Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 czerwca 2019 r. powód H. S. wniósł o zasądzenie od pozwanego pracodawcy firmy (...) w Ł.:

- kwoty 32.000 zł odszkodowania z tytułu rażących nieprawidłowości dotyczących wysokości dokonywanych potrąceń z jego wynagrodzenia za pracę i ich niezgodności co do wysokości i terminowości w zakresie dokonywanych przelewów na rzecz organu egzekucyjnego;

- kwoty 46.000 zł zadośćuczynienia z tytułu nieprawidłowości i zatajenia rzeczywistej wysokości jego zarobków przekazywanych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych co skutkowało wyliczeniem przez organ rentowy niższej, niż należna kwoty świadczenia emerytalnego.

W uzasadnieniu powód wskazał, że u pozwanego pracodawcy świadczył pracę na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy z minimalnym wynagrodzeniem w kwocie 2.300 zł brutto miesięcznie. Według H. S. paski wynagrodzeń otrzymywane przez niego od księgowej firmy nie odzwierciedlały faktycznej wysokości jego wynagrodzeń, gdyż rzeczywistą wartość osiąganych zarobków wykazywały paski wynagrodzeń sporządzane przez pracownika M. Z., które to jednak dokumenty zostały zniszczone. Powód podkreślił, że z uzyskanej przez ZUS decyzji z grudnia 2017 r. dowiedział się, że pozwany pracodawca zaniżył wysokość jego składek na ubezpieczenia społeczne odprowadzanych do ZUS a co za tym idzie wysokość wynagrodzenia, gdyż opłacał je jedynie od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatkowo też strona powodowa podniosła, że pracodawca firma (...) Centrum (...) pomimo posiadanej wiedzy o zajęciu przez komornika wynagrodzenia za pracę powoda nie przekazywała stosownych środków, aż do maja 2009 r. a następnie dokonywała nieregularnych i zaniżonych potrąceń na skutek czego organ egzekucyjny z tytułu opóźnienia naliczył odsetki. (pozew k. 3 – 6)

W odpowiedzi na pozew z dnia 30 grudnia 2019 r. pozwany pracodawca wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Jednocześnie pozwana podniosła zarzut braku legitymacji procesowej biernej pozwanego oraz zarzut przedawnienia roszczenia. W uzasadnieniu strona pozwana wskazała, że firma (...) Centrum (...) z siedzibą w S. nie posiada legitymacji procesowej biernej do występowania w niniejszym postępowaniu, gdyż w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego pracodawcą jest przedsiębiorca, który jako osoba fizyczna prowadzi działalność na podstawie wpisu do ewidencji i działalności gospodarczej, nie zaś prowadzone przez niego przedsiębiorstwo jako zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej (art. 551 k. c.). Firma (...), nie będąca pracodawcą powoda, a oznaczona jako pozwana, nie może występować w niniejszym postępowaniu jako strona. Z tego też względu powództwo winno zostać oddalone. Nadto strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa z uwagi na brak podstaw do jego uwzględnienia i nieudowodnienie zasadności zgłoszonych roszczeń. Dodatkowo też strona pozwana wskazała, że okoliczności dotyczące należnego H. S. wynagrodzenia za pracę oraz wysokości dokonywanych potrąceń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne oraz do komornika z tytułu zajęcia wynagrodzenia za pracę były już przedmiotem kontroli Państwowej Inspekcji Pracy i nie stwierdzono uchybień w tym zakresie. Natomiast nakazano pozwanemu dokonanie wypłat z tytułem wyrównania wynagrodzenia urlopowego za lata 2014 – 2015, które zostały wypłacone powodowi w 2015 r. Niezależnie jednak od powyższego pozwany podniósł również zarzut przedawnienia roszczenia, wskazując, że zgodnie z art. 291 § 1 k.p. roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. (odpowiedź na pozew k. 150 – 153)

W piśmie procesowym z dnia 10 lutego 2020 r. powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika z urzędu sprecyzował stanowisko w sprawie i wniósł o zasądzenie od pozwanego A. T. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) w Ł. na jego rzecz:

- kwoty 32.000 zł tytułem odszkodowania za nierzetelne nieterminowe dokonywanie przez pozwanego potrąceń z wynagrodzenia za pracę powoda w związku z postępowaniem egzekucyjnym, prowadzonym przez Komornika Sądowego D. N. w okresie zatrudnienia powoda przez pozwanego, tj. od dnia 1 września 2008 r. do dnia 17 lutego 2015 r., które spowodowało po stronie powoda konieczność zapłaty wyższych odsetek oraz wyższych kosztów postępowania egzekucyjnego, z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

