Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Hanna Nowicka de Poraj
Sędziowie:	SSA Teresa Rak SSA Grzegorz Krężołek (spr.)
Protokolant:	st.sekr.sądowy Katarzyna Wilczura

po rozpoznaniu w dniu 30 lipca 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Produkcyjno Usługowego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w D.

przeciwko (...) S.A. w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Gospodarczego w Krakowie

z dnia 12 marca 2013 r. sygn. akt IX GC 565/11

uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1 i w tym zakresie sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu – Sądowi Gospodarczemu w Krakowie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : I ACa 659/13

UZASADNIENIE

Strona powodowa Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Usługowe (...) „ - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w D. w pozwie skierowanym przeciwko : K. M. (1) , Towarzystwu (...) SA w Ł., „ S. „ W. L. (1), S. L. (1) - spółce jawnej w P. oraz Towarzystwu (...) SA w W. domagała się zasądzenia od podmiotów pozwanych - in solidum - kwoty 481 919 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 21 listopada 2010r oraz obciążenia ich kosztami procesu.

Uzasadniając zgłoszone żądanie wskazała , że prowadzi działalność gospodarczą w zakresie robót budowlanych. Na podstawie umowy zawartej z D. M. (1) - właścicielem przedsiębiorstwa (...) w G. , w dniu 3 sierpnia 2010r miał on dokonać montażu , na terenie firmy (...) w T. zbiorników służących rektyfikacji oleju rzepakowego.

W czasie wykonywania umowy , która była realizowana z udziałem pracowników spółki jawnej (...) - podwykonawcy K. M. (1) w dniu 15 października 2010r doszło do katastrofy budowlanej w następstwie której jeden z montowanych zbiorników uległ zawaleniu , uszkadzając także pozostałe elementy konstrukcji.

Powołana zgodnie z postanowieniami ustawy Prawo budowlane komisja , której zadaniem było m. in stwierdzenie przyczyn zdarzenia, w swoim protokole z dnia 19 października 2010r stwierdziła , że zasadniczą przyczyną katastrofy było oderwanie się łącznika pomiędzy platformą urządzenia podnoszącego a podnoszonym elementem zbiornika , który uległ przewróceniu. Jako przyczyny pośrednie komisja wskazała brak asekuracji przy procesie podnoszenia , zastosowanie urządzenia o zbyt małej liczbie podnośników[ kolumn ] hydraulicznych , brak zakotwienia dźwignika w podłożu przed podjęciem procesu podnoszenia jak i niewłaściwą kontrole połączeń / spawów pomiędzy elementem zbiornika a urządzeniem podnoszącym.

Jak wskazywała powódka opisane przyczyny powstały na skutek zaniedbań ze strony tak K. M. (1) jak i spółki (...). Odpowiedzialność tego pierwszego za szkodę , jaka poniosła w związku z konsekwencjami zdarzenia z 15 października 2010 , a której wyrównania domaga się w pozwie , opiera się na normie art. 471 kc albowiem nie wykonał on należycie zobowiązania umownego wobec poszkodowanej.

Odpowiedzialność drugiej pozwanej ma charakter deliktowy i swoją podstawę w normie art. 415 kc.

Ubezpieczyciele natomiast są odpowiedzialni za doznany uszczerbek albowiem (...) SA w dacie zdarzenia była związana umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z K. M. (1) , a (...) SA ze spółka jawną (...)

Pozwem strona powodowa dochodziła sumy odszkodowania jaka wynikała z ustaleń poczynionych w postępowaniu likwidacyjnym ubezpieczyciela K. M. (1) , zgodnie z którymi zamykała się ona kwocie 481 199 złotych.

Nakazem zapłaty wydanym w postepowaniu upominawczym , w dniu 12 sierpnia 2011r Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w całości wobec wszystkich czterech pozwanych. / k. 188 akt/

Od tego orzeczenia sprzeciwy złożyli : Towarzystwo (...) S A , Towarzystwo (...) SA oraz S. W. L. , S. (...) spółka jawna , przy czym jej sprzeciw został prawomocnie odrzucony.

Towarzystwo (...) SA , zaskarżając wydany przeciwko sobie nakaz w całości , wniosło oddalenie powództwa i obciążenie strony powodowej kosztami procesu.

