z. wniosła o ustalenie, że przysługuje jej uprawnienie do lokalu socjalnego, a nadto o zabezpieczenie powództwa poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego do czasu złożenia przez Gminę M. S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Uzasadniając powyższe żądanie wskazała, że od ponad dwudziestu jeden lat zamieszkuje w lokalu przy ul. (...) w S.. Wyrokiem z dnia 9 lipca 2003 roku Sąd Rejonowy w (...) Wydział Cywilny nakazał powódce opróżnienie tego lokalu. Z uwagi na fakt, iż w dacie wyroku powódka nie spełniała kryteriów do przyznania jej lokalu socjalnego, lokal ten został przyznany wyłącznie jej córce i wnukowi.

Podała, że była ofiarą przemocy domowej ze strony jej męża, za co ten ostatni został prawomocnie skazany wyrokiem karnym.

Wskazała, że aktualnie sama zajmuje przedmiotowy lokal. Jednak z uwagi na jego dużą powierzchnię (ok. 70 m kw.), nie stać jej na opłacanie oraz ogrzewanie mieszkania. Dodała, że wielokrotnie zwracała się do Gminy M. S. o zamianę lokalu na mniejszy, jednak bezskutecznie.

Podała, iż znajduje się w trudnej sytuacji finansowej i zdrowotnej, jest emerytką uprawnioną do świadczeń z pomocy społecznej, a zatem spełnia przesłanki do przyznania jej prawa do lokalu socjalnego na podstawie art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego.

Postanowieniem z dnia 31 stycznia 2020 roku tut. Sąd Rejonowy zabezpieczył roszczenie powódki K. Z. poprzez zawieszenie wobec niej postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym (...) w S. pod sygnaturą (...) do czasu prawomocnego zakończenia niniejszego postępowania.

W dniu 19 lutego 2020 roku Gmina M. S. złożyła odpowiedź na pozew, w której wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że kwestia przysługiwania powódce prawa do lokalu socjalnego, jest już prawomocnie zakończona, a tym samym pozew wniesiony w niniejszej sprawie winien zostać przez Sąd odrzucony.

W dalszej kolejności podniosła, iż powództwo nie zasługuje na uwzględnienie z uwagi na brak przepisów prawa materialnego dających podstawę do jego uwzględnienia. W ocenie pozwanej K. Z. nie może się powoływać na przepis art. 14 ust. 4 ww. ustawy, albowiem ustalenie prawa do lokalu socjalnego na tej podstawie jest możliwe jedynie w toku sprawy o eksmisję.

Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2020r. wniosek pozwanej Gminy M. S. o odrzucenie pozwu został oddalony.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Sąd Rejonowy w S. (...)Wydział Cywilny wyrokiem zaocznym z dnia 9 lipca 2003 r., sygn. akt(...) m.in. nakazał pozwanym K. Z., J. Z., D. Z. (1) i małoletniemu D. Z. (2) reprezentowanemu przez matkę D. Z. (1), aby opróżnili i wydali powódce Gminie M. S. lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy, a także ustalił, że K. Z. i J. Z. nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego. Wyrok uprawomocnił się w dniu 25 lipca 2003 roku.

Dowód :

- wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 lipca 2003 r., sygn. (...) - k. (...).

Komornik Sądowy przy Sądzi Rejonowym (...) w S. Ł. P. prowadzi przeciwko powódce postępowanie egzekucyjne w sprawie (...) z wniosku Gminy M. S., na podstawie tytułu wykonawczego wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 lipca 2003 roku wydanego w sprawie (...), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 1 sierpnia 2019 roku.

Mocą tego wyroku Sąd nakazał K. Z., aby opróżniła i wydała wierzycielowi lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy.

Dowód :

- zawiadomienie o wszczęciu egzekucji – k. 8;

- pismo przewodnie do dłużnika – k. 9.