- kwoty 46.000 zł tytułem odszkodowania za wyliczanie przez pozwanego w okresie zatrudnienia powoda przez pozwanego ( tj. od dnia 1 września 2008 r. do dnia 17 lutego 2015 r.) wysokości składek na ubezpieczenie społeczne od niewłaściwej podstawy wymiaru składek ( tj. od wysokości wynagrodzenia ustalonego przez strony w umowie o pracę, a nie od faktycznie wypłaconego powodowi przez pozwanego wynagrodzenia ) i przekazywanie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składek na ubezpieczenie społeczne w zaniżonej wysokości, co skutkowało ostatecznie przyznaniem powodowi prawa do emerytury w niższej, niż oczekiwana przez powoda wysokości, z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, które nie zostały opłacone ani w całości ani w części. W uzasadnieniu powód podkreślił, że wysokość uzyskanej przez niego emerytury jednoznacznie świadczy o tym, iż pozwany ustalał wysokość składek na ubezpieczenia społeczne w oparciu o zaniżoną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w postaci wysokości wynagrodzenia ustalonej przez strony w umowie o pracę ( tj. 2.300 zł brutto, a od 1 stycznia 2014 roku - 2.800 zł brutto ), a nie faktyczną wysokość wypłacanego powodowi wynagrodzenia. Nadto powód podał, że z informacji pochodzących od Komornika Sądowego D. N. wynika, że pozwany przekazywał kwoty potrącone z wynagrodzenia za pracę z opóźnieniem, w nieprawidłowej wysokości, co spowodowało po stronie powoda szkodę w postaci wyższych odsetek oraz kosztów postępowania egzekucyjnego. (pismo procesowe strony powodowej z dnia 10 lutego 2020 r. k. 183 – 189)

Na terminie rozprawy z dnia 11 grudnia 2020 r. strona powodowa poparła powództwo i sprecyzowała, że podstawą prawną żądania jest art. 415 kc w zw. z art. 300 kp. Natomiast pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa i podtrzymał zarzut przedawnienia roszczeń. (e – protokół rozprawy z dnia 11.12.2020 r. oświadczenie pełnomocnika powoda 00:05:05, oświadczenie pełnomocnika pozwanego 00:05:05)

Na terminie rozprawy poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku strony podtrzymały swoje stanowisko w sprawie. (e – protokół rozprawy z dnia 9.02.2021 r. oświadczenie pełnomocnika powoda 00:06:43, oświadczenie pełnomocnika pozwanego 00:06:43)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód H. S. urodził się w dniu (...), z zawodu jest ogrodnikiem. (bezsporne)

Powód był zatrudniony na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy u pozwanego A. T. prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...) w Ł. w okresie od 1.09.2008 r. do 17.02.2015 r. na stanowisku ogrodnika z wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie 2.300 zł brutto miesięcznie a od dnia 1.01.2014 r. w wysokości 2.800 zł brutto miesięcznie. (umowy o pracę k. 334 – 335, świadectwo pracy k. 331)

W firmie pozwanego świadczenie pracy odbywało się w terenie i nie było zasadą, aby pracownicy świadczyli pracę w godzinach nadliczbowych. (zeznania pozwanego 00:35:32, płyta CD k. 266 w z 00:05:47, płyta CD k. 387)

Powód w firmie (...) w Ł. korzystał ze zwolnień lekarskich co miało miejsce w następujących okresach :od 17.07.2009 r. do 13.08.2009 r., od 27.10.2009 r. do 07.04.2010 r., od 14.06.2010 r. do 22.06.2010 r., od 11.10.2010 r. do 20.04.2011 r., od 05.03. 2013 r. do 10.04.2013 r., Od 23.09.2013 r. do 23.10.2013 r., od 24.11.2003 r. do 08.12.2013 r. oraz od 02.07.2014 r. do 29.12.2014 r. (świadectwo pracy k. 331)

Z uwagi na częste zwolnienia lekarskie powoda wypłacane mu wynagrodzenia za pracę nie kształtowały się na tym samym poziomie. Wysokość należnych mu wynagrodzeń za pracę wyliczała mu firma księgowa. (zeznania pozwanego 00:35:32, płyta CD k. 266 w z 00:05:47, płyta CD k. 387)