Motywując swoje stanowisko procesowe przyznawało , zarówno fakt zaistnienia katastrofy budowlanej w postaci przewrócenia się zbiornika jak i to, że w tej dacie było związane z K. M. (1) jako ubezpieczonym ważnie zawartą umową odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub posiadania mienia , stwierdzonej polisa nr (...) , w brzmieniu skorygowanym aneksem nr (...) z dnia 21 września 2010r , której integralną częścią były Ogólne warunki Ubezpieczenia.

Twierdziło jednak , że jego odpowiedzialność za spełnienie świadczenia ubezpieczeniowego nie obejmowała szkód wywołanych działaniem podwykonawców ubezpieczonego albowiem nie wynikała ona z podstawowego zakresu ubezpieczenia, a strony umowy nie zdecydowały o stosownym rozszerzeniu tej odpowiedzialności na takie podmioty , nie podpisując w szczególności klauzuli nr(...), która zgodnie z OWU dopiero do takiego rozszerzenia prowadziła.

Ubezpieczyciel K. M. (1) podnosił , że zgodnie z ustaleniami komisji powołanej bezpośrednio po wypadku dla stwierdzenia przebiegu jak i przyczyn katastrofy w swoich wnioskach stwierdziła , iż przyczyną przewrócenia się zbiornika był wadliwy proces podnoszenia jego elementów, a prace te wykonywali pracownicy spółki jawnej (...) , która była podwykonawcą D. M.. Taka sytuacja wyklucza z uwagi na umowny zakres jego odpowiedzialności możliwość skutecznego dochodzenia przez powódkę zapłaty kwoty dochodzonej pozwem przez (...) SA.

Ubezpieczyciel dodatkowo negował trafność stanowiska strony powodowej zawartego w pozwie , które w odwołaniu się do ustaleń komisji mającej ustalić przebieg i przyczyny zdarzenia wywołującego szkodę , upatrywało jego źródła w niewłaściwie przeprowadzonych pracach spawalniczych , oraz braku właściwego sprawdzenia stanu wykonanych spoin w czasie procesu podnoszenia , które winno prowadzić , przy widocznych wówczas drżeniach poszczególnych elementów do jego wcześniejszego zatrzymania, identyfikowało powód katastrofy jedynie w działaniu i zaniechaniu K. M. (1).

Jego zdaniem komisja nie uznawała w swoich wnioskach za przyczynę zdarzenia prac spawalniczych , które realizował ubezpieczony w (...). / k. 194- 196 akt/

Towarzystwo (...) SA w złożonym środku zaskarżenia, także wnosiło o oddalenie wobec siebie powództwa w całości na koszt strony powodowej.

Twierdziło , że łącząca go ze spółką jawną (...) umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej nie może być podstawą do skutecznego dochodzenia przez powódkę od TU i R. A. zapłaty odszkodowania za uszczerbek wywołany uszkodzeniem zbiornika albowiem za jego powstanie nie można przypisać odpowiedzialności podwykonawcy K. M. (1).

Motywując to stanowisko w pierwszej kolejności powoływało na treść umowy z dnia 25 sierpnia 2010r z K. M. (1) na podstawie której spółka (...) realizowała proces podnoszenia elementów zbiornika. W szczególności zwracało uwagę, że proces ten był zrealizowany na podstawie projektu technicznego , którego założeniom , tak co do parametrów samego urządzenia ponoszącego jak i same czynności faktyczne używania dźwignika , odpowiadały.

Po wtóre powoływała się na wnioski komisji powołanej po zdarzeniu , akcentując , że określiła w nich , jako zasadniczą przyczynę katastrofy oderwanie się spawanego elementu łączącego , wskazując, iż za realizację tych rodzajowo prac oraz ich jakość odpowiadał tylko kontrahent spółki (...).

(...) SA zakwestionowało także zasadność określenia przez powódkę wysokości szkody , uznając , że jest znacząco zawyżona , a także podniósł , że wysokość świadczenia ubezpieczeniowego, o ile Towarzystwo byłoby zobowiązane do jego spełnienia , winno ulec zmniejszeniu o franszyzę redukcyjną wysokości 10 % nie mniej niż o 1000 złotych.