Powódka – od ponad 20 lat - do dnia dzisiejszego zajmuje lokal przy ul. (...) w S. bez tytułu prawnego.

Niesporne:

K. Z. ma 75 lat, jest emerytką i z tego tytułu otrzymuje świadczenie w wysokości (...), zaś po wszystkich potrąceniach kwotę (...) Dodatkowo otrzymuje dodatek pielęgnacyjny w wysokości (...). Powódka nie ma innych źródeł utrzymania. Powódka jest osobą schorowaną, bierze na stałe leki na serce, jest pod stałą opieką lekarską. Miesięcznie na leki wydaje kwotę 70 – 80 zł.

Powódka była ofiarą przemocy domowej ze strony męża, który został za ten i inne czyny prawomocnie skazany na karę łączną 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres pięciu lat próby , a nadto ma orzeczony zakaz zbliżania się do powódki na okres (...) lat.

Powódka nie posiada żadnych praw do zajmowania innego lokalu mieszkalnego.

K. Z. aktualnie sama zajmuje lokal mieszkalny przy ul. (...) w S.. Mieszkanie jest duże, ma powierzchnię ok. 70 m kw. Powódki nie stać na jego opłacenie i ogrzewanie. Wobec powyższego kobieta wielokrotnie zwracała się do pozwanej z wnioskiem o zamianę lokalu na mniejszy, ale bezskutecznie.

Mieszkanie, które zajmuje znajduje się na trzecim piętrze, brak w nim centralnego ogrzewania, są piece, nie ma łazienki, nie ma ciepłej wody.

Dowody :

- zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 20 listopada 2019 roku – k. 8 – 9;

- decyzja z ZUS o waloryzacji emerytury – k. 10 – 11 v.;

- podanie z dnia 24 kwietnia 2019 roku – k. 12;

- odpowiedź (...) z dnia 18 lipca 2019 roku – k. 13;

- protokół – k. 14;

- pismo – k. 16;

- wyrok z dnia (...) maja 2019 roku – k. 17 – 17 v.;

- karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 18 – 20;

- potwierdzenie wypłaty emerytury – k. 22;

- protokół – k. 23 – 23 v.;

- wymiar opłat za mieszkanie – k. 24;

- pisma komornika – k. 25 – 27 v.;

- pismo ZUS – k. 28 – 29 v.;

- zeznania powódki – k. 56 - 57

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo K. Z. okazało się uzasadnione i jako takie zasługiwało w całości na uwzględnienie.

Powódka domagała się w niniejszej sprawie ustalenia, że przysługuje jej uprawnienie do lokalu socjalnego.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi przepis art. 189 k.p.c., zgodnie z treścią którego powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

W ocenie Sądu orzekającego, bez żadnych wątpliwości w tym zakresie, powódka K. Z. posiada interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. w ustaleniu, że przysługuje jej prawo do lokalu socjalnego od pozwanej Gminy M. S., biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny niniejszej sprawy i obowiązujące przepisy obowiązującego prawa.

Powództwo o ustalenie prawa lub stosunku prawnego zostało uregulowane w art. 189 k.p.c. Jest to przepis dopuszczający ustalanie w postępowaniu procesowym istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego. Celem tego postępowania może być zarówno ustalenie pozytywne, jak i negatywne. Ta forma ochrony praw podmiotowych nie wynika z przepisów prawa materialnego, w tym zakresie omawiany przepis ma charakter materialnoprawny. W art. 189 k.p.c. nie ma ograniczenia możliwości wytaczania powództw o ustalenie do przypadków, w których nie zostało naruszone prawo ani roszczenia nie są jeszcze wymagalne. Z przepisu tego nie wynika żadne ograniczenie w zakresie wytaczania powództwa o ustalenie. Należy więc uznać dopuszczalność ich wytaczania także wówczas, gdy roszczenia wypływające ze spornego stosunku prawnego są już wymagalne (odmiennie orzeczenie SN z dnia 18 grudnia 1968 r., I PR 290/68, Biul. SN 1969, nr 6, s. 101).