U wskazanego wyżej pracodawcy powód otrzymał dochód kształtujący się następująco:

- w 2008 r. – 9200,00 zł;

- w 2009 r. – 25464,73 zł;

- w 2010 r. – 23212,96 zł;

- w 2011 r. – 24991,20 zł;

- w 2012 r. – 27600,00 zł;

- w 2013 r. – 25662,94 zł;

- w 2014 r. – 24206,40 zł;

- w 2015 r. – 2116,94 zł. ( zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp. 7 k. 325, zestawienie wypłat k. 324, paski wynagrodzeń k. 111 – 116, pismo PIP k. 89 – 90)

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi - D. N. dokonała zajęcia wynagrodzenia za pracę powoda oraz jego wierzytelności z tytułu zasiłku chorobowego, zawiadomieniami: z dnia 25.03.2009 r. KM 1345/08, z dnia 25.03.2009 r. KM 1110/07, z dnia 06.01.2010 r. KM 115/10 - do wysokości egzekwowanego świadczenia, nie więcej jednak, niż 50% wynagrodzenia lub wierzytelności miesięcznie, z zachowaniem kwoty wolnej od potrąceń.

Pozwany pracodawca został poinformowany o powyższym fakcie pismem komornika, które przekazał do swojej firmy księgowej i od kwietnia 2009 r. dokonywał potrąceń z wynagrodzeń powoda. (zaświadczenia k. 34 – 37, świadectwo pracy k. 331, pismo PIP k. 89 – 90, zeznania pozwanego 00:35:32, płyta CD k. 266 w z 00:05:47, płyta CD k. 387)

W latach 2014 – 2015 dokonano potrąceń z wynagrodzenia należności niealimentacyjnych z zachowaniem: w 2014 r. kwoty wolnej tj. 1187,20 zł. netto, w 2015r. - 1236,16 zł. netto. Ponadto z kwoty wolnej potrącano tytułem ubezpieczenia pracowniczego kwotę 50 zł miesięcznie z zachowaniem 80% kwoty netto minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego w 2014 r. i w 2015 r. (zaświadczenia k. 34 – 37, świadectwo pracy k. 331, pismo PIP k. 89 – 90 )

Pismem z dnia 17 lutego 2015 r. powód zwracał się do pracodawcy A. T. prowadzącego firmę (...) o wyjaśnienie zasadności dokonywanych potrąceń z wynagrodzenia za pracę w związku z postępowaniem egzekucyjnym. (pismo – ponaglenie k. 17)

W dniu 12 marca 2015 r. H. S. złożył do Prokuratury Rejonowej w Zgierzu zawiadomienie odnośnie podejrzenia popełnia przestępstwa z art. 218 § 1a kk przez pracodawcę A. T. prowadzącego firmę (...) w Ł. polegającego w szczególności na nierzetelnym i nieterminowym dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia za pracę w związku z postępowaniem egzekucyjnym, prowadzonym przez Komornika Sądowego D. N.. (zawiadomienie k. 78 - 81, przekazanie według właściwości k. 82)

Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2015 r. o sygn. 2 Ds. 411/15 Komisariat Policji w S. umorzył dochodzenie w sprawie o czyn z art. 218 § 1a kk na szkodę H. S. wobec braku danych dostatecznie uzasadniających jego popełnienie. (postanowienie k. 83 – 83 verte)

Postanowieniem z dnia 20 listopada 2018 r. o sygn. PR 2 Ds. 1760/18 Komisariat Policji w S. odmówił wszczęcia dochodzenie w sprawie o czyn z art. 218 § 1a kk na szkodę H. S. wobec braku danych dostatecznie uzasadniających jego popełnienie. (postanowienie k. 84 – 84 verte)

W dniu 17.02.2015 r. stosunek pracy H. S. z pozwanym ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę w drodze porozumienia stron. ( świadectwo pracy k. 331, podanie k. 333)

W listopadzie 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał kontroli w pozwanej firmie w zakresie poprawności wyliczenia podstawy wymiaru do wypłaty świadczeń chorobowych w wyniku, której nie stwierdzono nieprawidłowości . (oświadczenie k. 329)