Wyrokiem z dnia 12 marca 2013r Sąd Okręgowy - Sąd Gospodarczy w Krakowie :

- zasądził od Towarzystwa (...) SA w łodzi na rzecz strony powodowej kwoty 481 919 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 listopada 2010r oraz kwotę 38 500 zł tytułem kosztów procesu , zawierając w tym rozstrzygnięciu wskazanie , iż zaspokojenie powódki przez któregokolwiek z pozwanych wymienionych w nakazie zapłaty z dnia 12 sierpnia 2011r zwalnia z tego obowiązku (...) SA,

- oddalił w całości powództwo wobec Towarzystwa (...) SA i zasądził na jego rzecz od powódki kwotę 14 400 złotych tytułem kosztów procesu.

Sad ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia , wszystkie przy tym uznając za niesporne pomiędzy stronami :

Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Usługowe (...) „ - spółka z ograniczona odpowiedzialnością w D. była podwykonawcą na budowie instalacji przetwarzania oleju rzepakowego na estry i glicerynę w T..

Realizacje części robót w postaci m. in. montażu zbiorników wraz z konstrukcją wsporczą , na podstawie umowy z dnia 3 sierpnia 2010r , zawartej z K. M. (1) , prowadzącym działalność gospodarcza pod firmą (...) „ powierzyła temu przedsiębiorcy.

Prace związane z samym przygotowaniem i przeprowadzeniem czynności podnoszenia ich elementów wykonywała spółka jawna W. (...) , S. L. (1) , na podstawie umowy z K. M. , zawartej w dniu 25 sierpnia 2010r.

W procesie podnoszenia elementów jednego ze zbiorników był wykorzystywany dźwignik składający się z czterech kolumn wyposażonych w podnośniki hydrauliczne.

Podnoszenie tych elementów miało umożliwić ich wzajemne połącznie w całość poprzez zespawanie za które to czynności odpowiadał K. M. (1).

W dniu 14 października 2010r podczas procesu podnoszenia urwał się jeden ze spawów wykonanych przez K. M. , za pomocą którego ceownik łączył podstawę dźwignika z obejmą zbiornika. To zerwanie spowodowało , że dotąd zamontowana jego część utraciła stateczność , a zwiększone obciążenie tym wywołane doprowadziło do takich samych zerwań łączników przy dwóch sąsiednich kolumnach urządzenia podnoszącego. Zbiornik oparł się o konstrukcje wsporczą , doprowadzając ponadto do uszkodzenia takiej samej konstrukcji zbiornika sąsiedniego.

Z dalszych ustalań Sądu I instancji wynikało , że (...) SA łączyła umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej , zawarta w dniu 19 lipca 2010r , a której czas obowiązywania strony przedłużyły aneksem nr (...) z 21 września 2010r, także na czas w którym miał miejsce upadek zbiornika.

Zgodnie z postanowieniami umownymi ubezpieczyciel odpowiadał za szkody spowodowane nie wykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązań przez ubezpieczonego przedsiębiorcę.

W ramach postępowania likwidacyjnego wszczętego wobec zgłoszenia roszczenia odszkodowawczego przez powodową spółkę , (...) SA ustaliła wysokość szkody wywołanej katastrofą budowlaną na kwotę 481 919 zł.

Rozważania prawne rozpoczął Sąd I instancji od stwierdzenia , że uwzględniwszy relacje jakie w ramach realizacji własnego zobowiązania przez K. M. (1) wobec strony powodowej na podstawie łączącej ich umowy , miał on ze swoim podwykonawcą , które prace ograniczyły się do operacji podnoszenia elementów zbiorników , jego odpowiedzialność za nienależyte wykonanie zobowiązania , w wyniku którego powstała szkoda, czynią go odpowiedzialnym odszkodowawczo wobec spółki (...) „

Jest on odpowiedzialny za wyrównanie doznanego przez stronę powodową uszczerbku niezależnie od tego jaka była rzeczywista przyczyna upadku zbiornika gdyż nawet gdyby było nią złe przygotowanie i przeprowadzenie procesu podnoszenia jego elementów w celu zespolenia spawaniem , które realizowała na podstawie umowy o podwykonawstwo spółka jawna (...) to i tak K. M. (1) jest za jej działanie odpowiedzialny , jak za działanie własne na podstawie art. 474 kc.