Należy przyjąć, że decydujący dla korzystania z formy powództwa o ustalenie prawa lub stosunku prawnego jest wyłącznie interes prawny powoda (por. uchwałę składu siedmiu sędziów SN – zasada prawna z dnia 30 grudnia 1968 r., III CZP 103/68, OSNCP 1969, nr 5, poz. 85). Jeżeli zatem interes prawny powoda przemawiałby za wytoczeniem powództwa o ustalenie w sytuacji, w której jego prawo już zostało naruszone, nie ma żadnych przeszkód do wytoczenia przez niego takiego powództwa. Interes powoda w jego wytoczeniu stanowi kryterium zasadności wyboru tej formy ochrony praw. Przy tym pojęcie interesu prawnego powinno być interpretowane z uwzględnieniem szeroko pojmowanego dostępu do sądów w celu zapewnienia należytej ochrony prawnej (por. wyrok SN z dnia 1 kwietnia 2004 r., II CK 125/03, LEX nr 484673 oraz wyrok SN z dnia 31 stycznia 2008 r., II CSK 387/07, niepubl.). Dlatego przyjmuje się w orzecznictwie, że uzależnienie powództwa o ustalenie od interesu prawnego należy pojmować elastycznie, z uwzględnieniem celowościowej jego wykładni, konkretnych okoliczności danej sprawy, szeroko pojmowanego dostępu do sądów i tego, czy w drodze innego powództwa (powództwa o świadczenie) strona może uzyskać pełną ochronę.

W polu widzenia zachować należy również i to, że interes prawny powoda jest przesłanką materialnoprawną powództwa o ustalenie. Stwierdzenie jego braku może nastąpić dopiero na etapie merytorycznego rozpatrywania sprawy. Interes prawny musi istnieć obiektywnie, aby uzasadniać żądanie ustalenia prawa lub stosunku prawnego. Jego istnienia jednak nie można traktować jako jedynej przesłanki decydującej o uwzględnieniu powództwa o ustalenie. Jest on warunkiem umożliwiającym dalsze badanie w zakresie istnienia lub nieistnienia ustalanego prawa lub stosunku prawnego (por. w związku z tym wyrok SN z dnia 13 września 2007 r., III CSK 123/07, LEX nr 319237). Interes prawny musi istnieć w chwili orzekania (art. 316 § 1); por. wyrok SN z dnia 7 grudnia 2012 r., II CSK 143/12, LEX nr 1288628. Interes prawny jest to interes dotyczący szeroko rozumianych praw i stosunków prawnych (por. T. Rowiński, Interes prawny w procesie cywilnym i w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 1971, s. 22; por. także E. Budna, Glosa do orzeczenia SN z dnia 19 kwietnia 1988 r., III CZP 26/88, OSP 1991, z. 1, s. 9 i n. oraz wyrok SA w Poznaniu z dnia 15 kwietnia 1999 r., I ACa 1046/98, OSA 1999, nr 11–12, poz. 49; wyrok SN z dnia 14 marca 2012 r., II CSK 252/11, OSNC 2012, nr 10, poz. 120; wyrok SN z dnia 15 maja 2013 r., III CSK 254/12, LEX nr 1353202), a w przypadku ustalania praw czy stosunków prawnych występuje z reguły (ale nie tylko) wtedy, gdy istnieje niepewność tego prawa lub stosunku prawnego zarówno z przyczyn faktycznych, jak i prawnych. Niepewność może wynikać z wielu przyczyn. Niepewność może powstać wskutek naruszenia prawa. Przyczyną niepewności może być sama ewentualność powstania skutków naruszenia prawa, gdy istnieją czasowe ograniczenia dochodzenia roszczeń danego rodzaju. Powództwo o ustalenie prawa lub stosunku prawnego jest możliwe nie tylko wtedy, gdy interes prawny wynika z bezpośredniego zagrożenia prawa powoda, ale także w sytuacji, gdy zmierza do zapobieżenia temu zagrożeniu (por. wyrok SN z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 33/09, OSNC-ZD 2010, nr B, poz. 47; wyrok SN z dnia 18 marca 2011 r., III CSK 127/10, OSNC-ZD 2012, nr A, poz. 17; wyrok SN z dnia 29 marca 2012 r., I CSK 325/11, LEX nr 1171285).