W dniu 13 kwietnia 2015 r. H. T. złożył do Państwowej Inspekcji Pracy skargę na pracodawcę A. T. prowadzącego firmę (...) w Ł. dotyczącą nieprzestrzegania przez ww. przepisów prawa pracy polegającego w szczególności na dokonywaniu nierzetelnych potrąceń z wynagrodzenia za pracę w związku z postępowaniem egzekucyjnym. ( pismo PIP k. 89 – 90)

Na skutek kontroli przeprowadzonej w pozwanej firmie PIP stwierdziła, że jedynie w zakresie niewypłacenia wynagrodzenia w ustalonym terminie skarga była zasadna. Polecono pracodawcy:

1. dokonanie wypłaty na rzecz H. S. należnej kwoty 1999,36 zł netto tytułem:

- wyrównania wypłaty wynagrodzenia urlopowego za grudzień 2014 r. w kwocie 32 zł netto,

- wynagrodzenia urlopowego za styczeń 2015 r. w kwocie 1291,67 zł netto,

- wynagrodzenia urlopowego za luty 2015 r. w kwocie 675,69 zł netto,

2. wyliczenie i wypłacenie wynagrodzenia za 2 dni urlopu wypoczynkowego, tj. 30.12. - 31.12.2014r. (pismo PIP k. 89 – 90)

Dnia 13.04.2015 r. pracodawca przedłożył w PIP potwierdzenie dokonania przelewu gotówkowego na rzecz H. S. kwot wynagrodzenia za pracę netto wynoszących: 1999,36 zł oraz 117,58 zł. (pismo PIP k. 89 – 90, oświadczenie k. 67)

W dniu 13.04.2015 r. pracodawca wydał H. S. skorygowane świadectwo pracy oraz paski wynagrodzeń za lata 2014 - 2015 i PIT - 11 do właściwego Urzędu Skarbowego Ł., zgodnie z miejscem jego zamieszkania. ( pismo PIP, świadectwo pracy k. 87, oświadczenie k. 327 – 328, paski wynagrodzeń k. 111 – 116, zeznania powoda 00:08:31, płyta CD k. 266 w z 00:02:35, płyta CD k. 387)

Powód został pouczony przez PIP, że jeżeli nadal twierdzi, że nie otrzymał wynagrodzenia oraz, że dokonano z należnego mu wynagrodzenia potrąceń niezgodnie z przepisami prawa może skierować powództwo do Sądu Pracy. (pismo PIP k. 89 – 90)

W oświadczeniu złożonym pracodawcy w dniu 13.04.2015 r. H. S. przyznał, że A. T. wypłacił mu kwotę 1999,36 zł tytułem całkowitego rozliczenia jego należności ze stosunku pracy, co całkowicie wyczerpuje jego roszczenia wobec tego pracodawcy. ( oświadczenie k. 16)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał powodowi od grudnia 2017 r. prawo do emerytury i wówczas dowiedział się on o wysokości tego świadczenia. (zeznania powoda 00:08:31, płyta CD k. 266 w z 00:02:35, płyta CD k. 387)

Powód H. S. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, nie posiada żadnego majątku ani oszczędności, utrzymuje się z emerytury w kwocie 2156 zł miesięcznie, z której na skutek postępowania egzekucyjnego potrącana jest kwota 586 zł. Powód ponosi opłaty z tytułu czynszu i energii elektrycznej, które wynoszą łącznie 300,00 zł miesięcznie. Nadto wydatkuje na farmaceutyki kwotę około 600 zł miesięcznie. Powód przebył pięć udarów mózgu oraz odbył operację serca. (oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania k. 61 -62)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane wyżej dowody, w tym w szczególności o dokumentację z akt osobowo – płacowych powoda z pozwanej firmy (...) w Ł. w postaci: umów o pracę, gdzie wskazano wysokość zasadniczego wynagrodzenia powoda, świadectw pracy, pasków wynagrodzeń, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp. 7 a nadto o pismo Państwowej Inspekcji Pracy dotyczące wyników kontroli zainicjowanej przez H. S. w firmie pozwanego a także o dokumentację komorniczą i dokumentację z postępowania przygotowawczego, nadto o zeznania pozwanego oraz o zeznania powoda w zakresie w jakim Sąd nadał im walor wiarygodności. Sąd odmówił wiary zeznaniom H. S. odnośnie jego twierdzeń o wysokości uzyskiwanych przez niego wynagrodzeń w pozwanej firmie przewyższających te wynikające z jego dokumentacji – osobowo płacowej, brak jest bowiem jakichkolwiek dowodów na powyższą okoliczność. Załączone do pozwu dokumenty stanowią, bądź częściowo odręczne zapiski samego powoda bądź tabele bez danych i podpisu osoby, która mogła je sporządzić, bez żadnej pieczęci służbowej. Nie ma na nich jakiejkolwiek adnotacji (poza uwagami powoda) mogącej świadczyć o tym, że faktycznie stanowią paski wynagrodzeń oraz, że pochodzą od przełożonego powoda – pracownika M. Z.. Pozwany pracodawca zaś kategorycznie zaprzeczył, aby miał wystawić kiedykolwiek wymienione wyżej dokumenty i zeznał, że nigdy ich nie widział. Nadto sam H. S. w wytoczonym powództwie przyznał, że nie dysponuje inną dokumentacją płacową, niż ta będąca w posiadaniu pracodawcy, gdyż według jego twierdzeń została ona zniszczona.