Biorąc pod rozwagę , iż sprzeciwy od nakazu zapłat złożyli jedynie ubezpieczyciele dalszą część rozważań Sąd I instancji poświecił zagadnieniom związanym z przesłankami ich odpowiedzialności wynikających z zawartych umów ubezpieczenia tak przez K. M. [ (...) ] jak (...) spółki jawnej W. L. , S. L.. [ (...) SA ]

W jego ocenie odpowiedzialność pierwszego z ubezpieczycieli nie jest wyłączona albowiem zakres ochrony jaką na siebie Towarzystwo (...) przyjęło , w dacie istotnej dla rozstrzygnięcia, obejmuje obowiązek wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego nie tylko wówczas gdy to ubezpieczający jest odpowiedzialny za szkodę w następstwie nie wykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania ale także gdy uszczerbek ten jest konsekwencją działania podwykonawców tego przedsiębiorcy.

O takim zakresie odpowiedzialności decydują przy tym postanowienia Ogólnych Warunków Ubezpieczenia w tym w szczególności zawarta tam klauzula nr 4 z której postanowień taki właśnie jej zakres wynika. Prawnie irrelewatne natomiast , zdaniem Sądu Okręgowego , dla rozważanej kwestii jest nie uwzględnienie w umowie stron klauzuli nr 9 , stanowiącej dalsze rozszerzenie odpowiedzialności (...) za odszkodowawcze konsekwencje działania podwykonawców ubezpieczonego, oparte nie na podstawie umownej ale deliktowej np. normie art. 429 kc

Zwrócił także Sąd uwagę , że za przyjętą przezeń interpretacją postanowień OWU przemawia także reguła zgodnie z którą, w razie wątpliwości dotyczących ich treści , należy je wykładać na korzyść ubezpieczonego i podmiotu uprawnionego do odszkodowania.

Oddalając powództwo wobec (...) SA Sąd Okręgowy wskazał , że jedyną podstawą odpowiedzialności spółki jawnej (...) wobec strony powodowej mógłby być przepis art. 415 kc, wobec braku węzła obligacyjnego pomiędzy spółką (...) a podwykonawcą K. M.. Skoro przesłanki tej odpowiedzialności nie zostały w sporze przez powódkę wykazane to także (...) SA nie może odpowiadać za powstała szkodę.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 §1 kpc i wynikająca z niej dla rozliczenia ich pomiędzy stronami zasada odpowiedzialności za wynik sprawy.

Apelację od tego orzeczenia złożyło wyłącznie Towarzystwo (...) SA i zaskarżając je w części uwzględniającej wobec niego roszczenie strony powodowej oraz zasądzającej koszty procesu [ pkt 1 sentencji wyroku ] , domagało się w pierwszej kolejności jego zmiany i oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia kosztów sporu za obydwie instancje.

Jako wniosek ewentualny (...) SA sformułowało żądanie uchylenia orzeczenia w zaskarż onym przez siebie zakresie i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego w sposób mający wpływ na treść rozstrzygnięcia a to art. 233 §1 kpc wobec dowolnej oceny zgromadzonego materiału procesowego , przy braku wszechstronnego jego rozważenia.

Zarzut ten miał być zrealizowany przez pominiecie i nie wzięcie pod uwagę treści wszystkich postanowień Ogólnych Warunków Ubezpieczenia stanowiących integralną część umowy ubezpieczyciela z K. M. (1) , których prawidła analiza prowadzić powinna do wniosku , że odpowiedzialność apelującego za działanie podwykonawców ubezpieczonego została umownie wyłączona. Nadto poprzez wyrażenie nietrafnego zapatrywania , że tego rodzaju odpowiedzialność ma swoją podstawę w treści klauzuli nr 4. , a strona powodowa nie miała żadnych podstaw do przypuszczeń , iż wskazane postanowienie OWU tego rodzaju odpowiedzialności nie obejmuje,

- naruszenia prawa materialnego poprzez nieprawidłowe zastosowanie art. 822§2 kc w zw z §5 ust.3 pkt 8 OWU oraz 385 §2 kc i w konsekwencji wyrażenie nieprawidłowego stanowiska prawnego , że apelujące Towarzystwo odpowiada za szkodę wywołaną działaniem podwykonawcy ubezpieczonego , którego podstawą miałoby być postanowienie zawartej w Ogólnych Warunkach klauzuli nr 4 oraz tego zgodnie z którym ma podstawie normy art. 385 §2 kc niejednoznaczne , mogące podlegać różnej interpretacji postanowienia tychże, należy wykładać na korzyść ubezpieczonego i w następstwie tejże - w okolicznościach niniejszej sprawy można przypisać odpowiedzialność odszkodowawczą (...) SA wobec strony powodowej.