Podstawą prawną roszczenia powódki stanowiły w niniejszej sprawie również przepisy uchwały (...) (...) z dnia 23 kwietnia 2012 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali oraz pomieszczeń tymczasowych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. S. zmienionej uchwałą Rady Miasta S. nr (...) z dnia 20 stycznia 2014 roku. Zgodnie z ich treścią lokal socjalny przysługuje osobie, która spełnia następujące kryteria: ma niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe , jest członkiem wspólnoty samorządowej i spełnia kryterium dochodowe.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz wszechstronnej analizy sytuacji faktycznej i prawnej powódki stwierdzić należy, że powódce nie przysługuje żądanie dalej idące od wywiedzionego żądania o ustalenie. Tym samym należy dojść do przekonania, że powódka ma interes prawny w ustaleniu swego uprawnienia, tym bardziej, że pozwana Gmina istnienie tego uprawnienia kwestionuje, dysponując jednocześnie tytułem wykonawczym uprawniającym do usunięcia powódki z zajmowanego lokalu. Sytuacja prawna powódki doznaje zatem realnego zagrożenia, które uzasadnia wytoczenie przedmiotowego powództwa, celem ochrony jej sytuacji prawnej w przyszłości.

Z ustalonego stanu faktycznego niniejszej sprawy wynika, że powódka od dwudziestu jeden lat zamieszkuje w należącym do pozwanej lokalu położonym w S. przy ul. (...).

Jednak na mocy wyroku zaocznego z dnia 9 lipca 2003 r., sygn. akt (...) Sąd Rejonowy w S. nakazał K. Z., aby opróżniła i wydała Gminie M. S. lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy, a także ustalił, że K. Z. nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego. Wyrok uprawomocnił się w dniu 25 lipca 2003 roku.

Obecnie przeciwko powódce toczy się postępowanie egzekucyjne w sprawie (...) z wniosku Gminy M. S. , na podstawie tytułu wykonawczego wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 lipca 2003 roku wydanego w sprawie (...), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 1 sierpnia 2019 roku.

Wskazać również należy, że powódka jest osobą starsza i schorowaną, bierze na stałe leki na serce, jest pod stałą opieką lekarską.

W chwili obecnej nie ma tytułu prawnego do innego lokalu, a nadto jest mieszkanką S.; co za tym idzie wiec była i jest członkiem wspólnoty samorządowej funkcjonującej na ternie Gminy M. S.. Jej jedynym źródłem utrzymania jest emerytura w kwocie (...) Pozwana prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe i samodzielnie stara się ponosić opłaty z tytułu zajmowania lokalu przy ul. (...).

Dokonując merytorycznej oceny żądania pozwu, podkreślić również wymaga, że sytuacja mieszkaniowa w jakiej znalazła się powódka wynika po części z okoliczności przez nią niezawinionych. Mieszkała bowiem z mężem alkoholikiem, ten znęcał się nad nią fizycznie i psychicznie, za co został prawomocnie skazany wyrokiem karnym wydanym przez tut. Sąd Rejonowy w dniu (...) roku. Na mocy tego orzeczenia J. Z. ma orzeczony również zakaz zbliżania się do powódki na okres (...) lat.

Sytuacja w jakiej znalazła się powódka sprawia, że w chwili obecnej nie ma ona możliwości zamieszkania w innym lokalu, gdyż nie ma prawa do innego lokalu, nie ma środków na wynajęcie mieszkania na wolnym rynku i nie ma innej rodziny, u której mogłaby zamieszkać.