Dodatkowo także żaden z zawnioskowanych przez powoda świadków nie potwierdził jednoznacznie wysokości osiąganych przez niego zarobków. Sąd odmówił wiary zeznaniom świadka B. K., gdyż są niespójne i wewnętrznie sprzeczne, bo początkowo spontanicznie przyznał on, że nie wie dokładnie jakie kwoty wynagrodzeń otrzymywał powód w spornym okresie a następnie podał kwoty około 5.000 zł. Ostatecznie zaś zeznał, że wynagrodzenie pracowników było zgodne z wystawianą dokumentacją płacową, którą pracownicy mieli obowiązek podpisać. Nadto świadek przyznał, że ma wiedzę o pracy powoda i potrąceniach z wynagrodzeń jedynie z opowiadań H. S..

Sąd odmówił także wiary zeznaniom świadka I. B., które zostały złożone w formie pisemnej. Podkreślić należy, że pierwotnie świadek złożył pismo bez wydania przez Sąd postanowienia o dopuszczeniu dowodu z jego zeznań a jedynie na wyraźne życzenie powoda. Następnie zaś oświadczenia świadka zostały spisane różnym charakterem pisma a on sam przyznał, że część została spisana nie przez jego osobę. Nadto świadek w swych zeznaniach nie miał dokładnej wiedzy na temat faktycznej ilości godzin pracy świadczonych przez powoda i opisał swój przebieg zatrudnienia. Nadto świadek nie ma faktycznie żadnej wiedzy na temat rzeczywistego wynagrodzenia za pracę H. S., gdyż nie był w stanie podać nawet wysokości jego wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z umowy o pracę. W swych zeznaniach świadek nie był w stanie podać konkretnych kwot wynagrodzeń za dane miesiące spornego okresu a szacował jedynie, że mogło oscylować w graniach około 5.000 zł netto. Natomiast sam powód nie wskazał takich kwot wynagrodzeń w swych zeznaniach podając jedynie, że zarabiał więcej, niż 3.000 zł, bo był brygadzistą. Jak wynika zaś ze zgromadzonej dokumentacji w poszczególnych miesiącach spornego okresu wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego kształtowała się na różnym poziomie z uwagi na fakt, iż otrzymał on podwyżkę wynagrodzenia a ponadto korzystał z częstych zwolnień lekarskich. Dodatkowo także podkreślić należy, że wskazani świadkowie nie świadczyli pracy razem z powodem przez cały sporny okres.

Sąd pominął wniosek dowodowy powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego księgowego na okoliczność faktycznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz wysokości hipotetycznej emerytury H. S. a także na okoliczność wyliczenia należnych wysokości potrąceń komorniczych z wynagrodzenia, jako zmierzający jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania. Wskazać bowiem należy, iż w przedmiotowej sprawie powód nie przedstawił żadnych wiarygodnych dowodów na okoliczność wysokości swoich zarobków z tytułu zatrudnienia w firmie pozwanego, ponad te, które wynikają z dokumentacji osobowo – płacowej. Brak jest zatem innej dokumentacji w świetle, której biegły mógłby dokonać stosownych wyliczeń.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo H. S. podlegało oddaleniu.