W motywach środka odwoławczego zaakcentowane zostały dwie kwestie .

Pierwsza dotyczyła zakresu odpowiedzialności umownej apelującej wobec osoby trzeciej , której K. M. (1) jako przedsiębiorca , nienależycie wykonując zobowiązanie, wyrządził szkodę. Jej zdaniem o ile zakres tej odpowiedzialności opierać jedynie na klauzuli nr 4 OWU w jej brzmieniu istotnym dla rozstrzygnięcia to obejmowałaby tylko konsekwencje odszkodowawcze działania samego ubezpieczonego.

By ten zakres mógł być rozszerzony na następstwa działań jego podwykonawców konieczne było , za zapłatą dodatkowej składki , wyraźne odwołanie się przez strony do klauzuli nr 9 OWU , co zgodnie ze zgodną wolą stron umowy nie miało miejsca. Wszystkie zatem rozważania prawne Sądu niższej instancji prowadzące do wniosku przeciwnego , w tym oparte na odwołaniu się do brzmienia klauzuli nr 4 są nietrafne.

Druga dotyczyła zaniechania ze strony Sądu Okręgowego , mimo wniosków dowodowych zmierzających do wyjaśnienia tego zagadnienia , ustalenia rzeczywistych przyczyn katastrofy budowlanej. Przyczyny te , uwzględniwszy właściwie określony zakres odpowiedzialności umownej apelującego ubezpieczyciela mają podstawowe znaczenie dla wyniku sprawy.

Odpowiadając na apelację strona pozwana domagała się jej oddalenia jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw oraz zasądzenia od (...) SA na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy Towarzystwa (...) SA jest uzasadniony , a ocena , iż objęte nim rozstrzygniecie Sądu I instancji zostało wydane w warunkach nierozpoznania istoty sprawy powoduje konieczność uchylenia go, w zaskarżonym zakresie i przekazania do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania apelacyjnego.

Na wstępie należy wskazać , że jak wynika z treści motywów orzeczenia poddanego kontroli instancyjnej , w części poświęconej ustaleniom faktycznym, Sąd Okręgowy uznał , że wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia są okolicznościami niespornymi pomiędzy stronami. Równocześnie w ramach tych ustaleń konstatuje, iż przyczyną upadku zbiornika było oderwanie się łącznika pomiędzy podstawą podnoszącą a obejmą zbiornika , spowodowane pęknięciem spawu, a prace spawalnicze miały być wykonywane przez K. M. (1). / por. k. 856 akt/

Ten fragment ustaleń faktycznych , mający zasadnicze znaczenie dla treści rozstrzygnięcia nie może być oceniony jako niesporny pomiędzy stronami skoro zarówno apelujące Towarzystwo (...) jak i (...) SA wskazywały na zupełnie różne przyczyny upadku zbiornika. Pierwszy identyfikując ją ze sposobem wykonywania procesu podnoszenia jego elementów za którego właściwy przebieg odpowiadała spółka jawna (...) - podwykonawca M. . Drugi z ubezpieczycieli upatrywał jej konsekwentnie w pęknięciu spawu na elemencie łączącym , a ich jakość podpowiadał wykonawca prac spawalniczych K. M. (1). / por . 194- 196 i 226 akt/

Strona powodowa natomiast , odwołując się do ustaleń komisji powypadkowej i wniosków zawartych w jej protokole z dnia 19 października 2010r wskazywała na przyczynę główną [ zerwanie spawu ] jak współprzyczyny zaistnienia katastrofy wśród których wymieniała także nieprawidłowo dokonane czynności związane z procesem podnoszenia elementów zbiornika./ k.5 akt/

Strony powoływały szereg dowodów dla potwierdzenia samej organizacji prac montażowych , przebiegu zdarzenia powodującego szkodę, a także dla stwierdzenia jej przyczyn.