Podkreślenia nadto wymaga, że sytuacja powódki diametralnie się pogorszyła od czasu orzeczenia Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 lipca 2003 roku, wydanego w sprawie (...), na mocy którego K. Z. nakazano opróżnienie i wydanie lokalu w którym nadal zamieszkuje.

Zgodnie z treścią uchwały (...) (...) z dnia 23 kwietnia 2012 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali oraz pomieszczeń tymczasowych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. S. zmienionej uchwałą Rady Miasta S. nr (...) z dnia 20 stycznia 2014 roku lokal socjalny przysługuje osobie, która spełnia następujące kryteria: ma niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe, jest członkiem wspólnoty samorządowej i spełnia kryterium dochodowe.

Jak już wcześniej wskazano, powódka nie posiada tytułu prawnego do innego lokalu, jest mieszkanką S., prowadzi jednoosobowe gospodarstwo, zaś jej jedynym źródłem utrzymania jest emerytura w kwocie (...)

Wspomniane kryterium dochodowe, uprawniające do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego wynosi 150% najniższej emerytury w gospodarstwach jednoosobowych , albowiem zgodnie z treścią uchwały „zawarcie umowy najmu lokalu socjalnego następuje w stosunku do osób, których udokumentowany średni dochód z 3 ostatnich miesięcy poprzedzających złożenie wniosku nie przekracza 150 % najniższej emerytury w gospodarstwach jednoosobowych i 80% na każdego członka gospodarstwa domowego w gospodarstwach wieloosobowych. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, Gmina może zawrzeć umowę najmu lokalu socjalnego gdy przekroczenie kryterium dochodu o którym mowa w niniejszym ustępie następuje o nie więcej niż o (...) %.

Tym samym dochód uzyskiwany przez powódkę nie przekracza 150 % najniższej emerytury w gospodarstwach jednoosobowych ( 1 200 zł x 150% = 1 800 zł).

Powódka bowiem otrzymuje emeryturę w kwocie (...), zatem nie przekracza maksymalnej emerytury dla jednoosobowych gospodarstw domowych uchwaloną przez Radę Gminy.

W powołaniu powyższej argumentacji w punkcie I wyroku ustalono, że powódce K. Z. przysługuje prawo do lokalu socjalnego od pozwanej Gminy M. S..

Należy mieć jeszcze na uwadze, że Sąd – zgodnie z żądaniem pozwu – orzekł jedynie, że powódce co do zasady przysługuje prawo do lokalu socjalnego od pozwanej Gminy, nie wskazując żadnego konkretnego lokalu spełniającego kryteria lokalu socjalnego. W kontekście powyższego strony winny zawrzeć ze sobą stosowną umowę najmu konkretnego lokalu socjalnego. Aby jednak umowa najmu lokalu socjalnego z pozwaną doszła do skutku, niezbędna jest nie tylko dalsza aktywność powódki, ale przede wszystkim dobra wola strony pozwanej w zakresie wskazania lokalu socjalnego.

Wydany w sprawie wyrok stwierdza określone prawa powódki i jako taki – wraz ze stwierdzeniem prawomocności – będzie wiązał pozwaną, w zakresie kwalifikacji powódki o staranie się o prawo do lokalu socjalnego z gminnego zasobu mieszkaniowego.

Stan faktyczny niniejszej sprawy ustalono na podstawie dowodów z dokumentów i przesłuchania powódki – w zakresie w jakim ustalono stan faktyczny jak wyżej.

O kosztach procesu Są rozstrzygnął w pkt II wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Na te koszty złożyła się wyłącznie opłata od wniesionego pozwu uiszczona na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w wysokości 30 zł.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.

Sędzia Rafał Reszka

Szczecin, dnia 17 czerwca 2020 r.

Sędzia Rafał Reszka