Powód w rozpoznawanej sprawie ostatecznie dochodził w oparciu o art. 415 kc w zw. z art. 300 kp odszkodowań w następujących kwotach:

- 32.000 zł za nierzetelne nieterminowe dokonywanie przez pozwanego potrąceń z wynagrodzenia za pracę w związku z postępowaniem egzekucyjnym;

- 46.000 zł za wyliczanie przez pozwanego w okresie zatrudnienia powoda wysokości składek na ubezpieczenie społeczne od niewłaściwej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i przekazywanie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składek na ubezpieczenie społeczne w zaniżonej wysokości.

Zgodnie z art. 415 k.c. kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Przepis ten normuje podstawową zasadę odpowiedzialności opartej na winie sprawcy szkody. Zdarzeniem sprawczym w rozumieniu przepisu jest zarówno działanie jak i zaniechanie w sytuacji, gdy wiąże się z ciążącym na sprawcy obowiązkiem czynnego działania i jego niewykonania. Jednocześnie czyn sprawcy, pociągający za sobą odpowiedzialność cywilną, musi wykazywać pewne cechy niewłaściwości postępowania odnoszące się do strony przedmiotowej, określane mianem bezprawności czynu oraz do strony podmiotowej, określanej pojęciem winy w znaczeniu subiektywnym. Pomiędzy zdarzeniem wywołującym szkodę i samą szkodą konieczne jest istnienie związku przyczynowego, bez którego pomimo istnienia uszczerbku odpowiedzialność cywilna deliktowa nie materializuje się w osobie sprawcy szkody.

Granice odpowiedzialności odszkodowawczej wyznacza treść art. 361 k.c. w zw. art. 300 k.p. Stanowi on, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Ogólne przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym stanowią zatem: zdarzenie szkodzące spowodowane w sposób zawiniony przez jego sprawcę, szkoda oraz adekwatny związek przyczynowy między tym zdarzeniem a szkodą.

W niniejszym postępowaniu strona pozwana zgłosiła zarzut przedawnienia co do roszczeń objętych powództwem

W ocenie Sądu Okręgowego powyższy zarzut zasługiwał na uwzględnienie w zakresie odszkodowania w kwocie 32.000 zł za nierzetelne i nieterminowe dokonywanie przez pozwanego potrąceń z wynagrodzenia za pracę w związku z postępowaniem egzekucyjnym.

Zgodnie z art. 117 § 1 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu; § 2 tego artykułu stanowi, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Termin przedawnienia, o którym mowa w art. 442 ¹ k.c. (poprzednio art. 442 k.c.), dotyczy wszelkich roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, w tym też roszczeń majątkowych o naprawienie krzywdy niemajątkowe.

W myśl art. 442 ¹ § 1 k.c. § 1. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

§ 2. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Zdaniem Sądu Okręgowego co najmniej już w miesiącach marzec – kwiecień 2015 r. powód miał wiedzę o szkodzie, tj. o potrąceniach w jego ocenie nierzetelnych i nieterminowych dokonywanych z wynagrodzenia za pracę w związku z postępowaniem egzekucyjnym przez pracodawcę – A. T., co wynika bezsprzecznie z dokumentów w postaci zawiadomienia o przestępstwie oraz pisma PIP z dnia 13.04.2015 r.

W dniu 12 marca 2015 r. H. S. złożył do Prokuratury Rejonowej w Zgierzu zawiadomienie odnośnie podejrzenia popełnia przestępstwa z art. 218 § 1a kk przez pracodawcę A. T. prowadzącego firmę (...) w Ł. polegającego w szczególności na nierzetelnym i nieterminowym dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia za pracę w związku z postępowaniem egzekucyjnym, prowadzonym przez Komornika Sądowego D. N..

Natomiast w dniu 13 kwietnia 2015 r. H. T. złożył do Państwowej Inspekcji Pracy skargę na pracodawcę A. T. prowadzącego firmę (...) w Ł. dotyczącą nieprzestrzegania przez ww. przepisów prawa pracy polegającego a w szczególności nierzetelnych potrąceń z wynagrodzenia za pracę w związku z postępowaniem egzekucyjnym i w odpowiedzi na skargę został on pouczony o możliwości wystąpienia z roszczeniem do sądu pracy.

Nadto w rzeczonym postępowaniu także powód sam przyznał, że w 2016 r. miał już wiedzę o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (k. 264 verte).