Zauważyć należy , że wszystkie one, za wyjątkiem zeznań świadka A. K. , który na zlecenie (...) SA dokonywał ustalenia wysokości szkody w postępowaniu likwidacyjnym , zostały oddalone jako nieistotne dla rozstrzygnięcia , przy tym odmowa przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego dla ustalenia przyczyn katastrofy spotkała się z zarzutem strony powodowej opartym na art. 162 kpc / k. 850 akt/

Relacja wskazanego wyżej świadka / k. 833-834 akt/ potwierdziła jedynie rozmiar szkody powódki , nie odnosząc się , co wynika wprost z jego relacji, do identyfikacji przyczyn zdarzenia.

Takie stanowisko Sądu I instancji wobec zgłoszonych przez strony wniosków dowodowych , w tym wniosków powódki i obecnie apelującej, mogłoby być usprawiedliwione jeżeli rzeczywiście pozbawionymi znaczenia dla rozstrzygnięcia byłyby tak organizacja procesu montażu elementów zbiornika na placu budowy , wzajemne rozłożenie obowiązków w ramach tego procesu pomiędzy firmą (...) i spółką jawną (...) jak i przede wszystkim przyczyny zaistnienia wypadku w tym stwierdzenie , czy przyczynę tę da się zidentyfikować jako jedną czy też , że było ich kilka pozostając we wzajemnej współzależności , a o ile tak , które należy uznawać za zasadnicze, innym natomiast nie przypisujące tej rangi dla efektu w postaci upadku montowanego elementu .

Okoliczności te byłyby prawnie irrelewantne dla oceny zasadności roszczenia strony powodowej wobec podmiotów , które skutecznie wniosły środki zaskarżenia od wydanego w sprawie nakazu zapłaty tylko wówczas , gdyby podzielić stanowisko prawne Sądu niższej instancji sprowadzające się do wniosku prawnego , że niezależnie od przyczyn zdarzenia powodującego szkodę oraz wzajemnej relacji pomiędzy nimi w wywołaniu jego skutku, odpowiedzialnym odszkodowawczo wobec spółki (...) „ jest K. M. (1) , ponoszący odpowiedzialność także , jak za działanie własne , za skutki czynności podjętych przez swojego podwykonawcę spółkę jawną (...).

W konsekwencji wówczas do spełnienia świadczenia ubezpieczeniowego w postaci wyrównania szkody , zobowiązany jest jego ubezpieczyciel (...) SA , którego zakres odpowiedzialności wynikający z umowy z tym przedsiębiorcą obejmuje także szkodę wywołana działaniem jego podwykonawców.

Pogląd ten jest błędny , czyniąc trafnymi zarzuty apelacyjne (...) SA dotyczące naruszenia art. 822 §2 kc.

Odpowiedzialność ubezpieczyciela z którą ubezpieczony ma zawartą w sposób ważny umowę , ma charakter akcesoryjny wobec odpowiedzialności samego sprawcy szkody i zachodzi wówczas i tylko w takich granicach w jakich za zdarzenie wywołujące szkodę odpowiada on sam. Ponadto obowiązek świadczenia ubezpieczeniowego zależy od zaistnienia , opisanego w umowie zdarzenia, wypadku ubezpieczeniowego , które aktualizuje powstanie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.

Zatem podstawowym zagadnieniem powstającym na tle rozstrzyganej sprawy , w związku z argumentacją powołaną przez (...) SA w apelacji jest odpowiedź na pytanie czy umowa jaką Towarzystwo zawarło z K. M. (1) rodzi jego odpowiedzialność za podwykonawców przedsiębiorcy.

Formułując odpowiedź na nie trzeba zwrócić uwagę , że złożone w aktach dokumenty wskazują, [ co całkowicie pomija w ramach swojego stanowiska prawnego Sąd I instancji ] , że w dacie zdarzenia strony były związane umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub posiadania mienia zawartej na wniosek K. M. z dnia 21 czerwca 2010r, w dniu 13 lipca 2010r , który to fakt i jej zasadnicze warunki stwierdzała polisa nr (...)- (...).

Na podstawie aneksu do niej oznaczonego nr 1 z dnia 21 września 2010r , którym zmieniono jedynie termin jej obowiązywania , ochrona ubezpieczeniowa została umownie rozciągnięta na dalszy okres w tym obejmujący datę w której doszło do katastrofy budowlanej na placu budowy w T..

Brak innych niż wskazana zmian , które miałyby wynikać z aneksu nr (...) do umowy zasadniczej , każe określenia zakresu odpowiedzialności apelującej poszukiwać tylko w jej postanowieniach.

Zgodnie z nimi, poza zakresem podstawowym, granice odpowiedzialności ubezpieczyciela wyznaczały także klauzule dodatkowe ,które modyfikowały [podstawowy ] zakres ubezpieczenia rozszerzając go , pod warunkiem zapłaty dodatkowej składki. Takie rozszerzenie wymagało wyraźnego odnotowania w treści polisy , poprzez zakreślenie stosownego kwadratu.

Jedną z takich klauzul była klauzula nr 9 o brzmieniu „ OC za szkody wyrządzone przez podwykonawców „

Jak wynika ze złożonej w aktach polisy nr(...)klauzula ta nie jest zaznaczona jako objęta umowa stron z 19 lipca 2010r / k. 43-45 akt/

Tym , co także całkowicie umknęło uwagi Sądu Okręgowego jest fakt , że strony wcześniej były związane umowami tego rodzaju i wówczas rozszerzały umownie zakres odpowiedzialności (...) SA na działania podwykonawców o której stanowi w/w klauzula , a złożone w aktach kopie polis potwierdzających fakt i warunki uprzednio zwartych umów wskazują , iż fakt takiego rozszerzenia był właściwie w tych dokumentach odnotowywany. / por. k. 65-66 i k. 67-68 akt/

Integralną częścią umowy stron były Ogólne Warunki Ubezpieczenia . Analiza ich treści upewnia , że odpowiedzialność za działanie podwykonawców ubezpieczonego przedsiębiorcy była zależna od rozszerzenia zakresu odpowiedzialności ubezpieczeniowej (...) SA poprzez ujęcie w treści umowy klauzuli nr 9.

Zasadniczego argumentu za prezentowaną oceną dostarcza brzmienie § 5 ust. 3 pkt 8 OWU zgodnie z którym , co do zasady, o ile nie wynika to z odrębnego postanowienia umownego , ubezpieczyciel nie odpowiada za szkodę wywołaną działaniem podwykonawców ubezpieczonego / por. k. 79 akt/

Warunki te zawierają także wyjaśnienie istotnej treści klauzul dodatkowych , których ujęcie w umowie z ubezpieczającym [ ubezpieczonym ] może prowadzić do modyfikacji zakresu odpowiedzialności (...) SA

W odniesieniu do klauzuli nr 9 wyjaśnienie to wskazuje / k. 85 akt/ , że odpowiedzialność ta dla swojego powstania wymaga aby przedsiębiorca , który takiemu podmiotowi powierzył wykonanie zobowiązania sam był objęty ochrona ubezpieczeniową wobec szkód jakie wyrządził nie wykonując lub nienależycie wykonując zobowiązanie.

Po wtóre określa jeszcze przypadki w których , poza włączeniami wynikającymi z postanowień OWU , odpowiedzialność Towarzystwa jest ponadto wyłączona , odnosząc to dodatkowe wyłącznie do stypizowanych zachowań czy to ubezpieczonego czy jego podwykonawcy.

Klauzula nr 4 , na która powołuje się Sąd I instancji i na podstawie jej brzmienia formułuje wniosek o tym, że zakres odpowiedzialności umownej apelującej rozciągnięty był także na podwykonawców K. M. (1) wskazuje , że ubezpieczyciel odpowiada za szkody powstałe na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez samego przedsiębiorcę.

Ponadto zawiera ona - podobne jak w ramach klauzuli nr 9 - zastrzeżenie , iż Towarzystwo (...) poza włączeniami jego odpowiedzialności wynikającymi z Ogólnych Warunków nie odpowiada także za osoby , które realizując zobowiązanie powierzone przez przedsiębiorcę nie były do tego uprawnione lub nie posiadające odpowiednich , wymaganych prawem, licencji , koncesji lub uprawnień zawodowych. /k. 83 akt/

Prawidłowa interpretacja treści klauzuli numer 4 w szczególności przez pryzmat brzmienia klauzuli 9, a przede wszystkim postanowienia §5 ust 3 pkt 8 OWU zamieszczonego w ich części poświęconej przedmiotowi i zakresowi ubezpieczenia prowadzi do wniosku , że nie może ona stanowić dostatecznej podstawy do uznania , iż apelujący był odpowiedzialny na podstawie umowy z K. M. (1) , obowiązującej w dacie katastrofy budowlanej, za szkodę wywołana działaniem [zaniechaniem ] jego podwykonawcy [ podwykonawców ]

Trzeba także zauważyć , że postanowienia OWU są, w rozważanym zakresie, na tyle jasne , że nie wymagają sięgania po regułę interpretacyjna z art. 12 ust.4 ustawy o działalności ubezpieczeniowej [ jedn. tekst Dzu z 2010 Nr 11 poz. 66] , do której odwołuje się Sąd niższej instancji nie identyfikując tej normy, a co podważa apelująca, nietrafnie zarzucając naruszenie tym samym przepisu art. 385 §2 kc , który w sprawie nie ma zastosowania.

Przenosząc tę ocenę na grunt rozstrzyganej sprawy powiedzieć należy , że decyduje ona o nierozpoznaniu przez Sąd , w zakresie objętym środkiem odwoławczym (...) SA , istoty sprawy , która na aktualnym etapie rozpoznawania roszczenia powódki, sprowadza się do zweryfikowania tego czy ubezpieczycielowi K. M. (1) można przypisać odpowiedzialność za szkodę jakiej doznała, czy też odpowiedzialność tę należy przypisać jego podwykonawcy , gdyż wówczas apelujące Towarzystwo mogłoby się skutecznie uwolnić od obowiązku wyrównania tego uszczerbku.

Za jej rozpoznanie nie może uchodzić bowiem uznanie , że zasadnicza okoliczność faktyczna określająca przyczynę upadku zbiornika jest niesporna pomiędzy stronami mimo rozbieżnych w tym względzie stanowisk pozwanych ubezpieczycieli, wobec decyzji procesowych o oddaleniu wniosków dowodowych mających służyć ustaleniu tak tej przyczyny ale tego jak strony umowy z 25 sierpnia 2010r uzgodniły sposób jej realizacji w realiach placu budowy w T. i wreszcie jak przebiegały czynności każdego z tych podmiotów bezpośrednio przed katastrofą.

Od tych ustaleń , a w szczególności od wniosków opinii biegłego [ biegłych ] opartych na tych na tych ustaleniach zależeć będzie ocena , co było przyczyną lub przyczynami zdarzenia prowadzącego do szkody a to z kolei pozwoli powiązać je z tym za co na placu budowy byli odpowiedzialni Firma (...) i jej właściciel K. M. (1) oraz spółka jawna (...). Dopiero te wszystkie elementy składowe pozwolą na ocenę zasadności roszczenia powódki o ile jest ono skierowane przeciwko apelującemu (...) SA.

Z podanych wyżej przyczyn w uznaniu , iż istota sprawy , uwzględniwszy zakres zaskarżenia , nie została rozpoznana Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 386 §4 kpc oraz art 108 §2 kpc.

W na nowo prowadzonym postępowaniu Sąd Okręgowy weźmie pod uwagę zaprezentowane zapatrywania i wnioski prawne oraz :

- przeprowadzi zaoferowane dotąd przez strony dowody osobowe o ile zmierzają one do ustalenia jak na placu budowy w T. wyglądał rozkład czynności przy procesie montażu elementów zbiorników pomiędzy K. M. a spółką (...) oraz jak przebiegał proces montażu tych elementów , który zakończył się w dniu 14 października 2010r niepowodzeniem, prowadząc do zawalenia się zbiornika.

W oparciu treść dowodów osobowych oraz ewentualnych innych wskazanych przez powódkę i apelujące Towarzystwo , Sąd przeprowadzi dowód z opinii biegłego / biegłych / właściwej specjalności , której przedmiotem będzie ustalenie przyczyn katastrofy , przy czym opracowanie eksperckie winno uwzględniać treść protokołu komisji powypadkowej z dnia 19 października 2010r i wskazane tam jej powody.