Zważywszy zatem na datę przedmiotowych pism (marzec – kwiecień 2015 r.) i okoliczności przyznane przez samego powoda (2016 r.) oraz mający zastosowanie dla roszczeń powoda termin przedawnienia przewidziany w art. 442 ¹ § 1 k.c., uległo ono przedawnieniu w zakresie żądanej kwoty 32.000 zł najpóźniej z początkiem 2019 r. Powód wystąpił bowiem z pozwem dopiero w czerwcu 2019 r., a zatem już po upływie terminu przedawnienia dla tego roszczenia. Przy czym jak ustalono w postępowaniu przygotowawczym pozwany pracodawca nie dopuścił się przestępstwa na szkodę H. S..

W zakresie natomiast drugiego z roszczeń objętego pozwem, tj. kwoty 46.000 zł za wyliczanie przez pozwanego w okresie zatrudnienia powoda wysokości składek na ubezpieczenie społeczne od niewłaściwej podstawy wymiaru i przekazywanie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składek na ubezpieczenie społeczne w zaniżonej wysokości, to nie uległo ono przedawnieniu. O szkodzie wyrażającej się według powoda, obniżoną wysokością świadczenia emerytalnego, powód dowiedział się bowiem dopiero w grudniu 2017 r., to jest po dacie uzyskania z ZUS prawa do emerytury i uzyskaniu wiedzy o wysokości świadczenia. W tym stanie rzeczy odnośnie tego roszczenia ustawowy termin 3 – letniego przedawnienia w dacie wniesienia powództwa nie upłynął a zatem roszczenie to podlega merytorycznemu rozpoznaniu.

W ocenie Sądu roszczenie pozwu w zakresie kwoty 45.000 zł należy uznać za niezasadne.

W tym miejscu podkreślić stanowczo należy, że zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6- 7, poz. 76,; wyrok SN z dnia 7 marca 1997 r., II CKN 70/96, OSNC 1997, Nr 8, poz. 113; uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 grudnia 1997 r., II UKN 406/97, OSNAPiUS 1998, Nr 21, poz. 643; wyrok SN z dnia 15 grudnia 1998 r., I CKN 944/97, Prok. i Pr.-wkł. 1999, nr 11- 12, poz. 38; wyrok SN z dnia 7 lipca 1999 r., II CKN 417/98, Prok. i Pr.-wkł. 1999, nr 11- 12, poz. 35; uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 lipca 1999 r., I CKN 415/99, LEX nr 83805; wyrok SN z dnia 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, Nr 20, poz. 662; postanowienie SN z dnia 28 września 1999 r., II CKN 269/99, Prok. i Pr.-wkł. 2000, Nr 2, poz. 27; uzasadnienie wyroku SN z dnia 11 października 2000 r., II UKN 33/00, OSNP 2002, Nr 10, poz. 251). Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodzenia co do tych okoliczności na niej spoczywał, sąd zaś powinien wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów (zob. wyrok SA w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r., I ACa 613/12, LEX nr 1294695).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 stycznia 2004r. w sprawie II CK 349/2002 to zasadniczo na stronach postępowania spoczywa obowiązek dostarczenia materiału procesowego. To strony mają dążyć do wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, nie mogą być bierne i liczyć na skorzystanie ze środka odwoławczego. Ponadto, w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2007r. II CSK 332/2007 podniesiono, że powód powinien udowodnić fakty pozytywne, które stanowią podstawę jego powództwa, a pozwany, jeżeli faktów tych nie przyznaje ma obowiązek udowodnienia okoliczności niweczących prawo powoda.

Tymczasem zaś w rozpoznawanej sprawie twierdzenia zawarte w pozwie nie pozwoliły na ustalenie wyższej wysokości wynagrodzenia należnego powodowi za okres zatrudnienia u pozwanego, niż wynikające wprost z dokumentacji osobowo – płacowej przedłożonej przez pozwanego pracodawcę, w tym umów o pracę oraz zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Poza wskazanymi dokumentami powód H. S., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie przedstawił żadnych wiarygodnych dowodów na okoliczność wysokości otrzymywanych wynagrodzeń. Natomiast pismo Państwowej Inspekcji Pracy potwierdza, że pracodawca ostatecznie do kwietnia 2015 r. wywiązał się ze wszystkim zobowiązań wynikłych ze stosunku pracy wobec powoda. Dnia 13.04.2015 r. pracodawca przedłożył w PIP potwierdzenie dokonania przelewu gotówkowego na rzecz H. S. kwot wynagrodzenia za pracę netto wynoszących: 1999,36 zł oraz 117,58 zł. W dniu 13.04.2015 r. pracodawca wydał H. S. skorygowane świadectwo pracy oraz paski wynagrodzeń za lata 2014 - 2015 i PIT - 11 do właściwego Urzędu Skarbowego Ł., zgodnie z miejscem jego zamieszkania. Podkreślić zaś należy, że pierwotnie w oświadczeniu złożonym pracodawcy w dniu 13.04.2015 r. H. S. przyznał, że A. T. wypłacił mu kwotę 1999,36 zł tytułem całkowitego rozliczenia jego należności ze stosunku pracy, co całkowicie wyczerpuje jego roszczenia wobec tego pracodawcy. (k. 16)

Nadto z oświadczenia pracownika firmy (...) wynika, że w listopadzie 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał kontroli w tej firmie w zakresie poprawności wyliczenia podstawy wymiaru do wypłaty świadczeń chorobowych w wyniku, której nie stwierdzono nieprawidłowości . (k. 329)

W tym stanie rzeczy w ocenie Sądu Okręgowego twierdzenia powoda zawarte w pozwie nie pozwoliły na uwzględnienie jego żądania rozpatrywanego w kategorii odszkodowania za wyliczanie przez pozwanego w okresie zatrudnienia powoda wysokości składek na ubezpieczenie społeczne od niewłaściwej, zaniżonej podstawy wymiaru składek , ponieważ nie zostały one poparte żadnymi wiarygodnymi dowodami. Brak jest jakichkolwiek dowodów wskazujących na zakres doznanej przez powoda szkody. Czym innym jest bowiem sformułowanie żądania zapłaty określonej kwoty (w tym przypadku 45.000 zł), a czym innym powołanie okoliczności i dowodów wskazujących, że szkoda o takich rozmiarach rzeczywiście powodowi została wyrządzona.

Z całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie w postaci dokumentacji wynika zaś, że składki na ubezpieczenia społeczne za powoda były odprowadzane od faktycznie wypłaconego mu w spornym okresie wynagrodzenia za pracę w pozwanej firmie.

Skoro żądanie pozwu nie zostało udowodnione ani co do zasady, ani co do wysokości a w części uległo przedawnieniu, powództwo podlegało oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Artykuł 102 k.p.c. jest przepisem wyjątkowym, wymagającym wystąpienia okoliczności szczególnych, jak np. dotyczących stanu majątkowego czy też sytuacji życiowej strony. Stanowi on swoistą „furtkę”, pozostawiając sądowi pewną swobodę w przyznawaniu zwrotu kosztów procesu, gdyby stosowanie zasady odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 k.p.c.) nie dało się pogodzić z zasadami słuszności.

Zastosowanie go nie wymaga odrębnego wniosku od strony przegrywającej i powinno być oceniane w całokształcie okoliczności konkretnego przypadku, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej zobowiązanego. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1974r. II CZ 223/73 ).

Poczynione na gruncie przedmiotowej sprawy ustalenia odnośnie sytuacji materialnej powoda wskazuje, że jest ona niewątpliwie bardzo trudna, zaś biorąc pod uwagę wartość przedmiotu sporu i związane z tym koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika pozwanego pociągałoby to za sobą dalsze zadłużenie wnioskodawcy i w ocenie Sądu stanowiło naruszenie zasad współżycia społecznego.

Na podstawie art. 102 kpc Sąd Okręgowy nie obciążył powoda kosztami procesu, mając na względzie jego sytuację majątkową (punkt 2 sentencji). Jak wynika z ustaleń powód H. S. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, nie posiada żadnego majątku ani oszczędności, utrzymuje się z emerytury w kwocie 2156 zł miesięcznie, z której w związku z postępowaniem egzekucyjnym potrącana jest kwota 586 zł. Powód ponosi opłaty z tytułu czynszu i energii elektrycznej, które wynoszą 300,00 zł miesięcznie. Nadto wydatkuje na farmaceutyki kwotę około 600 zł miesięcznie. Powód przebył pięć udarów mózgu oraz odbył operację serca.

Na podstawie § 15 ust. 1 pkt. 2 i § 8 pkt. 6 w zw. z § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 r., poz. 18) przyznał i nakazał wypłacić z kasy Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokata M. T. kwotę 3321,00 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy udzielonej powodowi przez pełnomocnika z urzędu.

W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda.